🟡شیعه و اندیشه بداء (۱۲)
💠تقریر و تعریف شیخ طوسی ره از بداء (۱)
🔺فالوجه فی هذه الأخبار أن نقول - إن صحّت - إنّه لا یمتنع أن یکون اللّه تعالی قد وقّت هذا الأمر فی الأوقات الّتی ذکرت، فلمّا تجدّد ما تجدّد تغیّرت المصلحة واقتضّت تأخیره إلی وقت آخر وکذلک فیما بعد ویکون الوقت الأوّل، وکلّ وقت یجوز أن یؤخّر مشروطا، بأن لا یتجدّد ما یقتضی المصلحة تأخیره إلی أن یجیء الوقت الّذی لا یغیّره شیء فیکون محتوما. وعلی هذا یتأوّل ما روی فی تأخیر الأعمار عن أوقاتها والزیادة فیها عند الدعاء [والصدقات] وصلة الأرحام وما روی فی تنقیص الأعمار عن أوقاتها إلی ما قبله عند فعل الظلم وقطع الرحم وغیر ذلک وهو تعالی وإن کان عالما بالأمرین، فلا یمتنع أن یکون أحدهما معلوما بشرط والآخر بلا شرط وهذه الجملة لا خلاف فیها بین أهل العدل. وعلی هذا یتأوّل أیضا ما روی من أخبارنا المتضمّنة للفظ البداء ویبیّن أنّ معناها النسخ علی ما یریده جمیع أهل العدل فیما یجوز فیه النسخ أو تغیّر شروطها إن کان طریقها الخبر عن الکائنات، لأنّ البداء فی اللغة هو الظهور، فلا یمتنع أن یظهر لنا من أفعال اللّه تعالی ما کنّا نظنّ خلافه، أو نعلم ولا نعلم شرطه. والوجه فی هذه الأخبار ما قدّمنا ذکره من تغیّر المصلحة فیه واقتضائها تأخیر الأمر إلی وقت آخر علی ما بیّناه دون ظهور الأمر له تعالی، فأنّا لا نقول به ولا نجوّزه، تعالی اللّه عن ذلک علوّا کبیرا.
📚کتاب الغیبة للطوسي رحمهُ الله
🔍شیخ طوسی (ره) در رابطه با روایاتی که گفته اند «در امر قیام ائمه علیهم السلام بداء شد و به سبب غضب خدا بر خلق بعد از شهادت امام حسین علیه السلام به تأخیر افتاد» گوید:
🔹اینکه خداوند این امر رو به تأخیر انداخته و وقت آن را تغییر داده است، مصلحت اینگونه اقتضا کرده است.
🔹کذا زیاد شدن عمر انسان بر مقدار خود با صله رحم و صدقه دادن نیز هر دو معلوم الهی اند(یعنی خداوند هم مقدار اجل اش را می داند هم آن مقدار هم بر آن زیاد خواهد شد با صله رحم کردن و صدقه دادنش).
🔹بداء در لغت به معنای ظهور است یعنی خداوند کاری انجام دهد و فعلی را از خود ظاهر کند که ما گمانش را نداشتیم، اخبار متضمنه بداء نیز به معنای نسخ در تکوین هستند.
🔹بداء به این معنا نیست که علم امری از خداوند مخفی باشد و بعد از ظاهر شدن مسأله و علم پیدا کردن حکم خود را تغییر دهد! تعالی الله عن ذلک! ما چنین معنایی را برای خداوند جائز نمی دانیم.
@Talabeh_nevesht110
🟡شیعه و اندیشه بداء (۱۳)
💠تقریر و تعریف شیخ طوسی ره از بداء (۲)
🔺و أمّا البداء فحقیقته فی اللّغة هو«الظّهور» و لذلک یقال: «بدا لنا سور المدینة»، و«بدا لنا وجه الرّأی»، و قال اللّه تعالی: وَ بَدا لَهُمْ سَیِّئاتُ ما عَمِلُوا و وَ بَدا لَهُمْ سَیِّئاتُ ما کَسَبُوا و یراد بذلک کلّه: «ظهر». و قد یستعمل ذلک فی العلم بالشّیء بعد أن لم یکن حاصلا، و کذلک فی الظّن. فأمّا إذا أضیفت هذه اللّفظة إلی اللّه تعالی فمنه ما یجوز إطلاقه علیه، و منه ما لا یجوز: فأمّا ما یجوز من ذلک، فهو ما أفاد النّسخ بعینه، و یکون إطلاق ذلک علیه علی ضرب من التّوسّع، و علی هذا الوجه یحمل جمیع ما ورد عن الصّادقین علیهما السّلام من الأخبار المتضمّنة لإضافة البداء إلی اللّه تعالی، دون ما لا یجوز علیه، من حصول العلم بعد أن لم یکن.
📚العدة فی اصول الفقة للشیخ الطوسی ره
🔹بداء در لغت به معنای ظهور و آشکار شدن است. وقتی لفظ بداء به خداوند اضافه شود یعنی گفته شود «بدا لله» چندین معنا میتوان از آن اراده کرد که بعضی ممکن و صحیح اند و بعضی محال اند و امکان ندارند.
🔹اما آن معنا از بداء که برای خداوند استعمالش جائز است عین معنای نسخ است و روایات بداء نیز بر این معنا حمل می شوند و در اطلاق بداء بر خداوند نوعی توسع و مجاز گویی است.
🔹آن معنا از بداء که محال است اینکه برای خداوند علم حاصل شود بعد از اینکه علمی نداشت.
⭕️خلاصه سخن شیخ طوسی چه در کتاب الغیبة چه در العدة اینست که بداء از روی جهل را ما امامیه برای خداوند روا نمی دانیم و اگر به بدائی معتقدیم آن بداء از روی علم و حکم به مصلحت است و خداوند به هر دو حالت چه بعد بداء چه قبل بداء علم دارد، همانند شیخ صدوق و مفید می گوید بداء یعنی ظاهر شدن حکم جدید از جانب خداوند.
@Talabeh_nevesht110
✏️تنزیه مذهب از اباطیل منسوبه و تبیین صحیح مواضع امامیه
🟤از دغدغه های قدماء از علماء شیعه (علیهم الرحمة) که در تألیفات بسیاری دیده می شود «تنزیه مذهب و تبیین و دفع و رفع شبهات و اتهامات» است، چرا که در آن روزگار امامیه در اثر حاکمیت سیاسی اهل سنت به طائفه ای شناسانده می شدند که عقاید انحرافی از قبیل تشبیه و تجسیم و غلو و خلاف قرآن دارند و با اینگونه شبهه پراکنی، صورت مذهب را در انظار عوام الناس تخریب می کردند (کما سنیان فعلی نیز با اقتدا به سلف طالح شان در این عصر ارتباطات هم براحتی عقاید شیعه را با ۱۸٠ درجه اختلاف برای عوام مردم شان بیان می کنند! یریدون لیطفئوا نور الله بافواههم والله متمّ نوره ولو کره الکافرون).
🔰شیخ صدوق در مقدمه کتاب التوحید می نویسد: إن الذی دعانی إلی تألیف کتابی هذا أنی وجدت قوما من المخالفین لنا ینسبون عصابتنا إلی القول بالتشبیه و الجبر لما وجدوا فی کتبهم من الأخبار التی جهلوا تفسیرها و لم یعرفوا معانیها و وضعوها فی غیر موضعها و لم یقابلوا بألفاظها ألفاظ القرآن فقبحوا بذلک عند الجهال صورة مذهبنا و لبسوا علیهم طریقتنا و صدوا الناس عن دین الله و حملوهم علی جحود حجج الله؛ چیزی که مرا بر تألیف این کتاب برانگیخت، تهمت ها و نسبت های ناروای مخالفین مان بود که ما را به تشبیه و جبر متهم می کردند بخاطر وجود روایاتی در کتب ما شیعیان که تفسیر آن را درست نمی دانستند! به این وسیله صورت مذهب ما را در انظار بی خبران از مردم زشت نشان می دادند و طریقت ما را باطل نشان داده و مانع می شدند تا مردم مذهب ما را اختیار کنند و با اینگونه شبهه پراکنی ها مردم را بر انکار امامت و ولایت الهیه ائمه هدی علیهم السلام وا می داشتند.
📜مقدمه کتاب توحید
🔰شیخ صدوق کتاب الاعتقادات خود را در تبیین و توضیح عقاید امامیه در مقابل شبهات و اتهامات مخالفین نوشته است، هر چند در مقدمه کتاب به چنین هدفی تصریح نکرده است، ولی با این حال با تأمل در الاعتقادات او کثیراً می بینیم که در هر باب با «اعتقادنا...» آغاز می کند و در آخر متذکر می شود که این عقیده ما است نه آن چیزی که مخالفین شبهه پراکنی می کنند و می گویند شیعیان عقیده شان این است و اباطیلی را به ما به دروغ نسبت می دهند. (باب الاعتقاد فی الارادة و المشیئة، باب الاعتقاد فی مبلغ القرآن، باب فی صفة اعتقاد الإمامیة فی التوحید، باب الاعتقاد فی البداء)
🔰شیخ مفید در المسائل الصاغانیة می نویسد: فقد وقفت أدام الله عزك علي ماذكرت عن شيخ بناحيتك من أصحاب الرأي و ما هو عليه من التحريك في عداوة أولياء الله منهم والتبديع لهم فيما يذهبون إليه من الأحكام المأثورة عن أئمة الهدي من آل محمد ع و أنه قدلج بذكر عشر مسائل عزي إليهم فيها أقوالا قصد بها التشنيع وحكم عليهم فيها بالتضليل وادعي أنهم خارجون بها عن الإيمان مخالفون بمقالهم فيهانصوص القرآن؛ آگاه شدم که تو میخواهی جواب شبهات شیخی از اصحاب رأی (اهل سنت) را بدهم که سعی در تحریک مردم بر دشمنی با دوستان خدا (شیعه) دارد و آنان را به بدعت گذاری در احکام دینی متهم می کند و سوالاتی را مطرح کرده است که می خواهد با این سوالات به مذهب طعنه بزند و شیعیان را متهم به گمراهی کند و بگوید اعتقادات این طائفه مخالف با نصوص قرآنی است!
📜مقدمه المسائل الصاغانیة
🔰شیخ طوسی در تهذیب الاحکام می نویسد: حَتَّى جَعَلَ مُخَالِفُونَا ذَلِكَ مِنْ أَعْظَمِ اَلطُّعُونِ عَلَى مَذْهَبِنَا وَ تَطَرَّقُوا بِذَلِكَ إِلَى إِبْطَالِ مُعْتَقَدِنَا ... كَثِيرٌ مِنْهُمْ رَجَعَ عَنِ اِعْتِقَادِ اَلْحَقِّ لِمَا اِشْتَبَهَ عَلَيْهِ اَلْوَجْهُ فِي ذَلِكَ؛ مخالفین مان مسأله اختلاف روایات ما را یکی از بزرگ ترین طعن ها بر مذهب مان قرار دادند و به این وسیله خواستند اصل عقاید ما را نیز مورد هدف قرار دهند (بگویند این همه اختلاف در روایات امامان تان نشان از عدم عصمت شان و مؤید نبودن شان از جانب خداوند است) تا جایی که بسیاری از شیعیان از عقیده حقی که داشتند بخاطر همین شبهه برگشتند و از مذهب خارج شدند.
📜مقدمه تهذیب الاحکام
🔰همو در المبسوط می نویسد: أما بعد فإنی لا أزال أسمع معاشر مخالفینا من المتفقهة و المنتسبین إلی علم الفروع یستحقرون فقه أصحابنا الإمامیة، و یستنزرونه، و ینسبونهم إلی قلة الفروع و قلة المسائل، و یقولون: إنهم أهل حشو و مناقضة، و إن من ینفی القیاس و الاجتهاد لا طریق له إلی کثرة المسائل و لا التفریع علی الأصول لأن جل ذلک و جمهوره مأخوذ من هذین الطریقین؛ از مخالفین مان دائما این شبهه را می شنویم که فقه مذهب امامیه را مورد تحقیر و تمسخر قرار می دهند و می گویند این جماعت حشوی اند و اهل تناقض! فروعات و مسائل فقهی شان کم است! چرا که منکر اجتهاد و قیاس شدند و کسی که منکر این دو طریق شود فقه اش نیز همینطور ناقص و دچار کاستی خواهد بود!
📜مقدمه المبسوط فی فقه الامامیة
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۱)
💠بزرگانی از علمایِ امامیه که از تابعین منهج وثوق صدوری و تصحیح متنی اند، یکی از شواهد برای صحت یا سقم حدیث را «عرضه حدیث بر حکم عقل» می دانند! اگر روایتی موافق با عقل بود مقبول است و اگر مخالف عقل بود مردود است.
🔺میتوان شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی (علیهم الرحمة) را از قائلین به این منهج شمرد که در کتب خود تصریح کردند یکی از شواهد و مؤیدات برای مقبولیت حدیثی، موافقت آن حدیث با حکم عقل است و کذا از شواهد برای بطلان و مجعولیت حدیثی، مخالفت آن حدیث با حکم عقل است.
✔️فارغ از درستی یا نادرستی این منهج، سوالات بسیاری در این رابطه وجود دارد که:
🔸این منهج در چه احادیثی کاربرد دارد؟ عقاید؟ فقهیات؟ اخلاقیات؟ تاریخی؟
🔸سند و مدرک این نوع نقد و بررسی احادیث چیست؟
🔸مراد به «احکام عقلیه» که این دسته از علماء مطرح کردند؟
🔸عقل مشکک آدمی که با نقصان و زیادت مواجهه دارد، چطور معیار سنجش صحت احادیث منسوبه به اهل بیت علیهم السلام قرار می گیرد؟! هر کسی با هر مقدار عقلی که دارد به جان احادیث بیفتد؟!
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۲)
✍🏼شیخ مفید (ره) در این رابطه می نویسد:
🔹فأما خبر الواحد القاطع للعذر فهو الّذي يقترن إليه دليل يفضي بالناظر فيه إلى العلم بصحة مخبره و ربما كان الدليل حجة من عقل و ربما كان شاهدا من عرف و ربما كان إجماعا بغير خلف فمتى خلا خبر الواحد من دلالة يقطع بها على صحة مخبره فإنه كما قدمناه ليس بحجة.
📚التذكره باصول الفقه ص ۴۴
⬆️شیخ خبر واحد را در صورتی حجت و قابل عمل می داند که مقترن به دلیلی شود که انسان را به قطع و یقین می رساند که راوی این روایت دروغ نگفته است، از جمله از این دلایل و شواهد مقترنه «دلیل عقلی» است.
✍🏼همو در تصحیح الاعتقادات می نویسد:
🔹كذلك إن وجدنا حديثا يخالف أحكام العقول أطرحناه لقضية العقل بفساده.
📚تصحيح اعتقادات الإمامية ص ۱۴۹
⬆️هر حدیثی که با «حکم عقل» مخالفت داشته باشد مطروح و مردود است و به حکم عقل کنار گذاشته می شود.
🔺همچنین شیخ در موارد بسیاری دیده شده است که روایات را بر اساس موافقت یا مخالفت با عقل و شرع (کتاب و سنت قطعیه محکمه) بررسی می کند:
💠در المسائل السرویة می نویسد: قد روي أن أسماءهم كانت مكتوبة إذ ذاك على العرش و أن آدم (ع) لما تاب إلى الله عز و جل و ناجاه بقبول توبته سأله بحقهم عليه و محلهم عنده فأجابه. و هذا غير منكر في العقول و لا مضاد للشرع المنقول و قد رواه الصالحون الثقات المأمونون و سلم لروايته طائفة الحق و لا طريق إلى إنكاره. (المسائل السرویة ص ۴٠)
💠در کتاب اوائل المقالات موارد بسیاری را از نظر عقل و سمع بررسی می کند: ۱. در رابطه با وحی شدن به ائمه علیهم السلام می گوید: إن العقل لا يمنع من نزول الوحي إليهم. (اوائل المقالات ص ۶۸) ۲. در مورد اینکه ائمه علیهم السلام به هر زبانی عالم هستند: إنه ليس يمتنع ذلك منهم و لاواجب من جهة العقل والقياس (اوائل المقالات ص ۶۷) ۳. در مورد تحریف نقصان از قرآن می گوید: و أما النقصان فإن العقول لاتحيله و لاتمنع من وقوعه. (اوائل المقالات ص ۸۱)
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۳)
✍🏼سید مرتضی (ره) نیز از قائلین به این منهج است که می نویسد:
🔹اعلم أنه لا یجب الإقرار بما تضمنه الروایات، فان الحدیث المروی فی کتب الشیعة و کتب جمیع مخالفینا، یتضمن ضروب الخطأ و صنوف الباطل، من محال لا یجوز أن یتصور، و من باطل قد دل الدلیل علی بطلانه و فساده، کالتشبیه و الجبر و الرؤیة و القول بالصفات القدیمة. و من هذا الذی یحصی أو یحصر ما فی الأحادیث من الأباطیل. و لهذا وجب نقد الحدیث بعرضه علی العقول، فإذا سلم علیها عرض علی الأدلة الصحیحة، کالقرآن و ما فی معناه، فإذا سلم علیها جوز أن یکون حقا و المخبر به صادقا.
📚جوابات المسائل الطرابلسیات الثالثة (رسائل الشریف المرتضی ج ۱ ص ۴٠۹)
⬆️صراحت و شدت سید نسبت به اخبار آحاد عجیب است! او میگوید: اقرار و التزام به همه احادیث و روایات مرویه در کتب شیعه و سنی واجب نیست چرا که روایاتی هستند که متضمن اباطیل و اشتباهات و محالاتی اند که دلیل عقلی بر بطلان شان وجود دارد! بخاطر وجود همین اباطیل در متن احادیث، لازم است ما احادیث را نقد کنیم و بر عقل عرضه شان کنیم و اگر موافق عقل بود به ادله دیگر مانند قرآن عرضه کنیم، اگر موافق عقل و ادله دیگر بود در این صورت ممکن خواهد بود که متنش حق باشد و راوی اش راست گفته باشد.
🔺سید مرتضی (ره) در کتب متعدده خود به مبنای «عرضه حدیث بر عقل» تأکید دارد:
💠در رابطه با روایت «ان المیت لیعذب ببکاء الحی علیه؛ مُرده با گریه زندگان بر او عذاب می شود» می گوید: به حکم قطعی عقل قبیح است که کسی را به گناه دیگری عذاب کنند! پس باید این روایت ظاهرش رد شود و تأویل گردد به وجهی که موافق ادله باشد.(الأمالي للمرتضی ج ۲ ص ۱۷)
💠در رابطه با روایاتی که منافی عصمت رسول اکرم صلی الله علیه و آله است، می گوید: اینگونه روایات تحریف و دروغ اند چرا که عقلا ثابت شده است که رسول خدا و دیگر انبیاء معصوم از چنین اعمالی اند.(الأمالي للمرتضی ج ۲ ص ۱۲۸)
💠در رابطه با روایت کتاب کافی از امام صادق علیه السلام که خداوند می تواند دنیا را بدون کوچک کردنش داخل در تخم مرغی - بدون بزرگ کردنش - کند! می نویسد: بنظر ارجح این روایت با اینکه شیخ کلینی (ره) نقل کرده، جعلی است! چرا که مستلزم امر محال عقلیست، بسیار می شود که شیخ کلینی و دیگر اصحاب امامیه (رحمهم الله) روایاتی نقل می کنند که ظاهرشان متضمن امور باطله و مستحیله است.(جوابات المسائل الطرابلسیات الثالثة، مسأله ۱۳)
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۴)
✍🏼شیخ طوسی (ره) نیز از قائلین به این منهج است که می نویسد:
🔹فأما الخبر المدعى في هذا الباب، فلا يلتفت اليه، لان الاخبار تبنى على ادلة العقول، فاذا علمنا بدليل العقل ان الانبياء لايجوز عليهم المعاصي تأولنا كل خبر يتضمن خلافه او ابطلناه، كما نفعل ذلك بأخبار الجبر والتشبيه.
📚التبيان في تفسير القرآن ج ۵ ص ۵۵
⬆️روایات باید مطابق دلیل عقلی باشند و وقتی به حکم عقل عصمت انبیاء ثابت شده است، اگر روایتی بر خلاف عصمت نیز بود یا تأویل می کنیم یا رد و ابطال می کنیم، همینطور است حکم روایاتی که در اثبات جبر و تشبیه (دو مقوله خلاف حکم عقل) است.
❇️همو در کتاب استبصار و العدة ذکر می کند که یکی از قرائن برای قوت خبر واحد و علم آور بودن آن، مطابقت و موافقت روایت با حکم عقل و ادله عقلیه است.
📚الإستبصار ج ۱ ص ۳
📚العدة فی اصول الفقه ج ۱ ص ۱۴۳
🔺شیخ طوسی در موارد متعددی از کتب خود به این منهج تأکید دارد:
💠در المسائل الحائريّات در رابطه با روایتی که از امام صادق علیه السلام در اثبات مذهب معتزله در تحابط است، می نویسد: این خبر واحد است، دلیل عقلی داریم که عقیده تحابط باطل است، حتی اگر این روایت صحیح هم باشد از آنجا که با دلیل عقلی معارض است تأویل می شود تا موافق حکم عقل شود.(الرسائل العشر ص ۳۲۵)
💠در رابطه با روایتی که از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است «أفضل الجهاد كلمة حق عند سلطان جائر يقتل عليها: برترین جهاد سخن حقی است که در نزد سلطان ستمگر گفته شود و بخاطر آن انسان کشته گردد» می نویسد: خبر واحدی است که خلاف حکم عقل می باشد و نمی تواند با دلیل و حکم عقل معارضه کند. (التبيان في تفسير القرآن ج ۴ ص ۴۲۳)
💠در رابطه با روایت عالم ذرّ و اینکه بنی آدم از صلب آدم خارج شدند و از ایشان عهد گرفته شد، می نویسد: این روایت ضعیف است که عقل حکم می کند چنین چیزی محال است. (التبيان في تفسير القرآن ج ۳ ص ۴۵۹)
💠در الغیبة در رابطه با روایتی از امان صادق علیه السلام در مرگ امام قائم (عجل الله فرجه) قبل از ظهورش است، می نویسد: این خبر واحدی است که علم آور نیست و نمی توان با چنین خبری از آنچه که عقل بر آن حکم می کند دست کشید (عقل حکم می کند که باید در هر زمانی امامی حیّ وجود داشته باشد) و باید تأویل کرد که تأویلش اینست که یاد و ذکر قائم میمیرد و به فراموشی سپرده می شود. (الغيبة ص ۴۲۳)
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۵)
🔺در میان متکلمین قاعده ای مشهور است که بسیار استفاده می شود، آن قاعده عبارت است از «تأویل یا ابطال دلیل نقلی زمانی که با دلیل عقلی در تناقض و تعارض باشد». متکلمین، خصوصا متکلمین امامیه از این قاعده بسیار در مباحث کلامی استفاده کرده اند و اساساً یکی از دلایل تأویل صفاتی چون «ید» به قدرت همین قاعده است، چرا که اثبات صفت ید به معنای دست آدمی برای خداوند در تعارض با دلیل عقلی است که در جای خود مقرر شده است خداوند جسم نیست و از هر گونه ترکیبی منزه است.
✍🏼خواجه نصیر الدین طوسی (ره) در تجرید می نویسد:
🔹و یجب تأویله عند التعارض.
⬆️واجب است تأویل ادله لفظیه نقلیه زمانی که با ادله عقلیه در تعارض باشد.
✍🏼علامه حلی (ره) در شرح بر این کلام خواجه چنین می فرماید:
🔹إذا تعارض دلیلان نقلیان أو دلیل عقلی و نقلی وجب تأویل النقل أما مع تعارض النقلین فظاهر لامتناع تناقض الأدلة و أما مع تعارض العقلی و النقلی فکذلک أیضا و إنما خصصنا النقلی بالتأویل لامتناع العمل بهما و إلغائهما و العمل بالنقلی و إبطال العقلی لأن العقلی أصل للنقلی فلو أبطلنا الأصل لزم إبطال الفرع أیضا فوجب العدول إلی تأویل النقلی و إبقاء الدلیل العقلی علی مقتضاه.
📚کشف المراد ص ۲۴۴
⬆️که اشاره دارد به قاعده ای که گفتیم، هر زمان بین دلیل نقلی و عقلی تعارض صورت بگیرد لازم است دلیل نقلی تأویل شده و از ظاهر آن دست برداشته شود! گفته نمی شود که چرا از دلیل عقلی دست بر نمی داریم؟ چرا که گوییم دلیل عقلی اصل و سند دلیل نقلی است و اصل (دلیل عقلی) را اگر ابطال کنیم، لازم می آید فرع (دلیل نقلی) آن اصل نیز باطل شود.
🔺از اهل سنت نیز متکلمین عقل گرایشان مانند فخر رازی این قاعده را تأیید کردند، لکن سلفیه ظاهرگرا اهل سنت چون ابن تیمیه شدیدا با این قاعده مخالفت کردند و اهل تأویل را مذمت کردند. ابن تیمیه کتابی در این رابطه در رد بر این قاعده و کسانی که می گویند دلیل عقلی مقدم و اصل می باشد، دارد که نام کتاب «درء تعارض العقل والنقل» است.
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۶)
🔍ادله نقلیه در اثبات این منهج
1⃣امام رضا علیه السلام فرمود: اَلْعَقْلُ يُعْرَفُ بِهِ اَلصَّادِقُ عَلَى اَللَّهِ فَيُصَدِّقُهُ وَ اَلْكَاذِبُ عَلَى اَللَّهِ فَيُكَذِّبُهُ؛ در این زمان حجت خدا بر مردم عقل است که بوسيله آن راستگو را ميشناسد و تصديقش ميكند و دروغگو را ميشناسد و تكذيبش مينمايد.
📚الکافي ج ۱، ص ۲۴
🔺به این روایت به این شکل استدلال شده است که مراد به عقل، عقل آدمیان است که بوسیله آن می توان روایات دروغین را از صحیح تشخیص داد و عقل این قدرت را دارد که راوی که بر خداوند و امام معصوم علیه السلام دروغ گفته است یا راست گفته است را از هم تمییز کند.
2⃣امام صادق علیه السلام فرمود: إِنَّ أَوَّلَ اَلْأُمُورِ وَ مَبْدَأَهَا وَ قُوَّتَهَا وَ عِمَارَتَهَا اَلَّتِي لاَ يُنْتَفَعُ بِشَيْءٍ إِلاَّ بِهِ اَلْعَقْلُ اَلَّذِي جَعَلَهُ اَللَّهُ زِينَةً لِخَلْقِهِ وَ نُوراً لَهُمْ فَبِالْعَقْلِ ... عَرَفُوا بِهِ اَلْحَسَنَ مِنَ اَلْقَبِيحِ؛ آغاز هر كاری و قوت آن و برداشت و آبادانى آن، مربوط به عقل است كه خدايش زینت خلق خود و نور آنان ساخته است، به وسیله عقل است که مخلوقات خوب و حسن را از بد و زشت تشخیص می دهند.
📚الکافي ج ۱، ص ۲۸
🔺گفته اند: روایت دلالت دارد بر اینکه هر چه عقل آدمی تقبیح یا تحسین کرد همان حسن یا قبیح خواهد بود و عقل این قدرت را دارد که تشخیص دهد چه چیزی قبیح است و نمیتوان آن را بر اساس روایاتی به خداوند نسبت داد و همچنین می داند که چه چیزی است حسن است.
3⃣رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اِذَا اَتَاکُم عَنّی حَدِیثٌ فَاعْرِضُوهُ عَلی کتابِ اللّه وَ حُجَّهِ عُقُولِکُم فَاِنْ وافَقَهُما فَاقبَلوُهُ وَ اِلاّ فَاضْرِبُوا به عُرضَ الجِدارِ؛ چون حدیثی از من به شما رسید آن را بر کتاب خدای عزّ و جلّ و حجّت عقل هایتان عرضه کنید! اگر مطابق و موافق باشد قبول کنید و اِلاّ بر جانب دیوار زنید.
📚روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن ج ۵ ص ۳۶۸
🔺این روایت صریح در مدعاست، لکن دو چیز عجیبی در سند و متن این حدیث وجود دارد! در سند حدیث اینکه اولا: تنها در کتاب تفسیر روض الجنان شیخ ابوالفتوح رازی نقل شده است! این کتاب بسیار متفردات حدیثی عجیبی دارد. ثانیا: در اکثر بلکه همه احادیث عرضه، سنت قطعیه محکمه نیز از جمله معیار برای تشخیص حدیث آمده است و عجیب است که چرا در این حدیث سنت قطعیه ذکر نشده است! اساسا سوالی که است اگر چنین معیاری را رسول خدا صلی الله علیه و آله بیان کرده بودند چرا از ائمه هدی (علیهم السلام) نقل نشده است؟ چه بسا بتوان «حجة عقولکم» را به سنت شریفه قطعیه یا ائمه اطهار علیهم السلام معنا کرد که آنان حجت بر عقل های مردم اند، هر چند چنین معنایی خلاف ظاهر است.
4⃣در مناظره ای که امام جواد علیه السلام با مخالفین در رأس شان یحیی بن اکثم بود، یحیی برای اثبات فضیلت ابوبکر به روایتی استناد کرد و گفت: از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت است که فرمود: جبرئیل نازل شد و گفت خدایت سلام می رساند! برو از ابوبکر بپرس که از من خدا راضی است؟ همانا من از او راضی شده ام! امام جواد علیه السلام فرمود: از آنجا که احادیث دروغی به رسول خدا نسبت داده شده است باید برای سنجش صحت این حدیث، طبق گفته خود رسول الله به قرآن و سنت عرضه کنیم! اگر موافق بود قبول خواهیم کرد! خداوند در قرآن فرموده است: ما انسان را خلق کرده ایم و به او علم داریم و از رگ گردن به او نزدیک ترم! حال می پرسم: فَاللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَفِيَ عَلَيْهِ رِضَاءُ أَبِي بَكْرٍ مِنْ سَخَطِهِ حَتَّى سَأَلَ عَنْ مَكْنُونَ سِرِّهِ؟ هَذَا مُسْتَحِيلٌ فِي اَلْعُقُولِ؛ آیا بر خداوند رضای ابوبکر مخفی بوده تا احتیاج پیدا کرده جبرئیل را ارسال کند تا رسول اکرم از رضایتش بپرسد!!! چنین نسبتی از نظر عقل محال است.
📚الاحتجاج ج ۲، ص ۴۴۶
🔺گفته اند: امام علیه السلام حدیث منسوب به رسول خدا صلی الله علیه و آله را از جانب عقل آدمی نیز بررسی و صحت سنجی کرده است، از آنجا که این حدیث مستلزم نسبت جهل به خداوند بود که چنین نسبتی خلاف قرآن و عقل است، لذا امام علیه السلام حدیث را مردود می داند. این همان سخن شیخ طوسی (ره) است که اگر حدیثی موافق با عقل و مقتضیات عقل بود قبول می کنیم و الا فلا.
@Talabeh_nevesht110
🟡شیعه و اندیشه بداء (۱۴)
💠تقریر زیبایِ علامه مجلسی ره از بداء (۱)
🔺علامه مجلسی رحمهُ الله می فرماید:
🔹ائمه علیهم السلام که بر مسأله بداء بسیار تأکید کردند بر ردّ یهود که می گفتند خدا از کار فارغ شده و بر ردّ نظّام و بعضی از معتزله که میگویند خداوند همه موجودات را بر حالتی که اکنون هستند از معادن و نباتات و حیوانات و انسانها در یک دفعه خلق کرده است و خلق آدم مقدّم بر خلق فرزندانش نبوده است و تقدم تنها در ظهور موجودات و نه در حدوث و وجودشان است که این اعتقاد را از فلاسفه قائل به کمون و ظهور گرفتند. و بر ردّ بعضی از فلاسفه قائل به عقول و نفوس فلکی که اعتقاد داشتند خداوند جز در عقل اول در چیز دیگری تأثیر حقیقی ندارد پس آنها خدا را از ملکش برکنار دانستند و حوادث را به عقول و نفوس فلکی نسبت دادند.
🔹پس ائمه علیهم السلام اینها را نفی نمودند و ثابت کردند که خدای متعال هر روز در کاری است همچون إعدام چیزی و احداث چیزی دیگر، إماته شخصی و احیاء شخصی دیگر و سایر امور، تا بندگان تضرع و درخواست به درگاه خدا و طاعت و تقرب به سوی او را که موجب صلاح امور دین و دنیایشان است رها نکنند و هنگام صدقه، صله رحم، نیکی به والدین و احسان و خوبی، امیدوار به وعدههای داده شده همچون طول عمر و زیادی رزق و چیزهای دیگر باشند.
🔹حال بدان که آیات و روایات بر این دلالت دارند که خداوند دو لوح خلق نموده که در آنها آنچه را از کائنات حادث میشود ثبت فرموده است؛ یکی لوح محفوظی است که هیچ تغییری در آن نیست و مطابق علم خداست و دیگری لوح محو و اثبات است که چیزی در آن ثبت میکند آن گاه به دلیل حکمتهای بسیاری که بر صاحبان عقل پوشیده نیست آن را محو مینماید؛ مثلا در آن مینویسد که عمر زید پنجاه سال است و معنایش این است که مقتضای حکمت این گونه است که عمر او چنین باشد اگر اموری را که موجب طول عمر یا نقصان آن است انجام ندهد، پس اگر او مثلا صله رحم کرد، خداوند پنجاه را محو میکند و به جایش شصت مینویسد و اگر قطع رحم کرد به جای آن مثلا چهل مینویسد. و اینکه وی صله میکند و عمرش شصت میشود[ یا قطع رحم میکند و چهل میشود] در لوح محفوظ نوشته شده است. این مطلب همچون قضیه طبیب ماهری است که با اطلاع بر مزاج شخصی و بر طبق آن میگوید که عمر او شصت سال میشود حال اگر او سمّی نوشید و مُرد یا دیگری او را کشت یا دوایی خورد که مزاجش قوی شد و عمرش افزون گشت، این امور مخالف قول طبیب نیست. تغییر واقع در این لوح محو و اثبات را بداء می گویند.
📚بحارالانوار ج ۴ ص ۱۲۹ و ۱۳٠
@Talabeh_nevesht110
🟡شیعه و اندیشه بداء (۱۵)
💠تقریر زیبایِ علامه مجلسی ره از بداء (۲)
🔺علامه مجلسی ره در رساله ای فارسی که در رابطه با بداء نوشته است، می نویسد:
🔹باید دانست که بداء در لغت به معنی ظاهر شدن است، و اطلاق میکنند بر ظاهر شدن رأیی بعد از آن که خلاف آن ظاهر شده باشد، مثل آن که کسی ارادۀ امری کند به گمان مصلحتی، بعد از آن خلاف آن مصلحت بر او ظاهر شود و آنرا ترک کند، و در فارسی تعبیر از آن پشیمانی میکنند. و أهل سنت بدا را بر این معنی حمل کرده اند و به شیعه نسبت داده مایه تشنیع ساخته اند، و شیعه از این امر تبرّی نموده اند. و احادیث بر خلاف این، متواتر از ائمة - علیهم السّلام - وارده شده و اعتقاد ایشان آن است که محال است که حق تعالی امری را نداند و آخر بر او ظاهر شود، یا از اراده پشیمان شود.
🔹آنچه از أحادیث اهل بیت - علیهم السلام - بر این شکسته ظاهر شده آن است که: چون یهود و بعضی از اهل سنّت قائل بودند به آن که حق تعالی هر چیز که در روز اوّل مقدّر و مقرّر فرموده تغییر نمی یابد، و خدا هر چه کرده در روز اوّل کرده، و میگفتند: «یَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ۳» یعنی: دست خدا بسته است دیگر کاری نمی تواند کرد. و بعضی از حکما میگفتند: که حق تعالی جمیع مخلوقات را به یک دفعه خلق کرده، و ما که در زمان داخلیم پیش ما ماضی و مستقبل و حال میباشد، امّا پیش خدا که از زمان خارج است اینها نمی باشد، و تشبیه میکنند به رشته [ای] که الوان مختلفه داشته باشد و موری که برآن راه رود، گاهی در ریسمان سیاه، و گاه در ریسمان سفید است، و کسی که خارج از ریسمان است همه نزد او حاضر است، و به این سبب قائل شده اند که در هیچ امر تغییر ممکن نیست، و عالم را با زمان و زمانیات قدیم میدانند. و بعضی از ایشان قائل اند: که حق تعالی عقل اوّل را آفرید، و عقل اوّل، عقل دوم و فلک اوّل را، و همچنین تا عقل دهم. و عقل دهم مدبّر عالم است.
🔹لهذا ائمّه - علیهم السلام - ردّ اقوال ایشان کرده اند، چنانچه حق تعالی فرموده است «کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ۴» تا بدانند که خدا مدبّر عالم است، و هر ساعت انواع تصرّفات در هر مخلوقی مینماید، و به دعا و تصدّق و خیرات و مبرّات و صلۀ ارحام، عمر و روزی و سایر تقدیرات تغییر مییابد، و لهذا وارد شده که «ما عظم الله بمثل البداء» یعنی: تعظیم خدا نشده به چیزی مانند قائل شدن به بدا، زیرا که خدا را صاحب اختیار در ملک خود میداند و مدبّر و متصرّف در خلق خود میداند، و در امور خود به جناب او متوسّل میشود.
🔹و ایضا از آیات و اخبار ظاهر میشود که خدا را دو لوح هست: یکی لوح محفوظ که مطابق علم خدا است و در آن تغییری نمی رود، و دیگری لوح محو و اثبات که در آن محو بعضی امور و اثبات أمری به عوض آن میشود. چنانچه فرموده است که «یَمْحُوا اللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ۶» یعنی: محو میکند خدا آنچه را میخواهد، و ثابت میگرداند آنچه را میخواهد، و نزد او است أمّ الکتاب یعنی: نامۀ که اصل و مادر همۀ نامهها و کتابها است، که لوح محفوظ باشد یا لوح محو و اثبات. و فرموده است که «هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ طِینٍ ثُمَّ قَضی أَجَلاً وَ أَجَلٌ مُسَمًّی عِنْدَهُ۷» او است خداوندی که مقدر کرده است اجلی، و اجل نامبرده نزد او هست، یکی أجل واقعی حتمی است که در لوح محفوظ است، و دیگری اجل معلّق است که در کتاب محو و اثبات است. مثل آن که در لوح محو و اثبات نوشته شده است که عمر زید، سی سال است، یعنی. اگر حال او متوسط باشد و کارهای بسیار نیک کند و کارهای بسیار بد نکند مصلحت در آن است که عمر او سی سال باشد، پس اگر تصدّقات کرد و صلۀ رحم کرد، خدا امر میفرماید که ملائکه، سی سال را محو کنند و چهل سال را به جای او بنویسند. یا آن که قطع رحم کرده یا قسم ناحق خورد، خدا میفرماید که سی سال را محو کنید و عمرش را بیست سال بنویسید مانند آن که بلا تشبیه، طبیبی ملاحظۀ مزاج شخصی کرد، و حکم کرد که موافق این مزاج میباید چهل سال عمر کند. بعد از آن، آن شخص بعضی از مقوّیات مانند فاد زهر و عرق چینی خورد، طبیب بعد از آن اگر بگوید که پنجاه سال عمر باید کرد، یا اگر فصدهای بیجا و تصرّفات ناموافق کرد و مزاج را ضعیف کرد، و حکم بعد از آن کرد که عمر این [شخص]، زیاده از سی سال نخواهد شد، کسی حکیم را نسبت به دروغ و خطا نسبت نمی دهد، زیرا که حکم اوّل موافق ظاهر حال او بود. أمّا در لوح محفوظ اگر خدا داند که او تصدّق یا صلۀ رحم خواهد کرد عمر او چهل [سال] نوشته شده خواهد بود، و اگر داند که قطع رحم خواهد کرد یا قسم دروغ خواهد خورد عمر او سی [سال] نوشته شده خواهد بود.
📚رسالۀ تحقیق مسألۀ بداء (از مجموعه رسائل اعتقادی ص ۲۴)
@Talabeh_nevesht110
💠سخنی عجیب از مرحوم مقدس اردبیلی:
❗️از تألیفات شیخ مفید تنها کتاب المقنعه باقی مانده است!!
🔹فإنه الآن مثلا ما بقي ـ من قريب مأتي كتب للشيخ المفيد ، على ما ذكره الشيخ في الفهرست ـ الا المقنعة ـ المتن ـ التي شرحها في التهذيب ـ في بعض البلاد ـ ومن ثلاثمائة ـ تقريبا ـ من كتب الصدوق التي ذكرها أيضا فيه وسماها وقال في آخره (الآخر ـ خ ل) : (وغير ذلك من الكتب والرسائل لم يحضرني الآن أسمائها) الّا من لا يحضره (الفقيه ـ خ ل) ، وثواب الأعمال في بعض البلاد (البلدان ـ خ ل) ، وما ذكر في كتابه الأمالي والمجالس وكتاب الاعتقادات وهي موجودة أيضا.
📚مجمع الفائدة والبرهان في شرح إرشاد الأذهان ج ۵ ص ۹
⬅️ظاهرا از کتب شیخ صدوق هم به ایشان تنها کتاب «من لا یحضره الفقیه و ثواب الاعمال و الامالی و الاعتقادات» رسیده است! یعنی تنها چهار کتاب از ۳٠ کتاب شیخ صدوق که امروزه ما در دست داریم!
@Talabeh_nevesht110
🖋فقه الحدیث شیخ صدوق ره (۱۲)
💠تفسیر الحدیث بالقرآن و الحدیث(۴)
❇️در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله وارد شده است: لَا تُعَادُوا الْأَیَّامَ فَتُعَادِیَکُمْ؛ روز ها را دشمن مدارید تا روز ها با شما دشمنی نکنند.
📜قال الامام الهادی علیه السلام: الْأَیَّامُ نَحْنُ مَا قَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ فَالسَّبْتُ اسْمُ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ الْأَحَدُ کِنَایَةٌ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام وَ الْإِثْنَیْنِ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ الثَّلَاثَاءُ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ الْأَرْبِعَاءُ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ أَنَا وَ الْخَمِیسُ ابْنِیَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ الْجُمُعَةُ ابْنُ ابْنِی.
🔹امام هادی علیه السلام در تفسیر حدیث رسول الله (صلی الله علیه و آله) فرمود: ایام و روزها تا آسمانها و زمین پایدار است ما اهل بیت هستیم؛ شنبه اسم پیامبر است، یک شنبه اشاره به امیر المؤمنین علیه السّلام، و دوشنبه حسن و حسین علیهما السّلام، سه شنبه علی بن الحسین و محمّد بن علی و جعفر بن محمّد، و چهارشنبه موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمّد بن علی و من هستیم، پنجشنبه فرزندم حسن بن علی، و جمعه پسر پسرم!
🔰فقه الحدیث
🔺شیخ صدوق بعد از نقل این روایت در رابطه با «ایام و روز ها بودن اهل بیت علیهم السلام» توضیحی می دهد: الأیام لیست بأئمة و لکن کنی بها علیه السلام عن الأئمة... روزها حقیقتا ائمه نیستند بلکه با آنها با کنایه از ائمه یاد میشود تا غیر اهل حق معنای آن را ندانند، همان گونه که خداوند انجیر و زیتون و طور سینین و بلد امین را کنایه از برای پیامبر و علی و حسن و حسین قرار داده و «نعاج گوسفند» را در قصه داود و آن دو نفر کنایه از زن قرار داده و با سیر در زمین، نگاه به قرآن را از روی کنایه اراده کرده است. از امام صادق علیه السّلام از این سخن خداوند: «چرا در زمین سیر نمی کنند» پرسیدند، فرمود: معنای آن این است که چرا در قرآن نظر نمی کنند، و نیز خداوند با گفتن «سرّ» از نکاح کنایه آورده: «با زنها وعده به سرّ نگذارید» و نیز از حاجت روی با خوردن طعام کنایه آورده و در داستان عیسی و مادرش فرموده: «آنها طعام میخورند» و معنای آن این است که آنها نیز (مانند همه مردم) قضای حاجت میکردند و نیز از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در آیه: «و پروردگارت به زنبور عسل وحی کرد» با زنبور عسل کنایه آورده است و مانند آن بسیار است. (الخصال ج ۲، ص ۳۹۵)
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۷)
✍🏼علامه مجلسی (رحمة الله علیه) را می توان از منتقدین این منهج یاد کرد که می نویسد:
🔹و أن تكون في مقام التسليم في كلّ ما وصل إليك من أخبار هم. فإن أدرکه فهمك و وصل إليه عقلك، تؤمن به تفصيلاً و إلاّ، فتؤمن به إجمالاً و تردّ علمه إليهم. و إيّاك أن تردّ شيئاً من أخبارهم لضعف عقلك؛ لعلّه يكون منهم و رددتَه لسوء فهمك، فكذّبتَ الله فوق عرشه كما قال الصادق. و اعلم أنّ علومهم عجيبة و أطوارهم غريبة، لا تصل إليها عقولنا؛ فلا يجوز لنا ردّ ما وصل إلينا من ذلك.
📚رساله اعتقادات علامه مجلسی (ره)
⬆️واجب است که در برابر تمام روایات رسول خدا و اهل بیت (علیهم السلام) که به تو رسیده، تسليم باشی! پس اگر فهم و عقل تو به معنی آنها رسید و آن را دریافت کرد، آن را تصدیق میکنی به صورت تفصیلی به آنچه فهمیده ای ایمان میآوری! و در غیراین صورت، به صورت اجمالی به مضمون آن (روایتی که عقل تو آن را درک نمی کند) ایمان میآوری و آن را تصدیق میکنی و علم تفصیلی آن را به خود آن بزرگواران واگذار میکنی! و بپرهیز از این که با ضعف عقل ات چیزی از روایات ایشان را ردّ و تکذیب کنی! ممکن است آن خبر از ایشان صادر شده باشد و تو آن را به جهت بد فهمی و دریافت اشتباه ردّ کرده باشی و بدین ترتیب، حق تعالی را که بر عرش مستولی و مسلّط است، تکذیب کرده ای! چنان که این مطلب را حضرت امام صادق فرموده است. بدان که علوم و حالات پیامبر و ائمّه عجیب و غریب و شگفت انگیز و پیچیده و فوق العاده است و عقلهای ما به آنها نمی رسند. پس برای ما ردّ و انکار و نپذیرفتن علوم و احوال ایشان که به ما از طریق روایات رسیده، جایز و روا نیست.
🔺مقصود علامه مجلسی رضوان الله علیه از این سخن آنست که نباید روایات را به صرف اینکه عقل ما آن را درک نمی کند و نمی فهمد! تکذیب کنیم و بگوییم جعلی است! بلکه باید علم به معنای آن را به اهل بیت علیهم السلام ردّ و واگذار کنیم! با این حال علمای مکتب بغداد چون شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی (علیهم رضوان الله تعالی) چنین مقابله تکذیب و تشکیک با بعضی روایات داشتند(برای مثال روایات تقدم خلق ارواح بر ابدان را به جهت تناسخ و استحاله عقلی قدم ارواح جعل تناسخیه عنوان کردند! یا بعضی روایات عالم ذرّ و عهد گرفتن از بنی آدم در حالی که چون ذرّ و مورچه بودند را خلاف عقل دانسته و جعلی عنوان کردند!)
@Talabeh_nevesht110
⚜منهج نقد و بررسی عقلی احادیث (۸)
🔺در رابطه با اینکه، این منهج در چه موضوعاتی (فقهیات یا عقاید و...) کاربرد دارد، باید گفت علمای مکتب بغداد چون شیخ مفید (ره) روایات فقهیه را نیز از منظر عقل مورد بررسی قرار دادند.
✍🏼شیخ مفید (ره) می نویسد:
🔹كان ألذي أطلقوه ع من ذلك هو أن تحل المرأة الرجل النظر إلي جاريتها و أن تتولي منه في خدمتها ماتتولاه جاريته بملك يمينه و هذا غيرمنكر في العقل و لامحظور في الشرع لأنه إذاجاز لمالك الجارية أن يهبها ويتصدق بهاجاز أن يهب خدمتها ويبيح ذلك من لايملكها فلو أنه أباحه نكاحها كانت إباحته عقدا عليه داخلا في عقود النكاح مع هبة المهر وإسقاطه.
📚المسائل الصاغانیه ص ۷۳
🔹 قدحرف مع ذلك قول القوم و لم يفهمه وشنعتك بباطل لم تعلمه. ألذي تذهب إليه الشيعة في هذه المسألة أن للولد الذكر الأكبر من جملة ثياب الرجل مامات وكانت عليه أومعدة للباسه دون جميع ثياب بدنه و من جملة سلاحه سيفه ومصحفه ألذي كان يقرأ فيه وخاتمه ... والعقل يجوز ماذكره القوم و لايمنع منه.
📚المسائل الصاغانیه ص ۱٠۴
⬆️از آنجا که یکی از علمای اهل سنت فقه شیعه را مردود و مستهجن می بیند، در دو مسأله فقهیه به شیعه اشکال می کند! شیخ مفید نیز آن دو مسأله را از جانب عقل مورد بررسی قرار می دهد:
🔻احلال کنیز توسط مولا برای دیگری برای خدمت کردن و نکاح
🔻ارث منحصر به فرزند بزرگتر نسبت به «ما ترک» خاص پدر مانند سلاح و مصحف و انگشتر و لباس
⬅️بطور خلاصه شیخ مفید می گوید: این دو مسأله مورد انکار و ردّ عقل نیستند و عقل چنین عملی را قبیح و منکر نمی بیند، بلکه عقل این دو مسأله را تجویز هم می کند و احلال کنیز غیر از عاریه دادن فرج (همان زنا) است چرا که در حقیقت این احلال همان زن دادن کنیز به دیگری با بخشش مهریه اش است، در ارث بردن سلاح و مصحف و لباس و انگشتر پدر توسط فرزند بزرگتر نیز به این جهت است که او زحمت زیادی را نسبت به دیگر فرزندان می کشد و نماز های قضا شده پدرش بر گردن او قرار داده شده است. در حقیقت شیخ مفید در بررسی این دو مسأله به نظر عقل بهاء می دهد و لذا می گوید «هذا غير منكر في العقل» و «العقل يجوز ماذكره القوم و لايمنع منه».
@Talabeh_nevesht110
🖋فقه الحدیث شیخ صدوق ره (۱۳)
💠تفسیر الحدیث بالقرآن و الحدیث(۵)
❇️همانطور که سابقا گفته شد، این مبنا در حقیقت همان «ارجاع متشابهات به محکمات» است و شیخ صدوق (ره) در موارد بسیاری چنین روشی در فقه الحدیث داشته است و خود به این روش تصریح کرده:
🔰شیخ صدوق (ره) در توحید می نویسد:
📜أنی وجدت قوما من المخالفین لنا ینسبون عصابتنا إلی القول بالتشبیه و الجبر لما وجدوا فی کتبهم من الأخبار التی جهلوا تفسیرها و لم یعرفوا معانیها و وضعوها فی غیر موضعها و لم یقابلوا بألفاظها ألفاظ القرآن فقبحوا بذلک عند الجهال صورة مذهبنا و لبسوا علیهم طریقتنا.
🔹همانا من بعضی از اهل سنت را دیدم که ما شیعیان را متهم به اعتقاد به تشبیه و جبر می کنند به دلیل روایاتی که در کتب حدیثی ما وارد شده و آنان تفسیر صحیح آن روایات را ندانستند و معانی درست روایات را درک نکردند! الفاظ آن روایات را با الفاظ قرآن مقابله ندادند و روایاتی را به جبر و تشبیه ربط دادند که در حقیقت ربط نداشت! با این کار خواستند مذهب ما را در انظار مردم بد نشان دهند.
📚التوحید ص ۱۷
🔰همو در اعتقادات می نویسد:
📜کل حدیث لا یوافق کتاب اللّه فهو باطل، و إن وجد فی کتب علمائنا فهو مدلّس. و الأخبار التی یتوهّمها الجهّال تشبیها للّه تعالی بخلقه، فمعانیها محمولة علی ما فی القرآن من نظائرها.
🔹هر حدیثی که با قرآن موافقت نداشته باشد باطل و مردود است! اگر هم در کتب علمای ما شیعیان چنین حدیثی پیدا شد قطعا جعلی و ساختگی است. و روایاتی که بعضی جهال از آن توهم «تشبیه» کردند نیز معانی آن را باید بر معانی الفاظ قرآنی حمل کرد.
📚الاعتقادات ص ۲۵
🔰نیز در الاعتقادات می نویسد:
📜اعتقادنا فی الحدیث المفسّر أنّه یحکم علی المجمل، کما قال الصادق علیه السّلام.
🔹ما امامیه اعتقاد داریم که حدیث مفسّر بر حدیث مجمل حکومت دارد همانطور که این مسأله از امام صادق علیه السلام وارد شده است.
📚الاعتقادات ص ۲۵
🔺شیخ از این مبنا به «مقابله دادن الفاظ روایی با الفاظ قرآنی» و «حمل معانی روایات بر معانی قرآنی» و «حکومت مفسّر بر مجمل» تعبیر کرده است.
@Talabeh_nevesht110
#طنز #راویان_زن #کافی #صحیح_بخاری
🤦♂از نقاط قوت کتاب صحیح بخاری بر کتاب کافی شیخ کلینی (ره)
❓مجبورید پایان نامه بنویسید؟ 😂
@Talabeh_nevesht110
🖋فقه الحدیث شیخ صدوق ره (۱۴)
💠دقت نظر در رابطه با احادیث وارده در طب
✍🏼شیخ در این رابطه می نویسد:
📜اعتقادنا فی الأخبار الواردة فی الطب أنّها علی وجوه: منها: ما قیل علی هواء مکّة و المدینة، فلا یجوز استعماله فی سائر الأهویة. و منها: ما اخبر به العالم-علیه السّلام-علی ما عرف من طبع السائل و لم یتعد موضعه، إذ کان أعرف بطبعه منه. و منها: ما دلّسه المخالفون فی الکتب لتقبیح صورة المذهب عند الناس. و منها: ما وقع فیه سهو من ناقله. و منها: ما حفظ بعضه و نسی بعضه.
📚الاعتقادات ص ۱۱۵
🔹روایات طبی گوناگون هستند:
1⃣بعضی از آن مختص آب و هوای شهر خاصی چون مکه و مدینه است، لذا آن روایت مختص آن شهر است و نمیتوان برای دیگر شهر ها با آب و هوای مختلف تجویز کرد.
2⃣بعضی از آن روایات مختص سائل است، یعنی امام با توجه به طبع و مزاج خاص آن سائل، برای او دوائی تجویز کرده است و چه بسا استعمال آن دواء برای ما مضرّ باشد.
3⃣بعضی از آن روایات توسط مخالفین مذهب ما به نام ائمه اطهار علیهم السلام جعل شدند تا به این وسیله مذهب ما را در نزد مردم تخریب کنند.
4⃣در بعضی از این روایات، از جانب راوی در نقلش اشتباه و غلط صورت گرفته است.
5⃣در بعضی روایات نیز، راوی تمام آن روایت را (که حاوی مجموعه توصیه های طبی امام بوده) حفظ نکرده است و بعضی را فراموش کرده است.
@Talabeh_nevesht110
💠اَلطَّرائف فی مَعْرِفَةِ مَذاهِبِ الطَّوائف💠
🔹 کتاب کلامی سید بن طاووس رحمة الله علیه در اثبات حقانیت مذهب شیعه و در نقد مخالفین است، چند نکته در رابطه با این کتاب جالب است که:
1⃣سید بن طاووس در این کتاب از خود به اسمی دیگر بنام "عبد المحمود بن داوود" تعبیر کرده است که برای بعضی توهم شده که این کتاب پس تألیف سید بن طاووس نیست، در حالی که این همانطور که شیخ حرّ عاملی فرمودند نام مستعار سید بن طاووس من باب تقیه است چون سید بن طاووس در عصر حکام و دولت های اهل سنت زندگی می کرد باید تقیه می کرد و این کتاب را با نام فردی مجهول انتشار می داد و اگر میفهمیدند این کتاب تألیف سید بن طاووس است زنده اش نمی گذاشتند همانطور که وقتی فهمیدند کتاب احقاق الحق تألیف جناب قاضی نور الله شوشتری ره است او را کشتند به جرم نوشتن کتابی در رافضی گری و نقد اهل سنت.
2⃣سید بن طاووس خود را به خوانندگان کتاب یک کافر ذمی معرفی کرده است که تازه مسلمان شده و مانده است که کدام مذهب را اختیار کند، او بعد از تحقیقات فراوان به این رسیده است که مذهب شیعه موافق قرآن و سنت است لذا بر این می آید که برای اثبات این مذهب و در اشکالات و عجایب و غرایب و طرائف مذاهب دیگر از صحاح شان و کتب شان بر آنان احتجاج کند. گفتنی است بعد از انتشار این کتاب از علمای اهل تسنن افرادی شیعه شدند که موجب عصبانیت و خشم سنیان متعصب شد لذا نقل است در همان عصر کتابی با عنوان "النکت و اللطائف فی نقض کتاب الطرائف" در رد بر کتاب سید بن طاووس نوشتند.
#سید_بن_طاووس
#اهل_سنت
#کتاب_شناسی
@Talabeh_nevesht110
📌آيا تفكيك دين از سياست جايز است؟!
🔸سوال ۱۸. آيا تفكيك سياست از دين شرعاً جايز است، آيا مى توان به اسلام نسبت داد كه دين ربطى با مسائل اجتماعى و سياسى ندارد؟
🔹جواب. تفكيك دين از سياست يعنى نظامات غير عبادى جايز نيست و دين جامع همه مسائل اجتماعى و سياسى است و خلاصه كردن دين در عبادات و تعاليم اخلاقى خلاف تعاليم صريحه قرآن مجيد و دستورات شخص رسول اكرم صلى الله عليه وآله و ائمه طاهرين عليهم السلام است. خداوند مسلمانان خصوص طبقه جوانان عزيز را از شر كسانى كه اين افكار را تبليغ مى نمايند حفظ فرمايد.
📚معارف دین ج ۲ ص ۳۱۷
#سیاست #دین_سیاست
@Talabeh_nevesht110
✳️جدایی دین از سیاست⁉️
🔖استفتاء: شما با جدایی دین از سیاست مخالفید یا موافق؟
✍جواب:
باسمه جلت اسمائه; من جداً مخالفم. زیرا بسیاری از احکام اسلام اجرایش متوقف بر حکومت مانند جهاد، قصاص، دیات و غیر این ها از احکامی که بدون حاکم مستولی بر امور ممکن نیست من کتاب مفصلی در نظام حکومت در اسلام نوشته ام و این مطلب را مفصلاً بیان کرده ام.
#سیاست #دین_سیاست
@Talabeh_nevesht110
💠فتوایی جدید و متفاوت از آیت الله کمال حیدری
🔺سوال) نماز خواندن با وجود موی گربه روی لباس نمازگزار چه حکمی دارد؟
🔹جواب) وجود تعداد کمی موی گربه یا هر حیوان حرام گوشتی که پاک باشد بر بدن یا لباس نمازگزار، موجب بطلان نماز نیست ،اما اگر لباس زیر که پوشاننده عورت هست، از پوست یا اجزای حیوان حرام گوشت طاهر باشد، نماز خواندن با آن مکروه است. البته بهتر است از همه اینها اجتناب شود. لازم به ذکر است حضرت آیت الله حیدری (دام ظله) از فتوای قبلی خود مبنی بر بطلان نماز با وجود اجزاء حیوان طاهر حرام گوشت عدول کرده اند.
🔍منبع: هیأت پاسخگویی به سوالات و استفتائات
@Talabeh_nevesht110
🖋شیوه خاصی از گفتگو و جدال با مخالفین
📔کتاب المراجعات که خیلی از این کتاب و مؤلف آن (رحمة الله علیه) سخن گفته می شود، لکن تا بحال شده است این کتاب را بصورت کامل و دقیق بخوانیم؟!
🔺سید عبدالحسین موسوی در این کتاب از عالم اهل سنت طرف مقابل که به همدیگر نامه نگاری می کردند، چقدر تمجید می کند و چقدر از او به عظمت و بزرگی یاد می کند، همین تعظیم و تمجید سید باعث می شود که طرف مقابل سلیم البشری نیز سیّد را به نحوی شگفت انگیز مورد تعظیم و تمجید قرار دهد.
🔺سید شرف الدین در این کتاب علاوه بر این که به اهل سنت و مقدسات شان توهینی نمی کند، بلکه برای خلفای اهل سنت ترضی نیز می کند و در مراجعه ۴۶ می نویسد: إن خلافة الخلفاء الثلاثة رضي الله عنهم ، وهي موضع البحث ومحل الكلام ، فمعارضة الادلة بها مصادرة. (المراجعات ص ۳۸۴) و این بسیار عجیب است!
📔کتاب الفدک آیت الله سید محمد باقر صدر نیز بر همین منوال نوشته شده است.
🔺در این کتاب با اینکه هدف مؤلف اثبات مظلومیت حضرات اهل بیت علیهم السلام و ظلم خلفای ثلاثه به ایشان است، ولی نوع نوشتار کتاب بیشتر به نوشته یک عالم سُنی بی طرف می ماند که در صدد گزارش وقایع تاریخی بدون طعن و کنایه و توهین است، تا حدی که از برای خلفای ثلاثه و عائشة ترضی می کند!
🔺برای مثال ببینیم که سید صدر با چه الفاظی از خلفای اهل سنت و دیگر مقدسات شان تعبیر می کند:
🔹قول أميرالمؤمنين- صلوات اللَّه عليه- للفاروق رضي اللَّه عنه: احلب يا عمر حلباً لك شطره اشدد له اليوم أمره ليرد عليك غداً. (فدك فی التاریخ ص ۷۹)
🔹غير أنّ الأمر الذي لا ريب فيه أنّ شخصيّة الخليفة رضي اللَّه عنه من أهمّ الأسباب التي أدّت إلي فشلها. (فدك فی التاریخ ص ۱۱۸)
🔹وخذ حياه الإمام علي عليه السلام و حياة الصديق وادرسهما، فهل تجد في حياة الأول خمودا في الإخلاص أو ضعفاً في الاندفاع نحو التضيحه أو ركوناً إلي الدعة و الراحه في ساعه الحرب المقدسه؟ فارجع البصر هل تري من فطور (ثم ارجع البصر كرتين ينقلب اليك البصر خاسئا و هو حسير). ثم حدثني عن حياه الصديق (رضي اللَّه تعالي عنه) ايام رسول اللَّه صلي اللَّه عليه و آله و سلم فهل تجد فيها إلا تخاذلا و ضعفا في الحياه المبدئيه، والحياه العسكريه، يظهر تاره في التجائه الي العريش، و اُخري في فراره يوم اُحد و هزيمته في غزوة حنين. (فدك فی التاریخ ص ۱۳٠)
🔹و قد توافقني علي أن مقام الصديق والفاروق رضي اللَّه عنه في الإسلام يرتفع بهما عن الفرار المحرم، فلا بدّ أنهما تأولا و وجدا عذرا في فرارهما و نحن نعلم أن مجال الاجتهاد والتأويل عند الخليفه كان واسعا حتي أنه اعتذر عن خالد لما قتل مسلما متعمدا بأنه «اجتهد فأخطأ». (فدك فی التاریخ ص ۱۳۱)
🔹و هي بعد ذلك كله اُم الفتن هي التي جعلت الخلافة سلطان اللَّه الذي يأتيه البر و الفاجر كما صرحت بذلك السيده عائشه (رضي اللَّه عنها) التي كانت بلا شك تمثل نظريات الحزب الحاكم. و هي التي فتحت للأهواء والأطماع السياسيه ميدانها الواسع، فتولدت الأحزاب و تناحرت السياسات و تفرق المسلمون وانقسموا شر انقسام ذهب بكيانهم الجبار و مجدهم في التاريخ. (فدك فی التاریخ ص ۱۴۴)
🔰⁉️با درستی یا نادرستی این نوع نویسندگی و گفتگو کاری نداریم! چیزی که جای بحث دارد اینکه اساساً چنین نوشتاری و گفتگویی تأثیری در خواننده دارد؟! چه فایده تحت این نوع تمجیدات و ترضی ها است؟!
@Talabeh_nevesht110
🟡آیا اجبار بر فروعات اسلامی، جایگاهی در دین دارد؟ (۱۴)
☑️نمونه دیگر از چنین اجباری، اجبار حاکم اسلامی زن زانیه را به ازدواج کردن با مردی است که او را از فحشاء و زنا منع کند. شیخ حرّ عاملی (ره) بابی را در رابطه در وسائل الشیعة منعقد کرده است «بَابُ أَنَّ عَلَى اَلْإِمَامِ أَنْ يُزَوِّجَ اَلزَّانِيَةَ بِزَوْجٍ يَمْنَعُهَا مِنَ اَلزِّنَا».
🔸عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «قَضَى أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فِي اِمْرَأَةٍ زَنَتْ وَ شَرَدَتْ أَنْ يَرْبِطَهَا إِمَامُ اَلْمُسْلِمِينَ بِالزَّوْجِ كَمَا يُرْبَطُ اَلْبَعِيرُ اَلشَّارِدُ بِالْعِقَالِ» .
🔹محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام نقل می کند که: امیرالمومنین علیه السلام درباره زنی که زنا کرده و نافرمانی می کند، حکم کردند که امام مسلمانان، او را به شوهر مقید می کند، همانگونه که شتر سرکش را با عقال و زانوبند می بندند.
📚تهذيب الأحکام ج ۱۰، ص ۱۵۴
@Talabeh_nevesht110
#شعر #فیض_کاشانی #شوق_مهدی
دانى كه چيست دولت، روى امام ديدن در كوى او گدائى، بر خسروى گزيدن
گاهى به حضرت او، راز نهفته گفتن گاه از لب شريفش اسرار دين شنيدن
گاهى جهاد كردن، با دشمنان ملت سرهاى ناكسان را، در مقدمش بريدن
مهرش به دل نهفتن، رازش به كس نگفتن تا بعد از آن بنقشى در دست و خود گزيدن
رو چاره اى بينديش، اى فيض در فراقش
جانها رسد به لب ها، تا ما به او رسيدن
📚شوق مهدی (عجل الله فرجه) غزل ۱۲۹
اماما پاى نه تا آنكه در پايت سراندازيم نثار خاك راهت را دل و جان و زر اندازيم
جهان تيرۀ پر ظلم را از هم بيفشانيم فلك را سقف بشكافيم و طرح ديگر اندازيم
يكى از عقل مى لافد يكى طامات مى بافد بيا كين داورىها را به پيش داور اندازيم
اگر دشمن بر آن باشد كه خون دوستان ريزد به سيف اللّه دست آريم و بنيادش براندازيم
خوش آن روزى كه بينيمت نشسته جاى پيغمبر به دور مجلست گرديم و از دشمن سراندازيم
صبا خاك وجود ما بدان عالى جناب انداز بود كان شاه خوبان را نظر بر منظر اندازيم
به خاك درگهش روى نياز آريم همچون فيض
از آنجا خويش را شايد به حوض كوثر اندازيم
📚شوق مهدی (عجل الله فرجه) غزل ۱۲۵
اى لقايت آرزوى مؤمنان وز برايت هاى و هوى مؤمنان
يا غياث الحق يا قطب الورى التفاتى كه به سوى مؤمنان
مو به مو از شوق در رقص آمدند بوى آمد از تو سوى مؤمنان
مؤمنان را در حقيقت قبله اى زان به سوى تست روى مؤمنان
گفتگويت گفتگوى اهل دل جستجويت جستجوى مؤمنان
از قدوم دلكش جان پرورت مژده اى بفرست سوى مؤمنان
در دلش مهر شما بلوا گرفت
فيض را زانست خوى مؤمنان
📚شوق مهدی (عجل الله فرجه) غزل ۱۲۶
@Talabeh_nevesht110