ادامه مطلب قسمت دوم :
۴. اعتدال پاییزی (۲۲ یا ۲۳ سپتامبر / ۳۱ شهریور یا ۱ مهر)
در این روز، خورشید بار دیگر از خط استوا عبور میکند، اما این بار از نیمکره شمالی به نیمکره جنوبی میرود.
در نیمکره شمالی، این رویداد آغاز پاییز است، در حالی که در نیمکره جنوبی بهار شروع میشود.
از این روز به بعد، شبها در نیمکره شمالی بلندتر از روزها میشوند تا زمانی که انقلاب زمستانی (۲۱ دسامبر) فرا برسد.
۵. ویژگیهای اعتدال بهاری و پاییزی
طول روز و شب در سراسر زمین تقریباً برابر است (هرکدام حدود ۱۲ ساعت).
خورشید دقیقاً از شرق طلوع و در غرب غروب میکند (برخلاف سایر روزهای سال که این جهت اندکی تغییر دارد).
این روزها نشاندهنده تغییرات آبوهوایی فصلی هستند؛ مثلاً در اعتدال بهاری، طبیعت دوباره زنده میشود، درحالیکه در اعتدال پاییزی، برگریزان شروع میشود.
۶. چرا طول روز و شب کاملاً برابر نیست؟
اگرچه انتظار داریم در اعتدال، طول روز و شب دقیقاً ۱۲ ساعت باشد، اما به دلایل زیر کمی تفاوت وجود دارد:
۱. پدیده شکست نور در جو: جو زمین نور خورشید را خم میکند و باعث میشود که حتی زمانی که خورشید در زیر افق است، ما هنوز مقداری از نور آن را ببینیم.
۲. تعریف طلوع و غروب خورشید: طلوع زمانی محاسبه میشود که لبه بالایی خورشید از افق ظاهر میشود، نه مرکز آن، و غروب زمانی است که لبه بالایی خورشید ناپدید شود، نه مرکز آن. این موضوع باعث افزایش مدتزمان روشنایی میشود.
۷. نتیجهگیری
اعتدال بهاری و پاییزی نقاط عطف مهمی در حرکت زمین و تغییر فصول هستند. در این روزها، نور حخورشید بهطور مساوی به دو نیمکره میتابد و طول روز و شب تقریباً برابر است. این پدیدهها باعث تغییرات فصلی شده و بر دمای هوا، زندگی جانوران، و حتی رویدادهای فرهنگی و تقویمی جوامع تأثیر میگذارند.
#بهار
#حرکت_زمین
#اخترشناسی
#تقویم
#طبیعت
#شگفتی
#تفکر
#دانستنی
#تولید_محتوا
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
تقویم جلالی و مقایسه آن با تقویم میلادی
تقویم هجری شمسی که امروزه در ایران بهعنوان تقویم رسمی استفاده میشود، یکی از دقیقترین تقویمهای جهان است و مبنای آن بر اساس حرکت زمین به دور خورشید است. این تقویم ریشه در گاهشماری کهن ایرانی دارد و در دوران سلطنت جلالالدین ملکشاه سلجوقی، با نظارت ریاضیدانان و منجمان برجستهای مانند عمر خیام تنظیم شد.
نقش خیام در اصلاح تقویم
در قرن پنجم هجری (۱۱ میلادی)، ملکشاه سلجوقی تصمیم گرفت که تقویم رایج آن زمان را که دقت کافی نداشت، اصلاح کند. به همین دلیل، گروهی از دانشمندان از جمله عمر خیام، نظامالملک، و چند منجم دیگر، در رصدخانهای در اصفهان گرد هم آمدند و تقویمی دقیقتر به نام تقویم جلالی طراحی کردند.
ویژگیهای تقویم جلالی:
بر پایه سال اعتدالی خورشیدی تنظیم شده بود که بهطور متوسط ۳۶۵/۲۴۲۲ روز طول دارد.
نسبت به تقویم میلادی، دقت بیشتری داشت؛ زیرا در آن، کبیسهگیری بهصورت دقیقتری انجام میشد.
در این تقویم، سالها به ۱۲ ماه تقسیم شدند که ماههای اول تا ششم ۳۱ روز، ماههای هفتم تا یازدهم ۳۰ روز، و ماه دوازدهم ۲۹ یا ۳۰ روز دارد.
تفاوت با تقویم کنونی هجری شمسی
تقویم هجری شمسی که امروزه استفاده میشود، نسخهای اصلاحشده از تقویم جلالی است که در دوران پهلوی رسمی شد. این تقویم همچنان بر اساس حرکت زمین به دور خورشید است و از اعتدال بهاری بهعنوان آغاز سال استفاده میکند، اما روش محاسبه سالهای کبیسه آن تغییر کرده و به شکل مدرنتری درآمده است.
چرا تقویم هجری شمسی دقیقتر از تقویم میلادی است؟
در تقویم میلادی، سال کبیسه بهصورت ثابت هر ۴ سال یکبار اضافه میشود، درحالیکه در تقویم هجری شمسی، کبیسهگیری با دقت بالاتری تنظیم شده و هر ۳۳ یا ۲۹ سال یک روز اضافه میشود.
این موضوع باعث میشود که تقویم هجری شمسی در طولانیمدت کمتر از یک ثانیه در سال خطا داشته باشد، درحالیکه این میزان در تقویم میلادی بیشتر است.
در نتیجه، تلاشهای عمر خیام و سایر دانشمندان آن زمان، یکی از دقیقترین تقویمهای جهان را پدید آورد که همچنان پایهٔ گاهشماری رسمی در ایران است.
#تقویم_جلالی
#خیام
#اخترشناسی
#حرکت_زمین
#اعتدال
#بهار
#دانستنی
#تولید_محتوا
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
عمر خیام: دانشمند، ریاضیدان، منجم و شاعر برجستهٔ ایرانی
ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری (۴۲۷–۵۱۰ هجری قمری / ۱۰۴۸–۱۱۳۱ میلادی) یکی از بزرگترین دانشمندان و شاعران ایرانی در دوران سلجوقیان بود. او در ریاضیات، نجوم، فلسفه و شعر مهارت داشت و تأثیر شگرفی بر علوم زمان خود گذاشت. خیام بهویژه به دلیل اصلاح تقویم جلالی، کارهایش در جبر و هندسه، و همچنین رباعیات فلسفی و عرفانیاش شهرت دارد.
#معرفی_دانشمند
#خیام
#نجوم
#فیزیک
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
ادامه : معرفی تخصص ها و مهارتهای دانشمند بزرگ عمر خیام
۱. تخصصها و مهارتهای خیام
الف) ریاضیات و جبر
خیام یکی از پیشگامان جبر مدرن بود و در دستهبندی و حل معادلات درجهسوم نقش مهمی داشت.
کتاب مشهور او در این زمینه "رساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله" است که در آن، طبقهبندی معادلات درجه سوم و روشهای هندسی برای حل آنها را مطرح کرد.
نظریات او در جبر، قرنها بعد توسط ریاضیدانان غربی مانند دکارت و نیوتن توسعه یافت.
ب) نجوم و اصلاح تقویم
خیام بهعنوان رئیس رصدخانه ملکشاه سلجوقی مسئول اصلاح تقویم ایرانی شد.
وی تقویم جلالی را طراحی کرد که از تقویم میلادی دقیقتر است.
گروه او در رصدخانه اصفهان توانست محاسبات حرکت خورشید و سال کبیسه را با دقت بالایی تنظیم کند که همچنان مبنای تقویم هجری شمسی امروز است.
ج) فلسفه و منطق
خیام دیدگاههایی فلسفی داشت که در نوشتههای او و حتی در رباعیاتش دیده میشود.
او به فلسفه مشایی (پیروان ارسطو و ابنسینا) علاقه داشت و در برخی نوشتههایش درباره سرنوشت، جبر و اختیار، و حقیقت جهان صحبت کرده است.
د) طب و علوم دیگر
او در برخی متون به مباحث پزشکی، فیزیک و مکانیک نیز پرداخته است، هرچند که شهرتش بیشتر در ریاضیات و نجوم است.
۲. آثار علمی خیام
الف) کتابهای ریاضی و نجوم
۱. "رساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله"
از مهمترین آثار خیام در جبر که در آن، معادلات درجه سوم را بررسی و طبقهبندی کرد.
۲. "شرح ما اشکل من مصادرات اقلیدس"
تفسیر بر اصول هندسی اقلیدس و بررسی مفهوم "نسبتهای عددی" که بعدها در حساب دیفرانسیل تأثیر گذاشت.
۳. "زیج ملکشاهی"
یک جدول نجومی که در دوران ملکشاه سلجوقی تنظیم شد.
۴. "میزان الحکم"
اثری در مورد مبانی فیزیک و مکانیک.
ب) آثار فلسفی
۱. "الکون و التکلیف"
کتابی درباره مسائل فلسفی و متافیزیکی، از جمله بحث درباره وجود و جبر و اختیار.
۲. "نوروزنامه"
اثری که در آن درباره آداب و رسوم نوروز و ویژگیهای پادشاهان ایرانی سخن گفته است.
۳. رباعیات خیام و جایگاه ادبی او
با اینکه خیام در زمان خود بیشتر بهعنوان ریاضیدان و منجم شناخته میشد، اما امروزه نام او به دلیل رباعیاتش در سطح جهانی مطرح است. رباعیات خیام شامل مفاهیم فلسفی، شکاکیت، لذتگرایی، ن
رباعیات خیام یکی از شاهکارهای ادبیات فارسی است که به دلیل محتوای فلسفی، شکاکانه و لذتگرایانه شهرت جهانی دارد. در این رباعیات، خیام به مرگ، گذر زمان، ناپایداری دنیا، جبر و اختیار، و لذت بردن از لحظه میپردازد.
۴. ویژگیهای رباعیات خیام
۱. نگاه فلسفی و شکگرایانه:
خیام در بسیاری از رباعیاتش درباره سرنوشت، مرگ، و ندانستن حقیقت جهان صحبت میکند.
او در جستجوی حقیقت است اما اغلب به این نتیجه میرسد که جهان پر از ابهام و راز است.
۲. لذتگرایی (کارپ دیِم / دم را غنیمت شمار):
خیام به کوتاهی عمر و گذرا بودن زندگی اشاره میکند و تأکید دارد که باید از لحظه حال لذت برد.
معروفترین رباعی در این زمینه:
بر ما گذشت نیک و بد، اما تو برو
باشد که نباشیم و جهان باشد و تو
۳. انتقاد از ریاکاری و دینداری سطحی:
در برخی رباعیات، خیام به ریاکاری مذهبی و کسانی که بدون اندیشه، عقاید مذهبی را دنبال میکنند، اشاره دارد.
۵. شهرت جهانی خیام
خیام در ایران همیشه بهعنوان دانشمند و شاعر شناخته شده بود، اما شهرت جهانی او پس از ترجمه رباعیاتش توسط ادوارد فیتزجرالد در قرن ۱۹ میلادی افزایش یافت.
این ترجمه باعث شد خیام در غرب به عنوان یک شاعر اگزیستانسیالیست و شکاک مورد توجه قرار بگیرد.
جمعبندی
عمر خیام شخصیتی چندوجهی بود: ریاضیدان، منجم، فیلسوف و شاعر.
او در جبر و نجوم آثار ارزشمندی دارد که هنوز هم مورد توجه دانشمندان است.
رباعیات او نقدی بر زندگی، دین، و فلسفه هستی است و به دلیل نگاه عمیقش، همچنان مورد علاقه خوانندگان در سراسر جهان است.
تأثیر او نهتنها در ایران، بلکه در ادبیات و فلسفه غرب نیز قابل مشاهده است.
#معرفی_دانشمند
#تولید_محتوا
#فیزیک
#نجوم
#شعر
#خیام
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
شب قدر، شبی که آسمان زمین را در آغوش میگیرد
در دل تاریکی، وقتی که شهر در سکوتی دلنشین فرو میرود، قلبها بیقرارتر از همیشه به سوی آسمان بلند میشوند. شب قدر، شبی است که دعاها بیهیچ مانعی اوج میگیرند، فرشتگان به زمین میآیند و درهای رحمت خداوند گشودهتر از هر زمان دیگری است.
این شب، شب چشمهای خیس و دلهای لرزان است؛ شب نجواهایی که از عمق جان برمیخیزند و رازهایی که تنها خدا از آنها باخبر است. شب قدر، فرصتی است برای بازگشت، برای زدودن غبارهای غفلت، برای آنکه یکبار دیگر از نو آغاز کنیم.
در این شب، گویی زمین زیر نور رحمت الهی میدرخشد، نسیمی از امید میوزد و اشکها گواه دلهایی است که در جستوجوی آرامشاند. این شب، شبی نیست که ساده از کنار آن بگذریم؛ شب تقدیرها، شب عشق، شب آمرزش و شب نزدیک شدن به بینهایتِ مهربانی خداوند است.
کاش قدر این لحظات را بدانیم، کاش دلهایمان در این شب عزیز، سبکتر از همیشه باشد و کاش دعایمان، راهی به سوی اجابت بیابد.
التماس دعا
#مناسبتی
#شب_های_قدر
#دعا
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
آشنایی علمی با ماهی قرمز👀🐟
ماهی قرمز (نام علمی: Carassius auratus auratus)، که به نامهای ماهی طلایی، ماهی گلی، ماهی حوض نیز خوانده میشود، گونهای ماهی از سرده ی کپورچهها است.
این ماهی به صورت طبیعی در آبهای شیرین ساکن و نیمه ساکن با سرعت ناچیز که پوشیده از گیاهان آبزی و دارای بستر نرمی هستند زندگی میکند و غالباً همراه ماهیان برکهای دیده میشوند.🏞
زیستگاه اصلی آن معمولاً در سیبری و آسیای جنوب شرقی است🗾 انتشار این ماهی توسط انسان صورت گرفته و به این علت در رودخانههای اروپا دیده میشود و از جمله گونه های غیر بومی بسیاری از مناطق جهان هستند🗺
میانگین طول ماهیهای قرمز ۱۸ سانتیمتر با بیشینهٔ درازایی برابر با ۳۵ سانتیمتر است. آنها اغلب جرمی نزدیک به ۱۹۷ تا ۲۰۰ گرم دارند. اگرچه جرم بعضی نمونهها به ۲٫۵ کیلوگرم نیز میرسد.📑
این ماهی در سن ۴–۳ سالگی به بلوغ میرسد و طول آن به ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر میرسد. هنگامی که مواد غذایی فراوان باشد، این ماهی در اواخر سن ۲ سالگی بلوغ مییابد.
طول عمر یک ماهی قرمز خانگی میتواند از ۱۰ سال هم بیشتر شود و به ۵۰ سال نیز برسد❗️
#زیست
#ماهی
#نوروز
#دانستنی
#طبیعت
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
کوفه امشب التهاب محشر است
کوفه امشب کربلایی دیگر است
جبرئیل آوای غم سر داده است
در فلک شوری دگر افتاده است
تیر غصه بر دل زارم نشست
تیغ دشمن فرق مولایم شکست
قلب مجنون سوی صحرا می رود
حیدر امشب سوی زهرا میرود
شهادت مولای متقیان حضرت علی (ع) تسلیت باد
#مناسبتی
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
کلمهٔ «نوروز» برای تمام ایرانیان یک کلمهٔ سحرآمیز و معجرهآساست!✨🌈
عید نوروز نزدیک بود و قریباً فرا میرسید. کلمهٔ «نوروز» برای تمام ایرانیان یک کلمهٔ سحرآمیز و معجرهآساست؛ با شنیدن آن، قلب همه میتپد و چهرهٔ همه، خندان میشود و به یاد آن و به امید نوروز آینده که روزگار بهتری داشته باشند، تمام گرفتاری ها و مشکلات کنونی خود را تحمّل میکنند و تمام سال را در آرزوی رسیدن نوروز هستند. خارجیانی که در ایران نبودهاند بدرستی نمیتوانند حرف مرا باور کنند و اهمیت این عید بزرگ را برای ایرانیان دریابند. اما کسانی که در روزهای قبل از نوروز در ایران باشند مشاهده میکنند که چه تحرک و فعالیتی در تمام طبقات مردم پیدا میشود. بازارها و خیابانها شلوغ میشوند و مردم، لباس میخرند و میپوشند، خرید و معامله میکنند و کالائی را سفارش میدهند، از دكان ها بستههای شیرینی و آجیل میخرند و با خود میبرند. همه اشتیاق زیادی به خرید پیدا میکنند و برای فرارسیدن نوروز آماده میشوند.
منبع: سفری به دربار سلطان صاحبقران، هینریش بروگش، ترجمهٔ مهندس کردبچه، جلد دوم، ص ۶۱۹
#مناسبتی
#عید
#نوروز
#تبریک
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
تخممرغ هفتسین با رنگهای طبیعی
هر ساله، هفتسینهای ایرانی با تخممرغهای رنگی آراسته میشوند، اما آیا تا به حال به این فکر کردهاید که میتوان این تخممرغها را با رنگهای کاملاً طبیعی و بدون مواد شیمیایی رنگآمیزی کرد؟
برخی از گیاهان و مواد طبیعی حاوی رنگدانههایی هستند که در اثر تغییر pH یا زمان جوشیدن، طیفهای مختلفی از رنگ را ایجاد میکنند.
قرمز تا صورتی:پوست پیاز قرمز، چغندر
زرد: زردچوبه، پوست پرتقال، بابونه
آبی تا بنفش: کلم بنفش (تغییر pH با سرکه یا جوش شیرین)
سبز: اسفناج، چای سبز
نارنجی: پاپریکا، پوست پیاز زرد
یکی از شگفتیهای علوم تجربی، تأثیر اسیدها و بازها بر رنگدانههای طبیعی است. برای مثال، اگر به عصارهی کلم بنفش کمی سرکه (pH اسیدی) اضافه کنید، رنگ آن به صورتی تغییر میکند، و اگر جوش شیرین (pH بازی) اضافه کنید، به رنگ آبی یا سبز در میآید.
پوستهی تخممرغ از کربنات کلسیم ساخته شده که سطح متخلخلی دارد. وقتی در محلول رنگی داغ قرار میگیرد، رنگدانهها به آرامی در این منافذ نفوذ کرده و تخممرغ را رنگآمیزی میکنند. برای تثبیت رنگ، اضافه کردن کمی سرکه به محلول رنگی کمک میکند تا رنگ بهتر به پوسته جذب شود.
با این روش، نهتنها از استفاده از رنگهای شیمیایی و مصنوعی جلوگیری میکنید، بلکه با یک آزمایش علمی ساده، درک بهتری از فرایندهای طبیعی به دست میآورید. این تجربه، ترکیبی از شیمی (محلولها و pH)، زیستشناسی (ساختار پوستهی تخممرغ)، و محیطزیست (استفاده از رنگهای گیاهی و طبیعی) است.
#شیمی
#زیست
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
ماهیت نور
آیا با قطعیت می توان گفت که شکل بالا چه تصویری را نشان می دهد؟ آیا می توان یک نام واحد برای تصویری که شکل نشان می دهد انتخاب کرد؟ پاسخ این است که شکل در واقع بر اساس اینکه بیننده به چه رنگی در تصویر دقت می کند و ذهن او می خواهد روی چه رنگی به عنوان رنگ اصلی تصویر تمرکز کند تصویر متفاوتی تشخیص خواهد داد. برای آن دسته از کسانی که ذهن آنها روی رنگ سفید تمرکز میکنند، شکل تصویر یک گلدان را نشان میدهد اما کسانی که به رنگ سیاه توجه می کنند دو نیم رخ انسان در مقابل هم را میبینند. برای ماهیت نور هم به همین ترتیب است
#نور
#فیزیک
#ماهیت
#دانستنی
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
ماهیت نور
نور دارای دو ویژگی موجی و ذرهای است. در فیزیک کلاسیک، نور بهعنوان موج الکترومغناطیسی شناخته میشود که بدون نیاز به محیط مادی در خلأ منتشر میشود. اما در مکانیک کوانتومی، نور همزمان ویژگیهای موجی و ذرهای دارد و بسته به نوع آزمایش، یکی از این ویژگیها آشکار میشود. این پدیده، خاصیت موجی-ذرهای نور نام دارد.
درک این مفاهیم برای دانشمندان نیز در ابتدا دشوار بود، اما آزمایشهای مختلف نشان دادند که در ابعاد کوچک، دنیای ما با قوانین مکانیک کوانتومی توصیف میشود. برای مثال، آزمایش دوشکافی یانگ نشان میدهد که نور در برخی شرایط مانند موج رفتار میکند، درحالیکه پدیده فوتوالکتریک که آلبرت اینشتین توضیح داد، بیانگر رفتار ذرهای نور است.
در تاریخ علم، نگاه موجی و ذرهای به نور همواره موردبحث بوده است. نیوتن نور را بهصورت ذرهای در نظر گرفت، اما دانشمندانی مانند گریمالدی، فرنل، و ماکسول نظریه موجی نور را گسترش دادند. در نهایت، اینشتین با توضیح پدیده فوتوالکتریک ثابت کرد که نور میتواند مانند جریانی از ذرات رفتار کند.
نور، نوعی انرژی است که بهصورت امواج الکترومغناطیسی منتشر شده و بخشی از طیف آن (نور مرئی) با چشم دیده میشود. این امواج برای انتشار به محیط مادی نیاز ندارند و در اثر نوسانات میدانهای الکتریکی و مغناطیسی ایجاد میشوند. علاوه بر این، نور نقش اساسی در حیات دارد؛ برای مثال، گیاهان برای فتوسنتز به آن نیاز دارند و گرمای آن باعث حفظ دمای زمین میشود.
#نور
#فیزیک
#موج
#علمی
#دانستنی
#تولید_محتوا
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience
رنگین کمان
رنگین کمان توسط نور خورشید در شرایطی تشکیل میشود که قطرات آب در هوا شناور باشند و خورشید در
پشت سر ما و ابرهای باران زا در جلوی روی ما قرار داشته باشند . نور در هنگام عبور از هوا به درون قطرات آب ، دچار کاهش سرعت و در نتیجه شکست می شود. نور در درون قطره آب منعکس شده و از قطره آب خارج می شود. اما این به تنهایی فرآیند تشکیل رنگین کمان را توضیح نمی دهد. لازم به ذکر است که ضریب شکست مواد مختلف در طول موجهای متفاوت فرق می کند. به این پدیده پراکندگی گفته می شود و منجر به شکافته شدن نور سفید در منشور و همچنین تشکیل رنگین کمان می شود.
#فیزیک
#شکست_نور
#نور
#علمی
#تولید_محتوا
🔸️انجمن آزمایشگاه علوم تجربی فرزانگان ۱ ساری٢
@Sari_Farzanegan1_LabScience