علی واعظی وزنا: ارزیابی ادیان چگونه می توان دین‌های مختلف را مورد ارزیابی قرار داد ؟ تفاوت و برتری ادیان مختلف به چیست؟ دین شناسان به ویژه جامعه شناسان دین روشهای مختلفی را برای ارزیابی و پژوهش در انتخاب دین برتر پیشنهاد داده اند . نینان اسمارت از روش هشت شاخه آیی اخللاق،مناسک،اسطوره ،تجربه دینی، نهادها و جامعه دینی ، عقیده و هنر برای سنجش بین ادیان استفاده نموده است ولی دکتر شریعتی بدون توجه به روش اسمارت از روش دیگری که البته عمده آن تیپولوژی باشد برای سنجش بین ادیان ارایه داده است علاوه بر آن او پنج بعد دیگررا نیز پیشنهاد می دهد . ۱.شناخت خدای هر دین ۲.شناخت پیامبر هر دین ۳.شناخت متن مقدس هر دین ۴.کیفیت ظهور پیامبر آن دین ۵.شناخت دست پروردگان طراز اول آن دین ،علی (ع)،ابوذر،سلمان «تیپولوژی» ۶ . توجه به جامعه دینی اولیه آن دین . با توجه به این ، شریعتی به تک تک این موارد می پردازد و به عنوان یک فیلسوف دین ، برتری دین اسلام را نتیجه می گیرد . او در شناخت جامعه اولیه اسلامی بیان می کند که پیامبر(ص)در جامعه بربر ظهور پیدا می کند ، جامعه ایی قبیله نشین ،بیابان گرد و به دور از مدنیت ولی بعد از ۱۰ سال حاکمیت او در مدینه، این جامعه تبدیل به جامعه ایی متمدن شده است تا جاییکه دو ابرقدرت زمان (ایران و روم ) را در خود هضم می نماید و خود تبدیل به قدرت اول دنیای آنروز می گردد و جامعه شناسان برای تکامل جامعه بربری به جامعه شهرنشینی ۳۰۰ سال زمان را لازم می دانند ولی پیامبر(ص) در عرض ۱۰ سال این موفقیت را کسب نموده است .همینطور شریعتی با بهره گیری از روشهای دیگر جامعه شناختی به برتری اسلام و تشیع نسبت به دیگر ادیان و مذاهب اشاره می کند . و این روش ابداعی ، شریعتی را در جمع دین شناسان بزرگ دنیا قرار می دهد . @vaezi_vazna