دکتر صاحب محمدیان منصور، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا، در نشست بافت تاریخی همدان، که به همت مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر همدان و انجمن علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا، در تاریخ 12 دی ماه 1402 در دانشکده هنر و معماری برگزار شد. ضمن اشاره به قدمت 5500 ساله در دشت همدان و سکونت 3000 ساله در بافت تاریخی شهر، بر اهمیت تاریخ همدان تاکید کردند. همدان پایتخت تابستانی هخامنشیان بوده است، به طوری که از 11 کتیبه کشف شده از دوره هخامنشیان 7 کتیبه در همدان کشف شده است. اما متاسفانه کاری روی این ویژگی همدان انجام نشده است. همدان یکی از اولین شهرهای طراحی شده جهان در 2200 سال پیش است. یکی دیگر از ویژگی های همدان، هم نشینی ادیان بوده به طوری که حمام، عبادتگاه و سرای مجزا برای کلیمیان، ارامنه و مسلمانان داریم. همدان یکی از هشت شهر جهان است که تداوم سکونت در آن به چند هزار سال میرسد و هنوز هم سکونت در آن جریان دارد. وی با اشاره به تجربه دوران مدیریت خود در پایگاه محوطه باستانی هگمتانه از مشکلات کسبه بازار تاریخی همدان گفت. که در جلسات متعدد با حضور کسبه و اهالی سعی در رفع آن ها داشته اند. در ادامه با اشاره به راسته آهن فروشان در بازارتاریخی همدان، از تجربه جلب مشارکت های مردمی در راستای مرمت بازار تاریخی همدان گفتند. متاسفانه برخی نگاه های سلیقه ای در جابجایی مشاغل مستقر در بازار وجود وجود دارد. مثلا گفته میشود میوه فروشان سرگذر مزاحم بافت هستند، حال آنکه یکی از چشم گیرترین نقاط بازار تاریخی همدان برای ارزیاب یونسکو همین میوه فروشان سرگذر بود. ایشان سیستم حرکتی را بزرگترین مشکل بازار همدان دانستند. در تجربه تعامل با کسبه و بازارایان چندین مشکل دیگر احصاء شد و سعی در رفع این مشکلات شد. برخی رویکرد های علمی نظیر CPTED میتواند راه حل هایی ارائه دهند. ایشان با اشاره به تجربه ناموفق پیاده راه سازی اکباتان، سوال کردند: زمانی که هنوز موفق به اقناع کسبه اکباتان نشده ایم چطور میتوانیم پیاده راه سازی سایر خیابان ها را انجام دهیم. اهالی و کسبه اگر اقناع و در تصمیم سازی ها مشارکت داده شوند. پای کار خواهند آمد. امروز همان کسبه ای که زمانی قصد حمله به پایگاه هگمتانه را داشتند. پای کار مرمت بازار آمده و مشارکت میکنند. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری

خلاصه صحبت های دکتر محمدرضا عراقچیان، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا، در نشست بافت تاریخی همدان، که به همت مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر همدان و انجمن علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا، در تاریخ 12 دی ماه 1402 در دانشکده هنر و معماری برگزار شد. را در این یادداشت بخوانید. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

دکتر محمدرضا عراقچیان، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا، در نشست بافت تاریخی همدان، که به همت مرکز پژوهش های شورای اسلامی شهر همدان و انجمن علمی شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا، در تاریخ 12 دی ماه 1402 در دانشکده هنر و معماری برگزار شد. با اشاره به این که به نظر میرسد موضوع بافت تاریخی برای مسئولان کشور، موضوعی تشریفاتی و مد روز است، تاکید کرد بافت تاریخی اعتقاد میخواهد و زمانی دوام و حضور و سواد بافت قدیم در کشور اجرایی می شود که حداقل 30 درصد از مدیران شهر و استان در آن زندگی کرده و مشکلات آن را از نزدیک لمس کرده باشند. ایشان با اشاره به کاهش قیمت مسکن در بافت تاریخی همدان، این تنزل قیمت و ارزش را ناشی از مشکلاتی چون ترافیک، مداخله میراث فرهنگی و ... دانست. این در حالی است که به گفته ایشان، بافت تاریخی شهرهایی چون لندن آنقدر ارزشمند است که تنها افراد متومل میتوانند در آن زندگی کنند. در ادامه ضمن اشاره ای به تجربه شخصی خود از بازدید از بافت تاریخی یکی از کشورهای اروپایی، بر اهمیت ساکنین و اولویت آن ها در برخورداری از پارکینگ های بافت در این کشور تاکید کرد. در خصوص طرح پیاده راه سازی نیز ایشان بر لزوم توجه به ویژگی های خاص هر خیابان تاکید داشته و افزودند: گفته میشود هر 6 خیابان اصلی قرار است پیاده راه سازی شود، باید توجه داشت هر خیابان نسخه خاص خود را دارد و قرار نیست هر 6 خیابان مشابه هم پیاده راه سازی شوند. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

دکتر مبارکی عضو هیئت علمی علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا در نشست «ارزیابی تاثیرات اجتماعی (اتا) پروژه های شهری همدان: ضرورت ها و چالش ها»، تشکیل شورای راهبری اتا در شهرداری همدان را اولین قدم، در راستای بهبود فرایند انجام مطالعات اتاف دانست! ایشان افزودند، در یک سال گذشته تعدادی از اساتید جامعه شناسی دانشگاه بوعلی سینا مامور به شهرداری همدان شدند تا با تعامل با بدنه کارشناسی و مدیران شهرداری، مطالعات اتاف پیشین را ارزیابی و با آسیب شناسی تلاش های گذشته، آیین نامه اتاف شهرداری همدان را تدوین کنند. متاسفانه این آیین نامه از بهمن ماه سال گذشته به اجرا در نیامده است. مهم ترین رکن این آیین نامه شورای راهبری مطالعات اتا بوده که تا کنون برگزار نشده است. شهردار یا نماینده تام الاختیار ایشان، معاون سازمان فرهنگی، سه نفر از اعضای شورای شهر، معاونین شهرداد و صاحب نظران رشته های مختلف در کنار مدیر منطقه (بسته به مکان پروژه عمرانی) از اعضای این شورا هستند. ایشان با اشاره به ایرادات طرح شده بر آیین نامه، این آیین نامه را نسخه اولیه و قدم اول این مسیر دانستند و افزودند، بسیاری از ایرادات و اشکالاتی که امروز مطرح شد میتوانست در جلسه نخست شورای راهبری حل و فصل شود. ایشان برگزاری این جلسات را نشانه حسن نیت طرفین دانسته و ابراز امیدواری کردند در جلسه آتی در صحن شورا وارد جرئیات اجرایی آیین نامه شویم. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

دکتر شهابی، عضو شورای اسلامی شهر همدان و رئیس کمیسیون فرهنگی شورا در نشست «ارزیابی تاثیرات اجتماعی (اتا) پروژه های شهری همدان: ضرورت ها و چالش ها»، آیین نامه فعلی را، قانونی خوب دانستند، که متاسفانه قابلیت اجرا نداشته و محکوم به شکست است! ایشان اشاره کردند، شهرداری بیشترین تعداد پژوهش ها را بین سایر دستگاه های دولتی دارد. اما متاسفانه دانشگاه ها حضور فعالی در مناقصات و فراخوان های پژوهشی ندارند. از دیگر مشکلات اتاف، نبود شرکت ها، اندیشکده ها و موسسات تخصصی در همدان است که در موضوع اتاف تخصص داشته باشند. برخی مشکلات آیین نامه فعلی عبارتند از: الزام به حضور شهردار با توجه به مشغله های اجرایی فراوان، مانع از برگزاری جلسه شورای راهبری ، حتی برای بررسی اولیه موضوع شده است. مطالعات اتاف در این آیین نامه ذیل سازمان فرهنگی ورزشی،دیده شده که ضمانت اجرایی آن را خواهد کاست. پیشنهاد میشود ذیل معاونت برنامه ریزی و توسعه تعریف شود. آیین نامه فعلی در مقایسه با نمونه آیین نامه شهرداری تهران، عملیاتی نیست. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

پوریا هادیان، کارشناس فرهنگی سازمان فرهنگی شهرداری همدان، در نشست «ارزیابی تاثیرات اجتماعی پروژه های شهری همدان: ضرورت ها و چالش ها»، ضمن اشاره به پیشینه توجه به مطالعات اتا در شهرداری همدان از سال 98، تحولات و اقدامات شهرداری در این زمینه را در این مدت مرور کردند. ایشان افزودند در تدوین آیین نامه پیشنهاد شده، نمونه های بسیاری مورد بررسی قرار گرفت تا به آیین نامه فعلی رسیدیم. هادیان، با اشاره به چالش های سالیان گذشته شهرداری در مطالعات اتا از جمله، فرایند مبهم ارزیابی پیمانکار واجد صلاحیت، ارزیابی فنی مطالعات انجام گرفته و تحویل کار از مشاور، و نگاه فنی مدیران پروژه های عمرانی و تعارض آن با نگاه های فرهنگی؛ افزودند در تدوین آیین نامه اتا سعی شده است تا این چالش ها و مشکلات در قالب آیین نامه ای روشن حل شود. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

دکتر مهدی میرزاپور، سرپرست جهاد دانشگاهی استان همدان در نشست «ارزیابی تاثیرات اجتماعی پروژه های شهری همدان: ضرورت ها و چالش ها»، با اشاره به علاقه مندی دانشگاه به همکاری با دستگاه های اجرایی، آمادگی جهاد دانشگاهی و مرکز افکار سنجی ایسپا را برای مشارکت در پروژه های مطالعاتی اتاف اعلام کرد. ایشان در ادامه بر ضرورت تشکیل کارگروه های اجرایی برای راه اندازی مطالعات اتاف در شهرداری تاکید کردند. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

مجتبی حمزه رستگار، معاون برنامه ریزی و توسعه منابع انسانی شهرداری همدان، در نشست «ارزیابی تاثیرات اجتماعی پروژه های شهری همدان: ضرورت ها و چالش ها»، اعلام کرد. شهرداری همدان با حمایت شورای اسلامی شهر، از دو سال گذشته ردیف بودجه مجزا برای مطالعات طرح های عمرانی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعی در نظر گرفهت است و با جدیت این موضوع را دنبال میکند. وی با اشاره به تفاهم نامه همکاری با دکتر رضوان، ریاست دانشگاه بوعلی سینا، اعلام کرد شهرداری همدان از تعامل با دانشگاه استقبال میکند. ایشان در ادامه با اشاره به پیاده راه سازی 6 خیابان اصلی شهر، اعلام کردند، طرح مطالعاتی اتاف پیاده راه سازی این خیابان ها در حال واگذاری و مقدمات کار نیز انجام گرفته است. رستگار، برنامه راهبردی عملیاتی شهر همدان و سند چشم انداز شهر را نمونه هایی از تعامل شهرداری با دانشگاه و اهمیت مطالعات در برنامه ریزی شهر دانست. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

علی رضایی عضو شورای شهر و رئیس مرکز پژوهش های شورا، در نشست «ارزیابی تاثیرات اجتماعی پروژه های شهری همدان: ضرورت ها و چالش ها»، ضمن اشاره به نشست های شهراندیشی که به همت مرکز پژوهش های شورا در دانشگاه های مختلف در حال برگزاری است. برقراری ارتباط مستمر با دانشگاه ها از طریق نمایندگان دانشکده های مختلف با مرکز پژوهش ها را در دو سال گذشته یکی دیگر از نشانه های تعامل موثر شورا و دانشگاه برشمردند. توقف پروژه پیاده راه سازی باباطاهر، یکی از مواهب این ارتباط بود. به طوری که در جلسه ای با حضور اساتید دانشگاه، این موضوع مطرح و با شروع مطالعه میدانی و نظرسنجی از مردم، عملیات عمرانی تا انجام مطالعات متوقف شد. ایشان در ادامه، برگزاری اولین همایش اتاف در سال جاری را نشانه خوبی برای راه اندازی این دست مطالعات در شهر همدان دانستند. ایشان ضمن اشاره به آیین نامه اتاف، حضور شهردار یا معاون ایشان، در شورای راهبری اتاف را ضامن اجرایی شدن این مصوبات دانست. از 4 هزار میلیارد بودجه سال جاری، 40 میلیارد تومان برای مطالعات و پژوهش های مورد نیاز شهر در نظر گرفته شده است که سرانه هر شهروند همدانی، حدود 80 هزار تومان خواهد بود. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

#یادداشت_تخصصی : اتاف چیست و چرا؟ ارزیابی تاثیرات اجتماعی چیست و به چه کار شهرمان می آید؟ نویسنده مهمان: سعید ملکی در این یادداشت ملکی با تعریف اتاف، و ذکر نمونه هایی از آن اهمیت آن را برای شهر همدان تشریح می‌کند. در بخشی از این یادداشت میخوانیم: «تاکنون مطالعات اتا و پیوست فرهنگی متعددی در کشور انجام گرفته است. برخی از آنها از آسیب های جدی و اعتراضات پس از بهره برداری پروژه های عمرانی پیش از بحران خبر داده اند. تصویر ابتدای یادداشت را بار دیگر نگاه کنید، آشنا نیست؟ شاید اگر پیاده راه اکباتان، اسکای مال، ثبت جهانی هگمتانه و بسیاری از پروژه های عمرانی همدان نیز اتاف داشتند چنین نمیشد!» متن کامل یادداشت را اینجا بخوانید. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

#یادداشت_تخصصی : اتاف چیست و چرا؟ ارزیابی تاثیرات اجتماعی چیست و به چه کار شهرمان می آید؟ نویسنده مهمان: سعید ملکی وضعیت ایده آل تعریف و طراحی یک پروژه عمرانی این است که به همه جنبه های اقتصادی، زیست محیطی، فنی و البته فرهنگی و اجتماعی در کنار هم توجه شده و آنگاه پروژه تعریف یا طراحی شود. طبیعی است در عمل، بسیاری از پروژه های عمرانی فاقد این جامعیت هستند. در چنین فضایی است که پیوست های مختلف موضوعیت پیدا میکنند. پیوست زیست محیطی، پیوست عدالت، پیوست اقتصادی و البته پیوست فرهنگی! نیای مسن پیوست فرهنگی، مطالعات ارزیابی تاثیرات اجتماعی (اتا) است. که پیشینه آن حدودا به دهه 70 میلادی برمیگردد. زمانی که عدم توجه به جنبه های فرهنگی، اجتماعی مشکلات بزرگی برای پروژه های عمرانی به وجود آورد. حالا اما موسسه جهانی ارزیابی تاثیرات IAIA سال هاست مطالعات این حوزه را به نظم در آورده و در قالب راهنماهای عملی مبتنی بر شواهد و تجارب جهانی، فرایند روشنی از مراحل انجام یک مطالعه اتا را ترسیم کرده است. در کشور ما هم پس از تاکید مقام معظم رهبری در سال 86، الزام به پیوست فرهنگی در برنامه توسعه پنجم (1387)، الزام به تهیه پیوست های اجتماعی در برنامه ششم توسعه (1396-1400) در طراحی کلیه برنامه های کلان توسعه ای، ملی و بومی و خیل عظیمی از اسناد بالادستی مورد تاکید قرار گرفته است. تفاوت هایی میان پیوست فرهنگی و اتا میتوان یافت اما به طور کلی در هدف و فرایند بسیار شبیه اند. با اغماض میتوان گفت هر پروژه اتاف شامل بخش های اساسی زیر است: - تعریف پروژه: مثلا خط بی ار تی که از محلات زیر میگذرد و مشخصات فنی خاصی را دارد. - شناسایی مخاطبان: ساکنین محلات مجاور، کسبه، مسافران خط، رانندگان تاکسی و اتوبوس مسیرهای مشابه - نظام ارزش ها: مثلا عدالت و ... - پیامد سنجی: مثلا کشیده شدن این خط چه تاثیری در کاهش درامد تاکسی ها دارد؟ یا در مثالی دیگر عبور این خط از محلات کم برخوردار چه تاثیری در کاهش هزینه های ساکنین دارد؟ یا مثلا قطع شدن تردد پیاده از دو طرف خیابان در اثر خط بی ار تی چه تاثیری بر درامد کسبه دو طرف دارد؟ نکته مهم این است که این مراحل با حضور و تعامل با اهالی انجام میگرد. در نهایت اتاف پیشنهادهایی خواهد داد برای کاهش آسیب ها یا تقویت محاسن پروژه، مثلا پیشنهاد برش های پیاده در طول مسیر، استفاده از رمپ معلولان برای سالمندان محله و ... و یا تغییر پروژه! تاکنون مطالعات اتا و پیوست فرهنگی متعددی در کشور انجام گرفته است. برخی از آنها از آسیب های جدی و اعتراضات پس از بهره برداری پروژه های عمرانی پیش از بحران خبر داده اند. تصویر ابتدای یادداشت را بار دیگر نگاه کنید، آشنا نیست؟ شاید اگر پیاده راه اکباتان، اسکای مال، ثبت جهانی هگمتانه و بسیاری از پروژه های عمرانی همدان نیز اتاف داشتند چنین نمیشد! @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان

#یادداشت_تخصصی قاعده یا استثناء؟ چرا آیین نامه اتاف همدان مهم است؟ نویسنده مهمان: سید امیر حسینی در نشست اتا که هفته گذشته برگزار شد. مسئولان در پاسخ به عدم تشکیل شواری راهبری برای بررسی آیین نامه اتا، مصادیق مختلفی از پروژه های مطالعاتی ارجاع شده به افراد را شاهد توجه شهرداری به مطالعات معرفی کردند. اما مشکل چنین ارجاعاتی کجاست؟ تجربه تلخ مطالعات اتای پیشین در همدان نشان داده است. زمانی که بدون شرح خدمات مشخص، فرایند های ارزیابی صلاحیت مشاور و در نهایت ارزش یابی و تحویل کار، پروژه اتا به افراد واگذار میشود. در بهترین حالت رانت به یک متخصص خاص، و در بدترین و محتمل ترین حالت ارجاع به افراد فاقد صلاحیت و اتلاف بیت المال رخ میدهد. تجربه شهرهای موفق در مطالعات اتا نشان داده که رویه های مشخص و روشن میتواند در بهبود کیفیت مطالعات اتا، بسیار تاثیرگذار باشد. چنان که شهرداری تهران تاکنون بیش از 1000 اتاف انجام داده است. و شهرداری مشهد دو دهه پیوست فرهنگی! البته آیین نامه تنها قطعه پازل موفقیت شهرهای تهران و مشهد نیست. این شهرداری ها در کنار تدوین آیین نامه روشن، دوره های تربیت پیوست نگار و ایجاد شبکه ای از متخصصان و در مورد شهر مشهد گفتمان سازی و همراهی مردم و مدیران شهری را نیز در دستور کار خود داشته اند. قطعا مجموعه این اقدامات سبب خواهد شد. مطالعه اتای پروژه های عمرانی نه یک استثناء و ارجاع به افراد خاص که یک قاعده فراگیر در شهر باشد. @shahrdad_ir شهرداد: رسانه تخصصی شهرسازی و معماری همدان