اسلام نوسانتارا در برابر اسلام جهان شمول و سیاسی قرائتی از اسلام بر این باور است که جهان شمولی اسلام، بدین معناست که همه مسلمانان در سراسر جهان، یکدست از یک اسلام پیروی کنند. در برابر این قرائت، قرائت اسلام بومی یا اسلام منطقه ای است. این قرائت که تقریبا یک دهه است در غرب و شرق پیگیری می شود، مدعی است باید برای هر منطقه بر اساس بوم زیست آن، ویراستی از اسلام را تعریف و تجویز کرد. یکی از این ادعاها، نه در غرب بلکه دز شرق متولد شده است: اسلام ناسانتاره این اسلام مدعی است باید مبتنی بر بافتار و ساختار اندونزی، ورژنی از اسلام را تجویز کرد. روح این اسلام، تسامح و تساهل و رواداری و اعتدال است. هر کنش دینی و اجتماعی آن نباید از مرزهای اعتدال و تسامح عبور کند. اسلام ناسانتاره توسط نهضت العلماء در اندونزی تئوری پردازی شد و با دستان جوکو ویدودو رئیس جمهور وقت، اجرایی گردید. شاخص اصلی این اسلام، میانه روی و همسانی با ارزش های بومی اندونزی است. به نظر می رسد، جهان در برابر واقعیتی به نام اسلام، راه گریز خود را اسلام بومی شده، باور کرده است. حمایت مستقیم و غیر مستقیم نهادهای دینی و سیاسی از اسلام ناسانتاره، این پیش بینی را جدی تر می نمایاند. اگر این اسلام در آینده، جریان سازی شود، بی شک رقیب جدی برای دیگر ویراست های اسلام خواهد بود مخصوصا اسلام سیاسی. ■ پیشنهاد میکنم پایان نامه ارشد و دکتری| سطح ۳ و ۴ در این باره نگارش شود. یحیی جهانگیری @yahyajahangiri