اما بهتر است برای بهتر تببین شدن مساله همه سلسله رجالیه و همه نسخ خطی موجود رساله ذهبیه را بررسی کنیم.
استاد محمد مهدی نجف مولف و جمع آوری کننده سالم ترین نسخه رساله ذهبیه است که این اثر خود را در سال ۱۳۸۵ به چاپ رسانده اند. نتیجه تحقیقات ایشان در نسخه های خطی این رساله اینست که ما برای خلاصه تر شدن مطالب، حرفهای ایشان را برش دادیم👇:
📖متن:
«...كان الغرض من تحقيق المخطوط هو اخراج نص صحيح جامع،...نعرّف النسخ التي كانت موضع التحقيق:...»
📝ترجمه: ...هدف از جستجوی نوشته ها همان درآوردن متن صحیح جامع این رساله بود...نسخه هایی که در جایگاه تحقیق بود را معرفی میکنم:...»
📖متن:
«۱- النسخة الخطية الاولى و التي رمزنا لها بالحرف (أ): فهي أقدم النسخ الخطية التي عثرت عليها لحد الان بعد مطالعة اكثر فهارس المخطوطات المتوفرة...كتبها عبد الرحمن بن عبد اللّه الكرخي و فرغ من نسخها في التاسع عشر من شهر ذي الحجة سنة خمس عشرة و سبعمائة (۷۱۵)...و اعتزازا بهذه النسخة أحببت ان أضعها كاملة في صدر هذا الكتاب»
📝ترجمه: «۱-نسخه خطی اول که آن را با حرف همزه (أ) رمزگذاری کردیم: و این تا همین الان قدیمی ترین نسخه خطی ایست که بعد از خواندن بیشتر فهرستهای نوشته شده گذشته بر آن دست یافتم...این نسخه را عبدالرحمن بن عبدالله کرخی نوشته است و از نوشتنش در یازدهم ماه ذی الحجه سال هفتصد و پانزده هجری فارغ شده...و برای تکیه بر این نسخه بهتر است که آن را به طور کامل در صدر این کتاب بیاورم»
📖متن:
«۲- النسخة الخطية الثانية و التي رمزنا لها بالحرف (ج): كتبها عبد الواسع ابن حاج محمد حسين مهماندوسي، و فرغ من نسخها...من شهور السنة السادسة عشرة بعد المائة و الالف (۱۱۱۶) ...»
📝ترجمه: «۲-نسخه خطی دوم که برایش با حرف جیم (ج) رمز گذاشتیم: عبدالواسع مهماندوسی پسر حاج محمد حسین آن را نوشته...و در ماه های سال هزار صد و شانزده هجری از نوشتنش فارغ شده...»
📖متن:
«۳- النسخة الخطية الثالثة فقد رمزت لها بالحرف (د): مجهولة الناسخ من خطوط القرن الحادي عشر الهجري...»
📝ترجمه: «۳-نسخه خطی سوم که برایش با حرف دال (د) رمز گذاشتم: نویسنده اش ناشناخته است و از نوشته های قرن یازده هجری است...»
📖متن:
«۴- اما النسخة المطبوعة فهي التي نقلها الشيخ المجلسي المتوفى سنة (۱۱۱۱) ه. في الجزء الرابع عشر ص ۵۵۴ من كتابه الموسوم (بحار الانوار) و المطبوع في ايران على الحجر سنة ۱۳۰۵ ه. و التي رمزت لها بالحرف (ب). و قد جاء في أولها ما نصه: «أقول وجدت بخط الشيخ الاجل الافضل العلامة الكامل في فنون العلوم و الادب مروج الملة و الدين و المذهب نور الدين علي بن عبد العالي الكركي جزاه اللّه سبحانه عن الايمان و عن اهله الجزاء السني ما هذا لفظه: الرسالة الذهبية في الطب التي بعث بها الامام علي بن موسى الرضا عليه السلام الى المأمون العباسي في حفظ المزاج و تدبيره... » الخ...»
📝ترجمه: «۴-اما نسخه چاپ شده که شیخ مجلسی که در سال ۱۱۱۱ فوت کرده آن را نقل کرده است در جزء چهاردهم از کتابش به نام بحارالانوار در صفحه ۵۵۴ و این نسخه در سال ۱۳۰۵ هجری چاپ شده که آن را با حرف باء (ب) رمز گذاشتم. و در آغاز آن این چیزی که متن علامه است آمده که: « میگویم به خط شیخ اجل افضل، علامه کامل در فنون علم و ادب و مروج کشور و دین و مذهب، نور دین یعنی علی بن عبدالعالی کرکی که خداوند سبحان پاداشش را از ایمان و از اهلش بدهد، یافتم آن چیزی که لفظش اینست: رساله ذهبیه در طب که امام علی بن موسی الرضا ع آن را به مامون فرستاده است درباره حفظ مزاج و تدابیرش...» الی آخر رساله...»
سپس ایشان در آخر میگوید:
📖متن:
«...و نظرا لوجود الاختلافات الكثيرة بين النسخ، فقد اعتمدت في تحقيق هذه الرسالة على النسخة الخطية الاولى، لاهميتها التاريخية...»
📝ترجمه: «...و با توجه به وجود اختلافات زیادی که بین این نسخه هاست پس همانا من در تحقیق این رساله بر نسخه خطی اول اعتماد کردم به خاطر اهمیت تاریخی اش...»
📙منبع: [الرساله الذهبیه المعروفه ب: طب الامام الرضا (ع) - منهج التحقيق: - صفحه۱۱]