قرآن و سنت هاي الهي سنت هاي خداوند که گفته مي شود تغييري در آن ها نيست، کدامند و ويژگي هاي آن ها در قرآن چيست؟ طبق آيات قرآن کريم، برخي ويژگي هاي سنت هاي الهي چنين است: تغيير، تبديل و دگرگوني در آن ها نيست.(1) سنت و فرمان الهي، روى حساب و برنامه دقيقى است.(2) اين سنت هاي الهي، در گذشته و براي اقوام گذشته نيز بوده است.(3) ـ چند نکته توضيحي در باره جاري شدن سنت الهي: 1. خداوند متعال، در نهاد همه انسان ها و در فطرت و سرشت آن ها، زمينه ‌ها و امكانات هدايت را قرار داده است؛ يعني همه انسان ها، هم مي‌توانند در مسير هدايت قرار بگيرند و هم اين كه خود را در مسير گمراهي و انحراف بيندازند. 2. هر كس دچار انحراف و خطا شود، و سپس توبه و بازگشت به خدا داشته و آن را جبران نمايد، او به هدايت باز مي ‌گردد و رحمت الهي شامل حال او مي ‌شود. 3. اگر كسي خطا و انحرافاتش زياد شد و درصدد توبه و جبران آن ها هم برنيامد، اگر از يک حدي گذشت، ديگر قابليت هدايت شدن را در خود از بين برده و ديگر هدايت نمي شود. 4. کسي که به اين مرحله برسد يعني در اثر پافشاري بر گناه و نافرماني، زمينه هدايت را در خود از بي ببرد، سنت الهي در مورد او به اجرا در مي ‌آيد. 5. البته اين سنت الهي با توجه به علم خداوندي است؛ يعني‌ خداوند مي‌ داند اگر كسي از اين حد عبور كند، همه روزنه‌ هاي هدايت را به روي خود بسته است و ديگر قابليت هدايت را ندارد؛ يعني اگر هزار سال هم عمر به او داده شود، باز هم او بر خطاهاي خود مي ‌افزايد و از هدايت دورتر مي ‌شود. ـ نمونه هايي از سنت الهي 1. سنت استيصال(4) 2. سنت انتقام از مجرمين(5) 3. ياري و نصرت مؤمنين(6) 4. اجل مسمي، سنتي قطعي(7) 5. مرگ، سنتي قطعي(8) 6. سنت الهي در هدايت نيکوکاران تلاشگر(9) 7. سنت در تنگنا قرار دادن مجرمين، به اميد بازگشت(10) 8. سنت اظلال، مختص اهل باطل(مشروط)(11) 9. سنت تدافع حق و باطل(12) 10. سنت آزمايش و ابتلا(13) 11. سنت‏ ترف و مترفين(14) 12. سنت استدراج(15) 13. و... ـ معرفي کتاب جهت مطالعه: «سنت هاي الهي»، عبدالكريم زيدان، ترجمه مصطفي ذوالفقار طلب، تهران: نشر نويسنده. «قرآن و اسرار آفرينش»، جعفر سبحاني، قم: بوستان كتاب. «سنت هاي تاريخ در قرآن»، سيد محمد باقر صدر، ترجمه موسوي اصفهاني، تهران: تفاهم. پی نوشت: 1. اسراء: 17/ 77؛ احزاب: 33/ 62؛ فتح: 48/ 23؛ غافر: 40/ 43. 2. احزاب: 33/ 38. 3. احزاب: 33/ 62؛ فتح: 48/ 23؛ غافر: 40/ 85. 4. طه: 20/ 128. 5. سجده: 32/ 22. 6. روم: 30/ 47. 7. نحل: 16/ 61. 8. عنکبوت: 29/ 57. 9. ابراهيم: 14/ 69. 10. روم: 30/ 41. 11. روم: 30/ 9. 12. شوري: 42/ 24. 13. بقره: 2/ 155. 14. اسراء: 17/ 16. 15. اعراف: 7/ 182.