🔶هستی شناسی امام، امتداد سنت فلسفی اسلامی 🖊سید علیرضا تقوی 🟥مسئله «هستی» یکی از مهم‌ترین موضوعات و تأملات فلسفی به شمار می‌آید که بی‌تردید، فهم صحیح هر نظام فلسفی، وابسته به تحلیل دقیق این مسئله است. فلاسفه، هستی شناسی را «از سویی مادر علوم» دانسته و از سوی دیگر «کلید حل مهم‌ ترین مسائل بنیادی در زندگی انسان» معرفی می‌کنند؛ مسائلی که «اساسی ‌ترین نقش» را در سرنوشت بشر و سعادت و خوشبختی ابدی یا شقاوت و بدبختی جاودانی وی ایفا می‌ نمایند. 1 در نگاه اندیشمندان، علمی که متکفل بحث از احوالات هستی است و احکام کلی آن را بیان می کند، علم فلسفه است. 2 علمی که از اساس در برابر شک گرایی سوفسطائیان در یونان باستان و در دفاع از واقعیت متولد گردید. 3 تأملی در تاریخ فلسفه ی اسلامی -بر خلاف فلسفه های جدید غربی که دست خود را از خارج کوتاه دیده و منقطع از واقعیت شده اند و یا به تبعیت از سوفسطائیان یونان باستان، به اسلاف فلسفی خود پشت کرده و منکر واقعیت گشته اند، 4 - نمایان گر این مطلب است که دغدغه ی فیلسوفان مسلمان، همواره «واقعیت» و «خارج» بوده است، اگرچه از دریچه های گوناگونی چون «ماهیت» و «وجود» به خارج نظر داشته اند. 5 حتی در میان فلاسفه ای همچون شیخ الرئیس که پرچم‌دار فلسفۀ مشائی‌اند نیز، توجه به رویکردهای وجودشناسانه در مباحث فلسفی به قدری اهمیت دارد که بسیاری مباحث مرتبط با الهیات و جهان شناسی خود را مبتنی بر آن استوار کرده است. 6 در این فلسفه مفهوم «موجود» به عنوان یک مفهوم بنیادین و کلیدی، نقش محوری ایفا می‌کند. با تقسیم موجود به واجب و ممکن، بوعلی به تحلیل ماهیت و مراتب وجود می‌پردازد. «این رویکرد، اگرچه در چارچوب مابعدالطبیعه ارسطویی قرار می‌گیرد، اما با تاکید بر بررسی ماهیت موجودات، تفاوت‌های اساسی با حکمت متعالیه دارد که در آن، وجود به عنوان یک مفهوم مستقل و فراتر از موجودات مورد مطالعه قرار می‌گیرد.» 7 صدرالمتألهین اما با تغییر رویکرد و عبور از سیر تفکر صرفا عقلی مشائی، به جمع میان حقایق دینی، مطالب کشفی و تطبیق آن با براهین فلسفی پرداخته و با باور به «حقیقت نمائی» هرسه نظام، حکمت متعالیه را برپا ساخته است. «وی نظام فلسفه ی خود را با اصالت الوجود و پس از آن با تشکیک وجود افتتاح کرده و سپس در هر مسئله ای از مسائل این فن، از همین دو نظریه مدد برهانی گرفته و پایه ی مسئله را روی آن استوار می سازد.» 8 صدرالمتألهین وجود را محور اصلی اندیشه فلسفی خود قرار داده و بر این باور است که شناخت دقیق وجود، نه تنها کلید فهم تمامی مباحث فلسفی بلکه راه انحصاری برای شناخت مسائل الهیه و معارف حقه است. به عبارت دیگر، جهل به وجود، به معنای جهل به تمامی اصول و حقایق است، چنانچه در دیباچۀ کتاب «المشاعر» خود آورده است: «لما كانت مسألة الوجود اُسُ القواعد الحكمیة ومبنی المسائل الألهیة والقطب الذی یدور علیه رحی علم التوحید وعلم المعاد و حشر الارواح و الجساد و كثیر مما تفردنا باستنباطه و توحدّنا باستخراجه، فمن جهل بمعرفة الوجود یسری جهله فی اُمهات المطالب ومعظماتها وبالذهول عنها فأتت عنه خفیات المعارف» 9 در این میان، مرحوم امام خمینی (ره) به عنوان فیلسوفی متأله، میراث دار این گنجینه ی عظیم فلسفی است، ایشان با تسلطی کامل بر مباحث فلسفی و نظریات حکما، آثار فلسفی خود را تألیف نموده و با نگاهی جامع به آراء فلاسفه، دیدگاه هایش را مطرح کرده است. وی با اعتقادی راسخ، رونوشت بودن فلسفه ی اسلامی از فلسفه ی یونان را رد کرده و معتقد است ریشه های آن را در گنجینه ی قرآن و سنت اهل بیت علیهم السلام باید جستجو نمود، 10 چه آنکه در آثار فلسفی خود، سعی در جمع بین این دو را داشته و منکر تنافر بین وحی و عقل گشته است. در فلسفه ی امام، از عناصر معرفت عقلانی، شهود عرفانی و وحی قرآنی در کنار یکدیگر بهره گرفته شده، همانگونه که در شکل گیری شخصیت ایشان نیز تحقیق و تأمل برهانی، ذوق عرفانی و تدین، زهد و انس با کتاب و سنت دخیل می باشد. 11 با توجه به این نکات است که امام خمینی اندیشه ی فلسفی خود را وام دار حکمت متعالیه دانسته 12 و با بزرگی و عظمت از صدرالمتألهین به عنوان «مؤسس فلسفه ی عالیه، شیخ مشایخ الاولیاء و الحکماء و صدر صدور المتألهین و العرفا» یاد کرده است. 13 ایشان معتقد است که فلسفه مشائی با وجود قوت و قدرت علمی خود، توان تبیین بسیاری از معارف الهی را ندارد و از این رو «در بازار اهل معرفت در باب معرفة الربوبیه و مبدأ و معاد رونقی نداشته و در پیشگاه اهل معرفت ارزشی از برای آن نیست». 14 البته نگاه امام به میراث فلسفی، به تبع صدرالمتألهین نگاهی تقابلی و دفعی نیست، بلکه سیر تاریخی تطور فلسفه را در خدمت یک باور واحد به نام «اصالت الوجود» دانسته، اگرچه به دلیل شرایط محیطی و خفقان علمی، آن را با ابزار تقیه بیان کرده باشند. 15

🟥بر این اساس، نگاه امام به هستی، نشأت گرفته از این اندیشه ی فلسفی است، نگاهی که صرفا در وادی اندیشه ورزی متوقف نمانده و امتدادات خود را به صورت جدی در حوزۀ عقل عملی و قواعد رفتاری انسان در ساحات اجتماعی از جمله حکمرانی، نمایان می سازد. 16 چه آنکه در عالی ترین سطح سیاسی و خطاب به رهبر اتحاد جماهیر شوروی، وی را به آشنایی با میراث عظیم فلسفی و عرفانی اسلامی و بازآفرینی نظام سیاسی مبتنی بر توحید دعوت می نماید. 17 بر این اساس آشنایی با نظام اندیشه امام خمینی در حوزه حکمرانی اسلامی، بدون در نظر گرفتن کیفیت نگاه هستی شناسانۀ ایشان، آشکارا می تواند دچار انحراف گردیده و در فهم امتدادات اندیشۀ ایشان اختلال ایجاد نماید. ❇پی نوشت ها 1- آموزش فلسفه، ج1، ص242 2- ر.ک: آموزش فلسفه، ج1، ص91 3- ر.ک: کلیات علوم اسلامی، ج1، ص173 4- ر.ک: کلیات علوم اسلامی، ج1، ص174 5- ر.ک: کلیات علوم اسلامی، ج1، ص136 6- ر.ک: الشفا- الهیات، ص14 و 15 7- حکمت متعالیه و و تفکر فلسفی معاصر، ص52 8- بررسی ها اسلامی، ج2، ص15 و 16 9- شرح المشاعر ملاصدرا، پاورقی ص30 10- آداب الصلاة – چاپ قدیم، ص303 11- ر.ک: حکمت معنوی، ص74 12- ر.ک: صحیفه امام، ج5، ص271 13- التعلیقه علی الفوائد الرضویه، ص91 14- آداب الصلاة – چاپ قدیم، ص303 15- ر.ک: تقریرات فلسفه، ج3، ص414 16- ر.ک: تقریرات فلسفه ، ج3، ص462 17- ر.ک: صحیفه امام، ج21، ص219

#اطلاعیه 🔻 مرکز تربیت اسلامی برگزار می کند: 🏷 |سلسله نشست‌های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری مدظله العالی 3️⃣ نشست #سوم: مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی در اندیشه رهبر معظم انقلاب - 3 ↩️ زمان نشست سوم: دوشنبه 19 آذر 1403 / ساعت 14 تا 15:30 🔹با ارائه: حجةالاسلام و المسلمین استاد فرحانی زیدعزه مدیرِ کلان پروژه تمدن و حکمرانی استادِ درس خارج حوزه علمیه قم استادِ دانشگاه جامع امام حسین(ع) 🔹دبیر علمی نشست: حجة‌الاسلام حسن ابراهیم پور پژوهشگر پژوهشکده تمدنی شهید صدر(ره) 🕰 | زمان: دوشنبه و چهارشنبه هر هفته 🔹بستر ارائه: قرار ▫️ https://gharar.ir/r/3dd4e161 📝 در اولین نشست، استاد فرحانی به تشریح نکات کلیدی و مقدمات کلی ورود در مفهوم‌شناسی نظریه تمدن نوین اسلامی مقام معظم رهبری پرداختند. 👈 بیشتر بخوانید 📝 در نشست دوم، استاد فرحانی به برخی از ضوابط و اضلاع هرمِ زبانی نظریه تمدن نوین اسلامی در منظر رهبر معظم انقلاب پرداختند. #سلسله_نشست #تمدن_نوین_اسلامی #رهبر_معظم_انقلاب #مرکز_تربیت_اسلامی #استاد_فرحانی ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani ┄┅═✧❁🌿🌺🌿❁✧═┅┄ 🟥 پژوهشکده شهید صدر (ره) 📲@sadr_ir 🌐https://sadr.ihu.ac.ir/

سومین نشست از سلسله نشست‌های تمدن نوین اسلامی از منظر مقام معظم رهبری هم اکنون در حال برگزاری است

🎧 #صوت دومین نشست از سلسله نشست های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری 📚 موضوع نشست #دوم: «مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی در اندیشه رهبر انقلاب» - 2 🎙 با ارائه: «حجةالاسلام و المسلمین استاد علی فرحانی زیدعزه» 🔸دبیر علمی: حجة الاسلام حسن ابراهیم پور 📝 در دومین نشست استاد فرحانی به بیان اضلاع اصلی زبان شناسی نظریه تمدن نوین اسلامی رهبر انقلاب اشاره داشتند. ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani

🎧 #صوت سومین نشست از سلسله نشست های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری 📚 موضوع نشست #سوم: «مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی در اندیشه رهبر انقلاب» - 3 🎙 با ارائه: «حجةالاسلام و المسلمین استاد علی فرحانی زیدعزه» 🔸دبیر علمی: حجة الاسلام حسن ابراهیم پور 📝 در سومین نشست استاد فرحانی در ادامه بیان اضلاع اصلی زبان شناسی نظریه تمدن نوین اسلامی رهبر انقلاب، به رابطه نظریه تمدن نوین اسلامی با انقلاب اسلامی از یک طرف و از سویی دیگر نسبت آن با جامعه مهدوی اشارات مهمی داشتند. ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani

#اطلاعیه 🔻 مرکز تربیت اسلامی برگزار می کند: 🏷 |سلسله نشست‌های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری مدظله العالی 4️⃣ نشست #چهارم: مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی در اندیشه رهبر معظم انقلاب - 4 ↩️ زمان نشست چهارم: چهارشنبه 21 آذر 1403 / ساعت 14 تا 15:30 🔹با ارائه: حجةالاسلام و المسلمین استاد فرحانی زیدعزه مدیرِ کلان پروژه تمدن و حکمرانی استادِ درس خارج حوزه علمیه قم استادِ دانشگاه جامع امام حسین(ع) 🔹دبیر علمی نشست: حجة‌الاسلام حسن ابراهیم پور پژوهشگر پژوهشکده تمدنی شهید صدر(ره) 🕰 | زمان: دوشنبه و چهارشنبه هر هفته 🔹بستر ارائه: قرار ▫️ https://gharar.ir/r/3dd4e161 📝 در اولین نشست، استاد فرحانی به تشریح نکات کلیدی و مقدمات کلی ورود در مفهوم‌شناسی نظریه تمدن نوین اسلامی مقام معظم رهبری پرداختند. 👈 بیشتر بخوانید 📝 در نشست دوم و سوم، استاد فرحانی به برخی از ضوابط و اضلاع هرمِ زبانی نظریه تمدن نوین اسلامی در منظر رهبر معظم انقلاب پرداختند. #سلسله_نشست #تمدن_نوین_اسلامی #رهبر_معظم_انقلاب #مرکز_تربیت_اسلامی #استاد_فرحانی ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani ┄┅═✧❁🌿🌺🌿❁✧═┅┄ 🟥 پژوهشکده شهید صدر (ره) 📲@sadr_ir 🌐https://sadr.ihu.ac.ir/

چهارمین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی تمدن نوین اسلامی از منظر مقام معظم رهبری با موضوع مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی هم اکنون در حال برگزاری است 🔹بستر ارائه: قرار ▫️ https://gharar.ir/r/3dd4e161 ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani

🎧 #صوت چهارمین نشست از سلسله نشست های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری 📚 موضوع نشست #چهارم: «مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی در اندیشه رهبر انقلاب» - 4 🎙 با ارائه: «حجةالاسلام و المسلمین استاد علی فرحانی زیدعزه» 🔸دبیر علمی: حجة الاسلام حسن ابراهیم پور 📝 در چهارمین نشست استاد فرحانی در ادامه بیان اضلاع اصلی زبان شناسی نظریه تمدن نوین اسلامی رهبر انقلاب، ضمن تاکید بر بررسی متدولوژی و روش شناسی خاص رهبر انقلاب به رابطه نظریه تمدن نوین اسلامی با مساله حکمرانی، حکومت و قدرت پرداخته و تفکیک منطقی زبان شناسی و مفهوم شناسی در این نظریه را تعیین نمودند. ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani

#اطلاعیه 🔻 مرکز تربیت اسلامی برگزار می کند: 🏷 |سلسله نشست‌های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری مدظله العالی 5️⃣ نشست #پنجم: مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی در اندیشه رهبر معظم انقلاب - 5 ↩️ زمان نشست پنجم: دوشنبه 26 آذر 1403 / ساعت 14 تا 15:30 🔹با ارائه: حجةالاسلام و المسلمین استاد فرحانی زیدعزه مدیرِ کلان پروژه تمدن و حکمرانی استادِ درس خارج حوزه علمیه قم استادِ دانشگاه جامع امام حسین(ع) 🔹دبیر علمی نشست: حجة‌الاسلام حسن ابراهیم پور پژوهشگر پژوهشکده تمدنی شهید صدر(ره) 🕰 | زمان: دوشنبه و چهارشنبه هر هفته 🔹بستر ارائه: قرار ▫️ https://gharar.ir/r/3dd4e161 📝 در نشست های گذشته استاد فرحانی به برخی از ضوابط و اضلاع هرمِ زبانی و متدولوژی ورود به نظریه تمدن نوین اسلامی در منظر رهبر معظم انقلاب پرداختند. #سلسله_نشست #تمدن_نوین_اسلامی #رهبر_معظم_انقلاب #مرکز_تربیت_اسلامی #استاد_فرحانی ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani ┄┅═✧❁🌿🌺🌿❁✧═┅┄ 🟥 پژوهشکده شهید صدر (ره) 📲@sadr_ir 🌐https://sadr.ihu.ac.ir/

پنجمین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی تمدن نوین اسلامی از منظر مقام معظم رهبری با موضوع اکتشاف و اجتهاد در زبان شناسی تمدن نوین اسلامی هم اکنون در حال برگزاری است 🔹بستر ارائه: قرار ▫️ https://gharar.ir/r/3dd4e161 ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani

🎧 #صوت پنجمین نشست از سلسله نشست های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری 📚 موضوع نشست #پنجم: «مفهوم شناسی تمدن نوین اسلامی در اندیشه رهبر انقلاب» - 5 🎙 با ارائه: «حجةالاسلام و المسلمین استاد علی فرحانی زیدعزه» 🔸دبیر علمی: حجة الاسلام حسن ابراهیم پور 📝 در پنجمین نشست استاد فرحانی در ادامه بیان اضلاع اصلی زبان شناسی نظریه تمدن نوین اسلامی رهبر انقلاب، ضمن ارائه تعریف صریح رهبر انقلاب از تعریف تمدن نوین اسلامی، به بیان ضوابط و محدودۀ اکتشاف و اجتهاد نسبت به نظریه پرداختند. ❇️ تأمُّلاتــــــــ | درنگی در باب تمدن و حکمرانی اسلامی: ▫️ @TamadonVaHokmrani