۸ ۵. گروهی دیگر بر آنانند که اشعار حافظ صرفاً یک اثر هنری است، و سراینده هیچ معنایی از آن قصد نکرده است و این اشعار فاقد پشتوانه فکری، و ارائه مفاهیم در قالب واژه ها و الفاظ می‌باشد .

۹ ۶. عده ای دیگر بر این عقیده اند که تنها برخی از غزلیات - گاه کل غزل، و گاه ابیاتی از آن - در دیوان حافظ می‌توان یافت که خواجه در آن از مفاهیم والای اخلاقی توحیدی سخن گفته است و این معانی را در قالب بهترین شیوه ارائه داده است. بنابراین انصاف آن است که دست کم بخشی از دیوان او این گونه مطالب را تشکیل می‌دهد ولی بسیاری از غزلیات او جز معانی ظاهری، معنای دیگر ندارد و این همه پرده از شخصیت دوگانه او بر می دارد .

اما چگونه اشعار حافظ را معنا کنیم؟ این بود اصول دیدگاه‌های گوناگون درباره شخصیت حافظ و اشعار او اینک این ماییم و گزینش یکی از این دیدگاهها؛ لیکن انصاف این است که برای جلوگیری از هرگونه پیش داوری در این زمینه حداقل نخست باید نکاتی را مدنظر قرار دهیم و آنگاه به انتخاب دست‌ بزنیم. .

. ۱. آنچه جزء محکمات کتاب و سنت است و قدم اول در عرفان اسلامی است این است که امکان ندارد کسی با قلبی آلوده و دامنی ناپاک، به خلوتگاه انس با حق راه یابد، بلکه حتی اگر گرد ناپاکی بر روح او نشسته باشد، نامحرمی است که بی محابا دست رد بر سینه او کوبیده خواهد شد روی جانان طلبی؟ آینه را قابل ساز ور نه هرگز گُل و نسرین ندمد ز آهن و روی .

. روشنی این مسأله به حدی است که نه تنها نقل بلکه عقل هم بر آن گواه است؛ زیرا انسان بر #فطرت توحید آفریده شده و ملاک انسانیت انسان فطرت توحیدی او است و فلسفه خلقت او در اظهار کمالات توحیدی نهفته در فطرت او است. و اصلی ترین حجاب هایی که مانع ظهور کمالات فطری انسان است حجاب گناهان، غفلتها و آلودگیهای مادی است .

. ممکن نیست قلب کسی حتی به مکروهات متمایل گردیده و یا جز به حضرت حق به چیز دیگر توجه داشته باشد و با این حال آیینه دل او بتواند #انوار_توحیدی را جذب و منعکس نماید «أنَّكَ لا تَحتَجِبُ عَنْ خَلْقِكَ إِلَّا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمَالُ السَّيِّئَةُ [الآمال] دونک...» (دعای ابوحمزه) [خدایا!] به راستی که تو از آفریده هایت در حجاب نیستی، جز آن که کارهای زشت و یا آرزوهای آنان، آنها را از تو پوشیده می دارد .

. چگونه ممکن است کسی لسان الغیب باشد و حقایق قرآنی را با لطایف حِکَمی به لسان نظم و با زیباترین اسلوب، در یک جا جمع کند و به حافظِ قرآن بودن افتخار کند و در عین حال با آلوده دامنی تا پایان عمر دست از می و مطرب و ساز و دف و نظر بازی برندارد و حتی توصیه کند بر سر قبرش نیز بی می و مطرب نروند و بگوید: بر سر تربت من بی می و مطرب منشین تا به بویت ز لحد رقص کنان برخیزم گرچه پیرم تو شبی تنگ در آغوشم گیر تا سحرگه ز کنار تو جوان برخیزم .

. برای شناخت دقیق خواجه، علمی ترین راه آن است که از یک سو تا به آنجا که تاریخ اجازه می‌دهد به سراغ شخصیت علمی و فرهنگی او درزمان خودش برویم و از سوی دیگر اصطلاحات و متشابهات اشعار او را با کمک محکمات دیوان او به درستی معنا کنیم. .

. آنچه تاریخ از شخصیت علمی و فرهنگی خواجه در زمان خودش ثبت کرده است که او در زمان خود، ادیب و حکیم و متکلمی چیره دست بوده و اشتهار اصلی او به حفظ قرآن و قرائت و تفسیر آن بوده است و در مسجد عتیق شیراز شب های سه شنبه درس قرآن می داده است. .

. هم درس او در حوزه علمی جناب قوام الدین عبدالله از او چنین یاد می‌کند: مفخر العلماء، استاد تحارير الادباء، معدن اللطائف الروحانية، مخزن المعارف السبحانية، شمس الملة و الدين، محمد الحافظ الشيرازي. نیز کاتب دیوان او در آخر نسخه خطی به نقل مرحوم قزوینی می نویسد: تم الديوان (كذا) المولى العالم الفاضل، ملك القراء، و افضل المتأخرين، شمس الملة و الدين، مولانا محمد الحافظ، روح الله روحه و أوصل فتوحه و نوّر مرقده... ( مقدمه دیوان حافظ، با تصحیح دکتر غنی) .

. 🌱 حکیمی چون میر سیدشریف گرگانی که یکی از اساتید خواجه است و به لحاظ انس با برهان و فلسفه میلی به صنعت شعر نداشته و هرگاه در مجلس درس اش شعر خوانده می‌شد می‌گفت: عوض این سخنان باطل و لهو به فلسفه و حکمت بپردازید. اما هنگامی که جناب خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی صبح گاهان بر درس او وارد می‌شد از او می پرسید: بر شما چه الهام شده است؟ غزل خود را بخوانید. هنگامی که بقیه شاگردان علامه به وی اعتراض می‌کردند که این چه رازی است که ما را از سرودن شعر منع میکنی ولی به شنیدن شعر حافظ، رغبت نشان میدهی می گفت: شعر حافظ همه الهامات و حدیث قدسی و لطایف حِکَمی و نکات قرآنی است. 💎 (مقدمه دیوان حافظ به تصحیح دکتر غنی و محمد قزوینی) .

. از اینجا معلوم می‌شود که لقب #لسان_الغیب نه در اعصار بعد از خواجه، که در زمان حیاتش آن هم توسط اساتیدش به او داده شده است و این نشانه اوج مقام معنوی و صفای باطنی و علو روحی او است.🌺 .

. 🔅درباره نحوه آشنایی با دیوان خواجه، باید بگوییم: الفبای ورود به هر رشته علمی، آشنایی با اصطلاحات خاص آن علم است و راز اینکه چرا صاحبان هر رشته علمی در بیان معارف خود از اصطلاح خاص و زبان مخصوص استفاده می‌کنند آن است که الفاظ متداول در میان مردم قدرت کشش میزان خاصی از معنا را دارند. از این رو، اگر در یک رشته علمی بخواهند بار معنایی بیشتری از آنچه کـه لفظ قبلاً حمل می‌کرد بر آن بار کنند ناچارند اصطلاح خاصی را وضع کنند. بنابراین هر مقدار مسایل علم دقیق تر و معانی آن لطیف تر باشد، استفاده از اصطلاحات دقت و گستره بیشتری را می طلبد. چنانکه در علم کلام، منطق و فلسفه این امر به خوبی نمایان است. .

🔅 وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ... و هنگامى که بندگان من، از تو درباره من سؤال کنند، (بگو:) من نزدیکم; دعاى دعاکننده را، به هنگامى که مرا مى خواند اجابت می‌کنم...❣ .

. 💥عارف در مقام اظهار حالات درونی و یافته های خویش مثل عاشقی است که #سوز_درونی خویش را با هیچ زبان و قلمی نمی تواند بیان کند. آیا مادر فرزند از دست داده میتواند سوز فراقی را که همه قلب و درونش را به آتش کشیده، به مخاطبین منتقل نماید؟! و آیا راهی دارد جز آن که با کلمات مجنون گونه قربان قد و بالای فرزند خود برود و سر و جان خود را فدای کمترین ناز و کرشمه فرزند خود کند؟! در حالی که این همه کمترین اظهار شعله های سوزان عشق درونی است که از جان او زبانه می‌کشد. .

. خلاصه: آنکه عارف جز #زبان_عشق نمی‌داند و سخن نمی گوید و زبان عشق را تنها عاشق با وجود خود می‌فهمد و تا کسی صاحب درد نشود و نسوزد و تب عشق 🔥همه وجودش را فرا نگیرد، لحن کلام عارف را احساس نمی کند. .

. ✅حافظ اگر قدم زنی در رَهِ خاندان به صِدق بدرقهٔ رَهَت شود همَّتِ شَحنِهٔ نجف ❤️ __________________ پ.ن: شحنه: امیر. #ولادت_امیرالمومنین #روز_پدر .

. حافظ! اگر قدم زنی در ره خاندان به صدق بدرقه رهت شود همت شحنه نجف 🔰ای خواجه! در طریق #وصال_دوست، قدم خویش را به جایی گذار که رسول الله و خاندان نبوّت معرفی فرموده و رفته اند؛ نه آن که خود فهمیده ای تا حضرت علی( علیه السلام) دستگیر و شفیع تو گردد و به مقصودت برساند. 1⃣ يا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِى الأمْرِ مِنْكُمْ: ای کسانی که ایمان آورده اید از خدا اطاعت نمایید، و از و از رسول و صاحبان امرتان پیروی کنید.(نساء /۵۹) 2⃣ أسْعَدُ النَّاسِ مَنْ عَرَفَ فَضْلَنا وَتَقَرَّبَ إِلَى الله بنا: نیک بخت ترین مردم کسی است که فضل و برتری ما را شناخته و به واسطه ما به خدا نزدیکی جوید.(غرر و درر، ص ۲۱) _________ ♡ ترنم عشق | شرح غزلیات حافظ .

. ... دیگه هیچی تو دنیا کم نداری🌹 _________ ♡ ترنم عشق | شرح غزلیات حافظ

. 💥به خدا قسم که اگر کسی، به علی رسد به خدا رسد...🌺 .

. 🔰اگر عارف در بیان حال خود از می و ساقی و مُغ و مغبچه و دف و نی و مطرب استفاده میکند و یا به جای نثر از لسان شعر استفاده می‌کند نه مجازگویی می‌کند و نه مبالغه؛ بلکه ظاهری را می‌گوید که #باطن آن مقصود اصلی او است. در آیات قرآن و کلمات ائمه معصومین از این قبیل (عبور از ظاهر به باطن) دیده می‌شود. به عنوان مثال👇 .

. 🌿خداوند درباره نعمت‌های عنایت شده به ابرار می‌فرماید: يُسْقَوْنَ مِن رَّحِيقٍ مُخْتُومٍ خِتَامُهُ مِسْكَ وَ فِي ذَلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَتنافِسُونَ وَ مِزَاجُهُ مِن تَسْنِيمٍ عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ. نیکوکاران از #شرابی مهر شده نوشانیده می‌شوند شرابی که مهر آن مشک است، و در این نعمتها عاشقان باید بر یکدیگر سبقت گیرند، ترکیب آن شراب از تسنیم است. چشمه ای که مقربان الهی از آن می نوشند.( مطففین/۲۵) .

. 🔰قطعاً مراد از این شراب، شراب‌های دنیایی نیست که با خوردن آن شخص مست شود و گرفتاری‌ها و مشکلات زندگی را فراموش می‌کند و دست به کارهای غیر عاقلانه می‌زند؛ چون خداوند در جای دیگر قرآن، در توصیف شراب لذت بخش بهشتی می فرماید: ولَا فِيهَا غَوْلُ وَلَا هُمْ عَنْهَا يُنزَفونَ. نه دردسری دارد و نه از آن مست می‌شوند.( صافات/۴۷) .