#یادداشت 📝 اجتهاد، رکن رکین شناخت معارف اسلامی ❗️یک آسیب ریشه دار در باب کیفیت مواجهه با منابع نقلی اسلام و بیان الگوی عملی صحیح از نگاه شهید مطهری 🔰حجت الاسلام ناصر قیلاوی زاده @ghilavi 🔷 یکی از اصول مهم اسلامی شناسی که متخذ از فرامین شریعت نبوی است، این است که در هنگام مواجهه با معارف و منابع اصیل اسلامی یا باید دارای قوه استنباط و اجتهاد باشیم یا اینکه از استنباطات و اجتهادات فقهای اسلامی بهره برداری کنیم. 🔶 این دستور در مذهب تشیع در دو بخش اجرایی می شود، هم در بخش منابع معارفی و هم در مباحث فقهی یعنی هم برای فهم روایات و آیات معارفی و هم در حوزه مباحث فقهی باید از نظرات متخصصین بهره مند شد و از مراجعه مستقیم - هرچند ثمراتی داشته باشد - پرهیز کرد. این دستور دو علت مهم دارد، علت اول این است که برداشت غیر مجتهد حجیت در مقام عمل ندارد و در ثانی اگر با مقدماتش هم انجام نگیرد، مایه انحراف و کج فهمی خواهد شد. 🔷 این کج فهمی ها گاهی اوقات در طول تاریخ باعث ایجاد مکاتب فکری و دنباله های اجتماعی غلط و دامنه داری شده اند که نمونه تام و بارز آن را می تواند در جریان فکری #خوارج یا ظاهری گری های اهل حدیث مشاهده کرد. البته این جریانات بیشتر در میان اهل سنت رواج داشته است لکن در اعصار اخیر هم در میان شیعیان اتفاقات و انحرافات غلطی از این قبیل رخ داده است. جریانات شیعی تا کنون هیچگاه عموميت پیدا نکرده و این مقدار شدید نشده اند که علاوه بر یک تفکر و مبنای علمی، تبدیل به یک جریان اجتماعی اثر گذار گردند، اما كم و بيش تا آن اندازه كه آزار اهل تحقيق را فراهم كند در قرون اخیر وجود داشته و دارد. 🔶 دامنه این کج فهمی و کم فهمی به آنجا می رسد که معارف و دستورات والا و مترقی اسلامی را در حد فهم ظاهری از روایات و آیات پایین می آورد و باعث می شود یک تفسیر غلط و ناقص در مواجهه با منابع اسلامی برای خواننده خود به همراه داشته باشد. ✅ دو ثمره سلوک بر مسیر صحیح 🔷 اصلاح این رویه دو ثمره مهم و اساسی دارد، اولین ثمره آن فهم دقیق و موثر از معارف اسلامی است به نحوی که عالمِ عامل به آنها را بصیرتی #فرقان ساز می بخشد و باعث می شود در مسیر حق خواهی و حق طلبی انسان به نجاح و پیروزی برسد. 🔷 دومین ثمره سلوک بر طریق صحیح، در ابلاغ رسالت الهی در عصر کثرت دنیاگرایی و خروج عباد از حیرت به هدایت روشن می گردد. در عصر حاضر که به دلایل مختلف، بسیاری از مخاطبین تبلیغ اسلامی بجای چیستی احکام و معارف به دنبال چرایی آن هستند، تنها و تنها این رویه است که ما را به سر منزل مقصود می رساند و پاسخ بسیاری از چرایی های اصیل بشری را ارائه می دهد. 💠 برای اینکه این نوشتار بیش از این امتداد نیابد به همین میزان اکتفا می کنیم و منشا این نوشتار را که روح حاکم بر یک مطلب کوتاه از استاد شهید مرتضی مطهری است را با هم مرور می کنیم. البته کل آثار استاد شهید یکپارچه از این جنس است و اگر به چنین عینکی خوانده شود ثمرات و برکات فراوانی به دنبال خواهد داشت. 🔷 استاد شهید در کتاب عدل الهی چنین می فرماید: 📖 آنچه در حساب خدا مايه ارزش اعمال است كيفيت است نه كميت. توجه نكردن به اين نكته سبب شده گروهى از مردم در برخى از اعمال فوق العاده با ارزش اولياء خدا وقتى كه حجم اجتماعى آنها را كوچك ديده ‏اند افسانه‏ سازى كنند. مثلًا درباره انگشترى كه امير المؤمنين على (ع) در حال ركوع به فقير دادند و آيه درباره‏ اش نازل گشت گفته‏ اند ارزش آن معادل خراج سوريّه و شامات بوده است؛ و براى اينكه مردم باور كنند، شكل روايت به آن داده ‏اند. 📖 به نظر اينان شگفت بوده است كه درباره انفاق يك انگشتر حقير، آيه ‏اى عظيم از قرآن نازل شود؛ و چون نتوانسته ‏اند اين معنى را باور كنند افسانه سازى كرده بهاى مادى آن را بالا برده‏ اند؛ فكر نكرده ‏اند انگشترى كه معادل خراج سوريّه و شام باشد، در مدينه فقير و بيچاره، زينت بخش دست على (ع) نخواهد بود. فرضاً چنين انگشترى در دست على (ع) مى‏ بود او آن را به يك گدا نمى ‏داد بلكه با چنان انگشترى مدينه را آباد مى ‏كرد و همه بينوايان شهر را نجات مى‏ داد. 📖 #عقل افسانه سازان درك نكرده است كه عمل بزرگ در نزد خدا حسابى غير از حسابهاى مادى دارد؛ گويى ايشان پنداشته ‏اند كه گرانقيمت بودن انگشتر چشم خدا را- معاذ اللّه- خيره كرده و او را وادار به تحسين كرده است كه آفرين به على، چه كار بزرگى انجام داد! 📖 نمى ‏دانم اين كوته ‏فكران، درباره قرصه‏ هاى جوينى كه على (ع) و خاندانش انفاق كردند و سوره «هل اتى» در شأن آنان نازل شد چه فكرى كرده‏ اند؟ لابد در آنجا هم مى‏ گويند آرد آن نانها از جو نبوده مثلًا براده طلا بوده است! 📖 نه، چنين نيست. اهميت عمل على (ع) و خاندانش از جنبه مادى كه نظرهاى ما را جلب مى ‏كند نيست؛ اهميت عمل آنان در اين است كه عملى پاك و صددرصد خالص براى خدا بوده است، در آن حدّ از اخلاص كه براى ما قابل تصوّر هم نيست، اخلاصى كه در ملكوت اعلى انعكاس يافته و عكس العمل تمجيد و تحسين به وجود آورده است. به قول شيخ فريد الدين عطّار نيشابورى: گذشته زين جهان وصف سنانش/ گذشته ز آن جهان وصف سه نانش‏ (*) 🔷 همانگونه که در کلام استاد شهید واضح است، مراجعه به منابع اسلامی و توصیف آنها بدون اتکا بر یک مبنای اسلام شناسی قوی، در حوزه معارف اسلامی باعث می شود هم سطح معارف و جایگاه انسان تنزل پیدا کند و هم به مرور زمان به انحراف در فهم و کج فهی منتهی می شود. 🔶 در انتها پیشنهاد می کنم برای آشنایی بیشتر با این منظر یکبار دیگر کتاب شریف #داستان_راستانِ استاد شهید مرتضی مطهری را با این نگاه بخوانید. سفارش به این کتاب نه به این خاطر است که مطالبش ساده و آسان ترین کتاب شهید مطهری است بلکه به این خاطر باید باشد که حکایاتی عبرت آموز که از یک فیلتر اجتهادی و انسان شناس عبور کرده است را در بردارد. 🔷بهترین روش القا نوع نگاه صحیح به مسائل اسلامی در مراحل پایین تربیت این است که یک مربی به مخاطب خود بیاموزد که در مواجهه با مسائل چگونه باید عبرت آموزی داشته باشد و استاد شهید مرتضی مطهری در این کتاب به صورت ناخودآگاه این عینک دید را برای خواننده بوجود می آورد، اگر به این مسئله التفات باشد! * مجموعه ‏آثار استاد شهيد مطهرى، ج‏1، ص 302 #اندیشه_مطهر #اجتهاد ۹۹/۶/۱۳ @almorsalaat

⁉️ #پرسش_شما 1️⃣ شهید مطهری در آثارشان یک اصلی را بیان کرده اند وآن را اثبات می کنند. آن اصل این است که «#هدف_وسیله_را_توجیه_نمی_کند». به عبارت دیگر برای هدف مقدس، نمیتوان از وسایل نامشروع، استفاده کرد. 2️⃣ در کتاب سیره معصومین ص158، استاد مطهری در رابطه با استخدام افراد شیعه در دستگاه حکومت جائر، مطالبی را ذکر کرده و تایید حضرت کاظم (ع) نسبت به علی بن یقطین را بیان می کند؛ عبارت کتاب این است: 🔅 «حال حضرت موسی بن جعفری که صفان جمال را که صرفا همکاری میکند و وجودش فقط به نفع آنهاست، منع میکند و میفرماید: چرا تو شتر هایت را به هارون اجاره میدهی؟!، علی بن یقطین را که محرمانه با او سر و سرّی دارد و شیعه است و تشیع خودش را کتمان میکند، تشویق مینماید که حتما در این دستگاه باش ولی کتمان کن و کسی نفهمد که تو شیعه هستی. وضو را مطابق وضوی آنها بگیر. نماز را مطابق نماز آنها بخوان. تشیع خودت را به اشدّ مراتب، مخفی کن اما در دستگاه آنها باش که بتوانی کار بکنی. این همان چیزی است که همه ی منطق ها اجازه میدهد. هر آدمی با هر مسلکی به افراد خودش اجازه میدهد که با حفظ مسلک خود و به شرط اینکه هدف، کار برای مسلک خود باشد نه برای طرف، وارد دستگاه دشمن شود. یعنی آن دستگاه را استخدام کنند برای هدف خودشان؛ نه دستگاه، آنها را استخدام کرده باشد برای هدف خود. شکلش فرق میکند. یکی جزء دستگاه است، نیروی او صرف منافع دستگاه میشود و یکی جزء دستگاه است، نیروی دستگاه را در جهت مصالح و منافع آن هدف و ایده¬ای ک خودش دارد، استخدام میکند.» ❓ حال سوال این است که علی بن یقطین، شیعه است. به طوری که خود شهید مطهری از روایاتی که در مدح و ستایش اینگونه افراد آمده، اینطور برداشت می کند که روایات، این افراد را در ردیف اولیاء اللهِ درجه‌ی اول، معرفی کرده است. علی بن یقطین شیعه است و اعتقاداتی دارد. اما امام (ع) به او میگوید: اعتقادات خود را کتمان کن. مطابق نظر آنها وضو بگیر و نماز بخوان؛ به این دلیل که از دستگاه دشمن در جهت مصالح و منافعِ هدفش استفاده کند. ◀️ به عبارت دیگر بخاطر هدفی که دارد، از عمل به اعتقاداتش صرف نظر کرده و طبق میل دشمن و حکومت جائر، عمل بکند. (البته عملِ به ظاهر. نه اینکه اعتقاداتش تغییر کرده باشد). ⁉️ این بیان چگونه با اصلی که استاد شهید بیان فرمودند (هدف، وسیله را توجیه نمیکند)، سازگار است؟ ⁉️اگر بخواهیم سوال را کلی‌تر مطرح کنیم، باید بگوییم چه رابطه‌ای بین این اصل (هدف، وسیله را توجیه نمی کند) و اصلِ تقیه وجود دارد؟ ✅ پاسخ به سوال را در پست بعدی از #استاد_قاسمی می شنویم. #مرحله_سوم #بینش_پژوهان #فلسفه_اخلاق #اجتهاد @bineshemotahar_qom کانال جامع اندیشه های شهید مطهری

🎙 استاد شهید مرتضی مطهری 🔰 انْتُم الْاطِبّاءُ وَ نَحْنُ الصَّيادِلَةُ / ارزش اجتهاد در اسلام 🔷 يكى از محدثين معروف قرن دوم هجرى از يكى از فقهاى معروف آن عصر مسئله‏اى پرسيد و او جواب داد. محدث پرسيد به چه دليل؟ گفت به موجب فلان حديثى كه خودت از پيغمبر براى ما روايت كرده‏اى. مرد محدث پس از تأمل دريافت كه فقيه راست مى‏ گويد و از آن حديث مى‏ توان حكم اين مسئله را استخراج و استنباط كرد. بار ديگر آن محدث مسئله ديگرى از آن فقيه پرسيد و فقيه جواب داد. پرسيد دليل تو چيست؟ گفت فلان روايت كه باز تو خود براى ما روايت كردى. 🔶 محدث بار ديگر تأمل كرد و ديد فقيه راست مى‏ گويد، از آن روايت نيز مى‏ توان اين حكم را استفاده و استنتاج كرد. محدث رو كرد به فقيه و منصفانه گفت: انْتُم الْاطِبّاءُ وَ نَحْنُ الصَّيادِلَةُ يعنى حقاً شما فقها و مجتهدان و اهل نظر پزشكان را مانيد و ما محدثان داروفروشان را. ✳️ اين داستان تاريخى مصداق حديث نبوى را روشن مى‏كند كه فرمود رُبَّ حامِلِ فِقْهٍ الى‏ مَنْ هُوَ افْقَهُ مِنْهُ.. #تفقه #اجتهاد #نظام_اندیشه @bineshemotahar_qom کانال جامع اندیشه های شهید مطهری

🔰 فاجعه قرن از نگاه شهید مطهری و راه حل آن 🔷 قرن ما يعنى قرن چهارده هجرى از نظر فقه و مقررات اسلامى قرن يك فاجعه است، يك فاجعه كم نظير. در اين قرن ما شاهد قربانى شدن مقررات اسلامى در مقابل مقررات اروپايى مى‏ باشيم. سنگرها را پى درپى از دست فقه اسلامى مى‏ گيرند. در مسائل قضائى، در مسائل مدنى، در مسائل خانوادگى، در مسائل جزائى و در ساير مسائل تدريجاً مقررات ناقص اروپايى جانشين مقررات اسلامى مى ‏گردد. امروز عملًا جز مقررات عبادى در انحصار اسلام نمانده است، ساير مقررات يا انحصاراً غير اسلامى است و يا مخلوطى است از مقررات اسلامى و غير اسلامى. 👆🏻👆🏻 این متن و این نگاه شهید مطهری به مسائل اجتماعی و وضعیت فقاهت در جامعه است. ایشان برای این فاجعه یک راه حل و الگوی طی مسیر را ارائه داده اند. حقا خودشون اول رهرو این مسیر بودند. 👇🏻👇🏻 در ادامه راهکار تفصیلی شهید مطهری برای حل این مسئله را می خوانیم #تفقه #اجتهاد #نظام_اندیشه @bineshemotahar_qom کانال جامع اندیشه های شهید مطهری