مقدمه_ مزاج شناسی
ما در طب راه های تشخیص زیادی داریم که بفهمیم « ریشه ی بیماری از کجاست » .
امروزه راه های تشخیص زیادی وجود دارد . یکی از این راه ها « آزمایشگاه » است .
یکی دیگر از راه های تشخیص « ظاهر بدن » است مثل کف دست، ناخن، نبض ، عنبیه ، زبان و ...
در باب مزاج شناسی روایتی از امام صادق علیه السلام داریم که :
«معرفت نفس یعنی شاخت طبایع ، ارکان و ستون هایی که وجود انسان روی آن ها بنا شده است .»
این تنها روایتی از اهل بیت علیهم السلام است که در آن توضیح داده اند که « معرفت نفس » چیست .
سایر روایات اهل بیت علیهم السلام در مورد «اهمیت معرفت نفس » است نه « چیستی معرفت نفس »👈پس معرفت نفس که این قدر در دین ما به آن تاکید شده یعنی 《مزاج شناسی》
❣خداوند متعال برای شناخت بیماری علایمی را در بدن انسان قرار داده:
« درد» یکی از نشانه های بیماری است . ما بر اساس « نوع درد » ، مزاج و خلط را تشخیص داده و سپس درمان می کنیم .
« تغییر رنگ » هم از جمله نشانه های وجود بیماری است ؛ تیرگی رنگ پوست ، رنگ جوش ، رنگ لب ، رنگ زیر چشم و ...
« وجود ورم » در جاهای مختلف بدن نشانه وجود بیماری است .
« صداهای بدن » نشان دهنده وجود بیماری در بدن است ؛ صدای زانو ، صدای معده و ...
« چرک » « خون ریزی » « گرفتگی » همه علایم بیماری هستند .
این ها همه علایمی هستند که خداوند در بدن ما قرار داده که نیاز به « آزمایش » و بقیه ی راه ها نداشته باشیم .
📌بررسی و شناخت انواع مزاجها بصورت کلی👇
مزاج شناسی نوعی خود شناسی است
🔻عوامل مهم در تشخیص مزاج پایه شامل
شکل اعضا (,قد، استخوان بندی ،...)
گوشتی یا شحمی بودن بدن
افعال بدن (تند یا کند بودن )
حالت روحی فرد و......
اخلاط شامل👈 دم/ بلغم /صفرا / سودا
خلط یک ماده در بدن می باشد و قابل دیدن
حتما همه ی شما مشاهده کردید👇
⛽اگر خون انسان را در یک شیشه در بسته قرار دهیم(آزمایش خون در لوله آزمایش) و شب تا صبح بماند میبینیم که قسمت انتهای لوله خون تیره و بالاترش مقداری سفید رنگ و بالاترش مقداری سرخ و روی خون هم زرد هست
🔻در واقع آن قسمت تیره رنگ سودا
🔻قسمت سفید رنگ بلغم
🔻قسمت قرمز دم
🔻 قسمت زرد رنگ صفرا
این چهار خلط در بدن همهی ما وجود دارد و لازم است.
در واقع این خلط که همان خون است به سبب غذایی که میخوریم تولید میشود
غذا بعد از هضم معدی از طریق عروق ماساریقا از روده جذب و به کبد تحویل داده میشود
در کبد و طی حرارتی که میبینید تبدیل به خلط (خون) که همان کیموس کبدی است میشود
کیموس یا همان خون متشکل از چهار نوع خلط به نامهای دم، صفرا، سودا و بلغم است
مزاج چیست❓
کیفیتی است متشابه از ترکیب ارکان اربعه ( ارکان اربعه همون آب و باد و خاک و آتش هست )
مزاج : مفرد و مرکب
مفرد👈 گرم / سرد / تر /خشک
مرکب👈گرم و تر/ سرد و تر_گرم و خشک / سرد
تعریف در طب ایرانی ⬅️ جهان هستی متشکل از ۴ عنصر اصلی است که در مبحث قبل به آن اشاره کردیم
عناصر اربعه که بترتیب
عنصر خاک/عنصر آب/عنصر هوا/عنصر آتش
که همه اجزای هستی و حتی کوچکترین ذره ای که وجود دارد، این ۴ عنصر را در خود دارد و در نسبتهای مختلف در بدن همه ما وجود دارد
هر کدام از این عناصر صفات خاص خود را دارند به صورت خاص و مفرد
ترتیب این عناصر به دلیل اهمیت صفات آنهاست
به این صورت👇👇👇
آتش
هوا
آب
خاک
✴️عنصر اول: خاک
صفت خاک: سنگین بودن آن است پس در پایین ترین قرار دارد و در هر چیزی که این عنصر خاک بیشتر باشد آن عنصر سنگین تر است
مثال: میخچه پا که منشاء آن همین صفت خاک است و صفات دیگر...پس در پایین ترین ناحیه از بدن قرار دارد
🔻همچنین یکی از عملکرد خاک: سبب به هم پیوستگی و پایداری است ...مانند استحکام و شکل استخوانها.
✴️عنصر دوم آب
اولین صف آب سرد بودن آنست
آب سیال است (صفات سازگاری بودن)
البته آب هم سنگین است اما نه به سنگینی خاک.
پس در مرحله دوم و بالاتر از خاک قرار میگیرد
🔻یکی از عملکرد و وظایف آب تعدیل خشکی است تعدیل خشکی در رفتار و یا بدن. مثل خشکی پوست
✴️عنصر سوم هوا
صفت هوا: سبکی آنست
میل به بالا دارد و شکل پذیر است
صفت هوا رطوبت دهی است
✴️عنصر چهارم آتش
صفت آتش گرم بودن و گرم شدن است
سبک است و تمایل به بالا دارد ...از هوا سبک تر است. پس بعد از هوا قرار میگیرد و در جایگاه بالاترین است
🔻یکی از عملکرد آتش نرم کردن است
آتش سنگ را هم ذوب میکند
پس ارکان اربعه یا ۴ عنصر در ترکیب با همدیگر مزاج ها را تشکیل میدهند و نتیجه آن اخلاط هست
در واقع تعریف مزاج: کیفیتی حاصل از فعل و انفعالات آن ۴ عنصر است
۴ عنصر با هم واکنش نشان میدهند و هر کدام قویتر باشد بیشتر خود را نشان میدهد..یک عنصری کمتر و یک عنصری بیشتر...و به سبب همین کمی و زیاد مزاج شخص ایجاد میشود
خب...
چون در بدن همهی افراد این ۴ عنصر وجود دارد و در کنار هم هستند از همدیگر ب سبب مجاورتی که دارند تاثیر میگیرند و مزاج ترکیبی ایجاد میشود
توجه👇
آتش ⬅️ گرم
🌀ما بین آتش و آب⏪گرم و تر
هوا ⬅️ تَر
🌀مابین هوا و آب ⏪ سرد و تر
آب ⬅️ سرد
🌀مابین آب و خاک ⏪ سرد و خشک
خاک ⬅️ سرد
و ما بین هوا و خاک ⏪ گرم و خشک
بصورت چرخه☝️ آتش که بسوزد به خاک تبدیل میشود
هر کدام از این صفات بر دیگری غالب شد خود را بیشتر نشان میدهد
مثال:
بین عنصر خاک و آب ...
ظرفی را در نظر بگیریم که گنجایش ۱۰۰۰ واحد را داشته باشد در این ظرف ممکن است میلیونها ترکیب وجود داشته باشد
⏪مثلا ۹۹۹ تا واحد خاک و یک واحد آب
یا ۵۰۰ واحد خاک و ۵۰۰ واحد آب
☝️و خیلی ترکیبات دیگر...
در اینجا ترکیب دو واحد عنصر خاک و آب رو داریم... که سرد و خشک میباشد
اما اندازه ی واحد ها با هم متفاوت است. چون میلیونها صفت میتوانیم داشته باشیم
در واقع افرادی که مزاج سوداوی دارند در یک تیپ دستهی سرد و خشک قرار میگیرند
اما همه ی آنها مانند هم نیستند
⏪مثال دوم
اگر در فردی بطور مثال ۵۰۰ واحد آتش
۱۵۰ واحد خاک
۱۵۰ واحد هوا
و ۱۰۰ واحد آب وجود داشته باشد...
در اینجا عنصر آتش بیشتر است☝️ یعنی گرما بیشتر است
یا دو نفر مزاج گرم و خشک در یک تیپ هستند اما ممکن است در یگی گرما و یا خشکی بیشتر یا کمتر باشد
ممکن است شخص صفراوی مزاج با یک لیوان عرق کاسنی یا مصرف یک روز حالش خوب شود
اما یک شخص صفراوی مزاج دیگر با مصرف چندین لیوان در چند روز خوب شود
سلام و وقت بخیر بزرگواران
ایام سوگواری اقامون سید و سالار شهیدان رو خدمت شما تسلیت میگم...
کمی فاصله افتاد توی تدریس مزاج...ولی ان شالله عمری باشه...از همین امروز یا فردا ادامه مطالب خدمت شما بارگذاری میشه