👆👆👆 🔰حرکت نفس پس از مرگ با تکیه بر نظریه حرکت جوهری (۳) 🔻عده‌ای از محققان بدون انکار وجود خارجی قوه، سعی در توجیه حرکت و تکامل برزخی نفس بر اساس نظریات صدرا داشته‌اند. ایشان با اشاره به عباراتی از صدرا، معتقدند که از نظر وی نیز نفس پس از رهایی از بدن به حرکت و تکامل ادامه خواهد داد: «النطفة قد فاضت علیها من المبدأ الفعال کمالات متعاقبة جوهریة اولها کالصور المعدنیة... و بعدها الجوهر الحیوانی و هکذا وقع الاشتداد فی الوجود الصوری الجوهری إلی ان تجرد و ارتفع عن الماده ذاتا ثم إدراکا ثم فعلا و تأثیرا.» (صدرا، ۱۹۸۱، ج۸: ص۱۴۷) 🔻«مراد او این است که در این مرحله [نفس] استکمالا هم روحانی و مجرد می شود؛ یعنی بدون ارتباط با بدن نیز می‌تواند تکامل یابد. آشکار است که این نظر مستلزم امکان تکامل برزخی، بلکه مستلزم تحقق آن است، با این که در موارد دیگر آن را انکار می کند.» (عبودیت، ۱۳۹۴، ج۳: ص۴۰۰) 🔻این دسته از محققان بر این عقیده‌اند که چه بسا نفس در سیر اشتداد جوهری‌اش، به حدی از تکامل برسد که مرجح حدوث مرحله آینده‌اش (صورت لاحق)، خود وجود مرحله کنونی‌اش باشد و نه استعدادی عارض بر بدن. (همان: ص۴۰۲) ✅ جمع‌بندی: در خصوص حرکت نفس پس از بدن، در میان قائلین به امکان حرکت، دو نظر عمده وجود دارد: ۱. قوه خارجیتی ندارد، بنابراین عدم وجودش در نفس مجرد مانعیتی در حرکتش ایجاد نمی‌کند‌. ۲. نفس در سیر حرکت جوهری‌اش به مرحله‌ای می‌رسد که وجودش مرجح حدوث صورت لاحق گردد و از استعداد و قوه بی‌نیاز شود. 📚کتابنامه؛ 📙 ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ۱۹۸۱م، دار احیاء التراث العربی. 📘 عبودیت، درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، ۱۳۹۴، سمت. 🖋 محمدمهدی رفیعی #حرکت_جوهری #حرکت_نفس_پس_از_مرگ 🖥@ZehnShenakht