💭💬 انگیزه نگارش فرصت‌الدوله شیرازی، بنا به اظهار خود در سال‌های پایانی سلطنت ناصری؛ یعنی در سال ۱۳۰۷ ق دستور نقشه‌برداری و تهیه تصاویر از آثار باستانی و نقش‌های قدیمی و تعیین فاصله مناطق از یکدیگر، آن هم عمدتا در فارس را از مقامات دولتی قاجار دریافت نمود. بر اساس آنچه از مطالب کتاب مستفاد می‌شود، فرصت‌الدوله در گام نخست شروع به مسافرت و نقشه‌برداری کرد، لیکن زمانی که یادداشت‌های خود را به تهران فرستاد بنا به دلایلی آن یادداشت‌ها از بین رفت، به همین دلیل پس از مدتی، ظاهرا در ۱۳۱۱ ق مجددا اقدام به مسافرت و نگارش در سطحی وسیع‌تر نمود. سختی و صعوبت قضیه و دوباره‌نویسی با توجه به نداشتن و فقدان اولیه، بر اهمیت این کتاب افزود. فرصت در ۱۳۱۴ ق مطالب کتاب خود را به اتمام رساند. -----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j

♦️بخش دوم بخش دوم که نویسنده آن را (شیرازنامه) نامیده؛ شامل مطالبی درباره آثار ابنیه، محلات، دروازه‌ها، مساجد، مدارس مذهبی، بقاع مزارات و شرح حال برخی از دانشمندان، فقها، ادبا، اطباء، صاحبان مشاغل، همچنین خوشنویسان، نقاشان، ادارات و اهل صنعت شیراز است. در بخش آخر کتاب نیز سلاطین و حکام شیراز از زمان امویان - از سال ۷۴ ق- تا واپسین روزهای سلطنت ناصرالدین شاه؛ یعنی زمانی که فرصت‌الدوله کتاب را به رشته تحریر درآورده، نام برده شده‌اند، چنان‌که خود نیز اشاره می‌کند، در این خصوص از کتاب گوبینو استفاده نموده است، منتهی با توجه به اینکه گوبیتو در سال‌های نخست سلطنت ناصری (۱۸۵۸- ۱۸۵۵ م) به ایران سفر کرده، این مطالب فقط تا همان سال‌ها را در بر می‌گیرد، از آن پس تا پایان عصر ناصری را فرصت‌الدوله، با مطالعه منابع و دیده‌ها و شنیده‌های خود تکمیل نموده است .-----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j

🔷🔶 ویژگی‌های کتاب برخی از ویژگی‌های کتاب به شرح ذیل است: ۱ - جامع و کامل بودن ویژگی‌های برجسته آثار عجم هنگامی آشکارتر می‌گردد که کار فرصت‌الدوله با منابع هم عصر خود نظیر فارسنامه ناصری مقایسه گردد. چنان‌که در کتاب اخیر فقط توضیحی در مورد نقش برجسته‌ها داده شده و به ندرت کتیبه‌ای خوانده شده است. البته نویسنده کتاب، میرزاحسن حسینی فسایی، خود نیز اشاره نموده است که (... ترجمه کتیبه‌ها را با نامه‌ای که به وزیر علوم وقت؛ یعنی علی قلی‌خان مخبرالدوله نوشتم، خواستم، او نیز چون تسلط به زبان آلمانی داشت، از یکی از منابع آلمانی اخذ کرده ترجمه و برای بنده فرستاد...). تلاش پی‌گیر فرصت در آموختن خطوط باستانی، آنهم در یکصد و چند سال گذشته مایه تحسین است و مدد جستن او از سیاحان و فرستادگان خارجی اعم از، روسی، ایتالیایی، هلندی و آلمانی در فراگیری این خطوط نشان همت والای اوست. ۲ - مستدل و مستند بودن از ویژگی‌های دیگر کار فرصت این است که به ویژه در ذکر آثار فارس تنها به نقل خوانده‌ها یا شنیده‌ها بسنده نکرده است، بلکه مطالب کتاب حاصل مشاهدات خود او می‌باشد، از جمله دلایل اثبات این مدعا یکی نقاشی و تصویرهای متعددی است که از آثار و ابنیه فراهم آورده، دیگری اشاره او به بناهایی است که هم اکنون اثری از آنها نیست، در حالی او در کتابش، هم از آن‌ها نام برده و هم آنها را به تصویر کشیده است. از جمله ( آتشکده آذرجو ) در حالی که از آثار مهم شهر داراب است، بر بالای این اثر گنبدی را ترسیم کرده، اما هم‌اکنون با گذشت بیش از یک قرن، این گنبد وجود خارجی ندارد. این موضوع برای مطالعات باستان‌شناختی دارای اهمیت است. فرصت در مورد نقوش و کتیبه‌های تخت جمشید نیز به تفصیل سخن گفته است. بررسی دخمه‌ها و وارد شدن به آنها و ذکر مطالب به صورت مشروح در این خصوص از مشخصه‌هایی به شمار می‌آید که نظیر آن در فارسنامه به عنوان منبع همزمان و نسبتا هم موضوع با آثار عجم به چشم نمی‌خورد. ترجمه کتیبه بیستون و پرداخته شدن به آن در آثار عجم باز از جمله امتیازات کتاب در مقایسه با منابع هم عصر آن است. شایان ذکر است، ترجمه‌ای که در آن زمان از کتیبه‌های مختلف شده است با ترجمه‌های کنونی تفاوت‌هایی دارد و برداشت‌هایی که هم اکنون از نقوش و کتیبه‌ها با روش‌های جدید علمی به عمل می‌آید، از جهات متعدد قابل مقایسه با گذشته نیست، منتهی این مقاله در صدد بررسی نوشته‌های این منبع از حیث کتیبه‌خوانی و مقاسیه آن با مطالعات کنونی نمی‌باشد. با این وجود باید اضافه کرد برخی از واژه‌هایی که در کتیبه‌ها آمده است، در آثار عجم درست خوانده نشده‌اند؛ ولی در تحقیقات اخیر آن واژه‌ها شناخته شده‌اند. بطور مثال در کتیبه بیستون بر اساس آنچه در آثار عجم آمده واژه‌هایی نظیر (... اوج‌ها، بابروش، ائرا، و...) دیده می‌شود که هم اکنون به صورت خوزستان، بابل، آشور و...) شناخته شده‌اند و احتمالا فرصت نام و اسامی این مناطق را که خود نیز برخی از آنها را ترجمه دقیق‌تری کرده، از منابع دیگر گرفته است. ظاهرا فرصت تسلط خود را به خطوط میخی برای ارائه مطلب کافی نمی‌دیده، برای تکمیل توضیحات به منابع خارجی مراجعه نموده است؛ به طوری که در کتاب ذکر می‌کند به کرات از سفرنامه سیاحان روسی، انگلیسی و فرانسوی استفاده کرده است. ۳- ترسیم و نقاشی آثار باستانی یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته آثار عجم در زمینه آثار باستانی ترسیم و نقاشی نقوش و آثار باستانی اماکن متعددی نظیر تخت جمشید، فیروز آباد، داراب و... است. بالطبع ارائه مطلب به همراه تصاویر، فهم مطلب را سهل‌تر و مطالعه کتاب را شوق‌انگیزتر و مطلوب‌تر می‌ساخت. و از آنجا که امکان مسافرت در آن زمان برای همگان به سهولت وجود نداشت و عکس‌برداری و فن عکاسی نیز هنوز متداول نشده بود، تصاویر نقاشی شده کتاب، ارزش و اهمیت فراوانی به کتاب می‌بخشید. در هر صورت به لحاظ شناسایی و بررسی آثار باستانی، آثار عجم نسبت به منبع همزمان خود، فارسنامه ناصری مطالب مفصل‌تری دارد. ۴- درج حدود و فاصله مناطق نکته دیگری که فرصت در کتاب خود به آن پرداخته این است که حدود و فاصله مناطق را از یکدیگر، بویژه در فارس، تهیه و درج نموده است. هر چند با مسافت‌های کنونی تفاوت‌هایی دارد، لیکن نظر به مقیاس‌هایی که در دست داشته و با توجه به توسعه شهرها تا زمان حاضر، مسافت‌هایی که ذکر می‌کند، قریب به صحت است. -----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j

📃📃 نسخه‌شناسی کتاب در سال ۱۳۱۴ ق به اتمام رسیده و در ۱۳۵۳ ق؛ یعنی چهارده سال پس از فوت فرصت، برای نخستین بار در بمبئی چاپ گردیده است. در پایان، ۵ تقریظ (از شیخ مفید، ابوالحسن میرزا، ابوالحسن اصطهباناتی، عبدالوهاب آشتیانی و میرزامهدی‌خان وکیل‌الدوله بر کتاب زده شده)، آورده شده، سپس تعلیقات کتاب و در پایان فهرست اعلام دو جلد ذکر شده است. ♦️🔷🔶 منبع ویکی فقه(به نقل ازنرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور). تنظیم: سرکار خانم خدیجه سادات حسین‌پور -----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j

تو همچون غنچه‌های چیده بودی که در پرپر شدن خندیده بودی مگر راز حیات جاودان را تو از فهمیده‌ها فهمیده بودی 📝 #قیصر_امین_پور -----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j

#رویداد_تاریخی 🌺وقوع غزوه‏ ي "بني ‏نضير" و بيرون راندن يهوديان از مدينه (4 ق) پس از واقعه‏ي غزوه‏ي احد و شكست سپاه اسلام در برابر بت‏پرستان و مشركان قريش، فرصتي براي يهوديان مقيم مدينه به دست آمد تا عليه پيامبر اسلام و مسلمانان مدينه توطئه و دسيسه نمايند. از جمله اين كه آنان با ترفندهايى قصد كشاندن پيامبر اکرم به داخل قلعه‏ي بني‏نضير را نموده تا در آن جا به وي آسيبي برسانند. مسلمانان جهت تاديب آنان و خفه كردن نطفه‏ي نفاق، به قلعه‏ي آنان هجوم آورده و پس از 6 روز محاصره، يهوديان بني‏نضير را وادار به تسليم نمودند. آنان با پيامبر مصالحه نمودند كه جلاي وطن كرده و سرزمين و خانه‏هاي خود را در اختيار مسلمانان قرار دهند. تنظیم: سرکار خانم مریم صفری -----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j

سیر تحول حرم حضرت معصومه(س) با تأکید بر سلسله مراتب ورود (تشرف) از دوره صفوی تا دوره قاجار 🌱🌱🌱🌱 نویسنده: محمد رضایی ندوشن سید عبدالهادی دانش پور مصطفی بهزادفر منبع: مطالعات معماری ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶ 81-104 بررسی های این پژوهش نشان می دهد حرم حضرت معصومه(س) در دوره صفوی و قاجار دارای سلسله مراتب تشرف بوده است که در طول این دوران در حال تغییر مداوم بوده و نسبت به زمان حاضر نیز متفاوت بوده است. مقاله به دنبال پاسخ این پرسش است که وجود سلسله ای از فضاهای ورودی چه تأثیری بر ادراک مخاطبان حرم حضرت معصومه(س) می گذارد. برای ایجاد تصویری مناسب از تشرف به حرم در دوره صفوی و قاجار می بایست با روش تحقیق توصیفی به واکاوی منابع و اسناد کتابخانه ای پرداخت. مهم ترین منابعی که می تواند تصویر گذشته حرم حضرت معصومه(س) را بازسازی کند منابع تصویری (نقشه، گراور و عکس) و منابع مکتوب تاریخ شهر قم، به خصوص سفرنامه های زوار، تجّار و سیّاحانی است که قصد شهر قم را داشته و یا از آن عبور کرده اند. از آنجایی که این پژوهش در جست وجوی تأثیرات ادراکی سلسله فضاهای ورودی اماکن مقدس است، متن سفرنامه ها که بیان ادراک و احساس خاص نگارندگان آن ها هنگام ورود به حرم است، مهم ترین منبع پژوهش است. https://b2n.ir/y83363 -----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j

اوضاع فرهنگی قم هنگام ورود فاطمه معصومه، انسان شناسی فرهنگی کنشگران فرهنگی قم از180 - 230 🌱🌱🌱🌱🌱 نویسنده: محمدرضا شهیدی پاک منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال چهارم خرداد ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 81 - 65 مقاله تحریر و تحلیل و تبیین مجدد پژوهش تاریخی اوضاع فرهنگی قم هنگام ورود فاطمه معصومه به قم است که در کنگره بین المللی مکانت فرهنگی قم و حضرت معصومه در 1384 حرم قم به صورت سخنرانی ارایه شد. حوادث تاریخ 180 تا 230 هجری را در چهارچوب پارادایم جامعه شناسی تغییرات فرهنگی از دوره باستان به اسلامی و تشیع بدون پیش فرض ها و عقاید معاصر بررسی کرده است. اوضاع فرهنگی قم هنگام ورود فاطمه معصومه تابع رویدادهای حد فاصل شهادت موسی بن جعفر تا شهادت امام رضا و برخوردها بین موسی بن جعفر با هارون رشید و شدت تشتت فرقه ای رو به انهدام تشیع در قم بین شیعیان است که با تاسیس تشکیلات مستقل شیعی بوسیله امام در برابر تشکیلات سنتی خلافتی همراه است که در تدبیر امر قم وثبات تشیع امامیه موثر افتاد. مواضع موسی بن جعفر با خلافت عباسی و بزرگترین خلیفه ان هارون به منزله جنگ تمام عیاربا خلافت و اعلام عدم مشروعیت دینی ان از سوی موسی بن جعفر است این موضع امام باعث تغییراتی انقلابی در شرق و غرب جهان اسلام و فروپاشی یکپارچگی امپراطوری عباسیان و تاسیس چند دولت شیعه و قدرت محلی و قیام های گسترده علویان شد. https://b2n.ir/f81105 تنظیم: سرکار خانم نجمه صالحی -----------❀❀✿❀❀--------- @tarikh_j