⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۶) 🔍ادله نقلیه در اثبات این منهج 1⃣امام رضا علیه السلام فرمود: اَلْعَقْلُ يُعْرَفُ بِهِ اَلصَّادِقُ عَلَى اَللَّهِ فَيُصَدِّقُهُ وَ اَلْكَاذِبُ عَلَى اَللَّهِ فَيُكَذِّبُهُ؛ در این زمان حجت خدا بر مردم عقل است که بوسيله آن راستگو را ميشناسد و تصديقش ميكند و دروغگو را ميشناسد و تكذيبش مينمايد. 📚الکافي ج ۱، ص ۲۴ 🔺به این روایت به این شکل استدلال شده است که مراد به عقل، عقل آدمیان است که بوسیله آن می توان روایات دروغین را از صحیح تشخیص داد و عقل این قدرت را دارد که راوی که بر خداوند و امام معصوم علیه السلام دروغ گفته است یا راست گفته است را از هم تمییز کند. 2⃣امام صادق علیه السلام فرمود: إِنَّ أَوَّلَ اَلْأُمُورِ وَ مَبْدَأَهَا وَ قُوَّتَهَا وَ عِمَارَتَهَا اَلَّتِي لاَ يُنْتَفَعُ بِشَيْءٍ إِلاَّ بِهِ اَلْعَقْلُ اَلَّذِي جَعَلَهُ اَللَّهُ زِينَةً لِخَلْقِهِ وَ نُوراً لَهُمْ فَبِالْعَقْلِ ... عَرَفُوا بِهِ اَلْحَسَنَ مِنَ اَلْقَبِيحِ؛ آغاز هر كاری و قوت آن و برداشت و آبادانى آن، مربوط‍‌ به عقل است كه خدايش زینت خلق خود و نور آنان ساخته است، به وسیله عقل است که مخلوقات خوب و حسن را از بد و زشت تشخیص می دهند. 📚الکافي ج ۱، ص ۲۸ 🔺گفته اند: روایت دلالت دارد بر اینکه هر چه عقل آدمی تقبیح یا تحسین کرد همان حسن یا قبیح خواهد بود و عقل این قدرت را دارد که تشخیص دهد چه چیزی قبیح است و نمیتوان آن را بر اساس روایاتی به خداوند نسبت داد و همچنین می داند که چه چیزی است حسن است. 3⃣رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اِذَا اَتَاکُم عَنّی حَدِیثٌ فَاعْرِضُوهُ عَلی کتابِ اللّه وَ حُجَّهِ عُقُولِکُم فَاِنْ وافَقَهُما فَاقبَلوُهُ وَ اِلاّ فَاضْرِبُوا به عُرضَ الجِدارِ؛ چون حدیثی از من به شما رسید آن را بر کتاب خدای عزّ و جلّ و حجّت عقل هایتان عرضه کنید! اگر مطابق و موافق باشد قبول کنید و اِلاّ بر جانب دیوار زنید. 📚روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن ج ۵ ص ۳۶۸ 🔺این روایت صریح در مدعاست، لکن دو چیز عجیبی در سند و متن این حدیث وجود دارد! در سند حدیث اینکه اولا: تنها در کتاب تفسیر روض الجنان شیخ ابوالفتوح رازی نقل شده است! این کتاب بسیار متفردات حدیثی عجیبی دارد. ثانیا: در اکثر بلکه همه احادیث عرضه، سنت قطعیه محکمه نیز از جمله معیار برای تشخیص حدیث آمده است و عجیب است که چرا در این حدیث سنت قطعیه ذکر نشده است! اساسا سوالی که است اگر چنین معیاری را رسول خدا صلی الله علیه و آله بیان کرده بودند چرا از ائمه هدی (علیهم السلام) نقل نشده است؟ چه بسا بتوان «حجة عقولکم» را به سنت شریفه قطعیه یا ائمه اطهار علیهم السلام معنا کرد که آنان حجت بر عقل های مردم اند، هر چند چنین معنایی خلاف ظاهر است. 4⃣در مناظره ای که امام جواد علیه السلام با مخالفین در رأس شان یحیی بن اکثم بود، یحیی برای اثبات فضیلت ابوبکر به روایتی استناد کرد و گفت: از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت است که فرمود: جبرئیل نازل شد و گفت خدایت سلام می رساند! برو از ابوبکر بپرس که از من خدا راضی است؟ همانا من از او راضی شده ام! امام جواد علیه السلام فرمود: از آنجا که احادیث دروغی به رسول خدا نسبت داده شده است باید برای سنجش صحت این حدیث، طبق گفته خود رسول الله به قرآن و سنت عرضه کنیم! اگر موافق بود قبول خواهیم کرد! خداوند در قرآن فرموده است: ما انسان را خلق کرده ایم و به او علم داریم و از رگ گردن به او نزدیک ترم! حال می پرسم: فَاللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَفِيَ عَلَيْهِ رِضَاءُ أَبِي بَكْرٍ مِنْ سَخَطِهِ حَتَّى سَأَلَ عَنْ مَكْنُونَ سِرِّهِ؟ هَذَا مُسْتَحِيلٌ فِي اَلْعُقُولِ؛ آیا بر خداوند رضای ابوبکر مخفی بوده تا احتیاج پیدا کرده جبرئیل را ارسال کند تا رسول اکرم از رضایتش بپرسد!!! چنین نسبتی از نظر عقل محال است. 📚الاحتجاج ج ۲، ص ۴۴۶ 🔺گفته اند: امام علیه السلام حدیث منسوب به رسول خدا صلی الله علیه و آله را از جانب عقل آدمی نیز بررسی و صحت سنجی کرده است، از آنجا که این حدیث مستلزم نسبت جهل به خداوند بود که چنین نسبتی خلاف قرآن و عقل است، لذا امام علیه السلام حدیث را مردود می داند. این همان سخن شیخ طوسی (ره) است که اگر حدیثی موافق با عقل و مقتضیات عقل بود قبول می کنیم و الا فلا. @Talabeh_nevesht110