✍ بخش دوم🔰
نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران
دغدغه رهبر انقلاب برای جوان انقلابی امروز
نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران" به قلم شهریار زرشناس، شرح سرگذشتِ روشنفکری از بدو پیدایشش در غرب، تا شکلگیری زمینههای آن در ایران، و حضور و تاثیرگذاریاش در دوران کنونی است. نویسنده کتاب، روشنفکریِ ایران را صورتی نازل و بیریشه از روشنفکری غربی معرفی میکند و ...
«من همهی دغدغهام این است که جوان انقلابی امروز، نداند ما بعد از چه دورانی، امروز در ایران مشغول چنین حرکت عظیمی هستیم. تاریخچهی این صد و پنجاه، دویست سال اخیر از دوران اواسط قاجار به این طرف؛ از دوران جنگهای ایران و روس به این طرف را بخوانید و ببینید چه حوادثی بر این کشور گذشته است. یکی از این حوادث، ایجاد جریان روشنفکری وابسته است.»۱
کتابِ "نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران" شرح سرگذشت روشنفکری در همین دوره تاریخی است. روی جلد اول چوب کبریتی روشن میان دو انگشت و طرح جلد دوم دو چوب قرار گرفتهاند که در بدو روشن شدن خاموش شده است! جلد اول به پیدایش روشنفکری و نسل اول آن در دوره مشروطه میپردازد و جلد دوم نسل دوم این جماعت و تا دوران پهلوی را .
روشنگری بیانگر جهانبینی و بینش حاکم بر دوران بسط و گسترش تمدن غرب است. و دارای چنان اهمیتی است که جریان غالب تفکر قرن هجدهم در غرب را با آن میشناسند. در فلسفه جدید، از دکارت به این سو، عقلی پدیدار شد که هرآنچه را روشن نبود، مردود میانگاشت. دکارت، عقل اومانیستی را معیار نهایی کشف حقیقت اعلام میکرد و بشر را بینیاز از هدایت وحیانی و آسمانی. او در طلب احکامی بود که بدیهی و روشن باشند. روشنفکری در ادامه فلسفه دکارت به وجود آمد. روشنفکران نیز در جهت ترویج و تبیین آداب و مشهورات امانیستی عمل میکردند.
اما آنچه در ایران با عنوان روشنفکری سربرآورد، در قیاس با روشنفکریِ غرب، ماهیتی تقلیدی داشت. و صورتی ظاهری از آن بود. جریان روشنفکری در ایران محصول تطور طبیعی تاریخ ما نبود. روشنفکران و متجددان ایران مقلدانی ظاهرگرا بودند که پیشرفت کشور را در وابستگی به استعمارگران میدیدند. و بر این باور بودند که «اصلاح» و بهبود اوضاع کشور از مسیر ورود سرمایههای مادی و معنوی غرب میگذرد. میرزا ملکمخان ناظمالدوله که از پیشگامان روشنفکری در ایران است میگفت باید «دقیقا مثل اروپا عمل کرد». روشنفکری در ایران از زمان فتحعلیشاه قاجار ظهور کرد. و از ابتدا بنایی غیر دینی داشت.۲ «غرب مسلط به فناوری و علم، روزی که خواست در ایران، پایگاه تسلط خودش را مستحکم کند، از راه روشنفکری وارد شد. از میرزا ملکمخانها و امثال اینها، تا تقیزادهها، این روشنفکری دوران قاجار است که بیمار متولد شد. روشنفکری ایران، متأسفانه بیمار و وابسته متولد شد.»۳ "نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران" به قلم شهریار زرشناس، شرح سرگذشتِ روشنفکری از بدو پیدایشش در غرب، تا شکلگیری زمینههای آن در ایران، و حضور و تاثیرگذاریاش در دوران کنونی است. نویسنده کتاب، روشنفکریِ ایران را صورتی نازل و بیریشه از روشنفکری غربی معرفی میکند و میگوید مقدمه اقدام عملی جهت درهم شکستن ساختار کنونی غربزدگیِ شبه مدرن و عبور تاریخی از آن، شناخت مبنایی و تئوریک غرب بر پایه خودآگاهی دینی است. ایده اصلی او، تبیین وضعیت روشنفکری در ایران، و شرح بیگانگی و تقابل آن با پیشینه تاریخی کشور است. به ادعای نویسنده استراتژی روشنفکری در ایران، استحاله هویت دینی نظام و تبدیل آن به یک رژیم سکولار است و خطرِ روشنفکری نئولیبرالی پس از انقلاب، تهاجم در برابر اسلام فقاهتی است. رویاروییای که به نبرد سرنوشت تاریخ و مردم خواهد انجامید. از همین روست که زرشناس پس از توضیح بنیانهای نظری پیدایش روشنفکری در غرب و بیان ریشههای خودبنیاد تفکر غربی، مدعی تضاد ذاتی و مبنایی حقیقت روشنفکری با دین و دیانت و گوهر قدسی و وحیانی آن میشود.
کتاب، در دو جلد توسط انتشارات کتاب صبح (۱۳۸۷) به چاپ رسیده و مشتمل بر هفت فصل است. آغاز آن تبیین ماهیت و پیشینه روشنفکری در غرب به منظور شناخت بهتر ماهیت روشنفکری در ایران است. فصل دوم به توضیح ویژگیهای روشنفکری، مفهوم غربزدگی شبهمدرن و گرایشها و شاخههای روشنفکری در ایران اختصاص دارد و فصول بعدی درباره ادوار تاریخی روشنفکری در ایران است.
🔰ادامه در بخش سوم🔰
✍بخش سوم/پایانی🔰
که از این قرارند:
نسل اول و دوم روشنفکری در عصر مشروطه
روشنفکری در دوره پهلوی اول
روشنفکری در دوره پهلوی دوم
روشنفکری پس از انقلاب اسلامی
هر فصل با تحلیلی عمومی از دوره تاریخی مورد بحث آغاز میشود و با معرفی اندیشه و بررسی عملکرد چهرههای شاخص روشنفکری در آن دوره (در فصل سه و چهارِ جلد دوم، احزاب و سازمانهای روشنفکری) ادامه مییابد. نویسنده با تقسیم تاریخ ایران به چهار دورهی:
الف: کهن (ماقبل سلطه هخامنشیان)
ب: تمدن کلاسیک ایران باستان (از سیطره قبیله پارس تا شکست یزدگرد سوم)
ج: تمدن کلاسیک ایران پس از اسلام (از قرن اول هجری تا قرن چهاردهم و ظهور مشروطه)
د: دوره سیطره غربزدگی و تجدد گرایی (پس از مشروطه)
مقطع پایانی را موضوع اصلی کتاب، و زمینه شکلگیری روشنفکران عنوان میکند. زرشناس در توضیح ویژگیهای روشنفکران (شبهه روشنفکران) در این دوره، آنان را اینچنین توصیف میکند: «وابسته به استعمار و لژهای فراماسونری، زمینهساز سرمایهسالاری و امپریالیسم جهانی، فاقد پشتوانه عمیق و جدی فلسفی، در خدمت استبداد مطلقه رضاخانی و مروج پایههای فرهنگی و سیاسی آن رژیم»۴
ویژگی کتاب تقسیمبندی فصول آن به دورههای تاریخیِ حضور روشنفکران در ایران و معرفی چهرههای شاخص جریان روشنفکری در هر دوره است. البته توجه به این نکته نیز ضروری است که لحن نویسنده در توصیف اشخاص، در مواردی از زبانِ علمی متناسب با چنین پژوهشی فاصله گرفته و به بیانیهای علیه آنها مانند میشود. انتخاب این زبان در پژوهشی با مختصات کتاب مذکور، از دقت متن میکاهد و ارتباط اقناعی آن با خواننده را کم اثر میکند. به عنوان نمونه نویسنده در توصیف شخصیت تیمورتاش، او را «مردی پرانرژی، قدرت طلب، شهوتران، شارلاتان صفت، متجدد مآب و روشنفکر صفت»۵ معرفی میکند. طبیعی است که ارتباط این توصیفات با ماهیت روشنفکری چیزی نیست که با صرف ادعای نویسنده و ردیف کردن عباراتی اینچنین اثبات شود. و نیازمند توضیحاتی بیشتر و دقیقتر است. از سوی دیگر ممکن است معرفی اشخاص، احزاب و جریانهای روشنفکری و توضیح اجمالیِ «عمل» آنها، ارتباط کلیِ آن با ماهیت روشنفکری را کمرنگ کند. و خواننده را از دقت و تامل در «ماهیت» روشنفکری باز دارد.
تامل و دقت در این مقطع از تاریخ معاصر ایران، کلید فهم عقبماندگی کشور از جریان تفکر و پیشرفت، و روشنکننده ریشههای وابستگی و ضعف ایران در این دوران است. عمل سیاسی حاکمان و عهد قراردادهای ننگین و خفت باری نظیر گلستان و ترکمانچای و رویتر شاهد کوچکی بر این مدعاست. شاهدی که نشانه و بروزش قبل و همزمان با حاکمان در روشنفکران دیده شد.
نویسنده همان ابتدا کتاب شکل گیری کتاب را اینطور شرح می دهد: سالهای متمادی است که قصد داشتهام تا تاریخی جامع، هرچند مختصر، از جریان روشنفکری ایران تهیه نمایم. وقتی شروع به کار کردم دیدم که برای انجام چنین کاری، زمانی حداقل ۵ – ۶ ساله و تیمی از نفرات پژوهشگر و همراه لازم است؛ بنابراین به انجام یک بررسی بسیار مختصر و تقریبا محدود به برخی چهرههای برجسته این جریان بسنده کردم.
رهبر معظم انقلاب بارها و بارها به موضوع روشنفکری به شکل صریح پرداخته اند و در پاره ای موارد به مصادیق و مواردی از این جریان اشاره داشته اند. ایشان چندی پیش در دیدار جوانان گفته بودند: «امروز در محیطهای روشنفکری، کسانی هستند با شکلهای گوناگون، با قد و قوارههای گوناگون، اینها ما را از شعارهای مکتبی برحذر میدارند؛ دوران اوج شعارهای مکتبی را که دههی ۶۰ است، زیر سؤال میبرند؛ امروز هم از تکرار شعارهای مکتبی و شعارهای انقلابی و اسلامی، خودشان واهمه دارند و میخواهند در دل دیگران واهمه بیندازند؛ میگویند آقا، هزینه دارد، دردسر دارد، تحریم دارد، تهدید دارد. نگاه خوشبینانه این است که بگوئیم اینها تاریخ نخواندهاند - البته نگاههای بدبینانه هم وجود دارد - اینها اگر تاریخ خوانده بودند و اطلاع داشتند از سرگذشت و منشأ و مبدأ تمدنهائی که وجود دارد و همین تمدن مادی غرب که امروز میخواهد دنیا را فتح تصرف کند و این حرف را نمیزدند. باید بگوئیم اینها بیاطلاعند، تاریخ نخواندهاند.»۶
[۱] بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از کارگزاران فرهنگی (۷۱/۵/۲۱)
[۲] برگرفته از بیانات رهبر انقلاب در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی (۷۰/۹/۲۰)
[۳] بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از کارگزاران فرهنگی (۷۱/۵/۲۱)
[۴] نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران (جلد دوم)،ص ۱۱۴ و ۱۱۵، شهریار زرشناس، انتشارات کتاب صبح
[۵] نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران (جلد دوم)،ص ۷۵، شهریار زرشناس، انتشارات کتاب صبح
[۶] دیدار جوانان خراسان شمالی ۹۱/۰۷/۲۳
نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران
khamenei .ir /book منبع🔸
🔰ادامه در بخش چهارم/پایانی🔰
🔰بخش چهارم/پایانی🔰
✍ دکتر شهریار زرشناس عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است، سابقه همکاری با شهید مهندس سید مرتضی آوینی در نشریه سوره و انتشار نشریه مشرق را نیز در کارنامه فرهنگی خود دارد.
«فرهنگ، سیاست، فلسفه»، «نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران»، «مدرنیته، آزادی و پسا مدرنیسم»، «جامعه باز، آخرین اتوپی در تمدن غرب»، «شبه مدرنیته در ایران»، «واژه نامه فرهنگی سیاسی» و «مبانی نظری غرب مدرن» از جمله آثار منتشر شده اوست.
«درآمدی به رویکردها و مکاتب ادبی» از آخرین آثار اوست که توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
✅ نظرات دکتر زرشناس درباره مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)🔰
💠 دکتر زرشناس:
به گمان من راهی که شهید آیت الله شیخ فضل الله نوری به ما نشان داد هنوز هم برای ما ماندگار و قابل استفاده است.
یعنی شما نگاه کنید جمهوری اسلامی به نوعی مشروطه مشروعه آیت الله شیخ فضل الله نوری است، من گمان می کنم که انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) در سال 57 همان مشروطه مشروعه آیت الله فضل الله نوری است.
بنابر این من فکر می کنم ایشان از وجوه سلبی و ایجابی نکات بسیار زیادی دارند که می توانیم از آنها استفاده کنیم...کامل گفتگو👇
http://nafsaniat.blogfa.com/post/76
💠 دکتر زرشناس:
«شهید آیتالله شیخ فضلالله نوری یک نابغه و پدیدهای بینظیر است. در دورهای که هنوز مظاهر روشنفکری ظهور نکرده و ماهیت ادعاهای آنها دقیقاً آشکارنشده و برخی روحانیون برجسته -اگر در برابر ظواهر زیبای روشنفکری همراه نمیشوند- اما دچار انفعال میشوند، شیخ فضلالله عمق این جریان را میبیند، این مسئله نشانه عظمت علمی و فکری ایشان است.»
✍ این استاد دانشگاه معتقد است «امروز یا حتی از پنجاه سال پیش که تجربه حکومت مدرن رضاشاه و محمدرضا شاه را داریم فهم مدرنیته ساده است، هنر آن است که در سال 1325 قمری بفهمید دموکراسی یا آزادی که منورالفکران میگویند چیست؟ لوایحی که شیخ فضلالله در تحصن حرم حضرت عبدالعظیم (ع) نوشته نشان از شناخت عمیق از اندیشه غرب دارد. ایشان واقعاً اولین غربشناس تاریخ ما و مظهر روحانیت بیدار، آگاه، هوشیار، هوشمند، مقاوم و مجاهد است. پرسشهایی که ایشان از ماهیت غرب مدرن مطرح میکند نسبت به زمان خود شاهکار است. چنین درکی بینظیر است و کمتر کسی این درک را دارد.»
زرشناس با تأکید بر اینکه شیخ فضلالله نوری آغازگر غربشناسی نقادانه در ایران است که متأسفانه ناشناخته مانده است، میگوید: «بسیاری از علما و دغدغه مندان عصر مشروطه، هنوز خطر وجوه فرهنگی مدرنیته و مشروطه موردنظر منورالفکران را درک نکرده بودند و نگاهشان بیشتر سیاسی بود. هرچند اولین مواجهههای ما با آنها سیاسی و اخلاقی بوده و مثلاً در برابر مظاهر اخلاقی نگران میشدیم و یا به مواجهههای سیاسی میپرداختیم، اما مواجهه فرهنگی عمیق با این جریان بوسیله آیتالله شهید شیخ فضلالله نوری آغاز میشود.»
این پژوهشگر حوزه ادبیات، فرهنگ و سیاست معتقد است: «کسی مانند شیخ شهید در آن دوره نیست که ماهیت غرب مدرن را بهخوبی شناخته و باطن مقولاتی چون آزادی و مساوات را درک کرده باشد و تا این درجه ایستادگی کند. ما حرکتهای اسلامگرایانه همچون سید جمال و دیگران را داریم که بهنوعی با آرای مدرنیستی درآمیختهاند. آنجا که یک تقابل خالصانه وجود دارد، تقابل شیخ شهید است.»
زرشناس میگوید: «آنچه شیخ، صدسال پیش، در آن فضای محدود و غبارآلود، بدون داشتن وسایل ارتباطجمعی در میان سطور رسائل خود درباره غرب فریاد زده است، امروز بعضی از غربشناسان ما با پیدا شدن اینهمه اسناد و اطلاعات و اخبار، تازه زمزمهاش میکنند.»/منبع👇
https://www.bultannews.com/fa/news/621622
✳️ @ShahidRabe
🔳 ایام ارتحال آیت الله مجاهد، حاج شیخ محمد غروی کاشانی(ره)🔰
⏪ از نخستین پیوند دهندگان حوزه و دانشگاه در دهه ۴۰ش!
⏪ از مریدان و پیروان مکتب مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)!
⏪ از اصحاب و یاران آیت الله مجاهد سید ابوالقاسم کاشانی(ره) و حضرت امام خمینی(ره)!
⏪ عالم بزرگ انقلابی که توسط دستگاه شاه خائن، فلج شد تا دیگر تحرک انقلابی نداشته باشد!
⏪ بزرگ مردی که سه ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی (در ۵ آذر ۱۳۵۷ش) به ملکوت اعلی پیوست!
🔰👇👇
🌹 آیت الله مجاهد حاج شیخ محمد غروی کاشانی رضوان الله تعالی علیه
◽️ارتحال: سه ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی (۵ آذر ۱۳۵۷ ش)
🌹«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات» اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم
✍ در ایام قیام اسلامی مردم در اوایل دهه ۴۰ شمسی، با جمعی از علما و وعاظ در منزل آیت الله حاج شیخ محمد غروی کاشانی که از کاشان به تهران آمده بود نشسته بودیم و از محضر ایشان بهره علمی و معنوی می بردیم. غافل از آنکه منزل و حتی کوچه های منتهی به منزل ایشان، در محاصره پلیس قرار دارد. ناگهان سرهنگ طاهری با عده ای از ساواکی ها به منزل ریختند و درصدد جلب و دستگیری ایشان و ما برآمدند. سرهنگ طاهری با صدای خشن گفت، آقایان بازداشت هستند! آقای غروی عصبانی شده، به تصویر بردار شده مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) که بالای سرشان در روی رف قرار داشت، اشاره کردند و فرمودند:
"ما در راه دفاع از اسلام، تا اینجا هم حاضریم، و ابایی نداریم که حتی بالای دار برویم"
عکس شیخ فضل الله شهید را بلند کرد و گفت:
"هدف ما آن است که ایشان دنبال می کرد"
سپس همه را سوار اتوبوس کرده به زندان قزل قلعه بردند.آیت الله غروی کاشانی در زندان در پاسخ به تهدید های تند و تیز مأمورین، با صلابت گفتند، دلیلی ندارد که از شما بترسم و دست از یاری دین خدا و حفظ احکام اسلام بردارم. حبس آقا هفت روز طول کشید که پنج روزش در ماه مبارک رمضان بود.
مرحوم آیت الله غروی کاشانی در جریان مبارزات نهضت ملی کردن صنعت نفت، انجمن های ایالتی و ولایت، قیام ۱۵ خرداد و حوادث بعد از آن، فعال بود و پشتیبان جدی مبارزانی چون آیت الله کاشانی و فدائیان اسلام و امام خمینی(ره) شناخته می شد.تنها عالم مبارزی بود که جرأت نمود و برای شهادت یاران امام، شهید آیت الله سعیدی و شهید آیت الله غفاری مجالس ترحیم گرفت. ایشان از مریدان و پیروان مکتب مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری اعلی الله مقامه بود و نزد دو تن از اصحاب و همفکران مرجع شهید نوری، یعنی میرزا حبیب الله شریف کاشانی و آقا سید محمد باقر درچه ای که از علمای انقلابی مشروعه خواه بودند، تلمذ کرده بود.
دستگاه شاه ظالم با تداوم مبارزات آیت الله غروی ایشان را از طریق شخصی که در نقش پزشک به منزل او رفت و آمد می کرد، با تزریق آمپول از ناحیه دو پا فلج و وی را خانه نشین می کند. پس از وقوع این حادثه خانه محقر این عالم فرهیخته تا پایان مرگ پایگاه علم، فقاهت و سیاست برای مبارزان انقلاب اسلامی، طلاب دینی، اساتید و دانشجویان می شود و با وجود اینکه قدرت ترک منزل را نداشته پس از جمعه سیاه 17 شهریور 57 مجلس ترحیم و اعلام انزجار از این حرکت شاه جنایتکار را نیز برپا می کند.
ارتحال ایشان، ۲۵ ذی حجه ۱۳۹۸ مطابق ۵ آذر ۱۳۵۷ش، نزدیک سه ماه مانده به پیروزی انقلاب، در سن ۸۵ سالگی اتفاق افتاد و باعث تألم امام گشت.
آیت الله غروی کاشانی از نخستین شخصیت هایی بود که پیوند حوزه و دانشگاه را در دهه 40 ایجاد کرد .../
🔸 منابع: ک، تنهای شکیبا، علی ابوالحسنی، نقل از شیخ جعفر خندق آبادی، شیخ حسن شمس گیلانی، حاج احمد شهامت پور و عباسعلی فراهتی...
⏪ اطلاعات بیشتر در خصوص مرحوم آیت الله غروی کاشانی(ره) در گفتگو با عباسعلی فراهتی، محقق و پژوهشگر علوم اسلامی(نوه آیت الله غروی)👇
http://www.razavi.news/fa/news/37902/
✳️ @ShahidRabe
🌹 به بهانه سالروز شهادت مرد شماره ۲ جمعیت انقلابیِ فدائیان اسلام، شهید حجت الاسلام سید عبدالحسین واحدی کرمانشاهی ره
🌹 شهادت: به دست عُمالِ شاه خائن/ ۷-۸ آذر ۱۳۳۴ شمسی
‼️ جایگاه ویژه مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) در مانیفست (مرامنامه) جمعیت انقلابیِ #فدائیان_اسلام
🔰👇👇
🌹 به بهانه سالروز شهادت مرد شماره ۲ جمعیت انقلابی فدائیان اسلام، شهید حجت الاسلام سید عبدالحسین واحدی کرمانشاهی ره به دست عمال شاه خائن/ ۷-۸ آذر ۱۳۳۴ شمسی
📷 مجاهد شهید واحدی، نفر اول سمت چپ تصاویر (در معیت مرحوم آیت الله کبیر قمی و مجاهد شهید، نواب صفوی)/ رضوان الله تعالی علیهم
✍ آیت الله حاج شیخ محمد کبیر قمی ره، از شاگردان مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)، از جمله علمای تأثیر گذار بر تفکرات انقلابی جمعیت فدائیان اسلام بود. آیت الله کبیر، با همراهی عالم مجاهد مشروعه خواه، شیخ محمد تقی بافقی و آیت الله فیض قمی، تحت زعامتِ دیگر شاگردِ مرجع شهید نوری(یعنی آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی)، نسبت به احیای حوزه علمیه قم، همت گماشت(رضوان الله تعالی علیهم)/ویکی فقه، نشریه نبرد ملت...
‼️قابل ذکر است که روحانی پارسا و مجاهدی که زندگی خود را وقف آزادی #فلسطین و #قدس نمود. یعنی مرحوم حجت الاسلام والمسلمین شیخ مصطفی رهنما کرمانشاهی(از پیروان مکتب مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری)، خواهر زاده مجاهد شهید حجت الاسلام و المسلمین سید عبدالحسین واحدی است. عالمی که امام خامنه ای(حفظه الله) در وصفش فرمود:
تلاش خستگی ناپذیر این روحانی مجاهد و پارسا (شیخ مصطفی رهنما ره) در مبارزه قلمی و فکری برای مسأله فلسطین که از جوانی تا کهنسالی و در بیش از نیم قرن ادامه داشت، چهره ئی نادر و تحسین برانگیز از وی در ذهن همه کسانی که این عالمِ متواضع و پر استقامت را می شناختند، ترسیم می کرد. 10/مهرماه/1392
🌹 مروری بر زندگی مرد شماره دو فدائیان اسلام، شهید سید عبدالحسین واحدی👇
http://kermanshah.navideshahed.com/fa/news/418979/
‼️جایگاه ویژه مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) در مانیفستِ (مرامنامه) جمعیت انقلابیِ #فدائیان_اسلام
✍ شهید سید مجتبی میر لوحی معروف به نواب صفوی، رهبر فدائیان اسلام، روحانی مبارزِ عصر ستمشاهی پهلوی، که سرانجام توسط ایادی شاه خائن به شهادت رسید کتابی به نام "رهنمای حقایق (جامعه و حکومت اسلامی۱۳۵۷ش)" دارد که محرم ۱۳۷۰/آبان ۱۳۲۹ چاپ و منتشر شده و حکم مانیفست سازمان تحت رهبری وی"فدائیان اسلام" را دارد. وی در جای جای این کتاب، از مرجع شهید علامه نوری به نیکی یاد و تجلیل کرده است.برای نمونه در بخش مشروطیت و مجلس شورا(ص۵۵)از مرجع شهید به عنوان "مجتهد روحانی و عالی مقام و شهید عزیز اسلام" یاد کرده و کسانی را که با فریفتن مسلمانان نا آگاه و بد بخت، سبب شهادت عزیزترین پیشوای روحانی خود، حضرت شهید معظم، حاج شیخ فضل الله نوری(ره) شدند، نوکران اجرای نقشه شوم استعمار شمرده است.به نوشته او: مسلمانان سالها است که آثار شوم آنرا دیده و دم خروس ها از زیر پرده جنایت پیدا شده و پشیمان شده اند.دیدند که همه چیز خود را باختند و عزیز ترین رجال خود مثل شیخ فضل الله نوری(ره) را از دست داده اند، اینک می سوزند ودر پی چاره می گردند....در ص۶۷ مرجع شهید نوری و حاج آقا حسین قمی(از شاگردان شیخ فضل الله نوری و زعیم قیام گوهر شاد، علیه کشف حجاب رضاخانی) و شهید مدرس را از جمله مسلمانان بیدار و با حقیقتی می داند که یک تنه با اساس سیاست های شوم می جنگند../ک، تنهای شکیبا، علی ابوالحسنی
💠 شهید نواب صفوی:
اساس این مشروطه از کجا پیدا شد و کدام سیاست، سموم تلخی را در لباس دوستی نشان داد و مسلمانان را بفریفت؟ و آلت اجرای مقاصد شومی شدند؟ معلوم است که از چه شوره زار فاسدی بوده است[انگلیس].
آنان که مجتهد و روحانی عالی مقام و شهید عزیز اسلام #مرجع_شهید حاج شیخ فضل الله نوری را با فریفتن مسلمانان بدبخت کشتند، همان ها نوکران اجرای این نقشه شوم بودند، اما مسلمانان، آن روز با دست خود حتی از ریختن خون پاک عزیزترین پیشوای روحانی خود، حضرت شهید معظم حاج شیخ فضل الله نوری خودداری نکردند. سال هاست که آثار شوم آن را دیدند و دم خروس ها از زیر پرده جنایت پیدا شده است و پشیمان شده اند، دیدند همه چیز خود را به دست خود باختند و عزیزترین رجال خود مثل شیخ فضل الله نوری را از دست داده اند. اینک می سوزند و در پی چاره می گردند.../ک، راهنمای حقایق،ص 56-55/نوید شاهد از ماهنامه فرهنگی شاهد یاران/ شماره 102-103
💠 کلامی از شهید نواب صفوی(در دوره مرحوم حاج آقا حسین بروجردی) و تأکید بر وظایف ذاتی مرجعیت:🔰
مرجعیت باید بیدار، آگاه و شجاع باشد و به وظایف ذاتی خود به موقع عمل نماید!
کجایند شیخ فضل الله نوری ها؟!/نشریه عبرتهای عاشورا
🌹 «رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات»
اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم
✳️ @ShahidRabe
🏴 به مناسبت سالروز ارتحال بزرگ مرجع تقلید جهان تشیع، یار امام و رهبری، شیخ الفقهاء و المجتهدین، حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمد علی اراکی رضوان الله تعالی علیه/ ۸ آذر ۱۳۷۳ شمسی
✍ مرحوم آیت الله اراکی(ره) در محضر درس آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه قم و از شاگردان مرجع شهید آیت الله العظمی علامه شیخ فضل الله نوری، سالیان متمادی کسب فیض نموده و در احیای حوزه قم، همکاری داشته است. ایشان پس از ارتحال حضرت امام خمینی(ره)، مرجعیت عام جهان تشیع شدند.
🌹«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات» اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم
✍ اجمالی درباره آیت اللّه العظمی اراکی(ره)🔰
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3282/4759/38994/
📜 حدیث عجیب از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام🔰
💠 آیت الله العظمی اراکی(ره):
در کتاب غیبت ابن عقده حدیث عجیبی از امام صادق علیه السلام وجود دارد که از جهاتی قابل انطباق با شیخ فضل الله (ره) است[۱]
✍ جالب است که نسخه ای از این روایت به خط مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره)، در آلبوم آقا ضیاء الدین نوری(یکی از فرزندان خلفِ شیخ) یافت شده که کلیشه آن در کتاب خانه بر دامنه آتشفشان استاد علی ابوالحسنی(ره) آمده است.
✍ ماجرای زیر که توسط آیت الله العظمی اراکی(ره) نقل شده می تواند اشاره به همین حدیث باشد:🔰
[در زمان درگیریهای مشروطیت] آیت الله آقا نجفی اصفهانی معروف به آقا نجفی برای مرحوم [مرجع شهید علامه] شیخ فضلالله نوری کاغذی نوشته... و گفته بودند، من برای جان شما بیمناکم و در آیات و روایات که مطالعه نمودهام و دقت کردهام، احتمال میدهم مصداق آن کسی که "شهید" میشود، شما باشید.
ایشان [علامه شیخ فضل الله نوری] جواب داده بودند:
من هم اینهایی را که شما فرمودهاید، مطالعه کرده و دیدهام.
"امیدوارم که مصداق آن، من باشم"[۲]
[۱] الزام الناصب، ک، فاجعه قرن
[۲]حکم نافذ آقا نجفی، موسی نجفی، ر،ک یادنامه آیت الله اراکی، رضا استادی
🔸برگرفته از: ک، خانه بر دامنه آتشفشان، علی ابوالحسنی، ک، فاجعه قرن، جواد بهمنی
✳️ @ShahidRabe
📜 برگی از تاریخ ناگفته و ناشنیده
✍ به بهانه سالروز تأسیس بانک ملّی/۹ آذر ۱۲۸۵ شمسی
✍ پس از استقرار مشروطیت هنگامی كه دولت از مجلس شورای ملی اجازه استقراض خارجی خواست، احساسات ملی كه از وامهای گذشته و رفتار بانکهای بیگانه (استقراضی روس و شاهنشاهی انگلیس) جریحه دار شده بود به هیجان آمد.این استقراض با مخالفت شدید مجتهد بزرگ پایتخت، مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) مواجه شد. به منظور قطع نفوذ سیاسی و اقتصادی بانکهای مذكور و در ترمیم وضع مالی خزانه، طرح تاسیس بانک ملّی مطرح و با تأیید و حمایت قاطع مرجع شهید نوری، در مجلس تصویب گردید، سهام عمومی اعلان و جمعی از بازرگانان متعهد به پشتیبانی شدند.
✍ به اعتراف دو تن از دشمنان فراماسونِ شیخ (کسروی و ملکزاده) ایشان برای عملی شدن تأسیس بانک ملّی، مبلغ دویست تومان [آن زمان] سهام بانک را [نه برای منفعت شخصی، بلکه بنام مملکت و نفع ملی] خریداری کرد.
طرح تأسیس #بانک_ملّی اندیشه رهایی کشور از سلطه اقتصادی بیگانه را تعقیب می کرد و از این بابت بود که مورد تأیید شیخ فضل الله نوری(ره) واقع شد. بی گمان اگر همچون بسیاری از مسائل دیگر، در لابه لای غوغاگری های مشروطه چیان تندرو(حامی غرب) گم نمی شد، در همان اوایل مشروطه به سلطه اجنبی بر منابع اقتصادی و مالی پایان می داد.
سابقه مبارزه مرجع شهید با استعمار اقتصادی حتی از دوران نهضت تحریم تنباکو نیز فراتر می رود ...که نشان از حضور دیرین ایشان در سنگر دفاع از استقلال سیاسی، کفایت اقتصادی و کیان فرهنگی کشورمان است.
🔸مأخذ: ک، تنهای شکیبا، استاد منذر، ص ۲۶۲، ۲۶۳/سامانه بانک ملی bmi
🔰ادامه در بخش دوم🔰
🔰بخش دوم/پایانی🔰
✅ استدلالات شیخ شهید (مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری ره) در تأیید مظاهر دنیای مدرن و تأسیس بانک ملی
✍ از: سید هاشم منیری
...«معینالتجار» با همراهی بازرگانان و روحانیون تهران و تبریز، به تکوین و تاسیس نخستین بانک ملی ایران [بانک مرکزی] اقدام کردند. این اقدام بدون حمایت و پشتیبانی روحانیون بی شک قابل اجرا نبود. از آن جمله کمک دویست تومانی [آن زمان] شیخ فضل الله نوری(ره) [در جایگاه مرجعیت دینی] برای این امر مهم است، که خود مستظهر به دلایل فقهی و سیاسی و اقتصادی بود به سرانجام رسید.
وجود لوایح و مکتوبات سیاسی متعددی که از سوی شیخ فضلالله نوری(ره) منتشر شده است به روشنی نشان میدهد که قطب اصلی منظومه فکری او حول اسلامی بودن قوانین و لوایح مجلس و کارکردهای برآمده از آن است. از محورهای اصلی فقه اسلامی نیز دو مقوله «دارالاسلام/ دارالکفر» و «نفی سبیل» است که این دو مقوله در تمامی ابعاد حقوقی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جاری و ساری میباشد. شیخ شهید نیز بر اساس آیه 141 سوره نساء (که به نفی سبیل معروف است و در آن هر رابطهای را که سبب سلطهپذیری و سلطهگری کفار شود؛ ممنوع میدارد)، راهنمای خود قرار میدهد و به دفاع از تجار و بازرگانان ایرانی در برابر بانکهای دول خارجه میپردازد و این مهم در جهت تقویت و استحاکم دارالاسلام قلمداد میشود.
جمله ای معروف از آیتالله العظمی نوری(ره) است که میگوید: «اسلام، زیر بیرق کفر نخواهد رفت.
این عقاید و اعمال، واکنش روس و انگلیس را بر می انگیخت تا آنجا که «بارکلی» سفیر وقت انگلستان در ایران به «گری»، وزیر امورخارجه تلگرام میکند که: «باید توصیه کنیم شیخ فضلالله را از تهران خارج نمایند، زیرا اگرچه او مقام رسمی ندارد ولی نفوذ بسیار زهرآگینی دارد» بنابراین شیخ شهید وزنه و مانعی در برابر آنان بود.
رهایی از سلطه سیاسی و فرهنگ غرب، منوط به استقلال و رهایی از استعمار اقتصادی است. آیتالله نوری نیز همانطور که گفته شد از طرح تاسیس بانک ملی حمایت کرد و حمایت او را باید در چارچوب مبارزه با استعمار اقتصادی فهم و درک نمود. این مبارزه به سالهای قبل برمیگردد آنجا که در رساله ای حاوی 60 مورد سؤال و جواب در پاسخ به سؤال تشبه به غیر مذهب آیا درست است یا نه؟ هرگونه وابستگی به غرب را دشمنی با خدا تلقی میکند. وی در جای دیگر در نامه به علامه محمد قزوینی [شاگرد و نماینده پژوهشی اش در اروپا که به طور مرتب گزارشهایی را از اوضاع اروپا و جهان برای شیخ ارسال می کرد] مژده پیشرفت تشکیل بانک ملی را میدهد که🔰
...موجب کمال امیدواری به بقاء استقلال وطن عزیز و مزید تقویت دین حنیف اسلام است...
بنابراین، حمایت از تاسیس بانک ملی؛ حرکتی در راستای قطع نفوذ اقتصادی روس و انگلیس و حمایت از تجار و بازرگانان داخل ایران بود که از آن به بعد میتوانستند به بانکی که متعلق به قاطبه ملت ایران است افتخار نمایند.
نتیجه اینکه آیتالله نوری(ره) به همراهی نمایندگان ملت و تجار و بازرگانان به تکوین و تاسیس بانکی پرداختند که «ملی» بود و هیچگونه وابستگی اقتصادی و سیاسی با دول استعماری نداشت. این مهم را باید در چارچوب فقهی شیعه در «نفی سبیل»، «دفاع از دولت شیعی»، «دفاع از بازرگانان داخلی» و «استقلال سیاسی» دانست. تنیدگی سه رکن دینی، سیاسی و اقتصادی؛ فرجامی جز استقلال و رهایی از استعمارگران روس و انگلیس نداشت. آیتالله نوری(ره) دیدهبانی بود که اندیشه سبز و زندگی سرخی را برای حفظ استقلال ایران رقم زد و پایداری خود را تا پای دار ادامه داد.
🔸منبع: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، کد مطلب۴۹۳۲
✳️ @ShahidRabe
✍ به بهانه ۱۰ آذر #روز_مجلس شورای اسلامی/ روز شهادت #شهید_مدرس(ره)
📜برگی از تاریخ ناگفته و ناشنیده🔰
⁉️ #شهیدمدرس در نامه خود به نمایندگان مجلس از آنها چه خواست؟
⁉️ شهید مدرس از کدام مرجع تقلید که #مذهب_جعفری، به همتش در #قانون_اساسی #مشروطه گنجانده شد، تقدیر کرد؟
⁉️ شهید مدرس کدام مرجع تقلید را اعلم علمای وقت (زمان) می دانست؟
⁉️ شهید مدرس چرا در ابتدا به علمای حامی مشروطه، تمایل داشت و بعدا" منتقد عملکرد آنان شد؟! و کدام حقیقت تلخ و مهم تاریخی را در کتاب زرد خویش، افشا کرد؟
🔰👇👇
✍ به بهانه سالگرد شهادت آیت الله سید حسن مدرس(ره)/ روز مجلس شورای اسلامی/ ۱۰ آذر
🌹 شهادت: در تبعید و در حال نماز، توسط عمال رضاخان/۱۳۱۶ش
🌹«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات» اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم
📜 برگی از تاریخ ناگفته و ناشنیده🔰
⁉️ #شهیدمدرس در نامه خود به نمایندگان مجلس از آنها چه خواست؟
⁉️ شهید مدرس از کدام مرجع تقلید که #مذهب_جعفری، به همتش در #قانون_اساسی #مشروطه گنجانده شد، تقدیر کرد؟
⁉️ شهید مدرس کدام مرجع تقلید را اعلم علمای وقت (زمان) می دانست؟
⁉️ شهید مدرس چرا در ابتدا به علمای حامی مشروطه تمایل داشت و بعدا" منتقد عملکرد آنان شد؟! و کدام حقیقت تلخ و مهم تاریخی را در کتاب زرد خویش، افشا کرد؟🔰
✍ شهید سید حسن مدرس که در پی صدور فرمان مشروطیت و تصویب طرح #مرجع_شهید علامه شیخ فضل الله نوری(ره) در نظارت پنج مجتهد بر قوانین مجلس، از مجتهدین مورد نظر و تأیید معظم له بود، در کوران حوادث پس از شهادت ایشان، طی نامه ای خطاب به نمایندگان مجلس به عنوان اعلامیه علیه جمهوریت، با عنوان عقیده کلاه نمدی ها، جمهوریت [مورد نظر انگلیس و نوکرانش رضا خان و سید ضیاء الدین طباطبایی] را مقدمه ای برای مبارزه با اسلام خوانده و از خدمات مرجع شهید شیخ فضل الله نوری برای حفظ اسلام از خطر بهائیان [و دیگر دشمنان] که #مذهب_جعفری را در قانون اساسی گنجانید، تقدیر کرده و از نمایندگان [مجلس] خواسته، که آنان نیز چون آن #شهید بزرگوار از فداکاری در راه خدا دریغ ننمایند!
‼️ دوری از مرکز حوادث مشروطه(یعنی تهران) و دریافت اطلاعات یکسویه مغرضانه، باعث شده بود که مدرس در ابتدا، نظرات علمای حامی مشروطه و بخصوص علمای ثلاث+۱ مقیم نجف را درست بداند! ولی پس از شهادت مرجع شهید علامه نوری(ره) و حضور در تهران، ماهیت واقعی مشروطه و مشروطه چیان، بر وی آشکار گردید و به منتقد علمای پشتیبان مشروطه بدل گردید🔰
شهید مدرس، سال ها پس از شهادت مظلومانه شیخ به دست مزدوران فراماسون انگلیس، این حقیقت تلخ و مهم تاریخی را در کتاب زرد افشا می کند که:🔰
✍ کشتن شیخ فضل الله، که اعلم علمای وقت [زمان] بود، هم پیروزی بلشویک های [روس] اعزامی به ایران بود، هم پیروزی انگلیس، و هم ضایعه برای علمای [بازی خورده حامی جریان سکولار مشروطه در] نجف و ایران!
🔸 منابع: کتاب تنهای شکیبا علی ابوالحسنی ص۷۸۱، ۴۱۸، از مجله یاد، سال، ۶،ش۲۱ص۹۳، پراکنده نگاهی به کتاب زرد، علی مدرسی و اسناد، نامه ها، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، ۷۳ ش، ص۱۰۱ و...
✅ پیوند شهید آقا سید حسن مدرس و مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری، رضوان الله تعالی علیهما🔰
✍ هنر شیخ فضل الله در تاریخ مشروطه این است که به مشروطه سکولار و سرکش، مهار می زند و اصل دوم متمم قانون اساسی را به تصویب می رساند که همان " نظارت فائقه و رسمی مجتهدان طراز اول بر مصوبات مجلس شورا " است. بر این مبنی، تصمیمات مجلس بدون نظارت فقها، فاقد مشروعیت است. اصل دوم متمم، قطعا دستاورد رنجها و مجاهدات جناح مشروعه خواه به رهبری شهید نوری است. مبتکر این اصل، شخص شیخ فضل الله است که برای تصویب آن، جان خود را به خطر افکند. در حقیقت، مرحوم مدرس با زمینه و شرایط مناسبی که شهید نوری با پایمردی خونین اش برای تصویب اصل دوم قانون اساسی فراهم کرد، مجال امکان حضور مقتدرانه در مجلس شورا و از آن طریق، ورود به عرصه سیاست در مرکز کشور را پیدا کرد.
نقطه کانونی پیوند شیخ فضل الله با شهید مدرس این است که مرحوم مدرس [پس از شهادت شیخ و حضور در تهران] به عنوان مجتهد طراز اول، وارد مجلس می شود و پا جای پای شیخ فضل الله گذاشته و با تقی زاده ها و شیخ ابراهیم زنجانی ها درگیر می شود و فضای تهران را از نزدیک و آنگونه که شیخ فضل الله هشدار می داد به عینه می بیند./ محمد صادق ابوالحسنی، هفته نامه افق حوزه، ویژه نامه انتخابات، بهمن ۹۸
✳️ @ShahidRabe
🌹 به بهانه ۱۱ آذر، سالروز شهادت روحانی انقلابی، حجت الاسلام شیخ یونس استاد سرایی رشتی ملقب به میرزا کوچک خان جنگلی(رضوان الله تعالی علیه)
🌹 شهادت: ۱۳۰۰ش، ارتفاعات گیلوان خلخال (در حالت یخ زدگی، توسط عمال رضاخان، سر از بدنش جدا شد)
💠 امام خامنه ای(حفظه الله):
میرزا کوچکخان یک روحانی بوده است... در اینکه طلبه بوده، در اینکه روحانی بوده، هیچ شکّی نیست؛ در حوزهی خودِ رشت، بزرگانی [همچون شهید ملا محمد خمامی(۱*)، مجتهد بزرگ گیلان و از همفکران #مرجع_شهید علامه شیخ فضل الله نوری ره، که توسط عوامل جریان غربگرای مشروطه، چند ماه قبل از بردار شدن شیخ فضل الله، ترور شد] هم در آن وقت بودهاند که از آنها استفاده می کرده، در این هیچ تردیدی نیست... بنابراین منشأ حرکت میرزا کوچک خان یک منشأ صددرصد دینی و اعتقادی است. ۱۳۹۱/۰۸/۲۹
حقا" میرزا کوچک جنگلی نماد شجاعت و مجاهدت مردم گیلان است که برای اسلام، برای قرآن، برای اقامهی دین مقابل متجاوزان در غربت قیام کرد، یاد او نباید هرگز فراموش شود! ۸۹/۱۰/۸
تاریخ نگذاشت و نخواهد گذاشت شیخ فضلاللَّه ها و میرزا کوچک خان ها و...غریب بمانند، دشمنان میخواهند این مفاخر را از دست جوان ایرانی بگیرند! ۸۰/۲/۱۲
💠 کلام تلخ میرزا کوچک خان: اگر به تذکرات حضرت آقا شیخ فضل الله نوری(ره) که مرجعی عامل و کامل و آینده نگر بود توجه می شد دیگر شاهد این رضا قلدر میرپنج نبودیم./۱۳۰۰ش
(۱*) مجتهد بزرگ مشروعه خواه گیلان، شهید ملا محمد خمامی رشتی (از همفکران و یاران مرجع شهید علامه شیخ فضل الله نوری و استاد میرزا کوچک خان جنگلی)
در محرم ۱۳۲۷ ق، به دست مشروطه خواهان غربگرا به شهادت رسید🔰
#مقاله🔰
◽️موضوع: شهید آیت الله محمد خمامی رهبر مشروعه خواهی گیلان
◽️نویسنده: یوسف عبداللهی چیرانی
✍ این مقاله به بررسی نقش شهید آیتالله خمامی در مشروطه گیلان میپردازد. ایشان زمانی که مشروطه رو به انحراف گذاشت در کنار مرجع شهید آیتالله العظمی علامه شیخ فضلالله نوری(ره)، زعیم نهضت مشروعه خواهی قرار گرفت و در تصحیح مشروطه زحمات زیادی را متحمل شد و به شیخ فضل الله گیلان شهرت یافت. روشنفکران و مشروطهخواهان سکولار به مقابله با علمای بصیر مشروعه خواه رفته و با تمام توان در صدد برآمدند تا آنها را از گردونه رقابت خارج کنند و فضا را خود به دست بگیرند...پایان این مقاله ترور و شهادت آیتالله خمامی است. که در ابتدای مسیر ترورهای سکولارها برای حذف عالمان انقلابی مشروعه خواه صورت گرفت و بعد از آن، کشور به دست عناصر وابسته و خود فروخته غربگرا افتاد...
مشاهده نسخه PDF و دانلود مقاله👇
http://iqiri.dte.ir/article_66102.html
✍ سخنان مورخ شهیر معاصر، دکتر موسی حقانی، درباره شهید خمامی، در مراسم رونمایی از کتاب زندگی نامه ایشان🔰
http://khomamnews.ir/24150/
🔸منابع: ک، تنهای شکیبا، ک، خانه بر دامنه آتشفشان...جهادتبیینی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، دانشنامه آزاد(ویکیپدیا)، فصلنامه علمی پژوهشی اسلام پژوهان، خمام نیوز ...
🌹جهت شادی روح شهیدان اسلام
«رحم الله من یقرأ الفاتحة مع الصلوات»
اللّهُمَّ صَلّ عَلَی محَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجّل فَرَجَهُم
✳️ @ShahidRabe