برنامه سمت خدا
موضوع برنامه : سیری در صحیفه سجادیه امام زین العابدین (علیهالسلام) - شرح دعای نهم
كارشناس : حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش : 29- 05- 97
بسم الله الرحمن الرحیم، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
شریعتی: «الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیرالمؤمنین و الائمة المعصومین علیه السلام» سلام میکنم به همه دوستان عزیزم، بینندههای خوب و شنوندههای نازنینمان، انشاءالله لحظات زندگی همه ما منور به نور امیرالمؤمنین باشد. حاج آقای فرحزاد سلام علیکم. خیلی خوش آمدید.
حاج آقای فرحزاد: عرض سلام دارم خدمت جنابعالی و بینندگان و شنوندگان عزیز. انشاءالله از بهترین برکات این ماه خصوصاً ایام غدیریه که متعلق به مولا امیرالمؤمنین(ع) بهترین بهره و استفاده را ببریم و خودمان و خانوادههای ما مبلغین غدیر و مولا علی(ع) باشیم.
شریعتی: بحث امروز شما را خواهیم شنید.
حاج آقای فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
«الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب و ائمة من بعده» دعای هشتم را عرض کردیم که 44 موضوع مهم است که امام سجاد(ع) به خدا پناه میبرد و توانستیم بعضی را شرح و توضیح بدهیم. انشاءالله عزیزان این دعا را بخوانند و نکتههای مهمی که حضرت از آن به خدا پناه میبرند از خرص، از غلبه حسد، از کم صبری، کم قناعتی، بد اخلاقی، پافشاری در شهوات، اصرار در گناه، تعصبات بیجا، ترک شکر، کمک نکردن به مظلوم و امثال اینها، دعای هشتم دعای بسیار فوق العادهای است.
دعای نهم صحیفه سجادیه مهمترین محورش حول توبه است که امام سجاد از خدای متعال درخواست میکند که توفیق توبه و بازگشت به سوی خودش را به همه ما مرحمت کند. اگر راه توبه بسته باشد همه به مشکل و بت بست میخورند. یکی از مهمترین راههای سعادت انسانها رجوع و برگشت از گناه و برگشت به خدای متعال و توبه از گناه است. باز شروع دعا را حضرت با صلوات بر محمد و آل محمد شروع میکنند. میفرماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ صَيِّرْنَا إِلَى مَحْبُوبِكَ مِنَ التَّوْبَةِ» خدایا ما را برگردان، ما را منقلب کن به چیزی که محبوب توست، توبه هیچ آثار و برکاتی نداشته باشد، مهمترین شگردش این است که انسان محبوب خدا میشود. محبوب غیر از محّب است. محّب این است که ما خدا را دوست داریم، محبوب این است که خدا ما را دوست دارد. خدا برای توبه کنندهها چه طبلهایی زده است. بزرگترین امتیاز این است که میگوید: تو محبوب من هستی و تو را دوست دارم. آه گنهکار را از تسبیح، تسبیح کنندهها و ذکر ذاکرین بیشتر دوست دارم.
در روایت داریم حضرت موسی(ع) عرضه داشت: «یا اله العالمین» ای خدای دانشمندان، پاسخ آمد لبیک! ای اله عابدها پاسخ آمد: لبیک! عرضه داشت «یا اله العاصین» ای خدای گنهکارها، چند بار خدا گفت: لبیک! عرض کرد بارپروردگارا، من تو را به خدای علما و عابدین صدا زدم یکبار، ولی خدای گنهکارها، چند بار. فرمودند: عالم به علم دلش خوش است و عابد به عبادت، بنده گنهکار من دل شکسته و دست خالی است. لذا آه و ناله گنهکار را پاسخ میدهد. البته کدام گنهکار آه و ناله دارد؟ اصرار در گناه ندارد و راضی به گناه نیست. ناخواسته به گناه دچار شده است. منظور کسی است که دل شکسته است و ناله میزند و ناراحت است. «انینُ الْمُذْنِبینَ احَبُّ الَىَّ مِنْ تَسْبیحِ الْمُسَبِّحین» یعنی ناله و دل شکستگی که گنهکار دارد، از تسبیح و ذکر تسبیح کنندهها بیشتر دوست دارم. چه امتیازی بالاتر از اینکه خدا میگوید: من توابین را دوست دارم؟ توبه کارها را دوست دارم. دلم خوش است و راضی هستم. مشتاق برگشتن آنها هستم. اگر بفهمند از شوق من جان میدهند و بندهای بدنشان قطعه قطعه میشود. میفرماید: آنهایی که پشت کردند، اشتباه کردند، خطا کردند و میخواهند برگردند. لذا اولین جمله حضرت این است که «وَ صَيِّرْنَا إِلَى مَحْبُوبِكَ مِنَ التَّوْبَةِ» به آنچه خدایا تو دوست داری و محبوب توست، توبه کردن و بازگشت به خدای متعال است. به ما توفیق بده به این توبه موفق شویم که محبوب توست.
«و أَزِلْنَا عَنْ مَكْرُوهِكَ مِنَ الْإِصْرَارِ» مقابل توبه اصرار و پافشاری در گناه است. امام سجاد دعا میکند که ای خدای مهربان، ما را از پافشاری و اصرار در گناه حفظ کن. بعضی کارها هست از اصل گناه بدتر است. مثلاً شما مال کسی را میخوری و پای کسی را لگد میکنی. بدتر از گناه توجیه گناه است. اختلاس، رشوه، کلاهبرداری، توجیه میکنند که باید مال مردم را خورد. باید رانت خواری کرد. بدتر از گناه توجیه گناه است. تبلیغ گناه که گناه را ترویج کنی از اصل گناه بدتر است. امام سجاد میفرماید: خدایا ما را حفظ کن از اینکه اصرار در گناه نداشته باشیم. حدیث داریم گناه کبیره با پشیمانی و ندامت صغیره میشود و گناه صغیره با اصرار و پافشاری کبیره میشود. امام هشتم(ع) فرمودند: گناهان صغیره راه را برای گناهان کبیره باز میکند. آن کسی که اختلاس چند میلیاردی میکند، از تخ مرغ و مداد و پاک کن دزدیدن شروع کرده تا بالا آمده است. در قرآن داریم که گامهای شیطان را پیروی نکنید. لذا امام هشتم(ع) فرمودند: «الصغائر من الذنوب طرق الی الکبائر» یکی از بدترین گناهها کوچک شمردن گناه است. گناه کوچک هم بزرگ است چون مخالفت خدای متعال است. گناه کوچک مقدمه گناه بزرگ است. در بیان نورانی دیگر امام رضا فرمودند: کسی که از کوچکها پرهیز نکند، از بزرگها هم پرهیز نمیکند. یعنی وقتی پرده حیاء دریده شد، دست به کارهای بزرگ هم میزند. لذا گناه را باید در نطفه خفه کنیم. گناه نکنیم و اگر گناه کردیم فوراً توبه کنیم.
بعضی مواقع شیطان وسوسه میکند و میگوید: جوان هستی و وقت برای توبه داری. این ترفند شیطان است و کار بسیار خطایی است. افرادی که گناه نمیکنند با افرادی که گناه میکنند و توبه میکنند، خیلی فاصله دارند. استکان شکسته را بسبانی مثل اول نمیشود. ماشینی که تصادف کرده با ماشین نو فرق دارد. روایت داریم هیچوقت کسی که آلوده و گنهکار نیست با کسی که گناه و توبه کرده یکسان نیستند. او بالاتر و افضل است. سعی کنیم آلوده نشویم، بعد هم کسی که گناه کرد، از کجا موفق به توبه شود؟ یکوقت آدم دلی را میشکند، آدمی را میکشد و قابل جبران نیست. حدیث داریم خدا غضب خودش را در گناهها مخفی کرده است. بعضی مواقع دلی میشکند غضب خدا به جوش میآید. لذا میفرماید: از همه گناهها سفت و سخت پرهیز کنید. خدا میفرماید: به عزت و جلالم دیگر تو را نمیآمرزم. از نظر من افتادی! غضب خدا در کدام گناه پنهان است نمیدانیم. احتیاط این است که همه گناهها را ترک کنیم. آیا کسی که امام حسین را شهید کرده میتواند توفیق توبه پیدا کند؟ نه چون جنایت بزرگی کرده است. قاتل حضرت علی اصغر توفیق توبه پیدا نمیکند. روایت زیبایی است که عابدی بود خیلی عبادت میکرد، شیطان در او طمع کرد که این دائم مشغول عبادت است و اگر بشود او را از عبادت باز داریم. جلسه شورا با شیاطین برگزار شد، مشورت کرد این عابد را نتوانستیم از راه به در کنیم، چه کار کنیم؟ یک کسی گفت: از راه شهوات، گفتند: اهل شهوترانی نیست. یکی گفت: از راه پول، گفت: اهل پول نیست. هرکسی یک راهی گفت و گفت: نمیشود. شیطانی بود خیلی مکار بود و از این راه هم خیلیها گول میخورند. از راهی که آدم با لباس خودی برود و منافق باشد و طرف را به چاله بیاندازد. الآن بسیاری که گول میخورند طرف با یک لباس زیبای دوستی مؤمن و با تقوا میروند و بعد طرف را سر کیسه میکنند. یک خناس خبیثی بود به ابلیس پیشنهاد داد. گفت: من از راه عبادت او را گول میزنم. از راه عبادتی که مشغول است او را زمین میزنم. گفت: نزد او میروم اینقدر عبادت میکنم، بیشتر از او، اعتمادش به من جلب میشود. میگوید: تو چه کسی هستی که از من بیشتر عبادت میکنی؟ من نوکر تو هستم! پیغمبر فرمود: من از کافر نمیترسم چون ظاهر و باطنش معلوم است. از منافق دانای علیم اللسان که همرنگ شما میشود، میترسم. شیطان تأیید کرد و گفت: خوب راهی است. شیاطین میتوانند به شکل انسان دربیایند. آمد به شکل عابدی خودش را مرتب کرد و کنار عابد مشغول عبادت شد. هر ذکری که او میخواند این چند برابر میخواند. این عابد از دیدن این فرد تعجب کرد! چند باری نزد او آمد و به او اجازه نداد که با این کار بازارگرمی کند. چند روز که عبادت کرد و اعتماد او را جلب کرد، التماس کرد که من با شما کاری دارم. تو خیلی بیشتر از من عبادت میکنی، خیلی عاشق هستی. خسته نمیشوی و نمیخوابی، گفت: این رمزی دارد. گفت: رمزش این است که یک زن بدکارهای هست در فلان منطقه شهر، یکبار اشتباهی کردم و با او رابطه برقرار کردم و دامن خودم را آلوده کردم. حالا که دامنم آلوده شده یاد این گناه میافتم عبادتم چند برابر میشود. اگر تو هم میخواهی رشد و ترقی کنی خودت را آلوده کن، بعد حال توبه پیدا میکنی و به یاد گناهت میافتی و بیشتر عبادت میکنی. این آدم ساده باور کرد. وارد شهر شد و سراغ محل بدکارهها را گرفت. مردم فکر کردند او قصد نصیحت کردن گناهکارها را دارد. در خانه این زن بدکاره را زد. زن با دیدن او تعجب کرد. گفت: کار واجبی دارد. زن فکر کرد برای نصیحت کردن آمده است. آمد اظهار گناه و دعوت به گناه کرد. خدا به آن خانم یک نورانیتی القاء کرد که اگر من هزار گناهکار را آلوده کردم، این آدم پاک را آلوده نکنم. گفت: چیزی به ذهن من رسیده میخواهم به تو بگویم. پرسید: چرا آمدی؟ گفت: عابدی پیدا شده که روی دست من زده است. به من گفت که من این گناه را کردم و چنین شده است. زن گفت: این شیطان است! اشتباه میکنی. آدمی که آلوده شد دیگر روح ایمان از او گرفته میشود. یکوقت میبینید که ایمان برنمیگردد. گفت: دست به این کار نزن، او شیطان بوده و خواسته تو را در چاله بیاندازد و بعد هم تو را رها کند به جهنم بروی. او را راهنمایی و هدایت کرد. گفت: اگر بروی او دیگر نیست، چون آدم حقه بازی بوده و فرار کرده است. عابد آمد دید که فرار کرده و این هم ترفند شیطان بوده است.
امام صادق(ع) میفرماید: به خاطر اینکه این خانم این عابد را از گناه حفظ کرد، خدا توفیق توبه به این خانم مرحمت کرد، این خانم از آن گناهها توبه کرد چون یک نفر را هدایت کرد و به راه راست راهنمایی کرد. در روایت داریم وقتی این خانم از دنیا رفت، خداوند به حضرت موسی خطاب کرد: بندهای از بندگان خوب من از دنیا رفته، برو او را غسل بده و کفن و دفن کن. چون این خانم توبه کرد خدا پیغمبرش را برای نجات او فرستاد. اینکه آدم دیگران را به اینکه گناه نکنند تشویق کند، اینقدر مهم است. اولین مرحله و مهمترین مرحله این است که انسان گناه را ترک کند و آلودگی را کنار بگذارد. حدیث داریم حتی از انجام واجبات مهمتر است. ما یک ترک گناه داریم و یک انجام واجبات داریم. قبل از اینکه نماز بخوانی مهمتر از نماز چیست، بدنت پاک باشد. لباست پاک باشد. غصبی نباشد. حرام نخوری، دروغ نگویی و کلک نزنی. ترک گناه از انجام واجبات مهمتر است. ترک حرام از همه مهمتر است. شما وقتی بخواهی مهمانی بروی خودت را تمیز میکنی. اولین کار برای آمدن مهمان تمیزکاری است و بعد نظافت و خوب پوشیدن است. واجبات و مستحبات زینت دادن است. گناه نکردن، آلودگیها و کثافات و دشمن را بیرون کردن است.
پیغمبر عظیم الشأن فرمودند: «مَن قارف ذنباً فارقه عقلٌ لا يَرجِع إليه أبداً» این روایت کافی است برای اینکه حواسمان را جمع کنیم و فکر گناه نکنیم. فکر گناه، گناه نیست. آنهایی که وسواس فکری دارند اعتنا نکنند و رد شوند. پیغمبر فرمود: کسی که در گناهی غوطهور شود و فرو برود، «قارفَ» یعنی فرو برود، «فارقه عقلٌ لم یرجع الی أبداً» یک نورانیتی، عقل و فهم و درکی را خدا از او جدا میکند و هیچوقت به او برنمیگردد. یک ضربهای میبیند. هیچوقت کسی که گناه کرده و توبه کرده فکر نکند مثل کسی است که اصلاً گناه نکرده است. ماه ذی الحجه هست و عرفه نزدیک است. ماه توبه و استغفار است. اول از همه پیشگیری از گناه است و میگوید: اگر در گناهی فرو رفتی، یک فهم و عقلی از او جدا میشود و برنمیگردد. ولی هیچوقت هم نباید ناامید بود. اگر هم خطا و لغزشی کرد خدا میپوشاند. فرشتههایی که دیدند فراموش میکنند، زمین و زمان و مکانی که فیلم برداری کرده، همه را خدا محو میکند. درجه و مقام هم میدهد ولی مثل کسی که گناه نکرده نیست، یک درجه پایینتر است. در مورد توبه و شرایط و اهمیت توبه خواهیم گفت. در مورد عید غدیر مفصل صحبت خواهیم کرد. پیامبر فرمود: بزرگترین اعیاد امت من غدیر خم است. همت همگانی کنیم که غدیر و مظلومیت امیرالمؤمنین را از غربت در بیاوریم. ما در مورد غدیر کوتاهی کردیم و مقصر هستیم.
شریعتی: نکات مهمی را قبل از روز عرفه شنیدیم. «شست و شویی کن و آنگه به خرابات خراب» انشاءالله پاک شویم و با دل پاک وارد فضای عرفه شویم. خوشا به حال آنهایی که در عرفات هستند و آنهایی که در کربلا هستند و حال و هوای بین الحرمین و حرم سید الشهداء را تجربه میکنند. حتماً دعاگوی ما باشند، انشاءالله بهترینها نصیبشان شود.
امروز دوستان ما صفحه 417 قرآن کریم، آیات پایانی سوره سجده را تلاوت خواهند کرد.
«وَ لَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ «21»
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْها إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ «22»
وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ فَلا تَكُنْ فِي مِرْيَةٍ مِنْ لِقائِهِ وَ جَعَلْناهُ هُدىً لِبَنِي إِسْرائِيلَ «23»
وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يُوقِنُونَ «24»
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ «25»
أَ وَ لَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ فِي مَساكِنِهِمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ أَ فَلا يَسْمَعُونَ «26»
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْماءَ إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعاً تَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعامُهُمْ وَ أَنْفُسُهُمْ أَ فَلا يُبْصِرُونَ «27»
وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْفَتْحُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «28»
قُلْ يَوْمَ الْفَتْحِ لا يَنْفَعُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِيمانُهُمْ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ «29»
فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ انْتَظِرْ إِنَّهُمْ مُنْتَظِرُونَ «30»
ترجمه : و البتّه ما غير از آن عذاب بزرگتر (در قيامت) از عذاب نزديك (در اين دنيا) به آنان مىچشانيم، تا شايد به سوى خدا باز گردند. و كيست ستمكارتر از كسى كه به آيات پروردگارش تذكّر داده شود، ولى از آنها اعراض نمايد؟ البتّه ما از تبهكاران انتقام مىگيريم. و همانا ما به موسى كتاب (آسمانى تورات) داديم، پس در لقاى او (با خدا و دريافت آيات الهى) شك نداشته باش، ما آن (كتاب) را براى بنىاسرائيل مايهى هدايت قرار داديم. و از ميان بنى اسرائيل پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما (مردم را) هدايت كنند؛ چون آنان، هم صبر كردند و هم به آيات ما يقين داشتند. همانا پروردگار تو ميان مردم در قيامت در آنچه اختلاف داشتند داورى خواهد كرد. آيا برايشان روشن نشده كه ما قبيلههاى بسيارى را قبل از ايشان هلاك كرديم؟ با اين كه اينها در خانههاى آن هلاك شدگان رفت و آمد دارند؛ البتّه در اين (هلاكتها و جايگزين شدنها، عبرتها و) نشانههايى است، آيا نمىشنوند؟ آيا نديدند كه ما آب را به سوى زمين بى گياه مىرانيم، پس به وسيلهى آن گياهان را مىرويانيم تا چهار پايانشان و خودشان از آن بخورند؟ پس آيا نمىبينند؟ و كفّار مىپرسند: اگر راست مىگوييد، اين پيروزى (شما) چه زمانى است؟ بگو: (بدانيد كه در) روز پيروزى، ايمان آوردنِ كسانى كه كفر ورزيدند به حالشان سودى نخواهد داشت، و به آنان مهلت داده نخواهد شد. پس، از آنان دورى كن و منتظر باش، كه آنان نيز منتظرند.
شریعتی: میخواهیم در مورد عرفه و عید قربان صحبت کنیم و بعد برای رسیدن به عید بزرگ غدیر آماده شویم. از فضیلت ذکر بلند صلوات بر محمد و آل محمد بفرمایید و اشاره قرآنی امروز را بشنویم.
حاج آقای فرحزاد: روایت داریم پیامبر فرمودند: من کنار میزان خواهم ایستاد اگر از امت من کسی سرمایه معنوی و حسناتش کم باشد ولی در دنیا صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده باشد، ثواب صلواتها را در میزان حسناتش میدهم تا سنگین شود و اهل بهشت شود. انشاءالله میزان حسناتمان را با صلوات سنگین کنیم.
آیه 21 سوره سجده، خداوند میفرماید: «وَ لَنُذِيقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذابِ الْأَدْنى دُونَ الْعَذابِ الْأَكْبَرِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ» یکی از عنایت و الطاف خدای متعال این است که افرادی که بیراهه میروند یا گمراه میشوند در این دنیا با فشارها و گوشمالیها، عذاب ادنی یعنی عذابی که نزدیک است. بسیاری از افرادی که معصوم نیستند و گناهکار هستند، اینها ابتلائات اعمال خودشان است. میفرماید: من اینها را به عذاب کمتر میچشانم، نه عذاب جهنم بلکه اینها برگردند و توبه برایشان فراهم شود.
امشب و فردا زیارت امام حسین مستحب است و دعا دارد، فردا هم اوج این ماه است. ما در میان شبها شبی مثل شب قدر نداریم و در روزها هم مثل روز عرفه نداریم. انشاءالله عزیزان هرجا هستند، اگر مشاهد مشرفه شد بهتر، مساجد، حسینیهها، هرجا شد، مغازهها را تعطیل کنند، از اداره زودتر بروند. امام سجاد فرمودند: خداوند در عرفه بچههایی که به دنیا نیامدند را هم مورد لطف قرار میدهد. یعنی ما گدایی یکسالمان را در عرفه از خدای متعال داشته باشیم. روز عرفه بهترین کار غیر از زیارت امام حسین(ع) و دعای عرفه، دعا برای دیگران است. اینکه آدم از خودش میگذرد و برای دیگران دعا میکند، حدیث داریم صد هزار برابر برای خودش مستجاب میشود. هرچقدر میتوانیم برای دیگران دعا کنیم که این دعا چند برابر در حق ما مستجاب میشود.
روز عید قربان هم نماز و غسل دارد، زیارت امام حسین دارد. در مفاتیح اعمالش هست. سنت مؤکدی که در کشور ما راه افتاده و خیلی شهرها هم هست، من به امام جماعتهای بعضی شهرها زنگ زدم که بناست زوار مشهد را ثبت نام کنند، انشاءالله نصف بهای یک گوسفند را بدهند و نصف بقیه را هم از مسجدیها جمع کنند. من بین راه میآمدم به یکی از امام جماعتها زنگ زدم، گفت: در روستای ما اینقدر گوسفند میکشند که ما اضافه میآوریم. چند نکته در مورد قربانی بگویم. یکی اینکه سنت مؤکد و تأکید فراوان شده است. چطور ما برای دکتر، بیمه، حوادث غیر مترقبه، هزینه سنگین میکنیم. چرا برای کارهای خیر نکنیم؟ امام هفتم فرمود: کسی در راه حق مصرف نکند، گرفتار میشود دو برابر در راه باطل مصرف کند. بعضی فکر میکنند فقط حاجیها و کسانی که قبلاً مکه رفتند باید این کار را بکنند. نه! حاجی و غیر حاجی، مرد و زن، کوچک و بزرگ، پیامبر ما دو تا قربانی میکردند یکی برای خودشان و یکی برای امتشان. قربانی هم خوب باشد. الآن با گران شدن گوشت فقرا گوشت کمتری مصرف میکنند. کسانی که توانایی دارند گاو و شتر بکشند.
در روایت اشاره شده که ام سلمه به پیامبر عرض کرد: من پول قربانی کردن ندارم، چه کنم؟ پیامبر فرمود: برو قرض کن و قربانی کن «اسْتَقْرِضِي وَ ضَحِّي فَإِنَّهُ دَيْنٌ مَقْضِيٌّ» (من لايحضرهالفقيه، ج 2، ص 213) خداوند این قرض قربانی را ادا میکند. با اینکه قرض کردن نهی شده اما برای قربانی کردن نهی نشده است. ما برای تشریفات زیر قرض میرویم اما برای آخرتمان حاضر نیستیم این کار را بکنیم. امیرالمؤمنین فرمود: اگر مردم بدانند در قربانی کردن چه برکاتی هست، قرض میکنند و قربانی میکنند. بعد فرمودند: اول قطرهای که از قربانی روی زمین میریزد خداوند گناهان صاحبش را میآمرزد. الآن در فضای مجازی فامیل و دوست هستند، یکی بیاید پیش قدم شود، هرچقدر که میتوانند بگذارند و در این کار خیر سهیم شوند. در خیلی از مساجد برای قربانی پول جمع میکنند. انشاءالله در این طرح قربانی شرکت کنید. امام سجاد(ع) وقتی قربانی میکردند، ثلث آن را برای خودشان برمیداشتند، اشکالی ندارد. ثلثش را به همسایه و نزدیکان و ثلث دیگر را به فقرا میدادند. لازم نیست همه را به فقرا بدهیم و خودمان هم میتوانیم استفاده کنیم.
خیلیها هستند عقیقه نکردند. عقیقه هم سنت مؤکدی است. پیرمردی به پیامبر گفت: من نمیدانم که پدر و مادرم برای من عقیقه دادند یا نه؟ فرمود: الآن عقیقه کن. اینقدر مهم است و خیلی از بلاها را دفع میکند. آنهایی که عقیقه نکردند و برای خانهشان قربانی نکردند، برای ماشین قربانی نکردند و برای عروسی قربانی نکردند، آن کسی که توان ندارد روز عید قربان این کار را بکند. بنده خدایی پول کمی داشت و با زحمت گوسفندی را تهیه کرد. گفت: به نیت پدرم، پدر بزرگم، عروسی که کردیم، بچهدار شدیم، همه نیتها را کرد. گوسفند به صدا درآمد و گفت: صدایم را هم ضبط کن برای زنگ گوشی تلفن همراهت! عقیقه خیلی سفارش شده است. چه ایرادی دارد آنهایی که بچهدار شدند و نمیتوانند دو تا قربانی کنند، روز عید قربان عقیقه کنند. خدا دنبال بهانه است به ما بیشتر ثواب و بهره بدهد. اصل قربانی را از دست ندهیم.
کتاب ماه ولایت که عزیزان میتوانند دانلود کنند، برای نوجوانها طرح خوبی داریم که اگر این را حفظ کنند و داستانش را کلید درست کنند، بچه برای پدر و مادر بگوید، ما جایزه خوبی خواهیم داد. جزئیات در کانال برنامه قرار دارد. عزیزانی که بیلبورد دستشان است، در ارگانها، شهرداریها، رفقای ما در اصفهان گفتند: ما یک هفته در عید غدیر بیلبوردهای شهرداری را اجاره کردیم. هرکسی بنشیند فکر کند، به خدا قسم همه کاره عالم، تقسیم کننده بهشت و جهنم حضرت علی است. کلیدهای بهشت و جهنم تحویل پیغمبر است ولی مجری حضرت علی(ع) است. پیغمبر فرمود: یا علی، من در دنیا و آخرت از شما بی نیاز نیستم. همه کاره تو هستی، حلال مشکلات تو هستی. بیاییم موجی راه بیاندازیم، هرکسی چه کار میتواند برای حضرت علی بکند. برای احیاء غدیر، جشن غدیر، ما پیشبینی میکنیم چندین هزار کاروان شادی، 110 کاروان در غدیر راه بیاندازیم. در قم از حرم تا جمکران که مفصل برگزار میشود. ایستگاههای صلواتی، بعضی از کسبه اعلام کردند که ایام غدیر تخفیف ویژه میدهیم. کارهایی که ایام نوروز و ایام دیگر میکنیم که حراج میکنیم، وقت خوبی است که برای غدیرخم این کار را بکنیم که مهر و محبت مولا علی در دلها کاشته شود. عیدی دادن، بعضی روایات داریم صد هزار برابر و بعضی روایت داریم میلیون برابر میشود.
در نهم ماه که فردا هست، عرفه هست، شهادت حضرت مسلم(ع) است و یکی هم سد الابواب است یعنی روزی که همه درها به مسجد امر شد بسته شود الا در خانه مولا علی(ع). حضرت علی در ردیف پیغمبر است. در روز دهم که عید قربان است، ابلاغ سوره برائت به دست با کفایت مولا علی(ع) است که اول ابوبکر را فرستادند، ولی خدای متعال جبرئیل را فرستاد، باید یا خود پیامبر یا کسی که به منزله پیامبر است این کار را انجام بدهد. چون هنوز در مکه مشرکین و کفار حضور داشتند، حضرت امیر میفرماید: به خون من تشنه بودند، اینقدر دشمن داشتند. کسی باید شجاعت و شهامت فوق العاده داشته باشد و اعلام بیزاری از مشرکین و کفار بکند. اعلان سوره برائت به دست با کفایت مولا علی(ع) است. در عید قربانی جمعی که در مسجد خیف جمع شدند، پیامبر عظیم الشأن(ص) حدیث ثقلین را بیان کردند. «انی تارکم فیکم الثقلین» من دو گوهر ارزشمند را در میان شما میگذارم، «قرآن و اهل بیتی» آنهایی که میگویند: قرآن بس است، در مقابل خدا و پیامبر ایستادند و بسیار حرف ناروایی است. قرآن تنها بدون پیامبر و اهلبیت آدم را نجات نمیدهد. این دو با هم هستند، مادامی که به این دو متمسک میشوید هیچوقت گمراه نمیشوید. حدیثی که شیعه و سنی نقل کردند.
بعد از عید قربان، نزول آیه محبت است. آیات آخر سوره حضرت مریم(س) که پیامبر ما دست به دعا برداشتند، خدایا مهر و محبت مولا را در دل مؤمنین و هیبت او را در دل منافقین قرار بده. آیه نازل شد «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» (مریم/96) آنهایی که ایمان میآورند و عمل صالح انجام میدهند، خدا محبت مولا علی را در دل اینها حک میکند. نمیتوانند حضرت علی را دوست نداشته باشند. لذا این لطف خداست. چهاردهم این ماه هم نزول آیه فدک درباره حضرت فاطمه زهرا(س) است. تمام این اتفاقات بعد از غدیر و قبل از غدیر است. ما سابق میگفتیم: دهه ولایت، بعد گفتیم: هفته ولایت، رفقای ما پانزده روز را روزهای شاد آسمانی نام گذاشتند. مقام معظم رهبری فرمودند: کل ماه شهر الولایه است، از بس در این ماه مناسبتها در رابطه با اهلبیت زیاد است. پانزدهم ماه هم ولادت امام هادی(ع) است، زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه را هم تبلیغ و ترویج کنند. از الآن برای غدیر خم برنامهریزی کنیم، با مالمان، با جانمان، با همتمان.
شریعتی: از آیت الله سید محمد تقی خوانساری هم اگر نکتهای هست بفرمایید.
حاج آقای فرحزاد: مرحوم خوانساری از علمای فوق العاده بود در علم و تقوا و تواضع و ادب، کسی که مشهور است نماز باران را در فصل تابستان خواندند. آقای انصاریان فرمودند: پدربزرگ مادری من در خوانسار از ارادتمندان آقای خوانساری بود. آقای خوانساری زمانی منزل پدربزرگ من آمدند و من هم کوچک بودم. من گریه کردم داخل اتاق بروم. پدربزرگم مرا بغل کرد که درست نیست. من آرام نشدم، مرحوم خوانساری فرمود: بگذارید داخل بیاید. من را آوردند و کنار آقا نشستم و آقا دست به سرم کشید و مرا نوازش کرد و فرمود: میخواهی چه کاره شوی؟ سریع گفتم: مثل شما عالم شوم. آقا دست به دعا کردند که من از علما شوم. نوازش ایشان، محبت و ادب ایشان، اخلاق ایشان در روحیه آقای انصاریان مؤثر بوده است.
شریعتی: تا روز عید بزرگ غدیر ده روز بیشتر باقی نمانده است. دعا بفرمایید و آمین بگوییم.
حاج آقای فرحزاد: خدایا تو را قسم میدهیم به حق محمد و آل محمد، ایمان و عمل صالح به همه ما مرحمت بفرما، قلب امام زمان از ما راضی و فرجش را نزدیک و ما را جزء بهترین یارانش قرار بده. به آنهایی که شغل ندارند، مسکن ندارند، خانه ندارند، اولاد ندارند مرحمت بفرما. ما را از بهترین برکات عرفه و عید قربان بهرهمند بگردان.
شریعتی: «والحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمدٍ و آله الطاهرین»
هدایت شده از برنامه تلویزیونی سمت خدا
97-5-29-حجت الاسلام فرحزاد.mp3
12.09M
🔊 فایل صوتی برنامه سمت خدا
👤 #حجت_الاسلام_فرحزاد
📚 با موضوع سیری در صحیفه سجادیه امام زین العابدین علیه السلام (شرح دعای نهم)
🗓 دوشنبه بیست و نهم مرداد ماه
🗂 حجم : ۱۱.۵ مگابایت
💠 @samtekhoda3
برنامه سمت خدا
موضوع برنامه : جایگاه دعا در آیات قرآن کریم و روایات اهلبیت (علیهم السلام)
كارشناس : حجت الاسلام والمسلمين حسینی قمی
تاريخ پخش : 30- 05-97
بسم الله الرحمن الرحیم، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
کیست تا کشتی جان را ببرد سوی نجات *** دست ما را برساند به دعای عرفات
موسی من تو به دنبال کدامین خضری *** گوشه چشم تو ابری است پر از آب حیات
یا حسین بن علی عشق دعای عرفه است *** عشق آن عشق که بیرون بردم از ظلمات
تو همه اصل و اصولی تو همه فرع و فروع *** تو هم حج و جهادی، تو همه صوم و صلاة
تو کدامین غزلی، عطری کدامین ازلی *** از تو گفتن نتوانند چرا این کلمات
جبل الرحمه همینجاست، همین جا که تویی *** پای این سفره که نور است و سلام و صلوات
شریعتی: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم» سلام میکنم به همه شما، سلام به آنهایی که قدر ثانیه به ثانیه امروز را خواهند دانست. آنهایی که از فرصت امروز برای مناجات و دعا بهره میگیرند، در این روز خیلیها التماس دعای ویژه گفتند. امروز میخواهیم در مورد دعا و نیایش و روز عرفه صحبت کنیم. حاج آقای حسینی قمی سلام علیکم و رحمة الله. خیلی خوش آمدید.
حاج آقای حسینی قمی: عرض سلام و ارادت خالصانه خدمت همه بینندگان و شنوندگان رادیو قرآن دارم. خیلی خوشحالم که روز عرفه در برنامه سمت خدا هستم و در محضر بینندگان عزیز هستیم. امروز به همدیگر دعا کنیم. امیدوارم بحث امروز را طوری مطرح کنم که در قلب کسی نا امیدی باقی نماند. امروز هشتم ماه ذی الحجه، روز بوم الترویه بود، روز حرکت سیدالشهداء(ع) از مکه به طرف کربلا بود. یعنی روز نهم که روز عرفه هست، همه حجاج بیت الله الحرام خودشان را به صحرای عرفات رساندند. اولین واجبشان در صحرای عرفات وقوف در سرزمین مقدس عرفه است ولی یک قافلهای دیروز از مکه بیرون رفت، با اینکه چهار ماه در شهر مکه بود. سیدالشهداء از سوم شعبان در مکه بود و دیروز که همه قافلهها صحرای عرفات آمدند، سیدالشهداء به طرف کربلا حرکت کردند.
به یوم الترویه محمل ببستند *** خواتین جملگی در آن نشستند
همه قربانیان کعبهی دل *** برو خرگه زدند از کعبه گل
حرم را از حرم کردند بیرون *** همه سرگشتهاند در دشت و هامون
کسانی را که در عالم پناهند *** برون کردند از بیت خداوند
سید الشهداء نامش را جاودانه کرد. امروز که روز عرفه هست، در روایات هست که رحمت الهی اول متوجه زوار قبر سیدالشهداء است و بعد متوجه مهمانهای خودشان در صحرای مقدس عرفات هست.
شریعتی: چه شروع خوبی که با نام سیدالشهداء شروع شد و دلها را کربلایی کرد. مگر میشود روز عرفه باشد و دعای عرفه را بخوانی و با آن فرازهای زیبای دعای عرفه یاد امام حسین(ع) نکنی. میتوانی رو به قبله بایستی و بگویی: صلی الله علیک یا أبا عبدالله! انشاءالله سلام ما به حضرت برسد و پاسخ ما را بدهند. برای اینکه امروز نهایت بهره را از لحظات روز عرفه ببرند، چه کار کنند بهتر است؟
حاج آقای حسینی قمی: بحثی را آماده کردم که مجموعه این بحث سی آیه هست در مورد رحمت پروردگار، غفار بودن، توبه پذیر بودن، امید به رحمت الهی داشتن. اگر بخواهم در یک جمله بگویم دیگر بیش از این بلد نیستیم و چطور بگوییم کسی امروز نا امید نباشد، امروز همه امید به رحمت الهی داشته باشد. اگر این سی آیه اثر نکند دیگر ما آیه و حدیثی بلد نیستیم. میخواهیم امروز همه امیدوار باشند.
«وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَ لْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُون» (بقره/186) خدا چطور بگوید؟ بندگان من اگر سراغ مرا گرفتند، من نزدیک هستم و جواب میدهم. «نَبِّئْ عِبادِي» (حجر/49) به بندگان من خبر بده «أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ». «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (زمر/53) «اسرَفُوا» گنهکارها، خطابش به صالحین نیست. به انبیاء و اولیاء و شهدا نیست، «لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً». «وَ إِذا جاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ» (انعام/54) «کَتَبَ» نوشته است. «أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ»
«وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى» (طه/82) «إِلَّا الَّذِينَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا وَ بَيَّنُوا فَأُولئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَ أَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيم» (بقره/160) «أَ لَمْ يَعْلَمُوا» بندگان من خبر ندارند «أَنَّ اللَّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ» (توبه/104) «إِنَّ اللَّهَ يُحِبُ التَّوَّابِينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِين» (بقره/222) خدا دوست دارد، «وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِين». «أَ فَلا يَتُوبُونَ إِلَى اللَّهِ وَ يَسْتَغْفِرُونَهُ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ» (مائده/74) «وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» (نور/31) «إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً» (فرقان/70) سه گناه از زشتترین گناهان را قرآن نام میبرد، قتل نفس، شرک، فحشاء! بلافاصله بعد میفرماید: ««إِلَّا مَنْ تابَ» جرایم و مجازات آنها را بیان میکند بعد میفرماید: «وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً» کجای عالم سراغ داریم کسی بگوید: من میآمرزم، تازه جایزه میدهم، پاداش میدهم.
«وَ هُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَعْفُوا عَنِ السَّيِّئاتِ» (شوری/25)، «وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ» (حجرات/12)، «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ» (تحریم/8)، «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّاباً رَحِيماً» (نساء/64)، «وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتاعاً حَسَناً إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى وَ يُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ كَبِيرٍ» (هود/3)، «وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ» (اعراف/56) خدا چطور بگوید ما باور کنیم؟ اگر فکر میکنید میتوانید واژهای پیدا کنید از این واژهها امید بیشتر داشته باشد، پیدا کنید؟ «إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعاءِ» (ابراهیم/39)، «قُلْ ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّي لَوْ لا دُعاؤُكُمْ» (فرقان/77) اگر دعا نکنید خدا به شما اعتنا نمیکند.
«أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ» (نمل/62)، «فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ» (غافر/14) بخوانید مرا. «إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلُ نَدْعُوهُ إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ» (طور/28)، «يَسْئَلُهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ» (الرحمن/29) ما نیستیم که از خدا درخواست داریم، مگر اینکه بخواهیم گردنکشی کنیم. «إِنَ إِبْراهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ» (توبه/114) اوّاه یعنی دَعّا، خیلی اهل دعا بود. «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ» (غافر/60)
«فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُجِيبٌ» (هود/61) سه مرتبه دعوت به استغفار کرده، در سه جا که یکی«فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُجِيبٌ». «وَ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ» (هود/90) «سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (یوسف/98) بیایید در خانه من، من قریب هستم، من مجیب هستم، ودود هستم، من غفور هستم. «لَوْ لا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» (نمل/46)، «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّارا» (نوح/10)، «وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيم» (بقره/199) جمعاً در قرآن کریم بیش از نهصد بار این چند واژه با مشتقاتش آمده است، واژه رحمت، مغفرت، توبه، عفو و گذشت و کَرَم، بیش از نهصد بار در قرآن آمده است. اگر پسر و دختری دارید، جوانی دارید که نا امید شدند، دلسرد شدند، بگویید به این بحث امروز ما خوب گوش کنند.
همه روایات از منابع دست اول است، مثل مرحوم کلینی در کافی، مثل شیخ صدوق. این ما نیستیم که منتظر رحمت الهی هستیم، خدا امروز ما را میآمرزد یا نه؟ باور کنید که خدا بیش از ما منتظر ما هست. در کافی مرحوم کلینی است که خداوند به حضرت عیسی خطاب کرد: «یا عیسی کَم اُطیلُ النّظَر و اُحسِنُ الطَّلَبَ و َ القَومُ لا یَرجعُونَ» چقدر من چشم به راه بندگانم باشم؟ چقدر مشتاق بندگان خودم باشم؟ ما بیشتر منتظر رحمت خدا هستیم یا خدا منتظر بازگشت ما هست؟ الحمدلله این سالها مردم خیلی روز عرفه را قدر میدانند. حدیث دوم در کافی است که مرحوم کلینی از امام صادق(ع) نقل کردند. «ما مِن عَبدٍ أَذنَبَ ذَنباً فَنَدِمَ عَلَيهِ اِلاّ غَفَراللهُ لَهُ قَبلَ أَن يَستَغفِرَ» اگر بندهای گناه کرد و پشیمان شد، قبل از اینکه استغفرالله بگوید، خدا او را آمرزیده است. دعا خوب است، دعا کمیل خوب است، دعای عرفه خوب است. نماز توبه و دعای توبه خوب است. ولی امام فرمود: «غَفَراللهُ لَهُ قَبلَ أَن يَستَغفِرَ» پشیمان شدی قبل از اینکه استغفرالله بگویی، خدا آمرزیده است.
حدیث سوم در خرائج قطب راوندی است، امام عسکری فرمود: «إِنَّ اَللَّهَ لَيَعْفُو يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ عَفْواً» خدا فردای قیامت عفوی را شامل حال بندگانش میکند که به ذهن کسی خطور نمیکند، «حَتَّى يَقُولَ أَهْلُ اَلشِّرْكِ» مشرکین میگویند: «وَ اَللَّهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشْرِكِينَ» این آیه 23 سوره انعام است. مشرکین فردای قیامت میگویند: ما مشرک نبودیم. وقتی عفو پروردگار و وسعت رحمت پروردگار را میبینند، میگویند: ما مشرک نبودیم. این عفو گسترده پروردگار است. حدیث بعدی در امالی شیخ صدوق است. امام صادق فرمود: «إِذَا كَانَ يَوْمُ اَلْقِيَامَةِ نَشَرَ اَللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى رَحْمَتَهُ» فردای قیامت خداوند آنچنان رحمتش را گسترش میدهد «حَتَّى يَطْمَعَ إِبْلِيسُ فِي رَحْمَتِهِ» ابلیس هم طمع میکند در رحمت خداوند.
روایت بعدی، اولین گناه کبیره یأس از رحمت الهی است. خدا رحمت کند یکوقتی امام(ره) میفرمود: شیطان دو وسوسه دارد. یک وسوسه این است که گناه را کوچک جلوه میدهد. برای اینکه ما راحت گناه کنیم، هر گناهی را میگوید: چیزی نیست. حالا گناهی کرده توبه میکنی! مواظب باشیم فریب شیطان را نخوریم. روایت در ثواب الاعمال شیخ صدوق است. پیامبر فرمود: «من اذنب ذنبا و هو ضاحكٌ» کسی گناهی کرده و خوشحال است، «دخل النار و هو باك» اگر با شادی گناه میکند با چشم گریان در جهنم خواهد رفت. اینطور نباشد که ما گناه را انجام بدهیم و بعد هم بگوییم: چیزی نیست. این وسوسه شیطان است. در کافی مرحوم کلینی هست که امام صادق فرمود: «لا کبیرة» چون گاهی میگویند: این گناه بزرگی نبود، «لا کبیرة مع الاستغفار و لَا صَغِيرَهَ مَعَ الْإِصْرَارِ» (كافى/ج2/ص 288) اگر گناهی خیلی برای ما عادی شد، نگویید این گناه کوچکی است. ما گناه کوچک نداریم. اگر گناهی را خیلی راحت انجام میدهید نگویید: کوچک است. هیچ گناهی صغیره نیست. اگر توبه میکنی هیچ گناهی کبیره نیست. امام(ره) فرمود: یک وسوسه شیطان کوچک جلوه دادن گناه است، یک وسوسه شیطان هم بزرگ جلوه دادن توبه است. میدانی چند سال نماز نخواندی و چقدر روزه نگرفتی؟ چقدر حق الله به گردن داری؟ چقدر حق الناس به گردن داری؟ کدام گناه است که خدا نیامرزد؟ هفتاد سال نماز نخواندی و روزه نگرفتی، تصمیم میگیریم کم کم بخوانیم. مهم این است که در راه برگشت قرار بگیریم. تصمیم میگیریم حق الناس را پرداخت کنیم. مال مردم را جبران کنیم. کدام حق الناس است که انسان برای پس دادن آن تصمیم بگیرد و خدا نیامرزد؟ کدام حق الله هست که انسان تصمیم بگیرد جبران کند و خدا نیامرزد؟
از امام صادق حدیث داریم که در کافی مرحوم کلینی است. «إِنَّ اَللَّهَ يُحِبُّ اَلْعَبْدَ أَنْ يَطْلُبَ إِلَيْهِ فِي اَلْجُرْمِ اَلْعَظِيمِ وَ يُبْغِضُ اَلْعَبْدَ أَنْ يَسْتَخِفَّ بِالْجُرْمِ اَلْيَسِيرِ» آن گناهی که میگوید: این چیزی نبود، خدا این بنده را دوست ندارد که بگوید: این چیزی نبود. اما از آن طرف خدا دوست دارد بندهای که گناه سنگینی انجام داده ولی متوجه به خدا میشود. بگوید: خدایا جرم من خیلی سنگین است ولی تو مرا میبخشی. خدا دوست دارد آن بندهای که گناه سنگین مرتکب شده ولی خودش را بدهکار میداند و سرش پایین است. اما نقطه مقابل دوست ندارد بندهای که بگوید: این چیز مهمی نبود.
حدیث بعدی در عده الداعی است، امام صادق فرمود: «اذا اکثر العبد الاستغفار» امروز روز استغفار است. وقتی بنده استغفار را زیاد بگوید، وقتی نامه عملش بالا میرود، میدرخشد. در امالی سید مرتضی(ره) است. به امام سجاد(ع) گفتند: فلان آدم که ادعا میکرد ما بلد هستیم، برای مردم سخن میگوید و آنها را نا امید میکند! گفته: «ليس العجب ممّن هلك كيف هلك انّما العجب ممن نجا كيف نجا» تعجب نیست اینهایی که مورد خشم الهی قرار بگیرند، مورد عذاب الهی نابود شوند؟ «العجب ممن نجا كيف نجا» تعجب است آنهایی که نجات پیدا کنند. امام سجاد خیلی ناراحت شدند و فرمودند: اینطور نمیگویم، در خانه اهلبیت بیایید. من میگویم: «لیس العجب ممّن نجا کیف نجا» آنهایی که نجات پیدا کردند تعجب نیست. آنهایی که در خانه خدا نیامدند، تعجب است.
شریعتی: مشابه همان روایتی است که فرمود: بدبخت واقعی کسی است که ماه رمضان بگذرد و آمرزیده نشود.
حاج آقای حسینی قمی: مگر اینکه عرفه بیاید. اگر ماه رمضان آمرزیده نشد، امروز روز بخشش است. امام سجاد فرمود: چطور میشود با این همه رحمت الهی باز کسی مشمول رحمت خدا نشود؟ مشمول رحمت خدا شدن تعجب نیست. حدیث بعدی باز در کافی مرحوم کلینی است. امام باقر(ع) فرمود و راوی محمد بن مسلم است، محمد بن مسلم جزء ردههای اول اصحاب امام صادق است. امام باقر(ع) به محمد بن مسلم فرمود: «ذنوب المؤمن اذا تابَ» وقتی مؤمن توبه کرد، خدا گناهانش را میآمرزد. «فالیعمل المؤمن لما یستأنف» از نو شروع کند، امروز اگر توبه حقیقی انجام دادیم، دیگر از غروب بگوییم: از نو شروع کردیم و مواظب باشیم. محمد بن مسلم میگوید: گفتم: اگر دوباره گناه کرد چه؟ ما پارسال هم دعای عرفه خواندیم و توبه کردیم و دوباره شیطان ما را وسوسه کرد. حضرت میفرماید: «أ تری العبد المؤمن» تو فکر میکنی بنده مؤمن پشیمان شود استغفار کند و دوباره برگردد خدا او را قبول نمیکند؟ محمد بن مسلم دوباره سؤال کرد: «فانفعل مراراً» سال قبل هم ما عرفه داشتیم، امام باقر(ع) فرمود: هروقت برگشت توبه کرد خدا دوباره میآمرزد. «إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ يَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ» فرمود: «فَإِيَّاكَ أَنْ تُقَنِّطَ الْمُومِنِينَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ» (كافي، ج 2، ص 434) محمد بن مسلم با آن شخصیتی که داشت، حضرت به او عتاب کرد. «ایاک» بپرهیز، نکند کسی را نا امید کنی.
نظیر همین روایت از امیرالمؤمنین(ع) هست. به امیرمؤمنان گفتند: «فان عاد و تاب مراراً» توبه کرد و دوباره توبه شکست و آمد، حضرت فرمود: باز هم خدا میآمرزد. راوی گفت: تا کی؟ چند بار توبه کند؟ چند بار توبه بشکند و باز هم بیاید باز خدا قبول میکند؟ حضرت فرمود: «حتی یکون الشیطان هو المحصور» به تعبیر من تا شیطان عقب نشینی کند. خدا میآمرزد، میآمرزد تا شیطان محصور شود. امیرمؤمنان(ع) فرمود: «تَعَطَّرُوا بِالِاسْتِغْفَارِ لَا تَفْضَحَنَّكُمْ رَوَائِحُ الذُّنُوبِ» (أمالي طوسي، ص 372) امروز عطر بزنید، خودتان را با استغفار معطر کنید و بوی بد گناه شما را رسوا نکند. امروز روز عطر زدن و آبروداری است. روز سیدالشهداء است.
در ثواب الاعمال شیخ صدوق هست، شخصی خدمت امام جواد آمد و عرض کرد: «عَلِّمْنِي شَيْئاً» ذکری یاد من بدهید، «إِذَا أَنَا قُلْتُهُ كُنْتُ مَعَكُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ» من دنیا و آخرت با شما باشم. امام جواد فرمود: «فَقَالَ فَكَتَبَ بِخَطِّهِ أَعْرِفُهُ أَكْثِرْ مِنْ تِلَاوَةِ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ رَطِّبْ شَفَتَيْكَ بِالِاسْتِغْفَارِ» (بحارالأنوار، ج 90، ص 284) سوره قدر را زیاد بخوان «وَ رَطِّبْ شَفَتَيْكَ بِالِاسْتِغْفَارِ» در فارسی میگوییم: دهانت را خوشبو کن. یکی هم زیاد استغفار کن. حدیث در عدة الداعی ابن فهد حلی است. امام(ع) فرمود: «فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَى لاَ يُعَذِّبُ عَبْداً بَعْدَ اَلتَّوْبَةِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ إِلاَّ بِسُوءِ ظَنِّهِ» امروز اگر بعد از دعای عرفه توبه کردی، خدا در یک صورت عذابت میکند، کی؟ بعد از دعا باز هم بد گمان باشی. شاید خدا مرا نیامرزی! اگر امروز به خدا سوء ظن داشتی، خدا عذابت میکند. عذابش بر این است که چرا نا امید هستی و سوء ظن داری و فکر میکنی من تو را نمیآمرزم؟ همه گناهانت را میآمرزم و یک گناه را نمیآمرزم، رویت را از من برگردانی. «وَ تَقْصِيرِهِ فِي رَجَائِهِ» اگر در امیدش به رحمت الهی کوتاهی کند خدا او را عذاب میکند.
بخشی هم در مورد آداب دعاست، چه کنیم دعاهای ما زودتر اجابت شود. اول حدیث نماز توبه را بگویم. مرحوم کلینی در کافی، شیخ صدوق در من لا یحضر و شیخ طوسی در تهذیب، هر سه بزرگوار از امام صادق نقل کردند. وقتی مفاتیح را باز کنید، اعمال روز عرفه، اولین عمل از اعال روز عرفه همین نماز توبه است. در فهرست مفاتیح نوشته نماز امیرالمؤمنین، نماز توبه هم گفته میشود. معروف به نماز امیرالمؤمنین است. فرمود: دو تا دو رکعت است، دو رکعت میخواند و سلام میدهد و باز دو رکعت میخواند و سلام میدهد. فرقش با نماز صبح این است که در نماز صبح یک قل هو الله میخوانید و اینجا بعد از حمد پنجاه قل هو الله میخوانید. مجموعاً در چهار رکعت دویست مرتبه «قل هو الله» بخوانیم. امام صادق فرمود: کسی این دوتا دو رکعت نماز را بخواند، صورتش را از قبله برنمیگرداند مگر همه گناهانش آمرزیده شده باشد.
چه کنیم دعای ما زودتر مستجاب شود؟ 1- امام صادق(ع) فرمود: پدرم امام باقر وقتی میخواستند دعا کنند، «کان أبی اذا طلب الحاجه طلبها عند زوال الشمس فاذا اراد ذلک قدّم شیئاً فتصدّق» صدقه میداد و بعد دعا میکرد. یعنی تو به دیگران رحم کن و بعد بگو: «اللهم ارحمنی» حدیث بعدی از پیامبر خداست. پیامبر فرمود: اگر کسی میخواهد دعایش مستجاب شود، گرفتاری یک گرفتار را برطرف کند. همین الآن نیت کن، هرکس هرچه در توانش است، میتواند گوسفندی قربانی کند، صدقه کنار بگذارد، مستأجر دارد به مستأجرش رحم کند. بگو: میخواستم دعای عرفه بخوانم، یک میلیون اجاره را پانصد هزار تومان کردم. خدایا به حق سید الشهداء من رحم میکنم، تو هم رحم کن. من به جای پنجاه میلیون رحم سی میلیون میگیرم. هرکس هر مقدار در توانش است، رحم کند. حدیث داریم «مِنْ كَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ وَ التَّنْفِيسُ عَنِ الْمَكْرُوبِ» (نهجالبلاغه، حكمت 24) امام میخواست دعا بخواند، اول صدقه میداد. اول یک گرفتاری را برطرف کنیم، رحم کنیم. بعد از دعا شیطان دوباره نمیگذارد.
زمان اثر دارد، امروز روز عرفه است، این اشکی که آدم پای این دعا میریزد، تا شیطان وسوسه نکرده، میخواهی رحمت خدا شامل حال تو شود، تو هم تصمیم بگیر به کسی رحم کن. ادب دوم دعا، امام صادق فرمود: «كَانَ أَبِي عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا حَزَنَهُ أَمْرٌ جَمَعَ اَلنِّسَاءَ وَ اَلصِّبْيَانَ ثُمَّ دَعَا وَ أَمَّنُوا» (کافی/ج2/ص487) پدرم وقتی غصهدار میشدند و میخواستند دعا کنند، بچهها و زنها را جمع میکرد و میفرمود: من دعا میکنم و شما آمین بگویید. یک کاری کنیم دل زن و فرزندمان را شاد کنیم. در مکارم الاخلاق مرحوم طبرسی است، امیرالمؤمنین فرمود: «لا تستحقروا دعوة احدٍ» دعای احدی را کوچک نشمارید. گاهی خدا دعای کسی را در حق خودش مستجاب نمیکند ولی در حق دیگران مستجاب میکند. در کافی مرحوم کلینی است که امام صادق فرمود: کجا دعا مستجاب است؟ حائر سید الشهداء، بله. زمزم و صفا و مروه و حجر اسماعیل، همه درست است. ولی یکی از جاهایی که دعا مستجاب است «و الیطلب الرجل حاجته عند قبر أبی اذا أمه » کنار قبر پدر و مادرش برود. اگر فرصت ندارید امروز آنجا بروید، یک دعایی کنید، خیراتی بدهید. اگر پدر و مادر زنده هستند، دست پدر و مادر را ببوسیم. آنها برای ما دعا کنند. اگر در نماز مستحبی بودی، پدرت صدا کرد، حدیث در تهذیب مرحوم شیخ طوسی است، بگو: سبحان الله! دارم نماز میخوانم. مادرت صدایت کرد، در نماز مستحبی، نماز مستحبی را بشکن و بگو: جان مادر! از آداب استجابت دعا، زنده و مرده در حق ما دعا کنند، دعای ما زودتر اثر میکند.
حدیث بعدی فرمود: «اذا اراد احدكم ان يستجاب له فليطيب كسبه و الیَخرُج المظالم الناس» (بحار، ج 93، ص 321) لقمه حلال باشد، اگر لقمه حرام بود با لقمه حرام دعا از سقف مسجد بالا نمیرود. تصمیم بگیریم اگر در کسب و کار ما حلال و حرام مخلوط شده، لقمهها را حلال کنیم. حق الناس را ادا کنیم.
شریعتی: امروز صفحه 418 قرآن کریم، آیات ابتدایی سوره مبارکه احزاب را تلاوت خواهیم کرد.
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ،
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَ لا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ الْمُنافِقِينَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيماً حَكِيماً «1»
وَ اتَّبِعْ ما يُوحى إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيراً «2»
وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَ كَفى بِاللَّهِ وَكِيلًا «3»
ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ وَ ما جَعَلَ أَزْواجَكُمُ اللَّائِي تُظاهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهاتِكُمْ وَ ما جَعَلَ أَدْعِياءَكُمْ أَبْناءَكُمْ ذلِكُمْ قَوْلُكُمْ بِأَفْواهِكُمْ وَ اللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَ هُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ «4»
ادْعُوهُمْ لِآبائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ فَإِنْ لَمْ تَعْلَمُوا آباءَهُمْ فَإِخْوانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَوالِيكُمْ وَ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ فِيما أَخْطَأْتُمْ بِهِ وَ لكِنْ ما تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً «5»
النَّبِيُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُهاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلى أَوْلِيائِكُمْ مَعْرُوفاً كانَ ذلِكَ فِي الْكِتابِ مَسْطُوراً «6»
ترجمه : به نام خداوند بخشندهى مهربان. اى پيامبر! از خداوند پروا كن و از كافران و منافقان اطاعت مكن كه خداوند دانا و حكيم است. و از آنچه از سوى پروردگارت به تو وحى مىشود پيروى كن كه خداوند به آنچه انجام مىدهيد آگاه است. و بر خداوند توكّل كن، و همين بس كه خداوند وكيل و نگهبان (تو) است. خداوند براى هيچ مردى در درونش دو دل قرار نداده است؛ و هرگز همسرانى را كه مورد «ظِهار» قرار مىدهيد مادران شما قرار نداده؛ (و نيز) فرزند خواندههاى شما را پسر (واقعى) شما قرار نداده است. اين (قرار دادن همسر به منزلهى مادر و فرزند خوانده به منزلهى فرزند) سخنى است كه شما به زبان مىگوييد، و خداوند حقّ مىگويد و اوست كه به راه (راست) هدايت مىكند. آنان (پسر خواندگان) را به نام پدرانشان بخوانيد، كه اين نزد خداوند عادلانهتر است، پس اگر پدرانشان را نمىشناسيد، آنان برادران دينى و موالى شما هستند؛ و در آنچه (پيش از اين) خطا كرديد (و پسر خواندگان را فرزند خود دانستيد) گناهى بر شما نيست، ولى در آنچه دلهايتان قصد و عمد داشته (مسئوليد) و خداوند آمرزندهى مهربان است. پيامبر به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است، و همسران او (در حرمت نكاح مانند) مادران مؤمنان محسوب مىشوند، و در كتاب خداوند، خويشاوندان (نسبى) بعضى نسبت به بعضى از مؤمنان و مهاجران (كه قبلًا بر اساس ايمان و هجرت ارث مىبردند، در ارث بردن) اولويّت دارند، مگر آن كه بخواهيد نسبت به دوستانتان نيكى كنيد (و سهمى از اموال خود را در قالب وصيّت به آنان بدهيد)؛ اين (حكم) در كتاب (الهى) نوشته شده است.
شریعتی: در برنامه سمت خدا به پیشنهاد کارشناسان عزیز قرار گذاشتیم برای قربانی دسته جمعی در عید قربان کاری کنیم، چه به صورت فردی و چه به صورت مشارکتی، اگر به هر دلیلی نتوانستید برنامه سمت خدا طرحی دارد که میتوانید برای اطلاع از جزئیات این طرح به کانال برنامه مراجعه کنید. صحبتهای پایانی حاج آقای حسینی را بشنویم.
حاج آقای حسینی قمی: یک جمله در مورد شخصیت آیت الله العظمی سید محمد تقی خوانساری بگویم. من مبهوت عظمت این مرد بزرگ هستم. این بزرگوار و دو شخصیت دیگر مثل آیت الله العظمی صدر، آیت الله العظمی حجت، تمام موقعیت و آبروی خودشان را دو دستی تقدیم آیت الله العظمی بروجردی کردند. با اینکه صاحب رساله بودند، ولی احساس کردند آقای بروجردی بهتر میتواند حوزه را اداره کند. تمام موقعیتشان را دو دستی تقدیم این بزرگوار کردند. در جلوی جمع به آیت الله العظمی بروجردی میگوید: یادتان هست من اصفهان خدمت شما قوانین میخواندم؟ با اینکه از نظر سنی و فضلی خیلی با هم فاصله نداشتند. آقا بروجردی فرمودند: من یادم نیست. فرمودند: حق دارید یادتان نباشد چون شاگرد مثل من زیاد داشتید. من استاد مثل شما کم داشتم. در حالات امام(ره) دیدم وقتی آیت الله العظمی سید محمد تقی خوانساری از دنیا میرود، امام طوری در تشییع جنازه ایشان گریه میکند که شانههای امام تکان میخورد.