💢قاعده‏‌يى كه ما از آن صحبت مى‏‌كنيم، قاعده‏‌ى بناى محكم و استوارى است و سه عنصر قطعى در وجود و ذات خودش لازم دارد، كه البته هريك از آن سه عنصر بر امورى متوقف است و بر او نيز امورى مترتب مى‏‌باشد: 💠اولين عنصر، #فقه است. فقاهت را به همان معناى #پيچيده و #ممتازى كه امام (ره) براى ما معنا مى‏‌كردند و بخصوص در بيانات دو، سه سال اخيرشان بر آن تأكيد داشتند، معنا مى‏‌كنيم؛ يعنى تركيبى از متد علمى و دقيق فقاهتى و به تعبير امام (ره): #فقه_جواهرى. فقه صاحب جواهر، به معناى دقت و اتقان كامل در قواعد فقهى و استنتاج منظم فروع از همان قواعدى است كه در فقه و اصول مشخص شده است. 💠 اين فقاهت، دو ركن دارد، كه ركن اول آن، #اصول #معتدل و #قوى و #آگاه به همه‏‌ى جوانب #استنباط است، و ركن دوم، #تطور_فقه مى‏‌باشد و همان چيزى است كه امام در معناى اجتهاد و مجتهد و فقيه مى‏‌فرمودند و تأكيد داشتند كه مجتهد و فقيه بايد با ديد باز بتواند #استفهام‌ها و سؤال‌هاى #زمانه را بشناسد. سؤال، نصف جواب است. تا شما سؤال زمان را ندانيد، ممكن نيست بتوانيد در فقه براى آن جوابى پيدا كنيد. بنابراين، فهم سؤال و ترتيب جواب مناسب براى آن، مهم است. 💠عنصر دوم، #تهذيب و #اخلاق است. روزى به اتفاق جمعى از فضلاى بزرگ در خدمت امام (ره) بوديم. در آن محفل، از حوزه‏‌ى قم صحبت شد. يكى از بزرگان اساتيد و علماى اعلام قم كه مورد احترام و قبول همه‏‌ى ما هستند، در آن جلسه به امام عرض كردند كه شما نسبت به قم، توجه و عنايت داشته باشيد. آن روز امام (ره) فرمودند كه اين چيزها لازم نيست؛ شما اگر فقط به ابقاى دو عنصر در حوزه‏‌ى قم توجه كنيد، همه چيز حل خواهد شد: اول، فقاهت است- كه گمان مى‏‌كنم تعبير ايشان اين بود كه مواظب باشيد شعله‏‌ى فقاهت فروننشيند- و دوم، اخلاق و تهذيب است. ما اگر مهذب باشيم، خواهيم توانست هستى خود را در خدمت اسلام و نظام اسلامى قرار دهيم؛ ولى اگر مهذب نباشيم، آنچه كه داريم، در خدمت قرار نخواهد گرفت و چه‏‌بسا كه در جهت #عكس هم قرار گيرد. 💠تاريخچه‏‌ى حوزه‏‌هاى علميه و سرگذشت شگفت‏‌انگيز علماى بزرگ و اسلاف درخشان ما، حامل تجربه‏‌هاى بسيار زيادى در اين زمينه است كه تهذيب چقدر اثر مى‏‌گذارد. نزديك‏ترين تجربه‏‌اى كه ما در اختيار داريم، وجود همين شخصيت عظيمى است كه امروز دنيا را به خود متوجه كرده است. امام (ره) مدرّسى #منزوى در قم بودند. درسشان در مسجد #سلماسى كه داخل يك كوچه- نه در مركز حوزه- قرار گرفته بود، ارايه مى‏‌شد. خانه‏‌ى ايشان هم در انتهاى همان كوچه واقع شده بود؛ يعنى براى رفت و آمد به مسجد محل درس كه روزى دوبار انجام مى‏‌گرفت، حتّى احتياج به ديدن خيابان نداشتند و طبيعتاً هميشه مسير خانه به مسجد و مسجد به خانه را طى مى‏‌كردند. ايشان على‏‌الظّاهر منزوى بودند؛ ولى در حقيقت مدرّسى بزرگ و قطبى جذاب براى طلاب و فضلاى جوان و سرشار از خصلت‌ها و صفات خوب به شمار مى‏‌آمدند. اعتقاد من اين است كه #اخلاص و صفاى باطن و رابطه‏‌ى #معنوى و پيوند مستحكم بين قلب او و خداى مقلب القلوب، موجب شد كه اين مرد بتواند از انزواى ظاهرى خود خارج شود و دست نيرومندى براى دگرگون كردن بنياد ارزش‌هاى مادّى در سطح جهان شود. 💠براستى بنيان ارزش‌هاى مادّى در دنيا لرزيده است. رهبر كمونيست كشورى دوردست با قدرت مادّى بالا و داراى پيشرفت‌هاى زياد مى‏‌گويد: خواهش مى‏كنم كتابى در باره‏‌ى اسلام بدهيد تا مطالعه كنم (!) قبل از پيروزى انقلاب، شما نمى‏‌توانستيد به زور دست جوانى كه باد ماركسيسم به دماغش خورده بود، يك جلد كتاب اسلامى بدهيد و بگوييد اين كتاب را مطالعه كن! ما با زحمت زياد و هزار كلام شيرين، تعدادى جوان را گرد هم جمع مى‏‌كرديم، تا چند كلمه از مبانى اسلام را به صورت شفاهى و يا كتبى به گوش و دل آن‏ها برسانيم؛ ولى بازهم نمى‏رسيد. در آن روزها همه‏‌ى ما- حوزه‏‌هاى علميه، علما و مدرّسان و فضلا- بوديم، ولى عملًا به نتيجه‏‌ى دلخواه نمى‏‌رسيديم. سرانجام به بركت قيام امام (ره)، ملت ايران و دنيا تكان خوردند و دگرگونى عظيمى در افكار و انديشه‏‌هاى مردم و جوان‌ها به وجود آمد. 💠امروز نماينده‏‌ى مجلس يك كشور مادّى كه هفتاد سال بر مبناى ماترياليسم ديالكتيك اداره شده است، به من مى‏‌گويد: به بركت امامِ شما، در پارلمان كشورم سخنراني‌ها با «بسم الله الرّحمن الرّحيم» شروع مى‏‌شود. شخصيت‌هاى معروف فكرى دنيا نيز نسبت به آنچه كه در مشت اين مرد بزرگ بود و بر دنيا عرضه مى‏‌كرد، احساس عطش مى‏‌كنند. بنابراين، با حركت آن رهبر عزيز، بنياد ارزشها و قراردادها و مسلّمات مادّى تكان خورد و دگرگون شد. 💠 مسئله اين نيست كه ما چند شراب‌خانه را در مملكت‌مان بستيم و نگذاشتيم فلان منكر انجام بگيرد؛ اين‏ها ظواهر كار و پديدارهاى قضيه است؛ عمق كار خيلى از اين‏ها بيشتر است. به بركت قيام اين مرد، دنيا و ايران تكان خورد. هرچند ما نقش ملت ايران را در انقلاب، نقش اول و درجه‏‌ى يك مى‏‌دانيم، اما چه كسى اين ملت را اين‏گونه هدايت كرد؟ چه كسى اين همه سرچشمه را در آن‏ها به جوشش در آورد و اين همه استعداد را زنده كرد؟ آيا غير از آن روح بزرگ و آن انسان عظيم، كس ديگرى بود؟ 💠 عظمت كار او، به ارتباطش با خدا و تهذيب نفس او برمى‏‌گردد. امام (ره) يك انسان مهذب بود. دشمنان داخلى و خارجى او نيز اين ويژگى را قبول داشتند و اعتراف مى‏كردند كه او آدم مؤمنى است. آن گروگان امريكايى كه چهارصد و چهل و چهار روز در ايران اسير بوده و طبيعتاً همه‏‌ى آن ماجراها را از چشم امام مى‏‌ديده است، مصاحبه مى‏كند و مى‏‌گويد: من از كسانى نيستم كه از فوت امام خوشحال شوم. او ارزش‌هاى اخلاقى مخصوص خودش را داشت و هيچ‏كس در حد او نبود. 💠 عنصر سوم، آگاهى سياسى است. آگاهى سياسى به مثابه‏‌ى چشمى است كه اگر نداشته باشيم، آن دو عنصر ديگر در حركت به ما كمك نخواهند كرد. بايد سه عنصر اصلى قاعده را حفظ كرد. البته حوزه‏‌ى علميه بايد يكپارچه باشد و از برخى تشنجات كه در گوشه و كنار وجود دارد، برى و بركنار بماند. حوزه‏‌ى علميه، جايگاه قداست و پاكى است. 📚22/ 03/ 1368 / سخنرانى در مراسم بيعت هزاران تن از طلاب، فضلا و اساتيد حوزه‏ ى علميه‏ ى قم و روحانيون بيست كشور جهان‏ @sahifeh_entezar