↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹مسئله ۷۰،در خصوص فعل متعدی و لازم و همچنین در خصوص مفعول به و احکامش است🔹 فعل تام،سه نوع است. أ.نوع اول متعدی است،و این فعلی است که مستقلا و بدون کمک از چیزی مفعول را نصب میدهد.(گاه یک مفعول،گاه دو و گاه سه مفعول را نصب میدهد). مثلِ"سَمِعَ،ظَنَّ و أَعْلَمَ" ب.نوع دوم لازم،یا"قاصر" است،نوعی که هرگز به صورت مستقل مفعولی را نصب نمیدهد،ولی به کمک اشياء دیگر میتواند مفعول را نصب دهد. مثل فعلِ"اسرفَ""انتهیٰ"و"قَعَدَ"در مثال"إذا اسرفَ الأحمقُ فی مالِه إنتهی امرُه الی الفقرِ و قَعَدَ فی بیتِه" وهر یک از"مال،فقر و بیت" برای فعل قبلشان در معنی مفعول هستند.(و در اصطلاح مفعول نیستند). سوال:وقتی در معنی و در حکم مفعول هستند آیا در توابع این نوع از مفعول های معنوی و حکمی،مراعت به صورت نصبی جایز است.؟ جواب(از شارح کتاب مفصل که میفرمایید):بله،لفظ این نوع،مجرور است ولی محلشان منصوب است و تبعیت به صورت نصب ایرادی ندارد.پس عطف به صورت مجرور به اعتبار لفظشان و عطف به صورت منصوب به اعتبار محلشان صحیح است. مثال"مررت بزیدٍ و بکرٍ،بکراً" عباس حسن:بهتر اهمال این نظر است و بگویم در توابع این نوع از مفعول ها فقط مجرور شدن صحیح است. ج:نوعی که گاه به صورت متعدی و گاه به صورت لازم استعمال میشوند،مثلِ"شَکَرَ و نَصـَحَ". #نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه۱۱۹ تا۱۲۱ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

#چقدر خوبه این خدا. 🙏پیشنهاد دانلود🙏 #کمتر از یک دقیقه. https://eitaa.com/joinchat/2075918375Ca38dead660

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹علمای علم نحو،قوانین و ضوابطی را برای تشخیصِ فعل متعدی بنفسه و فعل لازم بیان کرده اند🔹 و اما بیان این ضوابط أ.اگر متصل شود به فعل،ضمیری که به اسم سابق عود میکند و این اسم سابق غیر ظرف و غیر مصدر باشد،فعل متعدی است. مثال"الخیرُ عملتُه"،هاء در این مثال به "الخیرُ"عود میکند که غیر ظرف و غیر مصدر است. واگر چنین نبود،این فعل، لازم است،مثلا وقتی گفته شود"الغرفةُ قعدتُها"چون هاء در قعدتُ صحیح نیست به غیر مصدر و غیر ظرف یعنی"الغرفةُ" عود کند،پس این فعلِ"قعدتُ"لازم است. به بیانی دیگر:قبل از فعل اسمی غیر مصدر و غیر ظرف قرار دهید،اگر فعل ضمیری داشت که به این اسم عود کرد و معنی مشکلی نداشت این فعل متعدی است و در غیر این صورت فعل،لازم است.به دو مثال زیر توجه کنید. ۱.زیدٌ ضربتُه(اولا زیدٌ غیر ظرف و غیر مصدر است و ثانیامعنی صحیح است) ۲.الغرفةُ قعدتُها(الغرفةُ غیر ظرف و غیر مصدر است وچون معنی غلط است،پس قعدتُ لازم است) ب.اگر ساخت اسم مفعول از فعل،بدون نیاز به جار و مجرور صحیح بود،این فعل متعدی است ولی اگر در ساخت اسم مفعول نیاز به جار و مجرور بود این فعل لازم است.مثلا در ساخت اسم مفعول از دو فعلِ فَتَحَ و أَکَلَ،گفته میشود"البابُ مفتوحٌ" و"الفاکهةٌ ماکولةٌ" بدون نیاز به جار و مجرور،پس این دو فعل متعدی هستند. و در ساخت اسم مفعول از دو فعلِ قَعَدَ و یَئِسَ گفته میشود"الحجرة مقعودٌ فیها" و"القضاءُ علی اسباب الحربِ میئوس منه" پس این دو فعل لازم هستند. #نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه۱۲۱ تا۱۲۳ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹مصنف:راهای دقیق تر و صحیح تری هست برای تشخیص فعل لازم از متعدی که بیان میکنیم🔹 ۱.افعالی که دلالت بر صفاتی دارند که این صفات ملازم با صاحب صفت هستند،این افعال لازم هستند. مثلِ شَرُفَ،نَبُلَ،ظرُفَ،قَصُرَ،طالَ،سَمِنَ و نَحُف.این افعال غالبا بر وزن"فَعُلَ"هستند. توجه:افعالی که دلالت بر دوام ندارند اما مدت زمان آن صفت برای صاحبش طولانی است،نیز متصل به این افعال میشوند(یعنی لازم هستند)مثلِ جَبُنَ،شَجُعَ،نَهِمَ وجَشِعَ. ۲.افعالی که دلالت بر یک امر عارضی میکنند که با زوال سببِ عارضشان، از بین میرود. مثلِ"أَحْمَرَ وجهُهُ"،که روشن است قرمزی صورت سببی دارد و با زوال این سبب،صورت دگر قرمز نیست. و مثلِ افعالی که بر شادی و غم،دلالت دارند.(هَنِئَ،سَعِدَ،حَزِنَ،جَزِعَ،فَزِعَ،رَجِفَ)و مثل افعالی که بر پاکی و پلیدی دلالت دارند(نَظُفَ،طَهُرَ،دَنِسَ) ۳.افعالی که بر رنگ،حلیه(زیبایی)و عیب دلالت دارند. مثلِ(حَمِرَ،سَوِدَ،ابیض)و(دَعِجَ‌،چشم سیاه و زیبا داشتن) و(کَحِلَ،عَوِرَ) ۴.افعالی که بر وزن"إفْعَلَلَّ"هستند،مثلِ اقشعَرَّ،ابذعَرَّ و آنچه به این وزن ملحق میشود مثلِ اکْوَهَدَّ بر وزن افْوَعَلَّ. ۵.افعالی که بر وزن"افعنْلَلَ"هستند،مثل إحرنجَمَ و افعالی که شبیه شده اند به وزن افعنلل(یعنی هر فعلی که بعد از نون،دو حرف دارد که اولی زائد باشد برای الحاق به وزن افعنلل)مثلِ أقْعَنْسسَ. ۶.افعالی که بر وزن"فَعَلَ یا فَعِلَ"باشند،و وصف آنها بر وزن فَعیل باشد. مثلِ قَوِیَ و ذَلَّ که وصفشان قَویّ و ذلیل است. ۷.افعالی که بر وزن"انْفَعَل"می آیند مثلِ انبعث و انطلق و وزن"أفْعَلَ"در صورتی که به معنای این باشد که فاعلِ فعل، صاحب یک شی معینی گردید،مثلِ"أغدَّ العبیر به معنای"شتر صاحب غده شد(یعنی مثلا قسمتی از بدنش ورم کرد) و وزن استفعل اگر به معنای صیروره باشد،مثلِ"استنوقَ الجملُ"(شتر نر مثل ماده شد) ۸.افعالی که برای مطاوعه فعل یک مفعولی می آیند.مثلِ انکسرَتْ در این مثالِ "کسرتُ الخشبةَ فانکسرَتْ". ۹.فعل های رباعی که حرفی یا دو حرف بر آن ها زائد شده مثلِ تدحرج و احرنجم. #نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه۱۲۳ تا ۱۲۵ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹ملاحضه:فعل لازم،سه نوع هست🔹 نوع اول:فعلی که در اصل لازم است،یعنی فعلی که در اصل لغویش به صورت لازم،وضع شده است.مثلِ نام،قعد و تحرک. نوع دوم:فعلی که به منزله لازم در کلام وارد شده است.یعنی فعلی که در اصل وضع لغویش،متعدی و یک مفعلولی است،اما در استعمال به صورت لازم وارد شده است.مثلِ فعلِ”رَحِمَ" نوع سوم:فعلی که به صورت لازم تحویل شود،به این صورت که فعل یک مفعولی را در وزن”فَعُلَ“استعمال کنیم،به قصد مدح یا ذم. مثلِ"جَهِلَ"که متعدی است،اما به صورت"جَهُلَ الامیُّ"به قصد ذم أُمی،تحویل شده. #نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه ۱۲۵ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹مسئله ۷۱:روش متعدی کردن فعل ثلاثی لازم🔹 اما بیان این روش ها. ۱.حرف جر اصلی که مناسب با معنی است،را بر اسمی که حکما مفعول به است وارد میکنیم.پس در تعدیه افعالِ"قَعَدَ،صاحَ وخَرَجَ"میگویم:قَعَدَ المریضُ علی السریرِ،صاحَ الجندی بالبوقِ و خرجتُ من القریةِ. مجرور افعال فوق از جهت معنوی در حکم مفعول به هستند،زیرا که اثر فعل را پذیرفته اند،با این وجود در اصطلاح مفعول به حقیقی نیستند،از این جهت نصب توابعشان،جایز نیست. نکته:در کلام عرب حذف حرف جر،و نصب مجرور شنیده شده که به همین شنیده شده ها اکتفاء میکنیم،و این را یک قاعده و قانون نمیدانیم.نقش منصوب بعد از حذف حرف جر را در اصطلاح"منصوب به نزع خافض"گویند. به چند مثال که از عرب شنیده شده دقت بفرمایید"تمرون الدیارَ،توجهتُ مکةَ وذهبتُ الشامَ"(خافض یا همان حرفِ جر دهنده،در مثال اول،باء و در دو مثال بعد،الیٰ بوده است) نکته:حذف حرف جری که برای تعدیه است،جایز نیست.مگر در مواردی،از جمله این موارد در صورتی است که مجرور"مصدر مؤولی باشد که حرف مصدری،أنَّ و أن(مختص به فعل) و کی باشد.و این حذف،قیاسی و قانونی است.و در صورتی صحیح است که از اشتباه ایمن باشیم(اشتباه پیش نیاید). به این دو مثال توجه کنید. ا.سررت مِنْ أن تذهبَ(از رفتنت،خوشحالم)،معنی همین است چه،مِنْ جاره باشد چه نباشد.پس حذفش جایز است. ب.رغبتُ فی أنْ یفیضَ النهر(بالا آمدن آب رودخانه را خیلی دوست دارم)،در این مثال اگر"فی"،حذف شود قطعا اشتباه پیش می آید چون ممکن است کسی محذوف را"عَن"جاره بگیرد،که معنی کاملا نقض میشود،زیرا معنی میشود"از بالا آمدن آب رودخانه تنفر دارم" سوال:نقش مصدر مؤول بعد از حذف جار چیست. مصنف:این مصدر محلا مجرور است و هیچ نیازی نیست که مصدر مؤول در محل نصب باشد به اعتبار اینکه،منصوب به نزع خافض باشد،زیرا که حرف جر محذوف،لحاظ میشود،و معنی به توجه به محذوف در نظر گرفته میشود،پس این محذوف در حکم مذکور است. #نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه ۱۲۶ تا۱۳۱ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹مسئله ۷۱:روش متعدی کردن فعل ثلاثی لازم🔹 اما بیان این روش ها.«روش اول سابقا بیان شد» ۲.برفعل لازم همزه نقلی وارد میکنیم(با ورود این همزه،فاعل در کلام،مفعول به میگردد) مثال"خَفِیَ القمرُ" که میشود"أخفیٰ السحابُ القمرَ". ۳.تضعیف کردن عین الفعل.مثال"نامَ الطفلُ"که میشود"نَوَّمَت الامُّ طفلَها" ۴.تحویل فعل لازم به صیغه های"فاعَلَ و اِستفعَلَ"به شرط اینکه اولی بر مشارکت،و دومی بر طلب،یا نسبت دادن به چیزی،دلالت کند. مثال"جَلَسَ الکاتبُ"که میشود"جالستُ الکاتبَ" مثال۲،"حضر الغائبُ"که میشود"استحضرتُ الغائبَ"(غائب را احضار کردم). مثال ۳،"قَبُحَ الظلمُ"که میگویم"استقبحتُ الظلمَ"(به ظلم نسبت زشتی دادم). ۵.تحویل فعل ثلاثی که وزنش"فَعُل"است به فعلی که وزنش"فَعَل"است،به قصد مبالغه. مثال"کَرَمْتُ الفارسَ"به معنای اینکه در گرامی داشتنش مبالغه کردم.(خیلی زیاد اکرامش کردم).(مبالغه،قیاسی نیست،و کثیرا سماعی هست) ۶.تضمین(فعل،متضمن معنای فعلی دیگر شود) مثال"لا تعزموا السفرَ"این فعل در اصل،لازم است زیرا میگوییم"أنت تعزم علی السفر" اما دلیل اینکه بی واسطه مفعول گرفته،این است که متضمن معنای"تَنوِی"شده است. توجه"هر حکمی که،تَنوِی،دارد برای تعزم هم می آید. مثال بعدی"سَمِعَ اللهُ لِمن حمده"فعلِ"سَمِعَ"در اصل متعدی است،اما چون متضمن فعل"إستجابَ"شده،لازم گردیده است. ۷.حذف حرف جر،و نصب مجرور،در این صورت در اصطلاح او را"منصوب به نزع خافض"می نامند. مثل قول خداوند تعالیٰ"أَعَجِلْتُمْ أمْرَ رَبِّکمْ"به تقدیر أَعَجِلْتُمْ عَنْ أمْرِ. این حذف قیاسی و قانونی نیست،بلکه در این حذف فقط به مثالهایی که حرف جر ساقط شده است اکتفاء میکنیم. #نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه ۱۳۱ تا۱۳۷ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹مسئله ۷۲،تعدد مفعول،و ترتُبشان و حذفشان.🔹 أ.گاه فعلِ دو مفعولی،دو مفعولش در اصل مبتدا و خبر هستند،در این صورت اصل این است،مفعولی که اصلش مبتدا است،بر مفعولی که اصلش خبر است مقدم شود(البته گاه،مفعولی که اصلش خبر است مقدم میشود،البته رعایت اصل بهتر است). مثال"علمتُ الصبرَ انفعَ فی الشدائدِ". توجه،در موارد وجوبی تقدیم مبتدا بر خبر،تقدیم مفعول اول بر مفعول دوم هم واجب است. مثال"ظنَنْتُ خالداً محموداً"در این مثال قصد متکلم این است که بگوید خالد مثل محمود هست،و اگر خالد موخر شود،معنی مراد،حاصل نمیشود. توجه:در موارد وجوبی تقدیم خبر بر مبتدا،تقدم مفعول دوم،بر مفعول اول،هم واجب است. مثال"ظَنَنْتُ فی البیتِ صاحبَه". در این مثال،در مفعول اول ضمیری هست که به مفعول دوم(البیت) عائد است(در صورت تقدیم مفعول اول،عود ضمیر به متاخر لفظی و رتبه ای پیش می آید که در این جایگاه صحیح نیست.) #ادامه دارد. #نحو وافی جلد دوم خلاصه صفحه ۱۳۷ تا ۱۴۱ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

#عزیزان همراه،در بحث«عود ضمیر به متاخر لفظی و رتبه ای»،یا در بحث«ملابس خبر»اگر سوالی دارید از ادمین های محترم بپرسید. @talkhislkotob

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹مسئله ۷۲،تعدد مفعول،و ترتُبشان و حذفشان.🔹 أ.گاه فعلِ دو مفعولی‌،دو مفعولش،در اصل مبتدا و خبر نیستند،در این صورت بهتر این است که فاعل در معنی خبر شود. مثال،اعطیتُ الزائرَ وردةً من الحدیقةِ.(به اون مهمان،یک گل از باغم،اعطا کردم). زائر:آخِذ هست و در معنی به منزله فاعل،وردةً،مأخوز و در معنی به منزله مفعول،پس بهتر این است که زائر مقدم شود بر”وردةً“. توجه:گفته شد،مقدم شدن مفعولی،که در معنی فاعل است بهتر است،یعنی اگر موخر شود هم اشکالی ندارد. #نحو وافی جلد دوم،آغاز صفحه ۱۴۱. https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. در موارد زیر،تقدیم مفعول اول،بر مفعول دوم واجب است. ۱.ترس از اشتباه،مثلِ"أعطیتَ محموداً زمیلاً فی السفرِ.زمیلا:رفیق. توجه:مقدم شدن مفعول دوم،جایز نیست،زیرا آخذ و ماخوذ،تبیین نمیشوند.(معلوم نمیشود،چه کسی آخذ بوده و چه کسی ماخوذ).البته الان با توجه به تقدیم مفعول اول،این اشتباه پیش نمیآید.زیرا که محمود،آخذ بوده. ۲.بر مفعول دوم حصر واقع شود.لا اکسو الاولادَ الا المناسبَ.(بر اولادم جز لباس مناسب‌،چیزی نمیپوشم). توجه:اگر الا و مفعول دوم،باهم،بر مفعول اول تقدیم شود،ایرادی ندارد.مثلِ"لا اکسو إلا المناسبَ الاولادَ" ۳.مفعول اول ضمیر متصل،و مفعول ثانی اسم ظاهر باشد.مثال"منحتُک الودَّ" البته،اگر مفعول دوم،بر فعل مقدم شود ایرادی ندارد مثلِ”الودَّ منحتُک" #نحو وافی جلد دوم،آغاز صفحه ۱۴۱. https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0

↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ اللّهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. در موارد زیر،مقدم شدن مفعول دوم،واجب است. ۱.بر مفعول اول حصر واقع شود.مثلِ"ما اعطیتُ المکافأةَ الا المستحقَ" ۲.مفعول اول،مشتمل بر ضمیری باشد که عائد است به مفعول دوم"اسکنتُ البیتَ صاحبَهُ" ۳.مفعول دوم ضمیر متصلی باشد،و مفعول اول اسم ظاهر باشد.مثل”القلمَ اعطیتُه کاتباً". #نحو وافی جلد دوم،از صفحه ۱۴۱ تا ۱۴۲ https://eitaa.com/joinchat/2729246727C8ff5234cd0