✍سید نیما موسوی
💥اگر بخواهیم عمر جمهوری اسلامی را از سال ۱۳۵۸ تا ۱۴۰۰ به سه دوره تقسیم کنیم دهه نخست تا سال ۱۳۶۸ را باید به مثابه دوران «دین و عدالت» نامید. پیوند ادبیات چپ و مذهبی باعث شده بود که مهمترین سلبریتی‌های محبوب جامعه از طبقه مذهبی باشند. محبوبیت شهدا و یا مداحانی چون صادق آهنگران و سلطه ادبیات مذهبی از برنامه کودک و نوجوان مانند حجت الاسلام راستگو یا استاد قرائتی تا حجت الاسلام حسینی در حوزه مشاوره خانواده از آن جمله است. ولی از سال ۱۳۶۸ دوران جدیدی در جمهوری اسلامی آغاز شد.
پس از قطعنامه ۵۹۸ دوره جدیدی در تاریخ پس از انقلاب آغاز شد. در این دوره به نسبت کمرنگ شدن اتوریته دین بر حوزه‌های مختلف زندگی، توسعه تبدیل به اولویت نظام سیاسی شد. توسعه گرایی احتیاج به گفتمان علمی در سطح کلان داشت. از یکسو مدارس استعدادهای درخشان از اواخر دهه ۱۳۶۰ رشد یافت. المپیادهای علمی تبدیل به ویترین افتخارات نظام سیاسی شد و بخش مهمی از اخبار تلویزیون را به خود اختصاص میداد. در همین حین اسطوره ژاپن اسلامی و الگو‌گیری از تورگوت اوزال و ماهاتیر محمد مبنای سیاست‌گذاری‌های اقتصادی قرار گرفت. در همین حین افرادی چون فیروز نادری، حمید مولانا و پروفسور سمیعی بعنوان نخبگان ایرانی خارج از کشور در سه حوزه مهندسی، علوم انسانی و پزشکی در رسانه‌های داخلی بشدت برجسته شدند. ساخت برنامه «طلوع ماه» با اجرای داریوش ارجمند و همایش «چهره‌های ماندگار» در سالهای آغازین دهه ۱۳۸۰ در جهت تکریم نخبگان دانشگاهی محسوب میشد و از این جهت معنا می‌یافت. در واقع نظام سیاسی برای نیل به توسعه به تکریم امر دانش و نخبگان دانشگاهی نیز نیاز داشت.
البته بعضی مواقع این تکریم به نوعی اغراق هم منجر میشد. گزاره‌هایی از این دست که «نصف مهندسین ناسا ایرانی هستند.» «تمجید انیشتین از هوش دکتر حسابی» «ایرانیان پس از ژاپنیها بالاترین ضریب هوشی را در جهان دارند» و ... در همین دوران معنا می‌یافت. برجسته شدن فیروز نادری در همین سالها اتفاق افتاد جاییکه وی تا همین دو دهه پیش با برخی از برنامه‌های تخصصی نجوم در شبکه چهار سیما گفتگوی تلفنی انجام میداد. وی در طول این دو دهه مهمترین نماد این تعمیم ناروا در اذهان ایرانیان بود که نصف مهندسین ناسا ایرانی هستند؛ روایتی که بخشی از ارضای ذهنی مخاطب ایرانی محسوب میشد.
از میانه دهه ۱۳۸۰ از یکسو تضادهای توسعه در جامعه ایران پدیدار شد و از سوی دیگر جامعه ایران پس از دو دوره دین‌گرایی و علم‌گرایی اینبار به عرفان گرایی رسید. عرفان گرایی که از میانه دهه ۱۳۸۰ و در ترکیب با امر مهدویت شکل گرفت. در این میان افزایش شدید قیمت نفت در دهه ۲۰۰۰ نیز این ساختار عرفانی را البته در قالب پست‌مدرن زندگی مصرفی تشدید کرد که در حال حاضر در این مرحله به‌سر می بریم.
به کانال تخصصی تحلیل و تبیین مسائل سیاسی ایران و جهان بپیوندید 👇
https://t.me/tahlilsiyasiseraat
eitaa.com/tahlilisiyasiseraat