@soltannasir
{درد و دل 40}
{ تحقیقی در باره ریشه واژه ژن}
چون وارد بحث ژنتیک شدیم . بد ندیدم که اشاره ای به ریشه واژه «ژن» داشته باشیم . تا علاقه مندان و محصلین این رشته که در بین خوانندگان ما کم هم نیستند ریشه رشته تحصیلیشان را که به غلط فرنگی پنداشته می شود را بدانند.
{ واژه «کن» با فتحه حرف «ک» و اعراب سکون حرف«ن» «kan» در زبان اوستایی به معنای «کندن »است .
و همچنین برای این واژه در زبان اوستایی معنای دیگری نیز وجود دارد و آن , شیفته شدن و دوست داشتن و مهربانی است .
در دوران باستان نخستین خانه ها را بشر با کندن غارهایی دستی در کوه و یا در زمین بنا نموده است . دیرینگی این واژه به دیرینگی دوره کندن غارهای دستی در ایران می باشد .
واژه «کن» با اضافه شدن پسوند «دو» به صورت «کندو» که محل زندگی زنبور عسل است در آمده .که حفره هایی غار مانند در دل کندو وجود دارد که بی شباهت به شکل اولیه غارهای دستی ساخت بشر نیست .
همچنین نام «کن» با حفظ همین صورت اوستایی خود نام روستایی در اطراف تهران می باشد . که معمولا اهالی تهران نام این روستا را به همراه روستای مجاور آن «سولقان» با یکدیگر در محاورات به صورت «کن سولقون» بکار می گیرند .
همچنین نام «کن» در روستای «کدکن» از توابع نیشابور و «کناب » در اردبیل و «بروسکن» در خراسان نیز به همان صورت حفظ شده است .
اما یکی از بهترین سندهای تاریخی برای کاربرد این واژه نام کهن «کندوان» در 50 کیلومتری شهر تبریز می باشد . که خانه ها در این روستا با کندن در دل کوه ساخته شده است .
همچنین واژه کن با افزوده شدن حرف «ت» به قسمت پایانی آن , بگونه «کنت» «kant» در زبان پهلوی در آمده است .
که در نام شهر «سمرکنت » استعمال می شده است . که واژه «سمر کنت» بعدها به گونه «سمرقند » در آمده است .
و همچنین واژه «کنت» را در نام شهر «پنج کنت » در تاجیکستان می بینیم .
از همین واژه درزبان انگلیسی واژه country «کانتری» ساخته شده است .
و انگلیسیان نمی دانند که چرا این نام , برای روستا و کشور هر دو کاربرد دارد . 😊
واژه «کن» پس از اضافه شدن «ت» به بخش پایانی آن و ساختن واژه «کنت» با فرو افتادن «ن» میانی آن به گونه «کت» در آمده که آن نیز به نوعی پسوند مکان می باشد . و به عنوان مثال در پسوند نام شهر «اخیسکت» در تاجیکستان بکار رفته است . همچنین این واژه به گونه «کته» آشپزخانه نیز در آمده است .
همچنین این واژه در زبان استونیایی به شکل (koti) «کوتی» استعمال می شود که معنی خانه می دهد .
و همچنین در زبان انگلیسی این واژه به صورت های «cottage» به معنی خانه و«cage» به معنای قفس و «cote» به معنای خانه پرندگان در آمده است . 😊
از سویی واژه «کت » با سبکتر شدن «ت» به «د» به صورت «کد » در آمده که در صورت های «کدبانو» {به معنای نگهبان «کد» آشپزخانه } و «کدیور» بکار گرفته می شود .
همچنین واژه «کن» در زبان دامغانی به گونه «کان » در آمده که به معنای خانه کلاغ می باشد .
همچنین در علم زبان شناسی واک های «ک» و «خ» و «ش» به یکدیگر تبدیل می شود . چنانچه در نام میکاییل و میشاییل و میخاییل این تبدیل قابل مشاهده است .
واژه «کن» با تبدیل واک «ک» به «خ» تبدیل به «خن» شده است .
و به عنوان پسوند مکان و محل در واژه ای نظیر «گلخن» در فارسی بکار می رود .
و واژه «خن» به مانند «کن» که به «کان» تبدیل شده صورت «خان» در آمده است .و سپس در فارسی به صورت «خانه » در آمده است .
همچنین «کن» با جایگزینی واک «ک» با واک «ش» به صورت «شن» «shan» در آمده است .
و در واژه هایی نظیر «گلشن» به معنای جای گل و «بنشن» به معنای محل محل نخود و لوبیا است .
واژه «شن» با تغییر به صورت «شان» در نام روستای «شان دیز » در اطراف مشهد دیده می شود . که به معنای خانه ای است که به صورت دژ ساخته شده است .
از سویی دیگر در علم زبانشناسی «ش» و «خ» را یارای دگرگون شدن به «ز» نیز می باشد .
چنانچه واژه «افراخت » و «افراشت » در گذر زمان به «افراز » تبدیل شده است .
پس «خن» و «شن» به «زن» «zan» تبدیل می گردد . این واژه در کلماتی نظیر «آبزن » به معنای جایگاه آب و «کف زن» به معنای جایگاه کف می باشد که در گویش دامغانی به جای کف گیر بکار می رود . ...} ادامه 👇👇👇
#درد_ودل #ژن #ریشه #کن #کان
@soltannasir
🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍🙍
@soltannasir
{درد و دل 41}
{ تحقیقی در باره ریشه واژه ژن 2}
{بار دیگر به واژه «خانه» باز گردیم .
این واژه به لهجه تهرانی «خونه» است .
این واژه در زبان لری «هون» است .
در علم زبانشناسی «خ» و «ه» به یکدیگر تبدیل می شود . چنانچه واژه «هور » و «خور» هر دو به معنای خورشید می باشد . «هون » در زبان انگلیسی با تغییر جایگاه «ن» به «م» تبدیل به «هوم» «home» شده است .که به معنای خانه می باشد .
همچنین واژه «هون» در زبان ارمنی به گونه «هاناگ» در آمده است .
این واژه در زبان پارسی بگونه «هنگ» تغییر صورت داده است .
و در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی «هنگ» به معنای غار نیز می دهد .
هنگ افراسیاب = غار افراسیاب
همچنین در زبان ارمنی «هانل» به معنای کندن و در آوردن است .
اما زنان در ازمنه پیشین دارنده خانه بوده اند . و به زبان بهتر این مادران بوده اند که برای نگهبانی فرزندان خرد خویش , با دست و پنجه , و آنگاه با سنگ های نوک تیز , زمین و کوه را کنده اند . و در جوامع اولیه زنان در خانه های کنده شده در کوه زندگی می نمودند و مردان در دل طبیعت به شکار حیوانات می پرداختند .
پیشتر گفته شد که یکی از صورت های استعمال واژه «کن» شیفته شدن و دوست داشتن است . زیرا مردان شیفته ساکنین داخل «کن» ها یعنی زنان بودند . و این زنان بودند که در دل مردان مهر انگیختند و انگیزه ای برای زندگی آنان بودند .
از واژه «کن» کلمه «کینین » ساخته شد که به معنی وابسته به خانه (دختر)
می باشد .
از همین واژه در زبان اوستایی و پهلوی واژه های «کیتی » (kaiti) و«کنیا» (kanya) و «کنوکا» (kanuka) بر آمده است . که همه به معنای دوشیزه و دختر بوده است .
این واژه ها در زبان پهلوی به صورت «کنچک» (kanechak) در آمده و در زبان کوردی امروز همچنان به صورت «کنشک» مورد استفاده قرار می گیرد .
این واژه در زبان فارسی امروز بصورت «کنیزک» در آمده است .
و معنای اصلی این واژه«کنچک» به معنای«دوست داشتنی کوچک» است .
این واژه در زبان بلوچی و لری «کینچک» نامیده می شود . در زبان گیلانی «کیجا» در زبان تاتی «کنیا» در گویش های مختلف کردی به صورت های «کنیا» و «کناچه» و «کچ» و «کیژ» در آمده است .
و صورت آخرین این واژه در زبان کردی یعنی «کیژ» در زبان ترکی آذرباییجانی با تبدیل واک « ک» به «گ» و واک «ژ» به واک «ز» واژه «گیز» ساخته شده و «گیز» نیز به نوبه خود با تبدیل «گ» به «ق» تبدیل به واژه «قیز» شده است .
و این دو واژه به صورت «گز» و «قز» نیز تلفظ می شود .
اما از واژه «كن» به معني كندن سخن گفته شد. در ادامه بايد بگويم كه واژه (زن) از همين ريشه اوستايي است. زيرا اين زنان بودند كه با كندن غارهاي دستي در كوه ها و در زمين مردمان را در هنگامه يخبندان نجات دادند .
اين واژه در زبان اوستايي به گونه «جنی» (با فتحه جيم) در زبان سنسكريت «جن » با (فتحه جيم ) در زبان يوناني به گونه «ژن » در زبان لاتين ( ژينوس = نام استوره ) در زبان پارسي ميانه «ژن»( با فتحه ژ ) در زبان كردی و تالشي «ژن» ( با كسره ژ ) در زبان بلغاری به گونه «ژن»( با كسره ژ ) به معني زن و «ژنسكي» به معني زنانه و در زبان روسي «ژنا » به معني زن و «ژناتي » به معنی زن دار، «ژينه» و «ژينكو » در زبان فرانسوی به معني بانو «ژينكو كراسی» به معني زن سالاري، در زبان سمناني به گونه «جنيكا » و.... بكار مي رود كه همگي ريشه در همان ( كن ) اوستايی دارد .
همان گونه كه مي نگريد نزديكي گويش اروپايي اين واژه به گويش كردی و تالشی آن بسيار است. واژه ( ژن ) در زبان هاي اروپايي معني مفهومي نيز به خود گرفته است، چون زن توانايي زايندگی دارد آرام آرام اين واژه در زبان هاي اروپايی به اين مفهوم بكار رفت كه امروزه در واژه هايي مانند ( هيدرو + ژن = آب زا )و ( اكسي +ژن = هوا زا ) و دانش ( ژنتيك ) به كار مي رود.} 😊
{ بر گرفته از کتب و مقالات جناب فریدون جنیدی از زبان شناسان معاصر و متخصص در زبان های باستانی ایران }
امیدوارم عزیزان از این تحقیق گسترده ایشان لذت برده باشند .🙏
نکته : در علم زبان شناسی از بین رفتن زبان ها و گویش های محلی و متفاوت برای محقق این علم , یک فاجعه بشمار می رود . شما عزیزان خواننده دیدید که در این تحقیق چگونه گویش ها و زبان های محلی اقوام مختلف آریایی در فلات ایران بکمک آمد تا سیر تاریخی تغییر واژگانی مشخص شود . و اینکه چگونه بعضی از کلمات اگر در صورت اولیه و باستانی خویش «اوستایی» با زبان های اروپایی نسبت ندارد . اما در گویش ها و زبان های اقوام مختلف ایرانی کلماتی را می بینید که منشأ کلمات مردمان اروپایی می باشد .
به امید روزی که همه اقوام آریایی پیش از ظهور در زیر یک پرچم متحد زندگی نمایند . و سایر اقوام آریایی نیز به خاک مادری خویش بپیوندند .
ان شاء الله
#ژنتیک #زن #ژن #درد_ودل #ریشه
@soltannasir
❤️💛💚💙💜💖