📑 #مقاله
♻️ نقد موضع روحانیت حامی مشروطه در برابر بر دار کشیدن مرجع شهید علامه شیخ فضل اللّه نورى(ره)
◽️نوع مقاله: مقاله پژوهشی
◽️نویسنده :محمد علی رواستان
◽️مجله حوزه، دوره 30، شماره 169-168
تابستان 1392
صفحه 161-200
🔰👇👇
📑 #مقاله
♻️ نقد موضع روحانیت حامی مشروطه در برابر بر دار کشیدن علامه شیخ فضل اللّه نورى(ره)
◽️نوع مقاله: مقاله پژوهشی
◽️نویسنده :محمد علی رواستان
◽️مجله حوزه، دوره 30، شماره 169-168 تابستان 1392 صفحه 161-200
چکیده
✍ مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نورى(ره)، شخصیت برجسته علمى شیعه در ایران عصر مشروطه است که در جنبش تنباکو نقش اساسى داشت و نیز در نهضت مشروطه، همراه سایر علما علیه استبداد قیام کرد. او، پس از آن که دید غرب گرایان، آرمانهاى مؤمنانه مردم را نادیده مى گیرند و آشکارا با قوانین شریعت و ارزشهاى دینى مخالفت مى ورزند و تنها به فکر پیاده سازى قانون هاى کلیشه اى غرب هستند، مخالف سرسخت مشروطه غربى شد و هرگز نتوانست با آن کنار بیاید، تا جان بر سر این اندیشه گذاشت. عالمان مشروطه خواه، به دلیلِ درک دیر هنگام آمال غرب گرایان و آثار منفى مشروطه غربى، موضع جدّى در برابرِ بردار شدن شیخ نگرفتند و تنها به ابراز ناراحتى بسنده کردند.
این موضعگیرى ضعیف، راه را براى از میان برداشتن بسیارى از عالمان، پس از شیخ و حذف آنان از صحنه مشروطه هموار کرد.
...از همان آغازین گامهای حرکت عالمان برای بنیان گذاری عدالت خانه، دستهایی خود را با برخی عالمان دین همراه کردند. بست نشینی در سفارت انگلستان، که شماری از تاریخ نگاران، آن را به سفارش آقای بهبهانی دانسته اند، 6 نخستین گام در به کژراهه کشاندن مشروطیت از مقصود عالمان دین، به قانون و آزادی و مساوات به مفهوم غربی بود و نتیجه آن کنارگذاردن روحانیت از مجلس، غلبه روشنفکرها و تندروها و مانع تراشی برای اسلامی شدن قوانین در آینده بود.
طرح این اندیشه ها در همان اوان قیام مشروطیت، شماری از عالمان و بیش از همه، علامه شیخ فضل اللّه نوری را به روشن گری مراد خویش از مشروطه واداشت، پس از پیروزی مشروطه و غلبه تندروها، تا آن جا پیش رفتند که رهبر مشروطه مشروعه، علامه شیخ فضل اللّه نوری را به دار کشیدند. مردی که در عظمت شخصیت او دوست و دشمن هم داستان اند و او را دلداده شریعت7 و بالاترین مقام دینی پایتخت 8 و برتر از دیگران، معرفی نموده اند. نفوذ او را دشمنان او باور داشته10 و مقام اجتهادش را همگان پذیرفته اند.11 و طرفه آن که شیخ ابراهیم زنجانی [روحانی نمای فاسد فراماسون و رئیس دادگاه فرمایشی که علامه فضل الله را به اعدام محکوم نمود] در ادعانامه خود علیه علامه شیخ فضل اللّه، به فتوای رهبران مشروطه خواه نجف[محمد کاظم خراسانی، حسین خلیلی تهرانی، عبدالله مازندرانی، محمد حسین نائینی] دست آویخت12.
این مقاله پژوهشی درصدد واکاوی این گزاره است که چرا علامه شیخ فضل اللّه بردار شد و عالمان بزرگ چه باید می کردند و در برابر این رخداد چه موضعی می گرفتند.
برای کاوش در این موضوع، نخست به ویژگیهای مرجع شهید علامه شیخ فضل اللّه نوری در مشروطه خواهی اشاره شده است; ویژگیهایی که سبب شد سفارت انگلیس او را خطر بزرگ بداند14 و اعدام او مهم ترین آمال شماری از مشروطه خواهان گردد. آن گاه بازتابها و پیامدهای بردار شدن شیخ نگریسته شده و در بخش پایانی موضع عالمان حوزه به بوته نقد و بررسی گذاشته شده است.
کامل مقاله👇
https://jh.isca.ac.ir/article_516.html
✍ کانال تخصصی شهید رابع:🔰
انعکاس مقالات و نوشتار های افراد، (با گرایش های احتمالی متفاوت) به معنی تأیید تمامی موارد مطروحه از سوی این کانال نیست.
✳️ @ShahidRabe
📄 #مقاله
✍ ویژگیهای نظام سیاسی مطلوب در آرای مرجع شهید علامه شیخ فضلالله نوری(ره)
.
🖋📄 نویسنده: سید محمد جواد قربی
عضو هیأت علمی گروه اندیشه سیاسی مرکز اسناد انقلاب اسلامی
🔰👇👇
📄 #مقاله
✍ ویژگیهای نظام سیاسی مطلوب در آرای مرجع شهید علامه شیخ فضلالله نوری(ره)
.
🖋📄 نویسنده: سید محمد جواد قربی
عضو هیأت علمی گروه اندیشه سیاسی مرکز اسناد انقلاب اسلامی
✍ [مرجع] شهید شیخ فضلالله نوری(ره) از علمای مطرح دوران مشروطه بود که دیدگاههای وی در امور سیاسی در آن برهه تاریخی در نوع خود بینظیر بود. از منظر شیخ فضلالله، نظام سیاسی مطلوب یک نظام قانونی است. او همچنین بر اسلامی بودن مجلس تاکید دارد و معتقد به آزادی در چارچوب موازین اسلامی است. شیخ همچنین به نیابت فقها از جانب امام معصوم(ع) تصریح دارد و استقلال را از جمله ملزومات حکومتداری میداند.
در این نوشتار کوتاه تلاش میشود ویژگیهای نظام سیاسی مردم سالار از دیدگاه شهید شیخ فضلالله نوری مورد بررسی و مداقه قرار گیرد.
🔹۱. التزام به قانون
از دیدگاه شیخ فضلالله نوری، نظام سیاسی مطلوب یک نظام قانونی است و در جامعه اسلامی، حاکمیت قوانین اسلامی لازمه بقای جامعه است و به تعبیر او، حفظ نظام اسلامی در پیوند با قانون مداری قرار دارد. وی تاکید میورزد: «حفظ نظام، محتاج به قانون است و هر ملتى که تحت قانون داخل شدند و بر طبق آن عمل نمودند، امور آنان به استعداد قانونشان منظم شد، ولى بهترین قوانین، قانون الهى است و این مطلب از براى مسلمانان، محتاج به دلیل نیست. این قانونى است که خداوند عالم بسوى خاتم الانبیاء(ص)، وحى فرموده: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى.»[1]
🔹۲. تاکید بر اسلامی بودن فعالیتهای مجلس
شيخ فضلالله هرگز با مشروطه و مجلس مخالف نبود، هر چند مخالفينش وي را با اين اتهام منزوي كردند. مخالفت شيخ با اساسنامه غيرشرعي و گفتار غربگرايان و نوشتههاي توهينآميز مطبوعات نسبت به اسلام بود و شيخ تصميم داشت اصولي را به قانوناساسي اضافه كند كه حرمت اسلام حفظ شود.
شیخ فضل الله نوری معتقد به کنشگری مجلس در نظام سیاسی بود ولی برای فعالیت این نهاد قانونی نیز شرطی قائل بود و آن اینکه، روندهای قانونی مجلس نباید خارج از امور شرعی و قوانین اسلامی باشد. از این رو، اساس مجلس باید بر مدار اسلام و احکام مبتنی بر آن باشد. به اعتقاد او «کسي ضدّ مجلس نيست. علما هم اختلافي ندارند که مجلس بايد بر اساسه اسلام باشد».[2]
شیخ در تحصن حرم حضرت عبدالعظیم(ع) همواره از دارالشورای کبرای اسلامی دم میزد و تأکید داشت که هیچ وقت منکر مجلس نبوده و فقط در پی تصحیح و تکمیل مجلس و حفظ اسلامیت آن است. وی در این تحصن از دو نوع مجلس شورای اسلامی و مجلس فرنگیمآب سخن گفت و از اولی دفاع نمود و با دومی مخالفت کرد. مخالفت شیخ فضلالله با مجلسی بود که پذیرای احکام و قوانین الهی نبود. شيخ براي جلوگيري از وضع قوانين خلاف شريعت نظريهاي جالب ارائه داد و براي حل مشكل، اصل نظارت هيئتي از مجتهدين منتخب مراجع تقليد را پيشنهاد كرد.
🔹۳. آزادی در چارچوب موازین اسلامی
يكي ديگر از اعتراضهاي شيخ، نسبت به قانون مطبوعات بود كه بر طبق آن عامه مطبوعات غير از كتب ضلال و مواد مضره به دين مبين آزاد بود. شيخ معتقد بود: «بهموجب اين ماده، بسياري از محرماتِ ضرورالحرمه، تحليل شد؛ زيرا كه مستثني فقط دو امر شد و حال آنكه يكي از محرمات ضروريه افترا است و يكي از محرمات مسلّمه غيبت از مسلم است و همچنين قذف مسلم، ايذاء و سبّ و فحش و توهين و تخويف و تهديد و نحو آن من الممنوعات الشرعيه و المحرمات الالهيه. آزادي اين امور، آيا غير ازتحليل ما حرّمهالله است؟»[3]
در خصوص افراط در «آزادي» که در صدر مشروطيت مطرح بود، مرحوم شيخ در يکي از لوايح خود چنين مينويسد: «از جمله يک فصل از قانونهاي خارجه که ترجمه کردهاند، اين است که مطبوعات مطلقاً آزاد است (يعني هر چه را که هر کسي چاپ کرد، احدي را حق چون و چرا نيست) اين قانون با شريعت ما نميسازد؛ لهذا علماي عظام تغيير دادند و تصحيح فرمودند، زيرا که نشر کتب ضلال و اشاعه فحشا در دين اسلام ممنوع است و کسي که شرعاً نميرسد که کتابهاي گمراه کننده حرام را منتشر کند و يا بدگويي و هرزگي را در حق مسلماني بنويسد و به مردم برساند».[4]
🔰ادامه در قسمت دوم🔰
✅ قسمت دوم/پایانی🔰
🔹۴. ولایت فقیه
شیخفضلالله نوری نیز همانند دیگر فقهای شیعه به نیابت فقها از جانب امام معصوم(ع) معتقد است. وی در یکی از لوایح تحصن حرم حضرت عبدالعظیم(ع) تصریح کرده که در منطق شیعه، دولت و سلطنتی که زمام آن به دست خدا، رسول، امام و نایبان امام، یعنی فقهای عادل نباشد، اوامرش واجبالاطاعه نیست.
شیخ نه تنها مشروعیت حکومت را به نصب امام و از جانب خدا و نیابت از امام معصوم(ع) میداند، بلکه نیابت فقیه جامعالشرایط را در امور اجتماعی و سیاسی انحصاری تلقی میکند و به مشروعیت نداشتن حکومت غیر فقیه تصریح مینماید و میگوید: «امور عامه یعنی اموری که مربوط به تمام افراد رعایای مملکت باشد و تکلّم در امور عامه و مصالح عمومی ناس، مخصوص است به امام(ع) یا نواب او و ربطی به دیگران ندارد.»[5]
🔹۵. حکومت مستقل و آزاد
مرحوم شیخ فضلالله نوری در واقع از حکومت، به یک نوع امانت الهی تعبیر میکند و از همان ابتدا با دو شعار، گفتمان سیاسی خود را شکل میدهد و در واقع نگاه خویش را به سیاست بیان میکند؛ مقابله با استبداد و خودکامگیهای رژیم استبدادی؛ و رهایی از سلطه استعمار بیگانه.
تأکید شیخ بر شعار دوم، بسیار بیشتر از شعار اول بود؛ چون نفوذ روسیه و انگلستان را میدید و گرایشهای برخی از غرب زدگان را به این دو کشور مشاهده میکرد؛ اما به طور کلی شیخ شهید در نوشتههایش به هر دو مطلب اشاره کرده است. در مورد استبداد داخلی هم به طور مکرر خصوصا هنگام تحصن به شاه فشار آورد تا نظامنامهای تدوین شود و رفتار پادشاه و طبقاتی که همراه او بودند، تا حدودی محدود گردد. عدالتخانه را که شیخ مطرح کرد و بعضی نیز به آن اشاره نمودند، در واقع وسیلهای برای همین کار بود که در قالب یک روش اسلامی مطرح شد؛ چون بحث عدالت یک مفهوم دینی بود و مردم با این مفهوم آشنایی داشتند؛ از این رو، برای مهار خودکامگیهای شاه، بحث عدالتخانه مطرح شد.
🔸پینوشتها:
1- سيّد ميرصالح حسينى جبلّى، «شيخ فضل الله نورى؛ هويت و نظريه»، ويژهنامه آموزه ، شماره پنجم، 1383، ص352.
2- هما رضواني، لوايح آقا شيخ فضل الله نوري، تهران، نشر تاريخ، 1362، ص53.
3- حجتالاسلام حسینیان، چهارده قرن تلاش شیعه برای ماندن و توسعه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1397، ص 409
4- موسی نجفی، « انديشه سياسي شيخ فضل الله نوري»، در انديشه سياسي متفکران مسلمان، به کوشش علي اکبر عليخاني، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگي و اجتماعي، 1390، جلد10.
5- حمید هوشنگی، «آرای محمد حسین نائینی و شیخ فضل الله نوری»، زمانه شماره 59، مرداد1386، ص14.
✳️ @ShahidRabe
#مستند_واقعی
✅ داستان دهم از🔰
📗 کتاب "عینک شیخ"
✍ عنوان: قاعده بازی!/ (در ده صفحه)
📑 ص، ۸۱، ۸۲، ۸۳، ۸۴، ۸۵، ۸۶، ۸۷، ۸۸، ۸۹، ۹۰
✍ اثر: مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت (ناشر برگزیده کشور)
👈 جهت مشاهده داستان های قبلی، با استفاده از گزینه جستجو، واژه "عینک شیخ" را در کانال، جستجو نمایید👇
✳️ @ShahidRabe
#مستند_واقعی
✅ داستان یازدهم از🔰
📗 کتاب "عینک شیخ"
✍ عنوان: ادامه بازی!!/ (در چهار صفحه)
📑 ص، ۹۱، ۹۲، ۹۳، ۹۴
✍ اثر: مؤسسه فرهنگی هنری قدر ولایت (ناشر برگزیده کشور)
👈 جهت مشاهده داستان های قبلی، با استفاده از گزینه جستجو، واژه "عینک شیخ" را در کانال، جستجو نمایید👇
✳️ @ShahidRabe