🗒فرقه ای شدن جامعه و دورباطل نبرد سه فراگفتمان کلیدی در ایران
✍زهرا توللی، دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه شیراز
در ایران سه فراگفتمان اسلامی، ایرانی و مدرن(غربی) وجود داشته و دارد. در واقعیت کمتر شرایطی پیش آمده که هر سه فراگفتمان در هماهنگی با یکدیگر قرار بگیرند.. هر بار که گفتمانی دست برتر را در جامعه یا حکومت یافته، سعی کرده فراگفتمان دیگر را به نحوی حذف کند.. فراگفتمانی که در تنگنا قرار می گیرد .. حتی در پستوی خانه هم سعی می کند خود را آماده نگه دارد.. به تعبیری گفتمان تحت فشار به صورت چریکی فعالیت می کند تا زمانی که مجال یابد و دوباره در فضای عمومی قرار گیرد..
این دو مرکزی را هم که در اینجا معرفی کردم .. فضاهای واقعی و مجازی که امثال خودم هم به آن جا روی آورده ایم. نمونه ای از این سازوکار هست.. در شرایطی که در فضای عمومی مثل باشگاه و آرایشگاه ها جوی حاکم شده که چندان مطلوب مذهبی ها نیست.. یکی از راهکارها همین مسیرهای جایگزین است..
اما راستش را بخواهید ..از دریچه جامعه شناختی، این وضعیت، نشان دهنده حرکت جامعه به سوی فرقه ای شدن و خصوصی سازی مذهبی و فرقه ای است..
یعنی ما نتوانسته ایم با یکدیگر همزیستی کنیم و به فضاهای خصوصی پناه آورده ایم..
شرایط امروز مذهبی های مثل خودم را فقط وقایع یکی دو سال گذشته رقم نزده است..
این وضعیت، به اندازه تجربه زیسته من، شاید به بیش از ۱۵ سال پیش باز می گردد. وقتی باشگاه های نیمه دولتی نوعی ایروبیک شبه رقص برای بانوان می گذاشتند.. موسیقی های مودبانه پخش می شد.. در یک جمع کاملا زنانه با تنوعات قابل تحملی که وجود داشت، فرصت شادی جمعی و سالم فراهم می شد..اما یک فراگفتمان شبه دینی این دوره ها را خلاف شرع تشخیص داد و ممنوع کرد و بست!!
در نتیجه، این دوره ها هم مدتی در خانه ها و بعد در باشگاه های خصوصی دنبال شد.. اما چون دیگر از فضای نظارت شبه دولتی خارج شد.. دیگر محتوای موسیقی و کیفیت مناسبات تغییر کرد.. و فراگفتمان مدرن (که در گذر زمان پسامدرن شد) به حرکتی چریکی رانده شد.. تا به تدریج که همه مناسبات خصوصی سازی شد، بتوانند فراگفتمان غالب در فضای عمومی شوند و حالا دیگر این بار مذهبیها مجبور می شوند به فعالیت در خانه ها و مراکز خصوصی سازی شده مذهبی رانده شوند..
بله این وضعیت نبرد پنهان در درون جامعه حاصل این است که آن زمانی که نظارت شبه دولتی بود.. تصمیم گیرندگان خردمندانه نظارت نکردند و از موضع قدرت، گروه هایی را حذف کردند.. به جای این که هنرمندانه، مادرانه یا پدرانه و با رعایت مرزهای دینی برای آنها هم یک پناه مطمئن و پرنشاط باشند..
بعد هم همزمان که با اجرای سیاست های اقتصادی نابجا نابرابری را تشدید می کردند، به خصوصی سازی هم دامن زدند .. و نتیجه این وضعیتی شد که امروز می بینیم و حالا فراگفتمان پسامدرن با گرته برداری از فراگفتمان ایرانی می کوشد تا فراگفتمان دینی را حذف و خانه نشین کند..
و حالا ما اگر می خواهیم جامعه را دربرابر دور باطل این نبرد های پنهانی فراگفتمان ها و این روندهای فرقه ای شدن ایمن کنیم..باید راهی خردمندانه برای یافتن هماهنگی میان این سه فراگفتمان کلیدی بیابیم..
شاید همچنان بتوان با رجوع به اندیشه اسلام شناسان جامع نگر همچون شهید آیه الله دکتر بهشتی راهی بیابیم.. پیش از این که بیش از این جامعه چندپاره و فرقه ای شود..
https://eitaa.com/sh_intradisciplinary
هدایت شده از مطالعات فرارشته ای شهرراز
دورهی آموزشی موسسهمطالعاتدینواقتصاد:
عنوان: "مقدمهای بر اقتصادسیاسی"
مدرس: جناب آقای دکتر حسین رجبپور
شروع: سهشنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ ساعت ۱۸ الی ۱۹:۳۰
( به مدت ۴ جلسه )
جهت ثبت نام و اطلاعات بیشتر:
09120921297
#مقدمهای_بر_اقتصادسیاسی
لینک شرکت در جلسه اول بصورت آزاد و رایگان؛
https://www.skyroom.online/ch/moassesse/institute-of-religion-and-economic
دورهی آموزشی موسسهمطالعاتدینواقتصاد:
عنوان: "اقتصادتوسعه(۴)"
مدرس: جناب آقای دکتر فرشاد مومنی
شروع: شنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ ساعت ۱۸ الی ۱۹:۳۰
( به مدت ۴ جلسه )
جهت ثبت نام و اطلاعات بیشتر:
09120921297
50.18M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
دیدار شمس تبریزی و مولانا.. آنچه که در هر عصری روزآمد می شود.. در عصر مناسبات مجازی و در شهر راز هم شکل ویژه خود را می یابد..
https://eitaa.com/sh_intradisciplinary
🟩 *نسخه آپارات پنج شنبه های موسسه مطالعات دین و اقتصاد*
⬜ *آیا سیاست گذاران محافظه کار تر شده اند؟*
*به بهانه رو نمایی از کتاب تسخیر دولت اثر الکساندر هرتل فرناندز*
🟥 سخنرانان:
*دکتر فاطمه قابل رحمت* *(مترجم کتاب)*
*دکتر فرشاد مومنی*
*زمان : پنج شنبه ۶ اردیبهشت ماه۱۴۰۳*
https://aparat.com/v/mY3jQ
🎁 *هدیه ای در تکریم استاد مهربان و پهلوان و عارف مسلک همچون پدر،*
*الگویی از پیوند فراگفتمان های سه گانه ایران*
✍🏻 *زهرا تولَّلی، دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه شیراز*
از دریچه علوم اجتماعی در ایران سه فراگفتمان کلیدی ایرانی، اسلامی و مدرن(غربی) وجود دارد که کمتر مواقعی به هماهنگی با یکدیگر رسیده اند.
البته در میان اهل علم و عمل می تواند الگوهایی شکل بگیرد که راه هماهنگی و اعتلای هر سه فراگفتمان را در علم و عمل خود نشان دهد.
چنانکه، استاد گرانقدر، *جناب آقای دکتر فرشاد مؤمنی* هم یکی از همان الگوهای هماهنگی این سه فراگفتمان است.
استادی که بر محور منش متکی بر فرهنگ پهلوانی، ادب مسلمانی و توسعه خواهی عادلانه به ترکیب خردمندانه ای از هر سه فراگفتمان کلیدی ایران در منش شخصی و رویکرد علمی و عملی خود رسیده اند..
رویکردی برمبنای حد میانه اسلام که از سوی روشنفکران مسلمان و اسلام شناسان بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران همچون استاد شهید مرتضی مطهری و شهید آیه الله دکتر بهشتی مطرح می شد.. رویکردی که در پی عدالت، چپ روی و راست روی را دو تیغه یک قیچی می داند که در نهایت علیه اسلام اصیل متحد می شوند..
در این چهارچوب، ایشان بنا بر مطالعات علمی و تخصصی روزآمد خود توسعه خواهی عادلانه را ناظر بر آرمان های کلیدی انقلاب اسلامی شامل عدالت، آزادی اعتلابخش و استقلال از شرق و غرب صورت بندی می کنند..
مسئولیت ها و حساسیت های علمی اهل علم را مطابق با کلام مولاعلی در خطبه شقشقیه در نهج البلاغه تعریف می کنند..
تمرکز ایشان بر مباحثی همچون فَساد، تسخیرشدگی، حاکمیت زدایی از حکومت، فقر و سقوط طبقه متوسط، اهمیت اشتغال مولد و رسمی، مشارکت جوانان و زنان تحصیل کرده، اهمیت تولید و حق و حقوق کارگران و عواقب اشتغال غیررسمی.. همگی از پی همان عهد دانایان با خداوند است..
گویی استاد، علم اقتصاد توسعه را در ظرف فرهنگ پهلوانی ملی و دینی قرار داده اند..
در این چارچوب، استاد براساس افق دید آینده نگر ناظر بر نگاه های عالمانه شیعی و اولویت منافع ملی و عزت جامعه ایران همواره امیدوار و امیدبخش هستند .. گویی در پناه خدا می کوشند پناهی انسانی برای این جامعه بی پناه باشند..
اصلا بخشی از تاکیدات و تلاش های علمی و عملی ایشان برای سازمان یابی مدنی هم با همین رویکرد امیدبخش و اعتلابخش است..
همچنین، همان طور که شهید آیه الله دکتر بهشتی در تفسیر قرآن خود تاکید داشته اند که با اسلام درون تهی نمیتوان شیعه علی بود..و باید دراین زمینه روشنگری کرد.. دکتر مومنی هم مدتهاست که به بحث اقتصاد سیاسی میان تهی سازی نظام حیات جمعی در ایران متمرکز شده اند..
از سوی دیگر، استاد در کسوت معلمی نیز منش معلمی خود را در ظرف منش پهلوانی، مهر پدرانه و غیرت ملی و دینی خود قرار داده اند. که ماحصل آن، الگوی
*"بابااستاد مهربان، پهلوان وعارف مسلک"* است
الگویی که برای دانشجویان وجمعیت قابل توجهی از فرزندان معنوی ایشان اعم از دختران و پسران می تواند الگویی واقعی، عینی و ذهنی و دلی باشد..
ایشان با دغدغه های ملی و دینی خود، همچون یک ساحل آرامش بخش در میانه امواج متلاطم اقتصادی و سیاسی و فرهنگی جامعه عمل می کنند و تنوعی از دانشجويان خود را به رسمیت می شناسند و کمک می کنند که هر یک به نحوی از بلاتکلیفی های رایج در جامعه نجات پیدا کنند.. و امید به اثربخشی، اصلاح گری فراجناحی و کنشگری اعتلابخش علمی، ملی و/یا دینی را پیدا کنند..
حالا دیگر هر کسی بنابر هدف، زمینه و رویکرد اولیه خود از این توفیق بهره می برد..
در عمل، افق دید و منش استاد نشان می دهد که چگونه وقتی محبت، فتوت و عرفان در زمینه علمی وارد شوند .. برای همگان می تواند الگویی اعتلابخش برای سبک علمی و عملی خود باشد..
بدین ترتیب، روح حاکم بر روزهای کلیدی این هفته، متعلق به چنین الگوی اعتلابخشی است:
آغاز هفته که به نام فرهنگ پهلوانی و فتح خیبر مولاعلی ع است. فرهنگ پهلوانی که در منش و کردار و مسیر طی شده شناختی و تجربی ایشان وجود دارد. حکایت امروز خیبر هم که در سخنرانی ایشان در زمینه اقتصاد سیاسی جنگ غزه قابل ردیابی است.
از طرف دیگر، روز کار و کارگر هم که با کلیت تلاش های دکتر مومنی در هم تنیده است: مباحثی مانند اندیشه توسعه عادلانه ، ضرورت تقویت بنیه تولید ملی و اهمیت توسعه تولید فناورانه و مسئولیت حکومت در قبال سازمان یابی مدنی نیروی کار و تقویت قدرت چانه زنی و مشارکت نیروی کار، مسئولیت حکومت در زمینه اشتغال زایی رسمی و مولد و هشدارهای ایشان بابت نقش روندهای سیاستگذاری تعدیل ساختاری و رویکرد بازارگرایی مبتذل ، تسخیرشدگی و مافیای واردات و کوته نگری در تشدید روندهای صنعت زدایی، تبعات هولناک تورم و شوک درمانی و کاهش ارزش پولی در کیفیت زندگی مردم و تعمیق و گسترش فقر ..
فشارهایی که کمر اقتصاد و زندگی مردم را می شکند و تبعات آن رابطه مردم و حکومت را به شکاف تبدیل می کنند و مسیر را برای جولان بیگانگان و وابستگی هموار می کند..
در نهایت، روز معلم که با مفهوم شهادت همراه شده است. آن هم شهیدی که نه توسط بيگانگان که به دست اهل جمود در زمانه خود ترور جسمی شد.. سالها بعد نیز اندیشه جامع نگر ایشان با نگاه هایی جزئی نگر و جناحی ترور فکری شد تا نسلهای آینده از عمق مباحث ایشان محروم شوند..
استاد شهید مرتضی مطهری که در کتاب اسلام و مقتضیات زمان، روشنفکران مسلمان را نمونه ای از حد متوسط اسلام معرفی می کردند.. دستگاه فکری اسلام و اجتهاد پویا را در پیوند با مقتضیات زمان ارائه می کردند..زمینه های دینی لازم برای جامعه دانایی محور در دستگاه فکری اسلام را روشن می کردند.. آنچه که سه دهه پیش در مقاله دکتر مومنی درباره لزوم دستیابی به رویکردی روزآمد از سه مفهوم کلیدی عدالت، فناوری و سرمایه داری پیگیری شده بود. مسیری که تا امروز هم در کوشش های ایشان تداوم یافته است.. گویی دکتر مومنی نیز از همان روشنفکران مسلمان حد متوسط اسلام هستند.
رویکردی جامع نگر که به اسلام سیاسی زمان انقلاب مربوط می شود که بر محور مسئولیت های دولت رفاه در پی عدالت و آزادی اعتلابخش و استقلال بود تا جوامع اسلامی را از انحطاط و دور باطل توسعه نیافتگی نجات دهد.
(جالب است بحث دولت رفاه هم به منش پهلوانی و هم به رویکردهای اسلامی همخوانی دارد و نشان می دهد که چگونه منش شخصی، رویکرد دینی و رویکرد اقتصاد سیاسی می توانند با یکدیگر هماهنگ شوند..
چنانکه از چشم انداز مطالعات علمی دین، تاکید بر دولت رفاه پشتوانه دینی دارد که به اسلام هم بیشتر نزدیک است.. در مسیحیت لوتری، نماد دولت رفاه، پدر مهربان هست.. در اندیشه آیه الله جوادی آملی سرپرستان جامعه از پدر و مادر در خانواده و دولت در جامعه باید تجلی ربوبیت الهی باشند..یعنی تجلی جلال و جمال الهی باشند.. با مسئولیتی قابل توجه بدون اینکه دچار سالاری گری شوند.. در حالیکه در یهودیت اساسا ربوبیت نفی می گردد و دست خدا بسته تصور می شود و براساس اندیشه و برساخت تفویض، زمینه فکری لازم برای ایده نظم خودجوش بازار و این جهان، و خدایی که در آن جهان است، فراهم می شود.. )
بنابراین، یک رویکرد اسلامی جامع نگر مسیر طی شده دکتر مومنی و دیگر عاشقان حق و عدل را در همراهی با شهید آیه الله دکتر بهشتی و استاد فقید میرمصطفی عالی نسب، رقم زده است.
با همین رویکرد جامع نگر، ایشان در تمام سالهای پس از جنگ و چرخش در الگوی اقتصاد سیاسی و اجرای برنامه تعدیل ساختاری در کشور تمام دولت ها را فارغ از رویکرد جناحی شان مورد انتقاد عالمانه قرار داده اند..
بدین ترتیب، تمام روزهای تاریخی، ملی، دینی و جهانی این هفته به ما نشان می دهد که چگونه می توانیم بر محور فرهنگ فتوت و پهلوانی، مهر و محبت خانوادگی، دستگاه فکری پویا اسلام، علم و اندیشه و سیاستگذاری مبتنی بر توسعه عادلانه هر سه فراگفتمان ایرانی، اسلامی و مدرن را در یک پیوند اعتلابخش قرار داد.
آنچه که در الگوی روشنفکر مسلمان، بابا استاد مهربان، پهلوان و عارف مسلک دکتر مومنی تجلی یافته است.
ان شاالله که به امید حضرت حق شاکر خدا و قدردان چنین الگوهای علمی و عملی باشیم.
هر یک از هزاران فرزند معنوی ایشان در نقاط مختلف کشور، نسخه ای روزآمد و بومی از الگوی چندوجهی ایشان را شکل بدهیم. و راه ایشان و امثال ایشان را ادامه دهیم..
امید که تمام سطوح تصمیم گیری های اساسی کشور نیز قدردان چنین الگوهایی و متوجه مجاهدت های علمی و راهنمایی های دلسوزانه چنین بزرگان و نخبگان ملی ودینی مان باشند. تلاش های آن ها که نوشداروی معرفتی برای ملک و دین است.
سایه پر مهرو معرفت شان با عزت وسلامتی زیر سایه حضرت اباصالح المهدی عج مستدام باد
🤲🏻🌼💚🤍❤️🇮🇷
https://eitaa.com/sh_intradisciplinary