⚡️عقب‌راندگی ایران با #تجارت_آزاد تحمیلی انگلیس، به روایت همایون کاتوزیان 🔹در قرن سیزدهم شمسی که زمان ظهور عواملی چون رقابت امپراتوری ها، تجارت آزاد، تکنولوژی جدید، دموکراسی سیاسی و غیره بود، اقتصاد ایران، همانند سیاست آن، ناگزیر از تعادل خارج شد. نقشه جغرافیایی، انسانی و طبیعی کشور در پی از دست رفتن پاره ای از مناطق آن تغییر کرد و به محدودتر شدن ظرفیت تولیدی و بازار داخلی و کاهش قدرت سیاسی آن انجامید. از جمله پیامدهای این امر انعقاد موافقتنامه های تعرفه ای ویژه ای بود که صنعت داخلی را، که از لحاظ اقتصادی کم بنیه و از حیث فنی عقب افتاده بود، در رقابت با محصولات ماشینی ارزان قیمت بی دفاع گذاشت. حاصل این فرآیند، از دست دادن صادرات کالاهای ساخته شده، گرایش به سمت تولید فرآورده های کشاورزی تجاری، کاهش احتمالی تولید مواد غذایی اصلی و افزایش عمومی واردات بود. 🔹 موافقتنامه های تعرفه ای ویژه ای که از طریق دیپلماتیک بر ایران تحمیل می شد، تغییرات زیان آور در رابطه مبادله (که به انتقال غیر مستقیم عواید کشور به شرکای تجاری عمده آن می انجامید) و کسری فزاینده تراز پرداخت ها، همه را می توان در زمره آثار منفی ادغام بیشتر اقتصاد ایران در بازار جهانی به شمار آورد. زوال تولیدات صنعتی بومی و تکنولوژی سنتی، تخصیص بیشتر منابع به تولید مواد اولیه به امید پرداخت بهای واردات فزاینده، از دست رفتن خودبسندگی در تولید مواد غذایی به واسطه افزایش تولیدات کشاورزی تجاری قابل صدور و افزایش مصرف کالاها و خدماتی که در استطاعت واقعی کشور نبود (در مناطق به خصوص و نه در سراسر کشور و نیز بیشتر وارداتی و مولود آثار نمایشی) نیز از جمله پیامدهای احتمالا پوشیده تر، اما پایدارتر و مؤثرتر این شراکت نابرابر بوده است. 🔹 "پیشرفت فنی" که معمولا مورد اشاره عالمان تاریخ سیاسی است نیز کمابیش تماما مربوط می‌شود به مصرف محصولات خارجی توسط یک اقلیت. 🔺همایون کاتوزیان. ۱۳۹۷. اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه نفیسی و عزیزی. چاپ ۲۳. تهران: نشر مرکز. صص ۹۵-۹۰ @syjebraily