🌀خلاصه تفسیر آیات ۶۵ و ۶۶ سوره مبارکه بقره 📌مورخ دوشنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۴ 📌استاد: حجة الاسلام عبدالمهدی مقدّمه - استاد وارد ادامه تفسیر آیه ۶۵ سوره بقره شدند؛ همان آیه‌ای که سرگذشت «اصحاب سبت» و مسخ به بوزینه را یادآوری می‌کند، و خدا این حادثه را به‌عنوان هشدار و تهدیدی برای یهود عصر پیامبر مطرح ساخت؛ این‌که اگر نسبت به قرآنِ «مصدّقِ تورات» اعراض کنند، گرفتار همان کیفر سابقین خواهند شد. - در آغاز بحث توضیح داده شد که «مصدّق بودن قرآن» یکی از اوصاف اختصاصی آن است؛ یعنی خطوط اصلی معارف الهی در کتاب‌های پیشین را تثبیت و تأیید می‌کند و انکارش برای اهل کتاب، توجیه‌پذیر نیست. 🔰 استدلال‌های اصلی - محور آیه، هشدار به اهل کتاب است: همان‌گونه که اصحاب سبت با حیله‌گری حکم الهی را شکستند و مسخ شدند، شما نیز اگر بر حق روشن گردن ننهید، سنت الهی نسبت به شما نیز جاری است. - استاد توضیح دادند که حادثه مسخ، «علت تامه»‌اش صرفاً صید شنبه نبود؛ بلکه مجموعه‌ای از ناسپاسی‌ها، انکارها و لجاجت‌های تاریخی بود که این گناه آخر، فقط «جزء اخیر علت» بود. - شدت غضب الهی بر بنی‌اسرائیل به‌سبب نعمت‌ها و معجزات بی‌شماری بود که دیده بودند: نجات از فرعون، شکافتن دریا، نزول منّ و سلوی، دوازده چشمه از سنگ، رفع کوه طور، و… اما با وجود این بیّنات، ناسپاسی ورزیدند. لذا مقایسه آنان با امت‌های دیگر قیاس مع‌الفارق است. - آیه ۱۶۳ اعراف بازخوانی شد تا روشن شود «آشکار شدن ماهی‌ها در شنبه» بخشی از امتحان الهی بوده؛ همان سنت جاری در زندگی انسان که در آن، امر منهیّ‌عنه در معرض ابتلا قرار می‌گیرد. - استاد اقسام مسخ را توضیح دادند: مسخ ملکی (ظهور صورت حیوانی در دنیا بدون تغییر ماهیت انسان) و مسخ ملکوتی (آشکار شدن حقیقت باطنی انسان در قیامت). نوع دوم قطعاً در قیامت رخ می‌دهد. - تبدیل ماهوی انسان به حیوان و انتقال روح به بدن حیوان، عقلاً محال است و هیچ دلیل دینی بر چنین چیزی وجود ندارد. - حقیقت انسان به روح اوست، نه به ظاهر جسمانی. و انسان بالقوه حامل دو قوه است: عقلِ ملکوتی و جهلِ حیوانی؛ و این دو لشکر دائماً در وجود انسان در جنگ‌اند. - اگر قوه عقل حاکم شود، انسان «برتر از ملائکه» است؛ و اگر قواى شهوت و غضب بر عقل غلبه کنند، انسان «أضلّ من البهائم» می‌شود. - استاد فرمودند: در قیامت، آن صورتی که در وجود انسان «غلبه» پیدا کرده، همان صورت ظهور می‌کند؛ این معنای دقیق مسخ ملکوتی است. - روایت پیامبر درباره محشور شدن امت‌ها به صورت‌های مختلف حیوانی، نه به معنای تغییر ماهیت، بلکه ظهور همین حقیقت ملکوتی است. 🔰 نتیجه‌گیری - پیام اصلی: ظاهر انسانی معیار انسانیت نیست؛ معیار، صورت باطنی ملکه‌شده است. - بنی‌اسرائیل چون صفات حیوانی را در وجود خود ملکه کردند، در دنیا مسخ ملکی دیدند و در آخرت نیز مسخ ملکوتی خواهند دید. - امت پیامبر از مسخ ملکی مصون است؛ به‌خاطر حفظ حرمت پیامبر و اهل‌بیت. اما مسخ ملکوتی برای هر انسانی ممکن و بلکه قطعی است اگر صفات حیوانی بر وجودش غلبه یافته باشد. - استاد جمع‌بندی کردند: انسان در جهاد نفس یا «فاتح» است، یا «شهید»، یا «اسیر»؛ و اسارت عقل در برابر شهوت، مقدمه حقیقی مسخ ملکوتی است. - حقیقت حشر نیز دقیقاً متناسب با همین صورت ملکوتی است: «صورتی که اندر وجودت غالب است، هم در آن تصویر حشرت واجب است.» 🔻 جلسات تفسیر قرآن کریم؛ یکشنبه تا چهارشنبه ساعت ۶:۰۰ صبح (بین الطلوعین) 🌐 تفسیر تسنیم: 🆔 https://eitaa.com/joinchat/4152754460Ca5feb01568