نخستین بخش گفتار های شهید آیت الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی در زمینه پیدایش اسلام به روش تحقیق درباره ادیان اختصاص یافته و در بخش های بعدی با نگرشی پژوهش گرانه و همه جانبه، محیط پیدایش در شبه جزیره عربستان و همسایگان آن یعنی ایارن، روم ، مصر و حبشه مورد بررسی قرار گرفته است که متاسفانه نوار گفتار مربوط به روم علیرغم تلاشی که جهت یافتن آن صورت گرفت بدست نیامد. «از نظر من، روش درست برای شناختن یک دین این است که مآخذ اصلی مربوط به آن دین را با شیوه تحقیق علوم نقلی ـ‌ و نه علوم تجربی و علوم عقلی ـ‌ بلکه با شیوة تحقیق تاریخی که امروز در متدولوژی به عنوان شیوه تحقیق تاریخی نامیده می‌شود، مطالعه کنیم.» برای پی بردن به نقش تمدن‌ساز مکتب اسلام لازم است بستر جغرافیایی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی محیط پیدایش آن نیز مورد مطالعه قرار گیرد. این اثر با دقتی عالمانه به واکاوی مسائل محیطی زادگاه اسلام، شبه جزیرة عربستان و همسایگانش؛ روم، ایران، مصر و حبشه می‌پردازد. فصل اول کتاب به روش تحقیق در مباحث دینی که تأکیدی بر محتوای اصلی کتاب است اختصاص دارد. @tarikh_j