🔰 آداب قبل از دعا 1) حسن ظن به اجابت خداوند. خداوند متعال به حضرت موسى عليه السّلام وحى فرمود: « يا موسى! ما دعوتنى و رجوتنى فانّى ساغفر لك ؛ اى موسى! اگر در حالت اميدوارى مرا بخوانى، بزودى تو را خواهم آمرزيد». رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: « ادعوا اللَّه و انتم موقنون بالاجابة ؛ درحالى كه يقين به اجابت خدا داريد،او را بخوانيد». سُليم فرّاء از امام صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود: « اذا دعوت فظُنّ حاجتك بالباب ؛ هر گاه دعا مى‏كنى، گمانت اين باشد كه حاجتت پشت در آماده است». 2) مدح و ثناى الهى ، صلوات برمحمد و آل محمد علیهم السلام : حارث بن مغيره می گوید: شنيدم امام صادق عليه السّلام مى‏ فرمود : « ايّاكم اذا اراد ان يسأل احدكم ربّه شيئا من حوائج الدّنيا حتّى يبدأ بالثّناء على اللَّه عزّوجلّ و المدحة له، و الصّلوة على النّبىّ صلی الله علیه وآله ،ثمّ يسأل اللَّه حوائجه ؛ اگريكى ازشما حاجتى از حوايج دنيايى داشت، قبل از هر چيز اوّل خداوند عزيز و جليل را ثنا كند و مدح گويد، بعد صلوات بر پيامبرصلی الله علیه وآله، سپس حاجات خود را طلب كند». 🔰 آداب همراه دعا 1. درنگ نمودن و عجله نكردن : عبد العزيز طويل ازامام صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمودند : « انّ العبد اذا دعا لم يزل اللَّه تعالى في اجابته ما لم يستعجل ؛ بنده وقتى دعا مى‏كند اگرعجله نكند ، خداوند متعال حاجتش را خواهد داد». و از آن حضرت روایت شده است كه فرمودند : « انّ العبد اذا عجل فقام لحاجته يقول اللَّه تبارك و تعالى: اما يعلم عبدى انّى انا اللَّه الّذى اقضِى الحوائج؟؛ اگر بنده‏اى عجله كند و به دنبال حاجتش برخيزد، خداوند تبارك و تعالى مى‏گويد: آيا بنده‏ام نمى‏داند كه من بايد حوايج اورا بر آورده سازم؟!». 2. اصرار و پافشارى در دعا : رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: «انّ اللَّه يحبّ السّائل اللّحوح؛ خداوند درخواست ‏كننده مصرّ را دوست دارد». وليد بن عقبه هجرى گويد: شنيدم امام باقر عليه السّلام مى‏فرمود: « و اللَّه ! لا يلحّ عبد مؤمن على اللَّه في حاجته الّا قضاها اللَّه له ؛ به خدا قسم! هرگز بنده مؤمنى در حاجتش بر خدا اصرار نكرد مگر آنكه خداوند متعال آن حاجت را برآورده نمود». ابو الصباح از امام صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود: « انّ اللَّه كره الحاح النّاس بعضهم على بعض في المسألة، و احبّ ذلك لنفسه، انّ اللَّه يحبّ ان يسأل و يطلب ما عنده ؛ خداوند متعال دوست ندارد كه مردم هنگام درخواست از يك ديگر، اصرار ورزند اما اين را براى خودش دوست دارد، خدا دوست دارد كه مردم آنچه نزد اوست بخواهند و طلب كنند». 3. نام بردن حاجت : ابن عبد اللَّه فرّاء از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود: « انّ اللَّه تبارك و تعالى يعلم ما يريد العبد اذا دعا و لكنّه يحبّ ان يبثّ اليه الحوائج ؛ خداوند تبارك و تعالى مى‏داند كه بنده هنگام دعا چه مى‏خواهد، ولى دوست دارد كه حوايج را به درگاهش شرح دهد». 4. اجتماع كردن براى دعا : خداوند متعال مى‏فرمايد: (وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ) ؛ در كنار كسانى كه پروردگارشان را مى‏خوانند، صبر كن. علاوه بر اين، براى مباهله(آل عمران/61) نیز كه خود يك دعاست،خداوند دستور به اجتماع داده است. 5. اظهار خشوع : خداوند متعال مى‏فرمايد:«ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً ؛ پروردگارتان را در حال تضرع و خفاء بخوانيد». خداوند متعال درخطابی به حضرت عيسى عليه السّلام می فرماید: « يا عيسى، ادعنى دعاء الغريق الحزين الّذى ليس له مغيث، يا عيسى ! اذلّ لى قلبك و اكثر ذكرى في الخلوات و اعلم انّ سرورى ان تبصبص الىّ و كن في ذلك حيّا و لا تكن ميّتا و اسمعنى منك صوتا حزينا ؛ اى عيسى ! همچون انسان غريق ومحزونى كه هيچ نجات دهنده‏اى ندارد، مرا بخوان:اى عيسى ! قلبت را در برابر من خوار و ذليل كن و در خلوتها بسيار به ياد من باش. بدان خوشحالى من در اين است كه با خوف و رجا به سوى من بيايى، اما مبادا با قلبى مرده چنين كنى ، بلكه بايد قلبت زنده و با نشاط باشد و از جانب خودت، صوت حزينى را بگوش من برسان». 6. با توجّه والتفات قلبی : اميرالمؤمنين عليه افضل صلوات المصلين فرمود: « لا يقبل اللَّه دعاء قلب لاه ؛ خداوند متعال دعاى قلب غافل را قبول نمى‏كند». سلیمان بن عمرو از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود: « اذا دعوت اللَّه فاقبل بقلبك ؛هر گاه خدا را مى‏خوانى،با قلبت به او روى كن». 7. بالا بردن دو دست هنگام دعا : خداوند متعال به حضرت موسى عليه السّلام وحى فرمود : « الق كفيك ذلاّ بين يدىّ كفعل العبد المستصرخ الى سيّده، كف دو دستت را ذليلانه در برابر من بلند كن مانند برده‏اى كه فرياد مى‏زند و از آقاى خود كمك مى‏خواهد ». 🔰آداب همراه دعا (ادامه)