تعریف، حدود و مختصات آزادی در مکاتب مختلف فکری با یکدیگر متفاوت است.

لکن آزادی در هیچ مکتبی، مانند ادیان الهی تا این حد از تقدّس و تعالی برخوردار نبوده است.

آزادی و حرّیت در منظومه‌ی بینشی اسلام، به معنای نبود مانع در مسیر تعالی و پیشرفت انسان است.

برای درک درست از این مفهوم باید به دو نکته توجه کرد:

نکته اول:

آزادی در جهان بینی توحیدی اسلام، «حق فطری و خدادادی انسانها» است.

انسانها با یکدیگر برابر بوده و همه عبد و بنده خداوند متعال هستند.

لذا هیچ کس بر دیگری برتری ندارد،

مگر در درجات قرب به خداوند و رعایت تقوای حضور در پیشگاه الهی

و هیچ کس حق تسلط بر دیگر انسانها و تصرف در امورات ایشان را ندارد

مگر با اذن پروردگار و ربّ آنها.

نکته دوم:

می دانیم که همه انسانها از آغاز خلقت دارای آزادی و حق انتخابند و این لازمه اختیار آنهاست.

پس هیچ جامعه و حکومتی اعطاکننده این حق به مردم خود نیست.

بلکه یک حکومت باید در راستای استیفای این حق و فراهم نمودن بسترها و زمینه های لازم برای تحقق آن بکوشد.

موفقیت یک حکومت مردم سالار در آن است که بتواند این حق الهی را به طور کامل و بدون نقص در اجرا و نظارت تامین نماید.

اولین و مهمترین ضلع آزادی، آزادی از حاکمیت هرچه غیر خداست.

آزادی از طاغوت و حکومت آن، حق همه انسانهاست که باید به ایشان استیفا گردد.

همچنان که دانستیم ساختار وجودی انسان و فطرت او بر توحید است و بدان گرایش دارد،

پس حاکمیت فرمان هر حاکم غیرتوحیدی موجب سلب آزادی در انجام اراده و اختیار فطری او شده

و باعث می شود کاری برخلاف میل فطری اش بر او تحمیل گردد.

خواه این حاکمیت طاغوتی، حاکمیت مستکبران عالم بر دیگران باشد و یا حاکمیت یک قانون یا دستورالعمل غیر توحیدی در یک جامعه

که در هر صورت موجب می شود کاری انجام گیرد که مطابق میل فطری و گرایش توحیدی انسانها نیست.

آزادی حقیقی تنها در جامعه ای بروز و ظهور پیدا می کند که تحت حاکمیت طاغوت نباشد؛

چراکه سیره و روش طاغوتیان عالم در طول تاریخ، برده ساختن مردم و سوء استفاده از امکانات و توانایی های آنان بوده است