گوَن گیاهی است که در سخت ترین شرایطِ آب و هواییِ نزدیک قله کوهها (اختلاف دمای بالای °۳۰ در شبانه روز) که کمتر گیاهی تاب می آورد، رشد می کنند و جلوی فرسایش خاک، در اثر روان شدن آبهای سطحی، در تندترین شیبها را می گیرد. در نظر داشته باشیم که این ارتفاع، یعنی بالای ۲۰۰۰ متر، محل ریزش باران های بسیار شدید در اثر صعود یکباره هواست. به بیانی دیگر منشا سیلهای سهمگین همین دامنه های نزدیک به قله هاست. اما گَوَنها به خوبی از پس این مشکل برمی آیند. و سیل بندهای طبیعی هستند. گیاه خاکی (هوموس) که گَوَنها بر جای می گذارند به دیگر گونه‌های گیاهی کمک می کند تا رشد کنند. گَوَنها در خوراک دهی به جانوران نیز نقش دارند. هم با برگهای بسیار کوچک خود به چهارپایان غذا می دهند و هم با گلهای خوشبوی خود به حشرات به ویژه زنبورهای عسل شهد می رسانند. خانه و پناهگاه بسیاری از گونه‌های جانوری مانند کبک، خرگوش، روباه و... لابه‌لای بوته‌زارهای گَوَن است. گَوَنها علاوه بر نگهداری آب و خاک برای ما انسانها خوراک و پوشاک آماده می کنند. از نوعی گون به نام گون سفید ماده دارویی و صنعتی کتیرا به دست می آید که همگان از کاربردهایش شنیده ایم. پس مواظب گَوَنها باشیم. گون به راحتی آتش می گیرد و حتی در بهار و تابستان هم ظاهری خشک مانند دارد. به همین علت برخی فکر می کنند چون گیاه خشکی است پس می توانند از آن به عنوان سوخت استفاده کنند. در صورتی که این موجود صبور و پرطاقت به خاطر شرایط سخت آب و هوا و خاک خودش را خشک و بی جان نشان می دهد. اما زنده اند و زندگی بخش. حتی گونهایی که خشک شده اند و بر روی خاک افتاده اند، جلوی راه افتادن سیل را می گیرند و بستری می شوند برای رویش گونه های دیگر گیاهی. پس اگر این بار به کوهستان رفتیم ، به این گیاهان شگفت انگیز به دیده احترام و بزرگی بنگریم. ما مدیون گون هستیم. پس گون ها را حفظ کنیم. ✍ روابط عمومی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان تایباد https://eitaa.com/taibadesabz