بافت اختصاصی در بدن جانور تولید می شود توسط دندان و نیش تزریق می شود. سم: برخلاف زهر، در بافت یا غده خاصی در بدن ساخته نمی شود. یک متابولیست است که به دنبال تغذیه در بدن جانور تولید و جمع می شود. توکسین toxin: مواد شیمیایی خالصی که در زهر یا سم جانور وجود دارد که دارای آثار اختصاصی بر روی سیستم های بیولوژیک هستند. توکسینولوژی علم بررسی مواد سمی: پیشرفت علائم و نشانه های مار گزیدگی به نحو قابل توجهی تحت تأثیر ویژگی های فرد مصدوم و مار است به عبارتی عوارض مارگزیدگی تابعی است از ویژگی های مار و مصدوم: نوع، سن، محل گزش، دز و حجم سم تزریقی، محل جغرافیایی، وزن، سن، سلامتی، ترس، حساسیت، امداد اولیه، اقدامات پزشکی، فاصله زمانی گزش تا درمان- استفراغ شایع ترین و زودرس ترین علامت مارگزیدگی است. زهر افعی ها به علت بالا بودن وزن ملکول، از طریق عروق به آهستگی صورت می گیرد. لذا آثار و عوارض آن دیر ظاهر می شود. زهر کبری به علت پایین بودن وزن ملکولی از طریق گردش عمومی خون سریع جذب می شود لذا آثار آن سریع تر ظاهر می شود. آمار مارگزیدگی در ایران وجود ندارد. طی سالهای 60 تا 70- 4100 گزش توسط جانوران زهرآگین گزارش شده که 400 مورد آن مارگزیدگی بوده است دو مورد فوت در بیمارستان امام رضا(ع)- آمار دیگری سالی 70 مار گزیدگی در ایران را ذکر کرده که منطقی به نظر نمی رسد. بعد از غروب آفتاب احتمال گزش بیشتر است. شایع ترین نقاط بدن: 50% مچ دست به پایین- 22% مچ پا به پایین- 17% ساق پا- 11% ساعد 50% گزش کبری بدون تزریق زهر بود، 10% مرگ و میر 30% گزش افعی بدون تزریق زهر بود. 20% مرگ و میر زمان مرگ در گزش کبری: 6 تا 12 ساعت زمان مرگ در گزش افعی: 24 تا 48 ساعت قدرت حمله مار: حدود نیم متر است. حمله مار با گزش فرق دارد. کاربرد مار: 1- زهر 2- گوشت(مسهل) 3- پوست(لوازم لوکس) 4- روغن آنقدر که گفته شده نافع نیست 5- خون-(ضدآفات کشاورزی) رنگ زهر: سفید روشن – زرد روشن- نارنجی- متمایل به قهوه ای میزان عوارض زهر: رابطه وزن و جثه و سن فرد مارگزیده با عوارض مارگزیدگی. تزریق سرم: حداکثر تا 12 ساعت بعد از گزش، تزریق سرم نافع است بعد از آن بی فایده است. به نسبت یک دوم با سرم فیزیولوژی رقیق و به صورت قطره قطره(15 قطره در دقیقه تزریق می شود) نزدیک گزش تزریق نشود. در ماهیچه های بزرگ و داخل ورید تزریق می شود. مار به آدم خواب کار ندارد؟ بدن و نفس گرم انسان ممکن است باعث جلب مار که خون سرد است گردد. رابطه با انسان: مار حیوانی منزوی از انسان است. هر جا تردد انسان زیاد شود، مارها از منطقه خارج می شوند. اهلی نمی شوند، اما گاهی مارهای پیتون را نگهداری می کنند. واکنش در برخورد با انسان: فرار- مخفی شدن و استتار- به مردن زدن- باد کردن- فرو بردن سر در شن و برافراشتن دم- تخلیه مدفوع با فشار- گاز گرفتن- گارد گرفتن و آماده تهاجم- ساییدن پولک ها به یکدیگر- هف کشیدن نحوه گرفتن مار با دست خالی: 1-     وقتی مار در حال گریز باشد گذاشتن پا پشت گردن مار، سپس گرفتن پشت سر آن و همزمان مهار کردن دم و نگاه داشتن آن در فاصله مناسب از بدن مهره مار چیست؟ قطعه ای از بدن مار که بعد از جفتگیری از آن جدا می شود. صدای مار: موقع اخطار هوف می کشد. موقع جفت گیری صدایی شبیه قورباغه دارد موقع سائیدن پولکها صدای خش خش ایجاد می کند. زبان ماری: قوی ترین حسگر مار زبان اوست که غالباً آن را با نیش مار اشتباه می گیرند. دم مار: از مخزن به بعد دم محسوب می شود. در امتداد دم، یک جفت آلت تناسلی وجود دارد. دم مار ماده به تدریج باریک می شود. دم مار نر دفعتاً باریک می شود. طول عمر: برخی از مارها تا 25 سال در اسارت عمر می کنند پوست اندازی: مار سالی 1 تا 5 بار پوست می اندازد. فنگ: به دندان سمی مار، فنگ می گویند. اگر فنگ کشیده شود مجدداً رشد می کند. دو تا دندان زاپاس هم دارد. نحوه تولید مثل: هم تخم گذار هستند هم زنده زا و هم تخم بچه زا. غروب آفتاب: احتمال گزش مارها بیشتر است مخصوصاً در علفزارها. منابع: http://www.ravazadeh.com/fa/content/ehyaye-salamat-article/general-articles/4384-مارشناسی.html