📚 روش تحقیق در آیات قرآن:
✍️... برای تحقیق در هر آیه از قرآن ما باید منظم و دسته‌بندی شده کار کنیم.
🔹 به عنوان مثال، در جمله فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ در آیه ۱۱۴ سوره طه؛ اگر بخواهیم منظم صحبت کنیم باید چه‌کار کنیم؟ در این جمله یا در هر بحث قرآنی عنایت داشته باشید، بخواهیم منظم کار کنیم باید اینطور رفتار کنیم، در قالب چند بند زیر، لطفاً دقت کنید:
۱. خود آن واژه یا عبارت یا جمله مدّ نظر را ابتدا در خود جمله بحث کنیم؛ این واژه‌ها چیست؟ با واژه‌هایش آشنا شویم، در مجموع خداوند در این جمله فَتَعالَي اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ دارد چه می‌فرماید. فارغ از جملات قبل و بعدش در خود جمله، از جمله خارج نشویم. هر چقدر در خود جمله می‌شود فکر کرد، صحبت کرد، بحث کرد آدم از جنبه‌های مختلف وارد شود. فَتَعالَی، تعالی یعنی چه؟ اللّهُ حالا چون بحث الله برمی‌گردد به توحید در ذات، آدم مسامحتاً وارد نمی‌شود، از کنارش عبور می‌کنیم. الْمَلِکُ، چرا «الْمُلْک» گفته نشد، چرا الْمَلِکُ؟ که این را در خود جمله آدم زیاد نمی‌تواند به آن پی ببرد، فقط می‌فهمد که این تفاوت داردها! مُلک الهی اینجا زیاد پررنگ نیست، الْمَلِکُ بودن خدا پررنگ است. الْمَلِکی که الْحَقُّ است، این دو تا با هم توأم است، الْحَقُّ چیست که الْمَلِکُ الْحَقُّ؟ خب، اینها مهم است، یک مقداری در این زمینه‌ها باید بحث کنیم که تا حد قابل توجهی قبلاً ما در این زمینه صحبت داشتیم.
۲. قسمت بعدی اینکه آن موضوع را آدم در آیه بحث کند. آیه چیست؟ آیه ۱۱۴ طه. فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ چیست؟ جمله اول از این آیه. خب، فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ در این جمله چه جایگاهی دارد، چه ماجرایی دارد؟ خب، این هم بحث‌های خودش و زیرمجموعه‌های خودش را دارد.
۳. سپس در سیاق کوچک، فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ، در سیاق کوچک که اینجا نگاه می‌کنیم آیات ۱۱۳ و ۱۱۴ طه است، فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ در این دو تا آیه چه جایگاهی دارد، چه ماجرایی دارد؟ این بحث‌های خودش را دارد. هر چقدر بحث در این زمینه داشتیم باید اینجا بیاوریم.
۴. بعد فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ در سیاق بزرگ قبل، یعنی در آیات ۹۹ تا ۱۱۴ بررسی می‌کنیم.
۵. سپس فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ را در سیاق بزرگ یعنی از آیه ۹۹ تا ۱۳۵ بررسی و مطالعه می‌کنیم.
۶. سپس این جمله را در ساختار سوره [دنبال می‌کنیم].
۷. بعد در کل قرآن [به این بحث می‌پردازیم] که به عنوان مثال آیا این بحث فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ در جای دیگری از قرآن مطرح شده است یا خیر!؟
۸. بعد در احادیث؛ در احادیث هم که می‌خواهیم کار کنیم؛ این هم دسته‌بندی‌های [حدیثی] خودش را دارد:
الف) احادیث تفسیری در این زمینه چه چیزهایی است؟
ب) احادیث تأویلی چه چیزهایی است؟
ج) احادیث تطبیقی چه چیزهایی است؟
د) احادیثِ دیگر چیست؟
[احادیث دیگر یعنی] خیلی احادیث هست که این جمله صرفاً در آن به مناسبتی استفاده شده، اصلاً بحث چیز دیگری است این آیه را امام معصوم علیه‌السلام در آن خواندند؛ اصلاً قصد توضیح این آیه نبوده؛ نه نگاه تفسیری به این آیه مدنظر بوده، نه نگاه تأویلی، نه نگاه تطبیقی؛ نه، دارند در باره خدا صحبت می‌کنند، خدا این هست آن جمله هم هست، آن آیه هم هست، طبق چند تا آیه امام معصوم علیه‌السلام می‌فرمایند که خدا اینطور هست، بدون هیچگونه توضیحی چند تا آیه را بدنبال هم می‌آورند.
۹. قسمت نهم، فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ را در تفاسیر نگاه می‌کنیم.
۱۰. و قسمت دهم جمع‌بندی دست‌آوردها.
📍 البته سلیقه دوستان را می‌طلبد که کل مطالبی هم که درباره فَتَعالَی اللّهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ برفرض باهم صحبت می‌کنیم؛ همه اینها را بیاورند مرتب کنند و یک نظم به آن بدهند، از آن قالب‌های سیاق کوچک، سیاق بزرگ، خود جمله؛ از این حالت در بیاورند و بیشتر از محتوا بهره‌مند شوند.
🆔 @Torab_bash