☀️قلمرو حکومت زیاریان

📌حکومت سامانیان (۲۶۱ تا ۳۹۵ ه.ق / ۸۷۴ تا ۱۰۰۴ م) : 🔹سامانیان به مدت ۱۳۴ سال بر قسمت های شرقی و شمال شرقی ایران شامل سرزمین ماوراالنهر و افغانستان و پاکستان حکومت کردند. پایتخت آن ها شهرای سمرقند و بخارا بود. 🔅در طول مدت حکومت سامانیان ، ده پادشاه به اسامی نصر بن احمد ، اسماعیل ، احمد ، نصر دوم ، نوح اول ، عبدالملک اول ، منصور اول ، نوح دوم ، منصور دوم ، عبدالملک دوم (آخرین شاه) به قدرت رسیدند. در دوران عبدالملک دوم این حکومت در جنگ با ایلک خان حاکم ترکستان شکست خورد و منقرض شد. ایلک خان ، بخارا و ماورالنهر را تصرف کرد. 🔹شاهان سامانی نژاد خود را به ساسانیان می رساندند تا از این طریق مشروعیت بدست آورند. آن ها به دانش و هنر و شعر علاقه داشتند و این سبب پدید آمدن اندیشمندانی مانند رودکی ، فردوسی و ابن سینا شد. 🔹جد یا سرسسله خاندان سامانی یکی از مردم بلخ به نام سامان خداة است. وی در زمان حکومت اسد بن عبدالله قسری در خراسان ، توسط او اسلام آورد و نام پسرش را اسد گذاشت. 🚩 اسد سامانی به همراه چهار پسرش (نوح، احمد، یحیی ، الیاس) در زمان خلافت مامون عباسی در سرکوب مخالفانش وی را یاری دادند و مامون حکومت شهرهای ماورالنهر (سمرقند ، فرغانه ، شاش ، اشروسنه ) و افغانستان (هرات) را به این چهار پسر داد. 🔹در سال ۲۶۱ه.ق خلیفه معتمد عباسی حکومت ماورالنهر را به نصر بن احمد واگذار کرد و او برای نخستین بار حکومت مستقل سامانی را به وجود آورد. 🔹 سامانیان در طول دوران حکومت خود با قدرت های همجوار ( غزنویان ، آل بویه ، ایلک خانیان ) درگیر بودند و سر انجام قلمرو آن ها میان این سه تقسیم شد. 🔅ابوعلی بلعمی ، ابوعبدالله جیهانی ، ابوطیب مصعبی از وزیران سامانی هستند که به سبب خدمات علمی خود مشهور هستند. از میان اینان ابوعلی بلعمی نویسنده کتاب المسالک و الممالک درباره جغرافیای سرزمین های اسلامی است. #تاریخ_ایران

🚩 قلمرو حکومت سامانیان

📌 صاحب الزنج (شورش بردگان) : 🔹علی بن محمد ملقب به صاحب الزنج در سال ۲۵۵ ه.ق قیام بزرگی را بر علیه خلافت عباسی آغاز کرد. وی خود را از اولاد علی (ع) می دانست و نسب خود را به امام سجاد (ع) می رساند. 🔹صاحب الزنج در دوران خلافت مهتدی ، به میان بردگانی (زنگیان) که در شوره زار های جنوب عراق مشغول کار بودند رفت و این بردگان را با وعده رهایی از بدبختی و فقر با خود متحد کرد. 🔹عده ای صاحب الزنج را ایرانی (اهل ری) و برخی از اعراب (طایفه عبدالقیس) می دانند. او قبل از قیام خود مدتی به بحرین رفت و در آنجا ادعای امامت کرد و گروهی از مردم را پیرو خود ساخت. 🔹خلیفه مهتدی به علت درگیری با ترکان فرصت نکرد به قیام وی بپردازد . از اینرو صاحب الزنج پس از مرگ مهتدی قدرتش بیشتر شد و در روز عید فطر با یارانش نماز خواند و از بدبختی و ستمی که می کشیدند سخن گفت و به آنان نوید آزادی و پیروزی داد. 🔹 وی به یاران خود فرمان داد که بر صاحبان خویش قیام و اموال ایشان را غارت کنند و زنان و دختران ایشان را به اسارت بگیرند و در بازارها بفروشند. 🔹 صاحب الزنج شهری به نام مختاره ساخت و آنجا را پایتخت خود قرار داد . خلیفه معتمد سپاهی به فرماندهی جعلان به جنگ آنان فرستاد اما این سپاه شکست خورد و شهرهای ابله و اهواز توسط شورشیان تصرف شد. 🔹 لشکریان صاحب الزنج علاوه بر غارت و ویرانی اهواز ، شهر بصره و رامهرمز و واسط و نعمانیه را نیز تصرف و غارت کردند و راه حاجیان مکه را بستند . سپاه دوم خلیفه به فرماندهی موسی بن بغا نیز از آنان شکست خورد. 🔹خلیفه معتمد سرانجام برادرش الموفق را با تمام نیرو به جنگ صاحب الزنج فرستاد. او ابتدا شهر اهواز را آزاد کرد و سپس شهر مختاره را محاصره نمود . صاحب الزنج از شهر فرار کرد اما اسیر شد و سرش را جدا کردند. و این قیام در سال ۲۷۰ ه.ق پس از چهارده سال سرکوب شد. #تاریخ_ایران

📌حکومت غزنویان : 🔹غزنویان از سال ۳۴۴ ه.ق تا ۵۸۳ ه.ق /۹۷۵ تا ۱۱۸۷ میلادی به مدت ۲۳۹ سال هجری بر بخش های شرقی ایران شامل خراسان بزرگ و قسمت هایی از شمال هند حکومت کردند. 🔹پایتخت غزنویان شهر غزنه و شهر لاهور بود. شهرت این سلسه به خاطر سلطان محمود غزنوی و فتوحات هند است. با تلاش های آلپتگین سردار ترک سامانیان ، سلسله غزنوی در شهر غزنه در افغانستان تاسیس شد. هرچند که بنیانگذار واقعی غزنویان را سلطان محمود می دانند. 🔹با شکست غزنویان در نبرد دندانقان از سپاه سلجوقی ، این حکومت ضعیف و محدود به شمال هند شد و سر انجام در زمان پادشاهی خسرو ملک ، توسط حکومت غوریان منقرض شدند. 🔹 شاهان غزنوی به علم و ادب فارسی اهمیت می دادند و از اینرو شاعران مختلفی مانند فرخی سیستانی ، فردوسی و عالمی مانند ابوریحان بیرونی به دربار آنان رفت و آمد می کردند. 🔹با فتح شمال هند توسط سلطان محمود غزنوی ، فرهنگ و ادب فارسی به هند راه یافت و شهر لاهور به یک مرکز فرهنگی پارسی تبدیل شد. غزنویان حملات مداومی به هندوستان می کردند تا هم اسلام را گسترش دهند و هم به ثروت آنجا دست پیدا کنند. 🔹اوج قدرت این سلسله در زمان سلطان محمود و سلطان مسعود بود. معروف ترین وزیر این خاندان ، حسن بن محمد میکالی معروف به حسنک وزیر است که به اتهام اسماعیلی (قرمطی) بودن دارش زدند. از دیگر وزیران این خاندان ، محمد بن حسن(بوسهل زوزنی ) می باشد. #تاریخ_ایران

⭐ نقشه قلمرو غزنویان و مسیر لشکرکشی های سلطان محمود غزنوی

☀️مقبره ارسلان جاذب از سرداران غزنوی در خراسان - این بنا در مسیر مشهد به فریمان در روستای سنگ بست‌ قرار دارد.‌

🔅آرامگاه اشرف الدین حسن غزنوی از شاعران زمان غزنویان در روستای آزادوار در استان خراسان رضوی

🔹 سکه غزنوی متعلق به زمان بهرام شاه نوزدهمین سلطان حکومت غزنوی

🔅 طاق بست در استان هلمند افغانستان از آثار دوره غزنویان

🚩 مقبره امیر اسماعیل سامانی در شهر بخارا در کشور ازبکستان 🔹 امیر اسماعیل نخستین پادشاه سلسله سامانی است

📌 امام رضا (ع): 🔅علی بن موسی در یازده ذی قعده سال ۱۴۸ ه.ق به دنیا آمد. مادرش نجمه یا تکتم نام داشت. کنیه اش ابوالحسن و القاب وی : رضی ، وفی ، صدیق ، فاضل و رضا است. 🔹 ۳۵ سال از زندگی آن حضرت در زمان پدرش امام کاظم گذشت و مدت بیست سال نیز دوران امامت وی بود. ده سال از دوران امامت امام رضا در دوران هارون الرشید و بقیه در دوران مامون گذشت. 🔹دوران امام رضا معاصر با شورش های شیعیان ( قیام محمد بن طباطبا ، قیام ابراهیم بن موسی بن جعفر (ع) ، قیام محمد بن جعفر صادق (ع), قیام زید بن موسی بن جعفر (ع) ) بود. 🔹مامون برای آرام کردن قیام های شیعیان ، امام رضا را به ولیعهدی منصوب کرد. اما شورش عراقی ها در مخالفت با این اقدام سبب شد که مامون در سال ۲۰۳ ه.ق امام رضا را مسموم و به شهادت برساند. 🔹 خانواده امام رضا نیز که همراه وی به ایران آمده بودند هر کدام در شهری یا به شهادت رسیدند و یا به مرگ طبیعی مردند و سبب ایجاد یک امام زاده در آن شهر شدند. مانند هارون برادر امام رضا که در کاشان درگذشت. یا فاطمه معصومه خواهر امام رضا که در قم دفن شد. 🔹تعداد شاگردان امام رضا را ۳۱۸ نفر ذکر کرده اند. از شاگردان مشهور ایشان : ابوعبدالله قمی ، حسن و حسین اهوازی ، عبدالسلام هروی . 🔹آثار علمی امام رضا : مسند امام رضا شامل زندگی امام و حدود دوهزار حدیث از او ، کتاب فقه الرضا ، کتاب عیون اخبار الرضا ، کتاب طب الرضا . #تاریخ_اسلام

🔅 کاخ الحمرا ، بنایی باقی مانده از دوران سلطه مسلمانان در اندلس اسپانیا

📌حکومت آل بویه (۳۲۰ تا ۴۴۷ ه.ق/ ۹۳۲ تا ۱۰۵۵ م) - بخش اول : 🔹این سلسله به مدت ۱۲۷ سال هجری بر ایران حکومت کردند . موسسین این سلسله علی عمادالدوله ، حسن رکن الدوله و احمد معزالدوله پسران ابوشجاع بویه بودند. آخرین شاه این حکومت خسرو فیروز (ملک رحیم) است 🔹آل بویه خود را از فرزندان یزدگرد ساسانی می دانستند و می گفتند که با تهاجم اعراب به ایران ، برخی از فرزندان یزدگرد به گیلان رفته و در آنجا ساکن شدند. آل بویه در آغاز شیعه زیدی و بعد شیعه دوازده امامی شدند. 🔹بویه و پسرانش پیش از ورود به خدمات لشکری ، در محلی از ساحل گیلان هیزم کشی و ماهیگیری می کردند و زندگی ساده ای همراه با فقر و سختی داشتند. 🔹 در این زمان عده ای از قهرمانان و بزرگان منطقه گیل و دیلم مانند ماکان ، اسفار و مرداویج زیاری بر علیه عباسیان شورش کردند و پسران بویه نخست به سپاه ماکان کاکی فرمانده سامانی و بعد به سپاه مرداویج زیاری پیوستند. 🔹مرداویج حکومت کرج ابی دلف (منطقه بین ساوه و همدان ) را به ابوالحسن علی پسر بزرگ بویه داد. علی با گرفتن مالیات ها و پخش آن میان لشکریانش سبب شد که آوازه سخاوت وی پخش گردد و عده جنگاورانش زیاد شود. 🔹علی شیراز را تصرف کرد و با وعده دادن مالیات سالانه به خلیفه ، از طرف او حاکم فارس شد. حسن نیز اصفهان را تصرف نمود و احمد برادر دیگر نیز کرمان و بعد در سال ۳۳۴ه.ق بغداد را فتح کرد. #تاریخ_ایران

📌حکومت آل بویه - بخش دوم : 🔅با فتح بغداد توسط احمد معزالدوله ، آل بویه به مدت ۱۱۰ سال بر خلافت عباسی سلطه پیدا کردند و خلفا را دست نشانده خود ساختند. 🔹خلیفه عباسی المستکفی به پسران بویه القاب عمادالدوله،رکن الدوله و معزالدوله داد. احمد مدتی بعد خلیفه مستکفی را کور و برکنار کرد و المطیع لله را جای او نشاند 🔹بزرگترین حاکم این سلسله ابوشجاع فناخسرو(عضدالدوله) می باشد. از جمله اقدامات وی ساختن گنبد و بارگاه بر قبور امام علی (ع) و امام حسین (ع) ، بنای بیمارستان عضدی در بغداد ، توسعه جاده ها در خوزستان، بازسازی شهر ساسانی گور و ساخت آب انبار و کاروانسراست. 🔹وزیران معروف آل بویه , ابوالفضل بن عمید و اسماعیل بن عباد هستند. 🚩 برگزاری مراسم عاشورا و ایجاد دسته های عزاداری برای نخستین بار در دوران آل بویه به دستور احمد معزالدوله در سال ۳۵۲ ه.ق صورت گرفت. در این مراسم بازارها بسته و گریه و نوحه خوانی برای امام حسین (ع) برگزار شد. مراسم جشن عید غدیر نیز در این دوره با شکوه تمام برگزار می شد. 🔹ملک رحیم آخرین پادشاه آل بویه در بغداد از طغرل سلجوقی شکست خورد و حکومت آل بویه توسط سلجوقیان منقرض شد. 🔅شهرهای شیراز ، ری و بغداد پایتخت آل بویه بود. #تاریخ_ایران

☀️قلمرو حکومت آل بویه

🔹 سکه حسن رکن الدوله از شاهان آل بویه

🔅از آثار آل بویه

☀️ آفتابه طلایی متعلق به دوران عزالدوله بختیار از پادشاهان آل بویه

☀️ قلمرو حکومت گوگ ترک - نخستین امپراتوری ترک ها در تاریخ

📌نخستین امپراتوری ترک ها ( گوگ ترک) - بخش اول : 🔹در حدود قرن پنجم میلادی مغول ها از سرزمین مغولستان تا دیوار چین را تحت سلطه داشتند. در میان قبایل زیر دست آنها ، طایفه آهنگری به نام تیوکیو وجود داشت که به ساخت سلاح و سایر ابزارها اشتغال داشتند. 🔹واژه ترک نام دیگر طایفه تیوکیو بود که به معنای کلاهخود می باشد و به مناسبت تپه ای از رشته کوه های آلتائی که شباهت به کلاهخود دارد و مسکن قدیمی ترک ها بوده است اتخاذ گردیده بود. معنای دیگر واژه ترک ، قدرت و توانایی است. 🔹در سال ۵۴۶ میلادی بومین رهبر قوم تیوکیو با دختر قبیله توبای ترک که شمال چین را در تصرف داشت ازدواج کرد. آن ها به حکومت محلی جووان - جووان مغولی در سال ۵۵۱ م پایان دادند و نخستین امپراتوری ترک در تاریخ به نام گوک ترک توسط بومین تاسیس شد. 🔹قلمرو امپراتوری گوگ ترک از مغولستان تا مرزهای شمالی چین و از آنجا تا دریای سیاه را دربر می گرفت . این امپراتوری به صورت اتحادیه ای از قبایل چادرنشین اداره می شد. بومین موسس این حکومت در سال ۵۵۲ م درگذشت و قلمرو اش میان پسرش ماهان و برادرش ایستمی تقسیم شد. 🔹ماهان در مغولستان با لقب خاقان فرمانروای تیوکیوی شرقی شد و ایستمی با لقب یبغو (امیر) بخش غربی قلمرو را تحت سلطه گرفت. 🔹 فرمانروای قسمت غربی امپراتوری گوگ ترک با خسرو انوشیروان پادشاه ساسانی متحد شد و دختر خود را به ازدواج پادشاه ایران درآورد و متحدا با قبایل هون (هیاطله) جنگیدند و آن ها را شکست دادند. #تاریخ

📌امپراتوری ترک ها (گوک ترک) - بخش دوم: 🔹با مرگ ایستمی در سال ۵۷۶ میلادی اوضاع ترک های غربی مختل شد و رابطه آن ها با هر دو امپراتوری ایران و روم شرقی خصمانه گردید. چند سال بعد ترک های غربی با هر دو امپراتوری در جنگ بودند. 🔹امپراتوری گوگ ترک طی سال های بعد از سوی چینی ها و مسلمانان تحت فشار قرار گرفت. تا اینکه در سال ۱۲۱ ه.ق / ۷۳۸ میلادی نصر بن سیار حاکم اموی خراسان به حکومت ترکان غربی پایان داد. حکومت گوگ ترک شرقی نیز در سال ۱۲۷ ه.ق /۷۴۴ م توسط قوم ایغور (یکی از طوایف ترک)منقرض شد . 🔹تعداد زیادی از ترک ها که نمی خواستند تحت سلطه ایغورها باشند دست به مهاجرت به سمت ایران زدند و جذب ارتش های محلی شدند. حاکمان محلی ترکان را به عنوان هدیه به دربار خلفا یا شاهان دیگر می فرستادند. 🔹شاه کابل سالانه دو هزار ترک اوغوزی به عنوان مالیات به نزد عبدالله بن طاهر حاکم وقت خراسان می فرستاد. حکومت سامانی نیز ارتشی از غلامان ترک تشکیل داد که آلپتکین و سبکتکین موسسان حکومت غزنوی از این ترکان بودند. 🔹گروهی دیگر از ترکان به نام قارلق در سرزمین ماورالنهر و اطراف شهرهای بخارا و سمرقند ساکن شدند و در اتحاد با طایفه قراخانی به حکومت سامانیان پایان دادند. و در جنگ قطوان تواستند سلطان سنجر سلجوقی را شکست دهند. 🔹ترکان اوغوز مهمترین گروه در امپراتوری گوگ ترک بودند که شامل ۲۴ قبیله می شدند و به خدای واحد (بیر تنکری) اعتقاد داشتند . رئیس قبیله را یبغو و فرمانده نظامی را سوباشی می خواندند. روحانیون مذهبی آنان شمن نام داشتند و به پیشگویی و طالع بینی اعتقاد داشتند. سلجوقیان از طایفه اوغوز بودند. #تاریخ

🔅 قلمرو امپراتوری سلجوقیان

📌امپراتوری سلجوقیان - بخش اول : 🔹سلجوقیان یک حکومت سنی مذهب (حنفی) ترک نژاد بودند که از سال ۴۲۹ه.ق تا ۵۹۰ ه.ق / ۱۰۳۷ تا ۱۱۹۴ به مدت ۱۶۱ سال هجری بر منطقه وسیعی از خاورمیانه حکومت کردند.نخستین پادشاه آنان طغرل بیک و آخرین آنان طغرل سوم می باشد. 🔹جد این خاندان ، سلجوق می باشد که رئیس قبیله قنق یا قنیق یکی از ۲۲ قبیله بزرگ ترکان اغوز بود. این قبیله ترک از سرزمین ماورالنهر و حاشیه دریاچه آرال به خراسال حمله کرده و سپس وارد بخش مرکزی ایران شدند و سپس در جنگ ملازگرد در زمان آلپ ارسلان با پیروزی بر رومانوس دیوژن امپراتور بیزانس منطقه آناطولی (ترکیه) را تصرف کردند. 🔹دوران اوج قدرت این حکومت در زمان ملکشاه سلجوقی و وزارت خواجه نظام الملک طوسی بود. در این دوره زبان رسمی زبان فارسی بود. مدارس متعدد به اسم نظامیه توسط خواجه نظام الملک در شهرهای بغداد ، بلخ ، نیشابور و اصفهان تاسیس شد. 🔹عمر خیام و امام محمد غزالی ، امام فخر رازی ، ابوالفرج بنجوزی ، شیخ شهاب الدین سهروردی ، امام الحرمین جوینی، معزی ، انوری ، خاقانی ، نظامی ، ابوالفضل بیهقی خواجه عبدالله انصاری ، اسدی طوسی و سنایی از چهره های علمی و ادبی این دوره بودند. 🔹پایتخت سلجوقیان شهرهای نیشابور ، ری ، اصفهان ، همدان و مرور بود. اما بیشترین اقامت آنان در شهر اصفهان بود . 🔹در سال ۵۹۰ ه.ق سلطان تکش خوارزمشاه در جنگی با طغرل بن ارسلان وی را شکست داد و به حکومت سلجوقیان پایان داد و حکومت خوارزمشاهیان جایگزین آن شد. #تاریخ

📌 امپراتوری سلجوقیان - بخش دوم: 🔹ترکان سلجوقی از ترکان اغوز و از طایفه قنیق بودند. طایفه قنیق در میان اغوزها طایفه شاهی به شمار می آمده است. دقاق جد سلجوقیان در میان قبایل دشت خزر به تمیریالیغ ( کمان آهنین ) معروف بود که به سبب مهارت تیراندازی وی بود. 🔹سلجوق پسر دقاق به همراه خانواده اش مسلمان شدند و شهر جند را تصرف و در اختیار مسلمانان قرار دادند. به ترکان اغوز که پیرو سلجوقیان بودند ترکمن (شبیه ترک ها) گفته می شود. زیرا که مسلمان شدند و فرهنگ اصیل ترکی آنان تغییر کرد. 🔹ترکان سلجوقی در آغاز به مانند سربازان مزدور در کنار هرکسی که به آنان چراگاه می داد می جنگیدند. آن ها در سال ۴۲۶ ه.ق طی نامه ای از سوری حاکم خراسان در خواستند کردند که واسطه شود و از سلطان مسعود غزنوی بخواهد که آن ها در شهرهای نسا و فراه ساکن شوند زیرا تحت فشار حملات ترکان ینگی کند بودند. 🔹سلطان مسعود درخواست آنان را رد کرد و با لشکری به جنگ آنان رفت اما در سال ۴۲۶ ه.ق در بیابان نسا دچار شکست سختی شد و ناگزیر شد شهرهای نسا ، فراوه و دهستان را به فرماندهان سلجوقی ( موسی یبغو ، طغرل و چغری) بدهد. 🔹ترکان سلجوقی دست به غارت شهرهای خراسان زدند و با لشکر غزنوی جنگ و گریز می کردند و در سال ۴۲۹ ه.ق سباشی فرمانده غزنوی را شکست داده و نیمی از خراسان را گرفتند. در سال ۴۳۱ه.ق / ۱۰۴۰ م سلجوقیان در جنگ دندانقان سپاه مسعود غزنوی را شکست داده و وی مجبور به فرار به هند شد. همراهان مسعود او را اسیر کرده و کشتند. #تاریخ_ایران