eitaa logo
تاریخ 🔖
4 دنبال‌کننده
438 عکس
3 ویدیو
0 فایل
بررسی تاریخ ایران و جهان از آغازین روزها تا زمان حال . #تاریخ #تمدن #ایران #اسلام #میراث_فرهنگی #عکس_تاریخی #باستان_شناسی #کتاب
مشاهده در ایتا
دانلود
📌 خسرو انوشیروان دادگر (۵۳۱ تا ۵۷۹ م): خسرو اول ، بیست و یکمین شاه ساسانی است.وی فرزند قباد اول و از بزرگترین شاهان سلسله ساسانی است. نخستین اقدام خسرو از بین بردن مزدک و طرفدارانش بود. مزدک در زمان پادشاهی قباد اول یک مذهب جدید آورد. اقدام دیگر خسرو کاهش مالیات ها و تقسیم ایران به چهار قسمت و انتخاب یک فرمانروا برای هر قسمت بود. هر قسمت را پادگس و فرمانروا را پادگس بان می نامیدند. خسرو بر هر ایالت قاضی ای فرستاد تا به امور مردم رسیدگی کنند. تشکیل سپاه دائمی از دیگر کارهای خسرو بود. برای این لشکر حقوق و جیره مشخصی تعیین گردید. ساخت استحکامات دفاعی در مرزهای شمالی برای مقابله با هجوم قبایل مجاور. برای پیشرفت کشاورزی نیز زمین و حیوانات اهلی و بذر به کشاورزان داد. گدا و ولگرد را مجازات کرد. راه هایی برای رونق تجارت ساخت. مسافرین خارجی را با مهربانی پذیرفت. در زمینه سیاست خارجی سه بار با حکومت بیزانس جنگید که جنگ های بی نتیجه ای برای دو طرف بود و فقط شهرها دست به دست می شد. جنگ با هون ها (هیاطله) اقدام دیگر خسرو بود که به شکست آن ها و تصرف سرزمینشان منجر شد. جنگ با طوایف خزر که به مرزهای شمالی حمله می کردند و شکست دادن آن ها. تصرف سرزمین یمن توسط سردار ایرانی به اسم وهرز دیلمی و جنگ با ترک ها از اقدامات دیگر خسرو انوشیروان است.
📌 خسرو پرویز ساسانی (۵۹۰ تا ۶۳۷ م) : خسرو دوم ، بیست و سومین شاه ساسانی است. او فرزند هرمز چهارم می باشد. مهمترین وقایع دوران خسرو پرویز : ۱- شورش یکی از سرداران ساسانی به اسم بهرام چوبین و شکست خسرو از او و فرار کردن به روم و درخواست کمک از رومی ها. خسرو پرویز با همراهی لشکر روم به ایران بازگشت و بهرام را شکست داده و قدرت را بدست گرفت. ۲- جنگ های ۲۵ ساله خسرو پرویز با بیزانس (۶۰۳ تا ۶۲۷ م): پسر مریس پادشاه سابق روم که به بازگشت خسرو کمک کرده بود به ایران پناهنده شد و برای پس گرفتن تخت شاهی کمک خواست. دو لشکر ایرانی به سرداری شاهین و شهربراز فتوحات زیادی در آسیای صغیر بدست آوردند . بیت المقدس فتح شد و صلیب حضرت عیسی به دست ایرانیان افتاد. شهربراز سردار ایرانی کشور مصر را فتح کرد. شاهین سردار نامی ایران شهر قسطنطنیه پایتخت بیزانس را محاصه کرد. هرقل سردار رمی از آفریقا به قسطنطنیه آمد و ایرانی ها را شکست داد. ۳- طغیان دجله و فرات و بیماری طاعون که کشتار زیادی کرد. ۴- فرستادن نامه ای به خسرو پرویز از سوی پیامبر و دعوتش به اسلام . ۵- جنگ ذوقار و شکست ایرانی ها از اعراب (قبایل بکر بن وائل). ۶- خلع و قتل خسرو پرویز : شکست خسرو از رومی ها و رفتار بد وی با دو سردارش (شهربراز و شاهین) سبب شد که بزرگان به همراهی پسر خسرو (شیرویه) وی را از قدرت برکنار و به قتل برسانند. درباره قصرها ، حرمسراها ، گنج ها و تجملات دربار خسرو پرویز مطالب زیادی نوشته اند. گفته شده که وی سه هزارتا زن داشته و چند هزار کنیزک که برای سرودن و نواختن جزو حرمسرای او بودند.
📌 انقراض ساسانیان : بعد از قتل خسرو پرویز ، پسرش شیرویه (قباد دوم) قدرت را بدست گرفت. او از سال ۶۲۷ میلادی تا ۶۲۹ م حکومت کرد. او صلیب مسیح را که ایرانی ها از بیت المقدس آورده بودند به رومی ها پس داد و تمام برادران خود را کشت و خود نیز در اثر طاعون درگذشت. بعد از شیرویه ، پسرش اردشیر سوم که طفلی هفت ساله بود شاه شد اما شهربراز یکی از سرداران ساسانی قدرت را از او گرفت و به مدت دوماه پادشاه شد اما بعد بر اثر شورش سربازان کشته شد. تا روی کار آمدن یزدگرد سوم (آخرین شاه ساسانی) ، دوازده نفر به پادشاهی رسیدند یعنی از ۶۲۹ تا ۶۳۲ میلادی. که از میان آن ها دو زن نیز به اسامی پوراندخت و آذرمیدخت که دختران خسرو پرویز بودند هم توانستند مدتی کوتاه ملکه ایران باشند. سال ۶۳۲ میلادی یزدگرد ساسانی در سن۱۶ سالگی قدرت را به دست گرفت که همزمان با آغاز هجوم اعراب به سمت ایران بود . وی ده سال پس از آخرین جنگ اعراب (جنگ نهاوند) و شکست ایرانیان ، در نزدیکی شهر مرو در شمال شرقی ایران در سال ۶۵۲ م به دست یک آسیابان کشته شد.
📌 جنگ های اعراب و فتح ایران (۱) : اعراب از زمان اشکانیان هرگاه که فرصت می کردند به نواحی جنوبی ایران حمله می کردند و یا اینکه به ایران کوچ می کردند و این به دلیل خشکی سرزمین و افزایش جمعیت آن ناحیه بود. چنانکه در زمان پادشاهی هرمز دوم ساسانی بحرین را تصرف کرده و به شهر های جنوبی حمله کردند. در زمان خسرو انوشیروان ساسانی نیز اعراب از رود فرات گذشته و در جنگ دیرالجماجم کشتار زیادی از مردم کردند تا اینکه خسرو آن ها را شکست داد. قرن ها بود که اعراب تلاش می کردند که راه مهاجرت را به روی خود باز کنند تا اینکه پیامبر (ص) قبیله های عرب را متحد کرد و به آنها وعده داد که اگر دین او را بپذیرند ، عراق و ایران و سوریه برای آنها خواهد بود. ابن خلدون از مورخان تاریخ اسلام می نویسد : « هرگاه قبایلی به تشکیل دادن دولتی نایل آیند ، پس از آن به شهرهای بزرگ هجوم می آورند» اما نخستین جنگ اعراب را که آغاز فتوحاتشان می دانند ، مربوط به دوره خسرو پرویز و شکست ایرانی ها در جنگ ذوقار (بین سال های ۶۰۴ تا ۶۱۰ میلادی) است. هنگامی که پادشاهی به پوران دختر خسرو پرویز رسید ، در سرزمین های اطراف شایعه شد که ایران را پادشاهی نیست و ایشان از ناچاری به درگاه زنی پناه آورده اند و این سبب شجاعت اعراب شد. در زمان خلافت ابوبکر ، دو مرد به نام های مثنی بن حارث شیبانی و سوید بن قطبه عجلی که از قبیله بکر بن وائل بودند با لشکر خود به مرزهای ایران هجوم آورده و مردم را غارت می کردند . مثنی به ابوبکر نامه نوشت و از خرابی وضعیت نظامی ایران و از پیشرفت های خود خبر داد و درخواست نیروی بیشتر کرد.
📌جنگ های اعراب و فتح ایران (۲) : جنگ زنجیر : در سال ۱۲ هجری (۶۳۳م) : خالد بن ولید سردار مسلمان به دستور ابوبکر به سمت ایران حرکت کرد و در ناحیه ای نزدیک کویت به هرمز مرزبان ایران امر کرد که یا اسلام را بپذیرد و یا جزیه (مالیات شرعی) بدهد. اما هرمز نپذیرفت. در یک جنگ تن به تن بین خالد و هرمز ، هرمز کشته شد و اعراب بر ایرانی ها تاخته و پیروز شدند. پس از آن در ناحیه الیس ایرانی ها مقاومت زیادی کردند که باعث خشم خالد شد و پس از پیروزی دستور داد تمام اسیران ایرانی را کشتند. پس از این جنگ ، خالد برای فرماندهی لشکر اسلام به منطقه دیگری رفت و مثنی بن حارث جای او را گرفت. جنگ جسر (پل) : در سال ۱۳ هجری اتفاق افتاد. پادشاه ایران ، رستم فرخ هرمز حاکم خراسان را مامور مقابله با اعراب کرد و رستم لشکری را به فرماندهی بهمن جادویه به جنگ اعراب فرستاد. در جنگ پل در نزدیکی شهر بابل ، اعراب شکست خوردند و فرماندهان آنان ابوعبید مسعود ثقفی و مثنی بن حارث کشته شدند. یک سال بعد در سال ۱۴ هجری در جنگ بویب اعراب ایرانی ها را شکست دادند و نواحی نزدیک رود فرات را تصرف کردند. جنگ قادسیه( سال ۱۴ هجری -۶۳۶ م ) : در این سال رستم فرخ زاد فرمانده سپاه ایران شد و سعد بن ابی وقاص فرمانده لشکر عرب شد. در قادسیه (محلی نزدیک کربلا) جنگی چهار روزه بین لشکر ایران و اعراب در گرفت . رستم فرمانده نیروی ایران به دست یکی از اعراب به نام هلال بن علقمه کشته شد و ایرانی ها شکست خوردند و درفش کاویانی (پرچم ساسانیان) به دست اعراب افتاد. سعد دو ماه به لشکر خود استراحت داد و در ۱۶ هجری به سمت مداین حرکت کرد. یزدگرد به او پیشنهاد صلح و واگذاری ممالک آن طرف دجله به اعراب را داد اما وی نپذیرفت.
📌جنگ های اعراب و فتح ایران(۳) : در سال ۱۶ هجری سعد بن ابی وقاص فرمانده عرب ، تیسفون (مداین) پایتخت ساسانیان را تصرف کرد و ثروت این شهر به دست اعراب افتاد. جنگ جلولا : (۱۶هجری -۶۳۷ م) : در این جنگ ایرانی ها شکست خوردند. فرمانده ایران مهران بود و فرماندهان اعراب هاشم بن عتبه و قعقاع بن عمرو بودند. اعراب در سال ۱۶ هجری شهر کوفه و در سال ۱۷ هجری شهر بصره را ساختند. جنگ شوشتر (۱۹ ه.ق - ۶۴۰ م): هرمزان حاکم خوزستان اعراب را از اهواز بیرون کرد اما اعراب دوباره این شهر را گرفتند. بعد از ۱۸ ماه اعراب توانستند شهر شوشتر را تصرف کنند. هرمزان اسیر شد و بعد ها در مدینه به دست پسر خلیفه عمر کشته شد. جنگ نهاوند : (۲۱ هجری - ۶۴۲ م) : این آخرین جنگ یزدگرد با مسلمانان بود. فرمانده اعراب نعمان بن مقرن بود و فرمانده ایرانی ها فیروزان بود. نعمان فرمانده عرب کشته شد و حذیفه جای او را گرفت. اعراب این جنگ را فتح الفتوح نامیده اند. پس از جنگ نهاوند در مدت ده سال ، اصفهان و فارس و آذربایجان و ری و سیستان و نواحی دیگر به تصرف اعراب درآمد. فقط طبرستان (مازندران) تا نیمه قرن دوم هجری (۷۶۹م) استقلال خود را حفظ کرد در این ناحیه سلسله اسپهبدها سلطنت می کردند.
➖نظر ابن خلدون درباره قدرت گرفتن قبایل کوچک
📌گفت و گوی رستم فرمانده لشکر ساسانی و مغیرة بن شعبه سفیر اعراب پیش از شروع جنگ قادسیه : «خداوند پادشاهی ما را بزرگ قرار داد و ما را بر امت ها پیروزی داد و همه اقلیم ها را به تواضع برای ما واداشت و مردم زمین را برای ما خوار و زبون فرمود و بر روی زمین هیچ ملتی در نظر ما پست تر از شما نبوده است که شما گروهی اندک و خوار و دارای سرزمین خشک و زندگی سخت و دشوارید ، چه چیزی شما را واداشته که به سرزمین ما هجوم بیاورید؟ اگر این به سبب قحطی و خشکسالی است که شما را فروگرفته است ما برای شما گشایش فراهم می آوریم و نسبت به شما بخشش می کنیم و به شهرهای خود بازگردید.» مغیره به او گفت : « آنچه درباره بزرگی پادشاهی و راحتی زندگی و پیروزی بر ملت ها و بلندی مرتبه خودتان گفتی ، ما همه را می دانیم و اکنون از حال خود تو را آگاه می کنم. خداوند متعال که سپاس خاص اوست ، ما را در سرزمین های دور افتاده و با آبی اندک و زندگی دشوار قرار داد. زورمندان ما ناتوانان ما را می خوردند و ما پیوند خویشاوندی را قطع می کردیم و از بیم تنگدستی فرزندان خود را می کشتیم و بت ها را پرستش می کردیم در همین حال خداوند پیامبری از شریفتر و پاکتر خاندان ما میان ما برانگیخت.... او به ما فرمان داده است تا مردم را به آنچه خدا فرمان داده است دعوت کنیم ، هرکسی بپذیرد با ما در سود و زیان برابر است و هرکسی نپذیرد از او می خواهیم جزیه بپردازد و هر آنکس از پرداخت جزیه خودداری کند با او پیکار می کنیم و من هم ترا با همین شرایط‌ دعوت می کنم و اگر نپذیری شمشیر در میان ما خواهد بود. »
📌حکومت بنی لخم حکومتی از اعراب در حاشیه خلیج فارس بودند که توسط ساسانیان ایجاد شده بودند تا همچون دیواری بین اعراب بیابان گرد و کشور ایران باشند و مانع حملات آنان به کشور شوند. پایتخت حکومت لخم شهر حیره در جنوب کوفه بود. آن ها ابتدا بت پرست بودند و سپس مسیحی شدند و بعدا اسلام را بپذیرفتند. اولین حاکم لخمی ، عمروقیس بود و آخرین آنها نعمان سوم بود که به دستور خسرو پرویز ساسانی در سال ۶۰۲ میلادی کشته شد و این حکومت منقرض شد. حکومت لخمی ها با حکومت غسانیان که عرب بودند و در ناحیه مقابل آن ها در نزدیکی مرز مصر حکومت داشتند و توسط رومی ها ایجاد شده بودند ، دشمن بودند. یکی از دلایل پیروزی مسلمانان را از بین بردن حکومت لخم توسط خسرو پرویز می دانند.
🔺حکومت غسانیان : در زمان ساسانیان در شمال غربی عربستان و در همسایگی مصر حکومت غسانیان وجود داشت. غسانیان در اصل اعرابی از طایفهٔ ازد بودند که در میان سال‌های آغازین سدهٔ سوم تا سدهٔ پنجم میلادی از جنوب عربستان به حدود شام کوچیده‌بودند. غسانیان تابع روم بودند و ضمن آنکه مرزهای روم را از حملات گاه‌ و بیگاه اعراب بیابانگرد پاس‌می‌داشتند، در موضع رقابت با لخمیان قرارداشتند و در زمان جنگ های ایران و روم همراه رومیان بودند. پادشاهان غسانی دارای خودمختاری بوده و از امپراتوران روم مواجب و همچنین القاب بطریق و فیلارک را دریافت می‌داشتند. غسانیان در اصل از زبان آرامی شامی استفاده می کردند اما زبان عربی را کنار نگذاشتند. پایتخت غسانیان شهر الجابیه بود. نخستین پادشاه غسانی حارث بن جبله بود. و آخرین پادشاه آنان نیز جبله ایهم بود. این حکومت تا سال۶۳۸ میلادی دوام آورد. غسانیان مسیحی بودند .
📌 شهر پترا در کشور اردن : پترا در ۲۶۲ کیلومتری جنوب شهر امان و در کنار جبل‌المذبح واقع شده‌است. این شهر پایتخت حکومت نبطیان بوده است. نبطیان از عرب‌های شمال شبه‌جزیره عربستان به‌شمار می‌آمده‌اند. این شهر که پایتخت نَبَطی‌ها بود توانسته‌بود کنترل و زمام راه‌های تجارتی مناطق اطراف خود را به دست گیرد. کاروانهای تجارتی از جنوب شبه‌جزیره عربستان و غزه و عسقلان و صور و دمشق از راه پترا پایتخت کشور نَبَطی‌ها می‌گذشته‌اند و این شهر از رونق خاصی برخوردار بوده‌است . تقریباً حدود ۲۵۰۰۰ نفر در پترا زندگی می‌کردند. این شهر در دره‌ای نهفته‌است که فقط از طریق تنگه‌های باریک می‌توان به آن دسترسی داشت و به همین دلیل از آن به خوبی دفاع می‌شود. نبطی‌ها مدت طولانی پادشاهی خاص خود را داشتند. در سال ۱۰۶ امپراتوری آنها توسط امپراتوری روم فتح شد. مسیرهای تجاری تغییر کرد به طوری که پترا به آرامی موقعیت تجاری خود را از دست داد و در قرن ۷ رها شد.  شهر پترا در سال 1812 میلادی توسط مسافر سوئیسی یوهان لودویگ بورکاردت کشف شد.
📌 مدائن صالح : مدائن صالح باقی مانده شهری باستانی در عربستان می باشد. مداین صالح در استان حجاز در ۴۰ کیلومتری شمال شهر العلا و جنوب دومه جندل قرار دارد. در قرآن در آیات ۸۰ تا ۸۴ سوره حجر، به این مکان اشاره شده‌است.  «اصحاب حجر» (قوم ثمود) پیامبران را تکذیب کردند! (۸۰)ما آیات خود را به آنان دادیم؛ ولی آن‌ها از آن روی گرداندند! (۸۱)آنها خانه‌های امن در دل کوه‌ها می‌تراشیدند. این شهر جز قلمرو حکومت باستانی نبطی ها بوده است . آن‌ها از کاروان‌های شتری که بار ادویه، صمغ کندر و مُر مکی(نوعی صمغ معطر) داشتند، و برای دسترسی به آب و استراحت در پاسگاه‌های نظامی آن‌ها توقف می‌کردند، مالیات می‌گرفتند تا کنون در این منطقه، گورستانی بزرگ با ۱۳۱ آرامگاه پیدا شده‌است . مسلمانان اینجا نمی‌آیند چون عقیده دارند که این محل به خاطر این‌که نبطی‌ها حاضر به پذیرفتن اسلام نشدند نفرین شده است.
📌جندی شاپور : گندی شاپور یا وه اندیو شاپور از شهرهای زمان ساسانیان بود که توسط شاپور اول ساسانی در خوزستان بنا شد. این شهر یکی مراکز علمی و پزشکی جهان آن روز بود. کتاب های مختلفی که از زبان یونانی ترجمه شده بود در آنجا نگهداری می شد و به دستور خسرو انوشیروان ساسانی بیمارستانی نیز در این شهر ساخته شده بود. مانی پیامبر ایرانی در همین شهر بدار آویخته شد و پیکر او را بر یکی از دروازه ها آویختند و از آن به بعد آن دروازه تا ادوار اسلامی بنام دروازهٔ مانی نامیده می‌شده‌است. در شهر جندی شاپور یک دانشکده نیز توسط شاپور ساسانی درسال ۲۷۱ م ساخته شد و کتاب های علمی نجوم ، فلسفه ، ریاضی ، حکمت و پزشکی در آنجا گرد آوری شد. خسرو انوشیروان شاه دیگر ساسانی به گسترش و تکمیل این دانشکده پرداخت. اساتید و دانشمندان از نقاط مختلف جهان به دانشکده جندی شاپور می آمدند . شهر جندی شاپور در سال ۶۵۱ میلادی توسط مسلمانان فتح می شود.
📌 قلعه رودخان : قلعه رودخان در استان گیلان و در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی فومن در نزدیکی روستای رودخان، بر فراز ارتفاعات جنگلی منطقه حیدرآلات و در میان جنگلی انبوه قرار دارد. این قلعه در زمان ساسانیان ساخته شده است .این قلعه با ۲٫۶ هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد. دیوار قلعه ۱۵۰۰ متر طول دارد و در آن ۶۵ برج و بارو قرار گرفته‌ است.  این قلعه در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر ارتفاع از سطح دریا واقع شده و در کنار آن رودی با همین نام جاری است. ۴۰ برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده‌است. برای نخستین بار در سال ۱۸۳۰ میلادی آلکساندر شودزکو خچکو محقق لهستانی الاصل هنگام تحقیق در گیلان متوجه قلعه رودخان شد و در یادداشت های خود موقعیت این بنا را به ثبت رساند. قلعه رودخان در زمان سلجوقیان تجدیدبنا شده و از پایگاه های مبارزاتی اسماعیلیان به شمار می رفته است.
📌 قلعه فلک الافلاک : این قلعه که از بناهای دوره ساسانی است در طول تاریخ به اسامی دژ شاپورخواست یا قلعه دوازده برجی نیز خوانده می شده است. قلعه فلک الافلاک در استان لرستان، شهرستان خرم آباد، خیابان امام خمینی، خیابان دوازده برجی قرار دارد. این قلعه هشت برج دارد و شامل موزه و همچنین یک چاه عمیق می باشد. ۵۳۰۰ متر مربع وسعت دارد . و ارتفاع بلندترین دیوار آن به 23 متر می رسد. حکومت های مختلف از زمان ساسانیان تا دوره فعلی از آن استفاده می کردند : - محل نگهداری اسرای رومی | ساسانیان - مقر حکومت | دوران آل حسنویه (قرن چهارم هجری) - مقر حکومت حاکمان لرستان | از دوره صفویه تا قاجار - خزانه حکومتی حاکمان لرستان | قاجار - مرکز اداری و نظامی منطقه | در دوره قاجار - انبار مهمات | دوره پهلوی  - زندان | دوره پهلوی
📌 کاخ فیروزآباد : کاخ فیروزآباد یا کاخ اردشیر بابکان در دوره ساسانی توسط اردشیر بابکان در شهر فیروز آباد (شهر گور) استان فارس ساخته شده است.
کتاب سیره رسول الله نوشته ابن اسحاق سیرة رسول‌الله یا زندگی رسول خدا که به سیرهٔ ابن اسحاق مشهور است،اثر محمد بن اسحاق بن یسار(متولد ۸۵ هجری - وفات ۱۵۰ ه.ق)  از مورخان تاریخ اسلام است. این کتاب نخستین سیرهٔ نسبتاً جامع از زندگی محمد پیامبر اسلام است و به‌عنوان اولین کوشش اصیل در این زمینه شناخته می‌شود. کتاب، اخبار تاریخی از آغاز خلقت آدم تا پایان زندگی پیامبر را شامل می‌شد اولین مورخ در زمینه تاریخ صدر اسلام (سیرت رسول‌الله) است؛ و سیرهٔ او بیشترین اصالت را در بین سیره‌های موجود دارد.او به همراه موسی بن عقبه و واقدی از معتبرترین نویسندگان سیرۀ محمد، پیامبر اسلام می‌باشد.
📌 جرجی زیدان : جُرجی زیدان(متولد ۱۸۶۱م ، وفات ۱۹۱۴) تاریخ‌نگار، داستان‌نویس و روزنامه‌نگار عرب‌ زبان لبنانی است که برای نوشتن ۲۳ رمان تاریخی و تأسیس نشریهٔ الهلال معروف است. کتاب تاریخ تمدن جرجی زیدان از شهرت بیشتری برخوردار است و موضوعات مختلفی را شامل می شود. جلد اول: تمدن و اوضاع مردم عرب پيش از اسلام تا ظهور اسلام و كمى قبل از آن، حكومت عرب در دوره جاهليت، اوضاع كعبه و قريش تا ظهور اسلام، چگونگى دعوت اسلام، انتشار اسلام، فتوحات اسلامى، خلفاى اموى، خلفاى عباسى، خلفاى اندلس، خلفاى فاطمى و غيره. جلد دوم: ثروت مملكت اسلامى، ثروت رجال دولتى و خلفاى اسلام، موجبات پيدايش آن ثروتها و از دست رفتن آن، ثروت اهالى شهرها و ده‌ها. جلد سوم: علوم و ادبيات عرب و علوم و ادبيات اسلامى، علوم و ادبيات بيگانه، مدرسه‌ها و كتابخانه‌هاى اسلامى. جلد چهارم: سياستهاى دولتهاى اسلامى، وضع حكومت خلفاى راشدين، امويان، عباسيان، امويان اندلس، فاطميان و سياست هر يك در تحكيم مبانى فرمانروايى و رفتار آنان با مردم. جلد پنجم: نظامات اجتماعى و طبقات مردم و عادات و رسوم اجتماعى و زندگى خانوادگى و تمدن و تجمل و آثار عمران در ممالك و شهرها و دستگاه فرمانروايان اسلامى.
📌 ابوعبدالله محمد بن سعد (متولد ۷۸۴ میلادی - وفات ۸۴۵ میلادی) در سال ۱۶۸هجری قمری متولد شد و در سال ۲۳۰ ه.ق درگذشت. مهمترین کتاب او طبقات الکبری است كه درباره زندگی پیامبر اسلام و یاران او در نه جلد نگاشته شده است. در این کتاب همچنین در مورد اجداد پیامبر و فرزندان او و زنان وی و ... مطالبی بیان شده است.
📌 موقعیت زن در قبل از اسلام در عربستان : در عربستان جاهلی زنان در بعضی قبایل مانند بنی تمیم ، قیس ، اسد ، هذیل و بکر بن وائل زنده به گور می شدند. وضعیت خشک و سوزان عربستان سبب شدن بود که اعراب نتوانند هزینه زندگی دختران خود را بپردازند. آن ها فکر می کردند که وجود پسر به سبب کمک به پدر برای تامین مخارج زندگی بهتر از دختر است . علاوه بر این جنگ های قبیله ای سبب می شد که دختران اسیر شوند و این مایه ننگ برای خانواده محسوب شد. از اینرو دختران را هنگام تولد زنده به گور می کردند که در قران هم به این عمل اشاره شده است. نوشته اند فردی به اسم قیسم بن عاصم از بزرگان قبیله تمیم بود دوازده نفر از دختران خود را زنده به گور کرده بود. با این وجود ، زنانی هم بودند که موقعیت بالایی در سطح جامعه عرب قبل از اسلام داشتند مانند خدیجه همسر پیامبر که جز تاجران بود. یا هند مادر معاویه که جز جنگاوران نبرد احد بود. زنان همچنین از آزادی پوشش برخوردار بودند و با مردان مختلف در رابطه بودند و مراسم حج را نیز برهنه انجام می دادند. همچنین تعدد زوجات در بین اعراب رسم بود و ممکن بود که یک نفر دارای تعداد زیادی زن به همراه کنیزان بسیار باشد.
📌 شعر در عصر جاهلی در عربستان : در عربستان توجه ای به علم و دانش نمی شد اما شعر جایگاه بالایی داشت. هر گاه شاعری در میان قبیله ای بود ، او را به بازارهای فصلی که در هنگام مراسم حج برگزار می شد می بردند تا قبایل دیگر اشعار او را بشنوند و سبب افتخار گردد. در بازارهای عرب قصاید شاعران خوانده و بهترین آن ها انتخاب می شد. سپس آن را با حروف زیبای براق با طلا بر پارچه ای گرانبها می نوشتند و بر دیوارهای کعبه می آویختند این اشعار به معلقات مشهور گردید. از شاعران معروف عرب که اشعارش به کعبه آویخته شده بود می توان به امروالقیس بن حجر کندی اشاره کرد. شاعران در جنگ ها نیز نقش مهمی داشتند و احساسات جنگجویان را با اشعار خود تحریک می کردند. عرب چون نوشتن نمی دانست برای حفظ نام اجداد خود نیز از شعر استفاده می کرد.
📌بازارهای عرب در عصر جاهلی در عربستان : سرزمین خشک عربستان نمی توانست نیازهای اعراب را تامین کند و در نتیجه بازارهایی به مدتی کوتاه تشکیل می گردید که در این بازارها حبوبات ، پارچه ، اشیای قیمتی و اسلحه مبادله می شد. مشهورترین این بازارها عبارتند از : دومة الجندل - بازار عدن - بازار صنعا - بازار رابیه - بازار ذی المجاز - بازار عکاظ - بازار همدان .
📌 بت پرستی در عربستان جاهلی : اگرچه ادیان الهی مانند زردشتی - یهودیت و مسیحیت در عربستان پیروانی داشتند اما بت پرستان تعداد بیشتری از جمعیت را به خود اختصاص داده بودند. بت ها مجسمه هایی از سنگ و چوب و استخوان و یا خرما بودند و گاهی هم یک سنگ مربعی و بزرگ بودند که به اعتقاد اعراب جاهلی واسطه بین آنها و خدا بودند. نخستین کسی که بت پرستی را در مکه رواج داد ، عمرو بن لحی بود . وی هنگامی که بیمار شد برای درمان به چشمه آب گرم شهر مآب رفت. در آنجا دید که اهالی مآب بت هایی را می پرستیدند و از آن ها علت کارشان را پرسید و آن ها گفتند که به شفاعت اینان طلب باران می کنیم و با توسل به آنان بر دشمن پیروز می شویم. عمرو دید که مردم پول و نذرهای زیادی به پای بت ها می ریزند و منافع مالی خوبی دارد و در نتیجه چند بت با خود به مکه برد. قبایل عرب هر کدام بتی داشتند و آن ها را عبادت می کردند تا به خدا برسند. در خانه کعبه نیز تعداد زیادی بت قرار داده بودند و آن را خانه خدا (بت ها) می نامیدند. از میان بت های عرب چندتا شهرت بیشتری داشتند. که عبارت از : ۱- منات : در کنار دریای سرخ و میان راه مکه و مدینه قرار داشت و قبایل اوس و خزرج به عبادت آن می پرداختند. ۲- لات : این بت در شهر طائف قرار داشت و یک سنگ چهارگوش بود و قبیله ثقیف مسئولیت آن را برعهده داشت. ۳- عزی : در سر راه عراق به مکه قرار داشت و طایفه قریش به آن اهمیت می دادند.
📌 افسانه غرانیق : طبری در کتاب خود داستانی را ذکر کرده است که مورخان امروز آن را دروغ و جعل می پندارند و ماجرای آن این است که : پیامبر (ص) هنگامی که دید قومش از او دوری می کنند ، آرزو کرد که فرمانی از سوی خداوند برسد تا موجب نزدیکی و دوستی وی با قومش گردد که ناگهان آیات سوره نجم نازل شد. در میانه آیات نجم ، شیطان بر زبان وی انداخت که این بتان عالم بالا (غرانیق) هستند که شفاعتشان مورد رضایت است. چون طایفه قریش این سخن را شنیدند ، خوشحال شدند و از ستایش خدایان خویش خوشحالی کردند. اعراب معتقد بودند که بت ها مانند پرندگان به آسمان عروج می کنند و غرانیق نیز به معنی پرندگان است. روایت شده است که آیات غرانیق در ادامه آیه های ۱۹ و۲۰ سوره نجم از طرف شیطان فرستاده شده بوده است. نزول این آیات سبب شد که مسلمانان مهاجر به مکه باز گردند زیرا که تصور می کردند روابط قریش با پیامبر خوب شده است.
📌زندگی نامه حضرت محمد(ص) - ب ۱ : حضرت محمد در روز جمعه هفدهم ربیع الاول سال فیل مطابق با ۵۷۰ میلادی در شهر مکه متولد شد. پدرش عبدالله ، مادرش آمنه (دختر وهب بن عبد مناف) ، پدربزرگش عبدالمطلب و عمویش ابوطالب در بزرگ کردن او نقش داشتند. پنج سال را در قبیله بنی سعد گذراند و زنی به نام حلیمه مسئول مراقبت و بزرگ کردن او بود. عبدالله پدر حضرت محمد در سن ۲۵ سالگی در بازگشت از سفر تجاری شام بیمار شد و در گذشت و این وقتی بود که هنوز محمد (ص) متولد نشده بود. حضرت محمد در شش سالگی مادرش آمنه را و در سن هشت سالگی پدربزرگش عبدالمطلب (شیبه) را از دست داد و بعد با عمویش ابوطالب زندگی کرد. محمد (ص) از شاخه بنی هاشم از طایفه قریش بود. در بیست سالگی در پیمان حلف الفضول که در حمایت از افراد ستمدیده بود شرکت کرد. پس از آن به همراه کاروان تجاری زنی به نام خدیجه (دختر خویلد بن اسد بن عبدالعزی) که از ثروتمندان مکه بود برای تجارت به شام رفت. پیامبر پس از سفر تجاری شام در سن ۲۵ سالگی با خدیجه که چهل سالش بود ازدواج کرد. شش فرزند به اسامی قاسم ، رقیه ، زینب ، ام کلثوم ، عبدالله و فاطمه حاصل این ازدواج بودند. پسران پیامبر هر دو در مکه از دنیا رفتند. از دختران وی ، رقیه همسر عتبة بن ابولهب و بعد همسر عثمان بن عفان شد . زینب همسر ابوالعاص بن ربیع شد. ام کلثوم همسر عتیبة بن ابولهب و بعد همسر عثمان شد. در ۳۵ سالگی محمد ، سیلی سبب ویرانی کعبه شد که در بازسازی آن به طایفه قریش کمک کرد.