⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 🎧 صوت نشست ششم از پنل دوم ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل دوم: آثار و اندیشه های قرآنی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست ششم 📌 «مبانی و روش تفسیری سید مرتضی(ره)» 🎙 دکتر عبدالهادی فقهی زاده 🗓 شنبه / ۶ دی ۹۹ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔 @qomislamic

✅ پایان مروری بر پنل دوم از سری پیش نشست های کنگره بین‌المللی سید مرتضی 👆👆👆👆 🆔 @qomislamic

🔴 بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی - دفتر قم با مشارکت اداره امور پژوهشکدگان فارابی دانشگاه تهران و با همکاری دبیرخانه هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی٬ نقد و مناظره برگزار می کند. 🟪 کرسی ترویجی: امام جواد علیه السلام و استنطاق قرآن- مورد مطالعه: حدیث(.... و ما كان للّٰه لم يقطع) 🎤 ارائه دهنده: حجت‌الاسلام دکتر علی راد 🔎 ناقدان: 🔹دکتر احمد حاجی ده آبادی 🔹دکتر حامد دژ آباد 🗓 چهارشنبه شنبه / ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ ⏰ ساعت: ۱۰:۳۰ 🔗 لینک ورود به جلسه 🌐 webinar.aqr.ir/qom و 🌐instagram.com/qomislamic و 🌐aparat.com/qomislamic/live و 🌐https://heyatonline.ir/heyat/3546 #️⃣ #کرسی #امام_جواد #بنیاد_علی #راد 🆔 @qomislamic

✅ گزارش تصویری 🔴 بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی - دفتر قم با مشارکت اداره امور پژوهشکدگان فارابی دانشگاه تهران و با همکاری دبیرخانه هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی٬ نقد و مناظره برگزار می کند. 🟪 کرسی ترویجی: امام جواد علیه السلام و استنطاق قرآن- مورد مطالعه: حدیث(.... و ما كان للّٰه لم يقطع) 🎤 ارائه دهنده: حجت‌الاسلام دکتر علی راد 🔎 ناقدان: 🔹دکتر احمد حاجی ده آبادی 🔹دکتر حامد دژ آباد 🗓 چهارشنبه شنبه / ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ ⏰ ساعت: ۱۰:۳۰ #️⃣ #کرسی #امام_جواد #بنیاد_علی #راد 🆔 @qomislamic

🎧 صوت نشست 🔴 بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی - دفتر قم با مشارکت اداره امور پژوهشکدگان فارابی دانشگاه تهران و با همکاری دبیرخانه هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی٬ نقد و مناظره برگزار می کند. 🟪 کرسی ترویجی: امام جواد علیه السلام و استنطاق قرآن- مورد مطالعه: حدیث(.... و ما كان للّٰه لم يقطع) 🎤 ارائه دهنده: حجت‌الاسلام دکتر علی راد 🔎 ناقدان: 🔹دکتر احمد حاجی ده آبادی 🔹دکتر حامد دژ آباد 🗓 چهارشنبه شنبه / ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ ⏰ ساعت: ۱۰:۳۰ #️⃣ #کرسی #امام_جواد #بنیاد_علی #راد 🆔 @qomislamic

🔷 بیست و هشتمین جلسه هیات امنای ستاد هماهنگی فعالیت های مهدوی برگزار شد. این جلسه امشب به ریاست حجت الاسلام «حسن رحیمیان»، تولیت مسجد مقدس جمکران برگزار گردید. اعضای هیأت امناء عبارتند از: آستان قدس رضوی، مسجد مقدس جمكران، موسسه آینده روشن، مركز تخصصی مهدویت، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)، مهدیه تهران و مهدیه های سراسر كشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه های علمیه، مجمع جهانی اهل بیت(ع)، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، سازمان صدا و سیما، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها و ستاد مردمی اجتماعات مهدوی. حجت الاسلام دکتر علی راد به نمایندگی از آستان قدس رضوی در این جلسه حضور داشت. 🔶 ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ . 🆔 @qomislamic

🔴 گزیده ای از کرسی ترویجی: امام جواد علیه السلام و استنطاق قرآن- مورد مطالعه : حدیث(.... و ما كان للّٰه لم يقطع) . علی راد (دانشیار دانشگاه تهران ) . 🗓 چهارشنبه شنبه / ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ ⏰ ساعت: ۱۰:۳۰ 🆔 @qomislamic

🔴 چکیده بر پایه مفاد آیه «وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا» (مائده/38) در فقه اسلامی دو گفتمان موازی در تعیین محدوده قطع دست سارق شکل گرفته است؛ قطع چهار انگشت منشعب از کف دست رأی گفتمان مشهور در فقه شیعه و اهل سنّت است. گفتمان اقلیت با ادعای اجمال و اطلاق «َأيْدِيَهُمَا» یا تنظیر آن با آیه «فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ» به آرای متفاوتی چون قطع دست از مفصل مچ, آرنج, شانه گرائیده است. تبار تاریخی گفتمان اقلیت به فتاوای برخی از صحابه و خوارج نخستین در صدر اسلام می¬رسد و تا قرن دوم هجری به عنوان یک نگره فقهی طرفدارانی داشته است. در آغازه قرن سوم هجری امام جواد (ع) افزون بر سنّت دلیل قرآنی جدیدی را بر ادله گفتمان مشهور افزود و سستی رأی گفتمان اقلیت را آشکار ساخت. امام جواد (ع) آیه «وأَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ ... » را تبیین «فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا» دانست و آموزه « ... وما كان لله لم يقطع» را از تلفیق مفاهیم این دو آیه استنباط کرد. حدیث امام جواد (ع) در منابع روایی شیعه و اهل سنّت فقط در تفسیر عیاشی (320ق) گزارش شده است؛ از این رو حدیث مذکور دچار تفرد در نقل است که در کنار آسیب ارسال سند بر وجوه ضعف آن افزوده و سبب اعراض اکثر فقیهان امامیه از استناد به محتوای آن در مقام فتوا شده است. مساله اصلی این مقاله تبیین دلالت و اعتبار سنجی مصدری و محتوایی این حدیث است و برایند آن دفاع از اعتبار این حدیث علی رغم تفرد و ارسال سند آن است. کلید واژه: امام جواد(ع), استنطاق قرآن, حدیث « ... وما كان لله لم يقطع», متفردات عیاشی, نقد تفاسیر امامیه. 🆔 @qomislamic

🔴 نتیجه ارسال و تفرد نسخه موجود از کتاب التفسیر عیاشی در نقل حدیث استنطاق امام جواد (ع) با توجه به ادله تاریخی و تراث پژوهی قابل جبران بوده و انگاره تضعیف یا جعل آن مردود است. محتوای حدیث استنطاق با سایر احادیث امامیه همسویی تام را دارد و در قطع انگشتان سارق از کف دست کاملاً موافق با سنّت امامیه و اهل سنّت در گفتمان مشهور است. عدم استناد فقیهانی چون شیخ طوسی به این حدیث دلایل خاص خود را دارد و به مفهوم عدم اعتبار این حدیث از نگاه شیخ طوسی نیست و فتاوای خود شیخ طوسی نیز همسوی با محتوای حدیث استنطاق است. سایر فقهای سندگرای امامیه نیز علی رغم مناقشه, دلالت آن را هم سوی با احادیث معتبر دانسته اند. تمایز محتوایی حدیث استنطاق با سایر احادیث بیانگر حکم قطع دست سارق, در روش تبیینی آن است که این روایت در این مساله منحصر به فرد است. تبیین این حدیث از دلالت آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً » و کارکرد تفسیری آن برای آیه «وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا...» مبتنی بر دو اصل اصالت تعابیر قرآنی و مکانیزم ترابط درونی آیات با یکدیگر بوده و توجه به قواعد سیاق, واژه پردازی, تاریخی نگری در آن رعایت شده است. بر پایه این حدیث کلمه الْمَساجِدَ در آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً » به مواضع هفتگانه بدن انسان هنگام سجده اشاره دارد که یکی از آنها دو کف دست است که چهار انگشتان اصلی بدان متصل است و انگشت ابهام از آنها فاصله دارد و نقطه اتصال آنها با یکدیگر متفاوت است. معادل این مفهوم از المساجد کلمه البراجم در کاربردهای ادب جاهلی است که در متون قطع دست سارق از آن برای اشاره به مقدار قطع استفاده شده است. از کاوش در اکثر منابع ادب عربی اعم از شعر و لغت, منابع تاریخی, جوامع روایی, آثار تفسیری, کتابهای طب اسلامی این نتیجه به دست آمد که براجم به نقاط اتصال چهار انگشت اصلی به کف دست اطلاق می شود که هنگام مشت کردن دست نمایان می ¬وند و انگشت ابهام داخل در آنها نیست. هم چنین در فقه اسلامی دوره صحابه و تابعان در بحث طهارت, بیع, دیات و حدود از این واژه به همین معنای رایج در ادب عربی استفاده شده است. گزارشهای تاریخی گویای این مهم هستند که در دوره جاهلی قطع دست سارق از ناحیه براجم بوده است و جای تردید نیست که در دوره نزول قرآن نیز همین رسم و حد میان اعراب رایج بوده است و قرآن نیز با استناد به فهم و آگاهیهای مخاطب به تفصیل جزئیات قطع نپرداخته است ضمن اینکه در روایات نیز بر همین قطع چهار انگشت اصلی از ناحیه کف دست تصریح شده است. در نتیجه براجم داخل در کلمه الْمَساجِدَ در آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً » نیست و لذا قطع دست سارق باید از براجم باشد تا الْمَساجِدَ به معنای اعضای هفتگانه بدن انسان از جمله دو کف دست که حق انحصاری خداوند از بدن انسان است, قطع نگردد. این تبیین از کلمه المساجد در موافق با ادله ادبی, تاریخی, قرآنی, روایی است. بر اساس بخش نخست روایت امام جواد (ع) رأی گفتمان اقلیت صحابه و خوارج در بریدن دست سارق از مچ یا آرنج و شانه سارق که هم چنان نزد برخی از قضات عصر عباسی رواج داشت, مردود است زیرا آلوده به قیاس است که با ظنونات غیر معتبر و شک به فتوا می پرداختند و از مرجعیت دینی و علمی اهل بیت (ع) روی گردان بودند و از روی جهل یا عناد خود را با آنان که وارثان قرآن و دانایان ممتاز بی نظیر اسلام شناسی بودند, مقایسه می کردند. در بخش دوم روایت, امام جواد (ع) با نگاهی جامع به قرآن و با ارجاع به سنّت نبوی, حکم قطع دست سارق از ناحیه کف دست را از آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً » استنباط کردند و در واقع آیه مذکور را در پاسخ گویی به این مساله که تبدیل به چالش فقها وقضات دربار عباسی شده بود, به نطق در آورده و حاضران در آن جلسه و مخاطبان در تاریخ را به طراوت و جاودانگی قرآن رهنمون کردند؛ پُر واضح است که چنین استنباطی از قرآن نشانه دانش سرشار و احاطه اهل بیت (ع) بر قرآن و مقاصد عالی آن دارد که بی هیچ هدر رفت زمان برای درنگ و تفکر مرسوم عالمان, بدون بررسی یا مطالعه پیشین و بدون مشورت با غیر بلافاصله بعد از طرح پرسش یا مواجهه با چالش, نظرگاه قرآن را درباره آن بیان می کنند؛ این است تفاوت ذهن و دانش معصوم با غیر معصوم که امامیه مستندات فراوان در این زمینه دارد و بر پایه آن بر حقانیت و شایستگی امامان خویش برای مرجعیت دینی در تمامی ابعاد آن تاکید می ورزد. 🆔 @qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت. پنل اول دو روز گذشته مرور شد؛ هم اکنون نشست های پنل سوم تقدیم خواهد شد👇👇👇 ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) 〽️ نمایندگی بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی؛ در این پنل ۵ نشست علمی در قالب وبینار برگزار می نماید. ✳️ موضوعات: 1️⃣ «سیدمرتضی (ره) و معیارهای پذیرش اخبار» 2️⃣ «رویکردهای سیدمرتضی(ره) در اعتبارسنجی احادیث» 3️⃣ «سید مرتضی (ره)، حدیث و عقل» 4️⃣ «جایگاه حدیث سیدمرتضی (ره)» 5️⃣ «سید مرتضی (ره) و عدم حجیت خبر واحد عام البلوی» #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #نشست_خبری #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔@qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 ⬇️ پنل سوم / نشست اول ⬇️ ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست اول 📌 «سید مرتضی(ره) و معیارهای پذیرش اخبار» 🎙 حجت الاسلام احسان سرخه‌ای 🗓 شنبه / ۷ دی ۹۹ ⏰ ساعت ۱۰:۰۰ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔 @qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 🎧 صوت نشست اول از پنل سوم.. ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست اول 📌 «سید مرتضی(ره) و معیارهای پذیرش اخبار» 🎙 حجت الاسلام احسان سرخه‌ای 🗓 شنبه / ۷ دی ۹۹ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔@qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 ⬇️ پنل سوم / نشست دوم ⬇️ ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست دوم 📌 «رویکردهای مرتضی(ره) و در اعتبارسنجی احادیث» 🎙 حجت الاسلام دکتر علی دلبری 🗓 سه شنبه / ۹ دی ۹۹ ⏰ ساعت ۱۰:۰۰ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔@qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 🎧 صوت نشست دوم از پنل سوم.. ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست دوم 📌 «رویکردهای مرتضی(ره) و در اعتبارسنجی احادیث» 🎙 حجت الاسلام دکتر علی دلبری 🗓 سه شنبه / ۹ دی ۹۹ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔 @qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 ⬇️ پنل سوم / نشست سوم ⬇️ ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست سوم 📌 «سید مرتضی(ره)؛ حدیث و عقل» 🎙 حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان 🗓 سه شنبه / ۹ دی ۹۹ ⏰ ساعت ۱۸:۰۰ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔 @qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 🎧 صوت نشست سوم از پنل سوم.. ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست سوم 📌 «سید مرتضی(ره)؛ حدیث و عقل» 🎙 حجت الاسلام دکتر رسول جعفریان 🗓 سه شنبه / ۹ دی ۹۹ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔 @qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 ⬇️ پنل سوم / نشست چهارم ⬇️ ‏⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست چهارم 📌 «جایگاه حدیث سید مرتضی(ره)» 🎙 دکتر مجید معارف 🎙 دکتر حامد شریعتی نیاسر 🗓 شنبه / ۱۳ دی ۹۹ ⏰ ساعت ۱۰:۰۰ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔@qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 🎧 صوت نشست چهارم از پنل سوم.. ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست چهارم 📌 «جایگاه حدیث سید مرتضی(ره)» 🎙 دکتر مجید معارف 🎙 دکتر حامد شریعتی نیاسر 🗓 شنبه / ۱۳ دی ۹۹ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔 @qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 ⬇️ پنل سوم / نشست پنجم ⬇️ ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست پنجم 📌 «سید مرتضی(ره) و عدم حجیت خبر واحد در مسائل عام البلوی» 🎙 حجت الاسلام و المسلمین سیدضیاء مرتضوی 🗓 یک شنبه / ۱۴ دی ۹۹ ⏰ ساعت ۱۰:۰۰ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔 @qomislamic

⏪ به بهانه نزدیک شدن به ۱۳ رجب سالروز برگزاری کنگره سیده مرتضی علم الهدی؛ مروری بر پیش نشست های برگزار شد این کنگره خواهیم داشت👇👇👇 🎧 صوت نشست پنجم از پنل سوم.. ⭕️ کنگره بین‌المللی 〽️ "سیدمرتضی ره، علم الهدی" 📚 پنل سوم: آثار و اندیشه های حدیثی سیدمرتضی(ره) ❇️ نشست پنجم 📌 «سید مرتضی(ره) و عدم حجیت خبر واحد در مسائل عام البلوی» 🎙 حجت الاسلام و المسلمین سیدضیاء مرتضوی 🗓 یک شنبه / ۱۴ دی ۹۹ #️⃣ #سیدمرتضی #علم_الهدی #بنیاد_پژوهشهای_آستان_قدس #کنگره_بین_المللی_سیدمرتضی 🆔@qomislamic

✅ پایان مروری بر پنل سوم از سری پیش نشست های کنگره بین‌المللی سید مرتضی 👆👆👆👆 🆔 @qomislamic

🔶 بامداد روز مبارک جمعه مصادف با ٢٢ بهمن، یاد آور روز تحقق عینی وعده الهی و پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی«قدس سره الشریف» و به ثمر نشستن درخت تنومند انقلاب اسلامی، که با خون سرخ صدها هزار شهید گلگون کفن آبیاری شده بود، به رهبر معظم انقلاب، ملت سرفراز ایران و شما عزیز، خجسته و همایون باد، 🔴 بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی - دفتر قم 🆔@qomislamic

میلاد مسعود امام جواد علیه السلام مبارکباد 🔴 گزیده ای از کرسی ترویجی: امام جواد علیه السلام و استنطاق قرآن- مورد مطالعه : حدیث(.... و ما كان للّٰه لم يقطع) . علی راد (دانشیار دانشگاه تهران ) . 🗓 چهارشنبه شنبه / ۲۰ بهمن ۱۴۰۰ ⏰ ساعت: ۱۰:۳۰

طرح مساله یافتن راهکار قرآنی برای زدودن اجمال عارض شده بر ظاهر آیه «وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا...» و برون رفت از اختلاف مذاهب فقهی, استوارترین راهکار در این مساله است که می تواند کارکرد فرا مذهبی داشته باشد زیرا استوار بر منطق و تبیین قرآنی است و روایات تعیین کننده مقدار لازم برای قطع دست سارق را نیز می¬توان به همین راهکار قرآنی ارجاع داد و اعتبار آنها را تایید و تضمین نمود. اما قرآن در کدامین آیه به این مساله پرداخته است؟ چگونه می¬توان پاسخ این مساله را از خود قرآن بازیافت؟ اعتبار فرایند استخراج این پاسخ از قرآن چیست؟ امامیه با استناد به حدیثی از امام جواد (ع) برای این پرسش¬ها, پاسخی استوار دارد و حکم قطع چهار انگشت اصلی از کف دست سارق را از خود قرآن استنطاق و ارائه می¬کند. بر پایه این روایت – که در ادامه نوشتار از آن به حدیث استنطاق امام جواد (ع) یاد خواهیم کرد- آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً» (جن, 18) تعیین کننده محدوده قطع دست سارق در آیه «وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا...» است. روشن است که در نگاه ابتدایی ظاهر آیه«وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ ...» دلالتی بر تعیین محدوده قطع دست سارق در آیه «...فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا...» ندارد زیرا موضوع آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ.. » اساساً در پیوند با حد سرقت نیست بلکه این آیه که در سوره جن قرار دارد از آیات مکی نازل شده (طبری,1412, 29: 127؛ طبرسی, 1372, 10 : 140) در سال چهارم بعثت است که به مساله نهی از سجده بر غیر خدا در فضای شرک آلود مکه در این دوره دلالت دارد. نهی از سجده به غير خدا در قالب نهي صريح از سجده بر خورشيد و ماه در آيه «وَ مِنْ آيَاتِهِ ٱلَّيْلُ وَ ٱلنَّهَارُ وَ ٱلشَّمْسُ وَٱلْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لَا لِلْقَمَرِ وَ ٱسْجُدُوا لِله ٱلَّذِى خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ» (فصلت, 37) و به شکل فراگير و عام در آيۀ «وَ أَنَّ ٱلْمَسَاجِدَ لِلهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ ٱللهِ أَحَدًا» آمده است؛ مفهوم این دو آیه نشان می‏دهند که پنداره سجده بر غیر خدا در دوره نزول قرآن در عهد مکی رواج داشت و قرآن خط بطلان بر آن کشید. حال سه پرسش جدی درباره حدیث استنطاق امام جواد (ع) فرا روی ما قرار دارد: یک. سند و مصدر حدیث استنطاق امام جواد (ع) از چه میزان اعتبار برخوردار است؟ دو. آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ...» چگونه بر تعیین محدوده قطع دست سارق در «فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا...» دلالت دارد؟ سه. بر فرض وجود رابطه دلالی میان آیات فوق الذکر, ادله اعتبار این استنطاق و حکم مستنبط از آن چیست؟

3. دلالت نکته کلیدی در روایت امام جواد (ع) تاکید بر مفهوم تعبیر المساجد در آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً » و نقش آن در تبیین « َأيْدِيَهُمَا...» است؛ میان این دو آیه و به طور خاص مفهوم سازی قرآن از تعابیر «المساجد» و «ید», پیوندی از نوع تبیین و ترجمان بر قرار شده که امام با استفاده از این ترابط معنایی و مکانیزم ارجاع درونی آیات به یکدیگر به رفع اجمال از « َأيْدِيَهُمَا...» پرداخته است. از این رو اصالت تعابیر قرآنی قاعده زرین امام جواد (ع) در استنطاق و تبیین آیه «فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا...» با آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ..» است. برای روشن شدن کاربست این قاعده از سوی امام جواد (ع) ضروری است ابتدا مفهوم المساجد در بافت و سیاق آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ..» به دست بیاید تا چرایی و چگونگی تبیینی بودن آن برای «أَيْدِيَهُمَا...» روشن گردد. برای وصول به این هدف توجه به مفهوم و خصائص تعبیر المساجد در آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ.. » ضروری است. کلمه المساجد جمع مکسر مسجِد و مسجَد است (جوهری, 1956, 2 : 484). مسجِد کاربرد اسمی دارد زیرا برابر قاعده مصدر به وزن مفعَل می‏آید و البته برخی هر دو وجه را صحیح دانسته‌اند (زبیدی, 1994, 5 : 7). بر پایه آرای لغت شناسان حداقل دو معنا برای مسجد در ساختار اسمی آن قابل ارائه است. بر پایه معنای نخست, مسجد، بر وزن مفعِل، اسم مکان و زمان از ریشه «سجد» به معنای زمان و مکانی برای سجده کردن است. این واژه در آیه «ِوَ أَقیمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِد» ( اعراف, 29) در همین معنا به کار رفته است (زمخشرى، 1407, 2: 99؛ طبرسی, 1377, 1: 433). بر پایه معنای دوم مسجَد به اعضائی از بدن انسان استعمال می¬شود که حالت سجده شرعی، از قرار گرفتن آن‏ها بر زمین شکل می‏گیرد که شامل پیشانی, دو کف دست, دو زانو, انگشتان بزرگ دو پا هستند. این معنا به عنوان یکی از وجوه معنایی آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ ...» در تفاسیر مطرح شده است (طوسی، بی¬تا,10: 155 ؛ فخر رازی,1420, 30 : 674) و مشابه آن در روایات امامیه (حر,1414, 3, 6) و متون فقهی شیعه به شکل «ویجعل الكافور على مساجد المیّت» (طوسی,1407, 1: 703) به کار رفته است . با توجه به ادله ذیل کلمه مساجد در آیه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً » در معنای دوم به کار رفته است: 1.3. تناسب با سیاق قرآن سیاق آیات قبل و بعد آیة «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ...» قرینه لفظی استواری است که مقصود از الْمَساجِدَ هفت عضو از بدن نمازگزار هنگام سجده و از جمله دو کف دست است زیرا در این آیات سخن از اقامه نماز توسط محمد (ص) است که از سجده بر بتان خودداری و فقط برابر خداوند کعبه سجده و قیام و قعود داشته است. مضمون آیه پیشین, تهدید به عواقب تلخ اعراض از ذکر خداوند است: « وَمَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذَابًا صَعَدًا» و آیات بعدی آن- « وَأَنَّهُ لَمَّا قَامَ عَبْدُ اللَّهِ يَدْعُوهُ كَادُوا يَكُونُونَ عَلَيْهِ لِبَدًا قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَبِّي وَلَا أُشْرِكُ بِهِ أَحَدًا » - به اقامه نماز رسول خدا (ص) اشاره دارند که مشرکان عرب را ناخوشایند آمده بود و آهنگ آن داشتند که علیه رسول خدا (ص) اقدام شومی نمایند (طبری,1412, 29: 146 – 148). هم نشینی تعابیر «قَامَ ... يَدْعُوهُ » و « أَدْعُو رَبِّي» با عبارت « وَلَا أُشْرِكُ بِهِ أَحَدًا » در آیه اخیر نشان می¬دهد که مقصود از این قیام برای دعاکردن, انجام عبادتی خاص است که پیش¬تر در جمله « فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً » به آن اشاره شده است؛ ابن¬عباس(طبری, 1412, 29: 146) از مفسران صحابه و سعید بن جبیر(طبری, 1412, 29: 146) از تابعان تصریح دارند که مقصود از آیه نماز گزاردن است؛ زمخشری نیز همین قول را ترجیح داده است(زمخشری,1407, 4 :170) و علامه طباطبایی نیز با توجه با سیاق مقصود از دعا در «قَامَ ... يَدْعُوهُ » و « أَدْعُو رَبِّي» را سجد¬ه یا نمازخواندن دانسته است زیرا سجده روشن ترین مصداق عبادت خداوند است و نماز نیز متضمن سجده است از این رو معنای آیه چنین است: بر من وحی شده است که اعضای سجده به خداوند اختصاص دارد پس با آنها فقط خداوند را سجده کنید یا وی را عبادت کنید و غیر خداوند را با آنها سجده یا عبادت نکنید (طباطبایی,1417, 2 : 50).