✍ به بهانه پایان هفته کتاب و کتابخوانی و تجدید چاپ یک کتاب کمیاب از انتشارات امیر کبیر
📚 کتاب «شیخ فضلالله نوری و مشروطیت» اثر مورخ شهیر معاصر، حجت الاسلام والمسلمین مهدی انصاری قمی، حفظه الله/ با اضافات و تغییرات
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم کتاب «شیخ فضلالله نوری و مشروطیت: رویارویی دو اندیشه» نوشته مهدی انصاری، در ۴۶۶ صفحه و بهای ۹۵ هزار تومان توسط انتشارات امیر کبیر منتشر و وارد بازار نشر شده است.
🔸توضیحات نویسنده
💠 استاد انصاری(مورخ، پژوهشگر، مشروطه پژوه و نویسنده کتاب:
این رساله را در مورد شیخ (مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری ره)، نوشته ام، ۱۲ سال روی آن کار [پژوهشی] کرده ام، تمام اسناد لانه های خیانتکار انگلیس و روس، روسیه رفته ام برای این کتاب، تمام کتاب نارنجی و اسناد و مدارک وقایع مشروطه را بین ایران و روس که توسط دو سفیر انجام می شده، نقل کرده ام.۷۰ سال نامه های بین ایران و عراق، نجف، خانقین، کرمانشاه را که توسط علمای بزرگ و یا از مجلس به آنها ارسال می شده، دیده ام و نقاط مهم آنرا آورده ام و اسناد کتاب آبی، سفارت انگلیس و سفارت فرانسه را به مقداری که در توانم بوده، تلاش کرده ام [ملاحظه، بررسی و به کار گرفته ام]./همایش دیده بان بیدار، حرم حضرت عبدالعظیم ع، ۹۶/۵/۱۸
🔸مشخصات
✍ نویسنده کتاب را در ۹ فصل تفصیلی تدوین و تنظیم کرده و کوشیده با شـمـایـی کـلـی از زنـدگـی مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری ره، روند شکلگیری فعالیتهای سیاسی، اجتماعی ایشان را که نهایتا در جریانات و تحولات دوران مشروطیت به اوج خود رسید، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
فصل ۱ «آشنایی با شیخ فضلالله نوری ره»به گونهای مختصر به زندگی سیاسی، اجتماعی و علمی مرجع شهید تا آستانه شکلگیری نهضت مشروطیت ایران اختصاص دارد.
فصل ۲ «بازشناسی مقدمات و زمینههای فکری مشروطیت»
فصل ۳ با نگرشی تحلیلی ــ تاریخی به مـجـمـوعـه تحولاتی اشاره دارد که جنبش عـــدالــتــخـــواهـــی مـــردم ایــران را بــه مــرز مشروطهخواهی کشانید.
فصل ۴«روشنفکران و جنبش مشروطیت»
فصل ۵ موضوع«تدوین قانون از نظر مرجع شهید» و سه معمم عصر مشروطه بررسی شده است
فصل ۶ مساله «حکمران قانونی و اندیشه شیخ» مورد ارزیابی قرار میگیرد.
فصل ۷ موضوع «اصل نظارت شورای مجتهدین» و حوادث و رخدادهای مربوط به آن با محوریت شخصیت و اندیشه مرجع شهید، بررسی شده است.
فصل ۸ به حوادث دوران موسوم به استبداد صغیر و حوادثی که در این مقطع، مرجع شهید با آنها مواجه شد، پرداخته است.
فصل ۹ هم با ارائه شمایی کلی از حوادث پس از فتح تهران و به مجموعه رخدادهایی اشاره دارد که نهایتا" به دستگیری، محاکمه و اعدام تأسف بار مرجع شهید، توسط مشروطهخواهان افراطی و سکولار انجامید.
🔸توضیحات تکمیلی
یکی از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران، انقلاب مشروطیت محسوب میشود که تاکنون در باب آن، آثار و مکتوبات زیادی تالیف شده اما این میان، نقش مخالفان و موافقان آن همواره مورد بحث بوده است.
یکی از این شخصیتها که از مراجع برجسته شیعه نیز بود، علامه شیخ فضل الله نوری است که نخست نقش تاثیرگذاری در پیروزی انقلاب مشروطه ایران داشت اما پس از مدتی به یکی از مخالفان آن تبدیل شد. به همین دلیل شیخ مخالفان و موافقان جدی دارد؛ عدهای او را فردی میدانند که به شریعت توجه داشت و به خاطر دین به مخالفت با مشی مشروطه خواهان پرداخت.
در این کتاب علاوه بر بیان خطمشی فکری و نقش مؤثر علامه شیخ فضلالله نوری در جنبش مشروطیت، باورهای فقهی و استنباطهای اجتهادی و اصولی وی و دیگر مجتهدان همعصرش در ایران و عراق درباره حاکمیت نظام جدید و مشروطیت در برخورد با شریعت، که بر آن اساس حرکت مشروعهخواهی پیریزی شد، مرور میشود. همچنین به اندیشهها و نظرات روشنفکران و مشروطهخواهان و خواستههای آنها در تجدید نظام سیاسی کشور و تعارض بین این دو جناح توجه شده است.
👈علاقمندان می توانند از درگاه مؤسسه انتشارات امیر کبیر کتاب
شیخ فضل الله نوری و مشروطیت را خریداری نمایند🔰
https://amirkabirpub.ir/product/17085/
✳️ @ShahidRabe
✍ یادی از دو تن از همفکران و شاگردان مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(اعلی الله مقامه الشریف) که در #ماه_ربیع_الثانی به ملکوت اعلی پیوستند.
❇️ (۱)- آقا سیّد محمّد باقر دُرچهای از فقیهان امامی قرن سیزدهم و چهاردهم قمری و از استادان حوزه علمیه اصفهان (از اساتید، شهید سید حسن مدرس، آقا میرزا رحیم ارباب، حاج آقا حسین بروجردی و...)، که در نجف، نزد میرزای شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی و در اصفهان نزد محمد باقر خوانساری شاگردی کرد و از دوستان و همفکران مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری در مشروعه خواهی بود. رضوان الله تعالی علیهم
🔹ارتحال: ربیع الثانی ۱۳۴۲ قمری،
آقا سید محمد باقر درچه ای(ره) بر اثر سکته، در حمام درچه وفات یافته و پس از تشییع و عزاداری باشکوه و کم نظیر مردم اصفهان و قصبات اطراف، به تخت فولاد برده شد و در تکیه کازرونی در جوار مزار آخوند گزی(ره) آرمید ./از دانشنامه اسلامی
🔹فعالیتهای اجتماعی-سیاسی:
همفکری با #مرجع_شهید علامه شیخ فضل الله نوری در نهضت مشروطه و فتوای حرام دانستن کمک به تشکیل مجلس شورای ملی[غربگرایان]/ از ویکی شیعه
🔹گوشه ای از زندگانی مرد میدان تقوا، آقا سید محمد باقر درچه ای(ره)👇
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/89/3413/15934/
❇️ (۲)- آقا سید موسی زرآبادی رضوان الله تعالی علیه از شاگردان مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری اعلی الله مقامه،
از عالمان ذوفنون، از نوادر روزگار و از متوسلان واصل، و از عابدان و زاهدان و پرهیزکاران بینظیر، و نمونه کامل یک تربیت یافته در مکتب قرآنی در علم و عمل
🔹ارتحال: ربیع الثانی ۱۳۵۳ قمری
💠 امام خامنه ای (حفظه الله):
مرحوم سیّد موسی زرآبادی شخصیت عظیمی است که در همین شهر قزوین، مرکز پرتوفشانىِ معنوی و سلوکی و عرفانی به شعاع وسیعی از طلّاب و جویندگان معرفت بود! ۸۲/۹/۲۵
🔹مزار: شهر قزوین صحن امامزاده حسین
🔹گوشه ای از سیره علمی و عملی آیت الله سید موسی زرآبادی(ره)👇
http://rasanews.ir/fa/news/432536/
🌹«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات» اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم
✳️ @ShahidRabe
🗓 ۱۷ ربیع الثانی ۱۳۲۸ هجری قمری، سالگرد ارتحال شهادت گونه مجتهد بزرگ مشروعه خواه زنجان در عصر مشروطه
🌹«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات»
اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم
💠 رهبر معظم انقلاب، امام خامنه ای(حفظه الله):
دوران مشروطیت، عالم [مشروعه خواه] بزرگی مثل مرحوم «آخوند ملاقربانعلی» در زمینهی فقه، در اوج علمی قرار داشت و علمای برجسته زمان خود را نسبت به مقام علمیاش خاضع کرد! ۸۲/۷/۲۱ جهادتبیینی
🔰👇👇
⁉️ ماجرای تبعید مظلومانه و مشقت بارِ توأم با ارتحال زود هنگامِ مجتهد بزرگ زنجان، آخوند ملا قربانعلی زنجانی(ره) مشهور به حجت الاسلام، از یاران مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری (اعلی الله مقامه الشریف) توسط جریان غربگرای حاکم بر مشروطه
⁉️ نقش آخوند محمد کاظم خراسانی (از علمای ثلاثِ حامیِ جریانِ غربگرایِ مشروطه در نجف)، در ماجرای تبعیدِ آخوند ملا قربانعلی زنجانی(ره)، از ایران به کاظمین!/ربیع الاول ۱۳۲۷ق
✍ در سال ۱۳۲۷ ق مشروطه چیان غربگرا، قوایی را به سرکردگی سه تن از مزدوران خود، معتضد، بهادر بختیاری و یپرم خبیث ارمنی(مجری اعدام شیخ فضل الله ره) جهت سرکوب مخالفان مشروطه انگلیسی به اردبیل و زنجان روانه ساختند. آنها، این عالم کهنسال را [ملا قربانعلی زنجانی را] به جرم اسلام خواهی و همدستی با شیخ فضل الله، دستگیر و به عتبات عالیات تبعید نمودند. این مجاهد نستوه در سال ۲۹-۱۳۲۸ ق تنها و غریبانه در کاظمین دار فانی را وداع گفت.او تا آخرین لحظه عمر برای تحقق حکومت مشروعه پایداری نمود./از،م،م تاریخ معاصر، کدمطلب۱۰۵۸
✍ خاطرات فقید سعید، مرحوم آیت الله العظمی سید عزالدین حسینی زنجانی(ره)، از علمای شاخص «مشروطه خواه، همچون آخوند محمد کاظم خراسانی و میرزا محمد حسین نائینی»، و علمای «مشروعه خواه، همچون مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری و ملا قربانعلی زنجانی»، به رابطه صمیمی والد ارجمندش مرحوم آیت الله سید محمود مجتهد زنجانی با سران هر دو طیف باز میگردد. اطلاعات ناب ناشی از این ارتباط، امکان داوری واقع بینانه ای را به آن بزرگ داده بود که شمه ای از آن درپی می آید.
💠 آیت الله العظمی سید عزالدین زنجانی(ره):
حرف بر سر انحراف بود و علمای مشروطه خواه از آن آگاه نبودند [نداشتن #بصیرت].
استعمار کار خود را کرد. برای مثال حرف ملا قربانعلی زنجانی[عالم بزرگ مشروعه خواه زنجان و از اصحاب و همفکرانه مرجع شهید علامه نوری] این بود که وعده های [مشروطه خواهان] دروغ است. در زنجان این مطلب متواتر بود و کسانی که من دیده ام، از مرحوم ملا قربانعلی زنجانی نقل می کردند که می فرموده: این وعده ها کید استعمار است گفته بود«روس و انگلیس در آن دوره هنوز امریکا مطرح نبود می خواهند سرتان شابقا (شاپو) بگذارند و فاحشه خانه باز کنند. آنها می خواهند انگشتشان را به ماست ما بزنند!». کنایه ای بود از کثرت دخالت آنها درامور کشور ما.
معلوم است صحبت این نبوده است که استبداد باشد و مشروطه نباشد. همین آخوند ملا قربانعلی زنجانی از مراجع تقلید بود و در قفقاز و برخی نواحی دیگر مقلد او بودند، اما یپرم [لامذهب] ارمنی [رئیس نظمیه مشروطه چیان و عامل اجرای حکم اعدام شیخ شهید فضل الله] می خواست ایشان را به تهران ببرد و محاکمه کند. نزدیکی های تهران شلوغ می شود و مردم می گویند دارند ملا قربانعلی را برای محاکمه می آورند. آن وقت هیئت دولتِ [مشروطه چیان] از آخوند محمد کاظم خراسانی کسب تکلیف می کند!
آخوند خراسانی [به جای زدنِ تودهنی به آنها بابت این جسارت نسبت به ملا قربانعلی زنجانی] جواب این تلگراف را به منزل موکول می کند و می گوید همه شاگردان نزدیک به منزل ایشان بروند که برای امر مهمی جلسه خصوصی برقرار است. او در منزل می گویند:
«چنین تلگراف مهمی آمده است. چه جواب می دهید؟⁉️ »..یکی از اطرافیان می گوید: [ملا قربانعلی «مفسد فی الارض است و باید او را کشت!». آخوند خراسانی به میرزا یوسف اردبیلی که تقریرات آخوند را هم نگاشته است، اعتماد داشت. به ایشان گفت: «استخاره کن»⁉️⁉️. میرزا یوسف استخاره کرد و آیه: «وَ ياَ قوَم هذَهِ ناَقهَ اللّهِ لكَمْ آيهَ فذَروُهاَ تأَكْلُ فيِ أرَضْ اللّهِ و لا تمَسَّوهاَ بسِوء فيَأَخْذَكُمْ عَذَابٌ قرَيِبٌ». میرزا یوسف این آیه را که خواند، رنگ از رخسار آخوند پرید و همان وقت تلگرافی تنظیم کرد که جناب حجت الاسلام ملا قربانعلی زنجانی را روانه عراق سازید [ به عراق تبعید کنید]. آنها هم ملا قربانعلی را به عتبات فرستادند [به کاظمین تبعید کردند].(۱)/ برگرفته از ماهنامه فرهنگی شاهد یاران
(۱) برخی در مقام توجیه عملکرد آخوند خراسانی گفته اند، اگر آخوند خراسانی این دستور را نمی داد، مشروطه خواهان، ملا قربانعلی زنجانی را نیز همچون شیخ فضل الله(ره) می کشتند!
در جواب این افراد باید گفت،
اگر واقعا" چنین بود، پس چرا آخوند خراسانی نخواست با سلام و صلوات، ملا قربانعلی را به نجف اعزام کنند!؟ و در عوض دستور داد وی را به کاظمین تبعید نمایند! که نزدیک نجف نباشد!!!
آیا غیر از این است که هراس داشتند، وزنِ ملا قربانعلی(ره)، جایگاهشان را در نجف ضعیف نماید و مشروطه دست پختشان را بر ملا و بی اعتبار سازد؟!ملا قربانعلی این عالم کهنسال پس از مدت کوتاهی به دلیل رنج و مشقتِی که در مسیر تبعید متحمل شد، جان به جان آفرین تسلیم کرد.
✳️ @ShahidRabe
📜 برگی از تاریخ ناگفته و ناشنیده🔰
‼️ روایت شیخ فتح الله شریعت[۱]، ملقب به شیخ الشریعه اصفهانی(از علمای مشروطه خواه نجف و از دوستان آخوند محمد کاظم خراسانی)، از ماجرای توهین فرزند آخوند خراسانی، به ساحت مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری (اعلی الله مقامه) در حضور پدرش!🔰
✍ شیخ الشریعه اصفهانی پس از شنیدن وقایع بردار شدن مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)، منقلب شد و مطلب درد آور تری را اینگونه نقل فرمود:🔰
یکی از تجار نجف، مجلس عروسی برای فرزندش داشت. به همین مناسبت علما و طلاب [مشروطه خواه را] برای صرف شام دعوت نمود. من و آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی و سایر مراجع در یک اتاق قرار گرفتیم و طلاب با فرزندان مراجع، در یک سالن بزرگ دیگر مجاور این اطاق.
در این هنگام تلگرافچی وارد اتاق شد، دست آخوند خراسانی را بوسید و تلگراف را تقدیم آخوند کرد. آخوند تلگراف را باز کرد و مشغول خواندن شد، ناگهان دیدم دستش لرزید، تلگراف از دستش افتاد. به من اشاره کرد، من تلگراف را برداشتم و خواندم. به شدت لرزیدم و متأثر شدم.
متن تلگراف این بود:
"حضور محترم آیت الله آقای آخوند ملا محمدکاظم خراسانی، شیخ فضل الله مرتد و ضدانقلاب، اعدام و به دار مجازات آویخته شد. امضاء: یپرم ارمنی" [۲]
پسر [آخوندخراسانی] میرزا مهدی آمد تلگراف را برداشت و گفت: آقا! چه شده؟ من گفتم: چه میخواهی بشود، تلگراف را بخوانید. وقتی خواند به سالن مجاور اتاق رفت و به طلاب تبریک گفت ...[به شادمانی پرداختند!!! و به یکدیگر تبریک گفته! شیرینی توزیع کردند!!! بدون اینکه آخوند خراسانی بابت جسارت پسرش به وی معترض گردد!]/ مطلب از شیخ حسن شمس گیلانی، به نقل از آیت الله العظمی شیخ مهدی امامی مازندرانی(ره)
...شمس گیلانی می افزاید:
مرحوم شیخ مهدی امامی مازندرانی، این مطلب را که خود از شیخ الشریعه شنیده بود، در همین جا به اتمام رساند و درحالیکه قطرات اشکش[برای مظلومیت استادش، شیخ فضل الله] جاری بود. من فورا" عرض کردم:
آقا!
فَاعْتَبِرُوا يَا أُولِي الْأَبْصَارِ
فرمود:
چطور؟
گفتم، آقا! همان میرزا مهدی[فرزند آخوند خراسانی] به رشت آمد و من بودم و از نزدیک این مطلب را دیدم که وقتی در رشت دیده از جهان بربست، ورقه ای از او به جا ماند که نوشته بود: سالها است در نجف عمر گذرانده ام، افسوس که اکنون عمرم به پایان می رود، با دستی لرزان در این دقایق آخر عمر، این جملات را می نویسم، که جنازه مرا به نجف ببرید.
امیر المؤمنین(ع) حاضر نشد که این آقازاده، که در قتل شیخ شهید فضل الله نوری(ره)، شادی کرد، در جوارش از دنیا برود...!
[۲] ⁉️ براستی چرا باید "یپرم" رئیس ارمنی لامذهب، حرامزاده (پدرش معلوم نبود)، جانی، عیاش و زنباره نظمیه مشروطه و از عوامل انگلیس، با خوشحالی به آخوند خراسانی از معممین ثلاث حامی مشروطه در نجف، تلگراف ارسال کند؟! و با وقاحت تمام، گزارش اعدام مرجع مجاهد، علامه شیخ فضل الله نوری را به وی بدهد!؟
⁉️اساسا" چرا آخوند خراسانی چنین فرد معلوم الحالی را [یپرم ارمنی را] باید به عنوان رئیس نظمیه کشور شیعه پذیرا باشد؟! در تاریخ آمده است که،
یپرم خبیث ارمنی، آن وقیح کثیف، پس از اعدام، بر روی جنازه مطهر مرجع شهید، ادرار نمود و گفت، بالاخره پاپ مسلمانان را کشتم!
💠 امام خامنه ای(حفظه الله):
در صدر مشروطه هم علمایی بودند - که اینها ندیدند توطئهای را که آن روز غربزدگان و به اصطلاح روشنفکرانی که تحت تأثیر غرب بودند؛ توجه نکردند که حرفهائی که اینها دارند، در مبارزهی با اسلام است؛ این را توجه نکردند، مماشات کردند. نتیجه این شد که کسی که می دانست و می فهمید - مثل مرحوم شیخ فضلاللَّه نوری - به دار زده شد و اینها حساسیتی پیدا نکردند؛ بعد خود آنهائی هم که به این حساسیت اهمیت و بها نداده بودند، بعد از شیخ فضلاللَّه مورد تعرض و تطاول و تهتک آنها قرار گرفتند و سیلی آنها را خوردند؛۱۳۸۸/۱۲/۶
[۱] ملا فتحالله غروی شیرازی اصفهانی (زاده ۱۲۲۸ شمسی در اصفهان – درگذشته ۲۹ آذر ۱۲۹۹, ۸ ربیع الثانی در نجف) (۱۲۶۶ ق - ۱۳۳۹ ق) معروف به شیخ الشریعه اصفهانی فرزند محمدجواد نمازی شیرازی از مجتهدین تقلید شیعه بود.دکتر محمد علی خورسندیان-عضو هیئت علمی گروه حقوق خصوصی دانشگاه شیراز -نقل میکند:سند مالکیتی دیدم که صاحبین آن،سند را به محضر شیخ الشریعه رساندهاند که شیخ، ذیل آن را ممهور به نام خود با عنوان فتح الله نمازی شیرازی کرده.ظاهرا وی شیرازی و همسرش اصفهانی بوده است و استفاده از لقب "اصفهانی" از آن جهت بوده.
🔸 منابع: ک، خانه بر دامنه آتشفشان، علی ابوالحسنی(منذر)، جهادتبیینی، اعیان الشیعه، سید مسحن امین عاملی، ج ۸، ص ۳۹۱؛ «درس قواعد فقه ۱.دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز». دانشکده حقوق دانشگاه شیراز. ۱۳۹۷، افلاکیان خاک نشین، نوشتهٔ هیئت تحریریهٔ مؤسسهٔ فرهنگی مطالعاتی...
✳️ @ShahidRabe