ب: توجه به ابعاد چهارگانه سلامت:
اقدام لازم و مفید دیگری که در شکل‌گیری اوّلیه و تکامل بعدی کتاب، صورت گرفت این بود که سعی شد محتوای فصول و گفتارهای مختلف، براساس ابعاد چهارگانه سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی، تدوین گردد تا اهداف اصلی بهداشت عمومی را هرچه گسترده‌تر، تامین نماید و لذا هرچند در بعضی از موارد، وجوه مشترکی بین این حیطه ها وجود دارد و تفکیک دقیق بُعد جسمی از اجتماعی و اجتماعی از روانی را با اشکال مواجه می کند ولی با این وجود مثال های زیر می تواند شاهد این مُدعا باشد که در این کتاب به ابعاد چهارگانه سلامت، پرداخته شده است:
1 ـ بُعد سلامت جسمی
در فصل اوّل؛ به کلیات بهداشت عمومی (گ 1) و بهداشت عمومی از دیدگاه پزشکی نیاکان (گ 2)، در فصل دوّم؛ به موضوع سلامت و بیماری (گ 1)، ژنتیک و سلامت (گ 2)، بهداشت برای همه و مراقبت های بهداشتی اوّلیه (گ 3)، مراقبت های اوّلیه تا پوشش همگانی سلامت (گ 4)، گذار سلامت (گ 128) و خطرات تهدیدکننده سلامت (گ 6)، در فصل چهارم؛ طی گفتارهای چهارده‌گانه تحت عنوان: کلیات بهداشت محیط، بهداشت آب، بهداشت فاضلاب، مدیریت زباله های شهری، آلودگی هوا و اثرات آن، آلودگی صوتی، عفونت های بیمارستانی، عفونت‌زدایی در پزشکی، بهداشت مواد غذایی، نقش تغذیه در سلامت و بیماری، تصفیه آب، مدیریت پسماندهای خطرناک، سم‌شناسی محیط و آلاینده های نوپدید در محیط زیست، در فصل پنجم؛ طی گفتارهای ششگانه تحت عنوان: اصول و مبانی بهداشت حرفه‌ای، ایمنی کار، ایمنی شیمیایی، سلامت کارکنان حرفه های پزشکی و بهداشت، اصول ارگونومی و ارزیابی ریسک مواد شیمیایی در تماس های شغلی، در فصل ششم؛ تحت عنوان: بهداشت دهان و دندان و کنترل عفونت در دندانپزشکی، در فصل هشتم؛ طی 12 گفتار از 15 گفتار، تحت عنوان: کلیات اپیدمیولوژی، مبانی و اصول اپیدمیولوژی، مراقبت (چهار گفتار)، سطوح پیشگیری، طراحی مطالعات مختلف (چهار گفتار)، بررسی و کنترل همه‌گیری‌ها و بررسی تجمع‌ها، در فصل نهم؛ طی 20 گفتار از 25 گفتار، تحت عنوان: اصول و مبانی اپیدمیولوژی و کنترل بیماری های عفونی، اپیدمیولوژی و کنترل بیماریهای عفونی مهمی نظیر؛ سرخک، سرخجه، اوریون، دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، سل، هپاتیت های ویروسی، هاری، کلرا، جذام، تب مالت، مالاریا، HIV/AIDS، بیماری های اسهالی، بیماری های تنفسی، نوپدیدی و بازپدیدی، دفاع بیولوژیک، آنفلوآنزا، پزشکی جغرافیایی (پانزده گفتار)، پیشگیری و کنترل کمبود ید، بیماری های غیرواگیر و بیماری های مادرزادی، در فصل دهم؛ تحت عنوان: ایمنسازی و ارزیابی برنامه ایمنسازی ... به بُعد جسمی، پرداخته شده است.
2 ـ بُعد سلامت روانی
در فصل دوازدهم؛ به طور مستقیم به کلیات بهداشت روان (گ 1)، سلامت روان در جهان و ایران (گ 2)، مشکلات روانپزشکی در کودکان زیر پنج سال (گ3)، بزهکاری (گ 4)، اعتیاد (گ 5)، خودکشی (گ 6)، در فصل چهاردهم؛ روانشناسی سلامت (گ 12) و در متن بعضی از فصول دیگر؛ نیز به طور غیرمستقیم به بُعد سلامت روانی، پرداخته شده است.
3 ـ بُعد سلامت اجتماعی
در فصل چهاردهم؛ تحت عنوان: عوامل اجتماعی سلامت (گ 11)، اجتماعی شدن سلامت (گ 10)، توانمندسازی جامعه (گ 9)، سلامت و سیاست (گ 4)، دیدگاه های بهداشتی در سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی (گ 1)، حقوق بهداشتی (گ 2)، ایمنی بیمار (گ 3)، ارزشیابی نقادانه (گ 5)، ترجمان دانش (گ 8)، راهنمای سلامت عمومی (گ 12)، و آشنایی با پزشک خانواده (گ 13)، در فصل دوّم؛ سیمای سلامت در جهان و ایران (گ 7)، آشنایی با فعالیت های سازمان بهزیستی (گ 9)، آشنایی با فعالیت های انستیتو پاستور ایران (گ 10)، آشنایی با فعالیت های جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران (گ 11) و آشنایی با فعالیت های سازمان های فراملی (گ 12)، در فصل سوّم؛ تحت عنوان: آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت (گ 1)،
مبانی ارتباطات بین فردی (گ 2)، مشاوره سلامت (گ 3) و تکنولوژی آموزش در حوزه سلامت (گ 4)، در فصل هفتم؛ تحت عنوان: مدیریت و برنامه ریزی تندرستی (گ 1)، اقتصاد بهداشت (گ 2) ، اصلاح بخش سلامت (گ 3)، مدیریت کیفیت و هزینه در سلامت و درمان (گ 4) و سیاست های کلی سلامت و جایگاه آن در راهبری نظام سلامت (گ 5) و در فصل هشتم؛ تحت عنوان: مفاهیم و کاربردهای اپیدمیولوژی مدیریتی (گ 14) و اپیدمیولوژی اجتماعی (گ 15) و در فصل نهم؛ تحت عنوان: بهداشت سفر (گ 13) و مسائل بهداشتی در سوانح و بلایا (گ 19)، و در فصل دهم؛ تحت عنوان: ایمنسازی (گ 1)، مقررات بهداشت بین الملل (گ 2) و ارزیابی برنامه ایمنسازی (گ 3)، در فصل یازدهم؛ تحت عنوان: بهداشت خانواده و روند تغییرات شاخص های آن (گ 1)، بهداشت پیش از ازدواج (گ 2)، جمعیت شناسی پزشکی (گ 3)، حمایت از خانواده و جواني جمعيت (گ 4)، امور جنسی و بهداشت جنسی در انسان (گ 5)، روش های پیشگیری از بارداری در شرایطی که قانونا مجاز تشخیص داده می شود(گ 6)، مشاوره قبل از حاملگی (گ 7)، تغذیه دوران بارداری و شیردهی (گ 8)، سلامت مادران (گ 9)، بهداشت باروری (گ 10)، زایمان طبیعی (گ 11)، ویژگی های نوزاد سالم (گ 12)، نوزاد آسیب پذیر (گ 13)، برنامه های کشوری مراقبت از نوزادان (گ 14)، تغذیه با شیر مادر (گ 15)، تغذیه شیرخواران (گ 16)، تغذیه با شیر خشک (گ 17)، رشد و نموّ کودکان (گ 18)، بهداشت مدارس (گ 19)، بهداشت بلوغ و نوجوانی (گ 20)، بهداشت سالمندان (گ 21)، نقش همسران، خانواده و ارتباطات در اعتلای سلامت فردی (گ 22)، رشد و تکامل نوجوانان و جوانان (گ 23)، پیشگیری و کنترل اضافه وزن کودکان و نوجوانان (گ 24)، بیماری های نوپدید و اهمیت بهداشتی آن‌ها در دوران بارداری و شیردهی (گ 25)، در فصل سیزدهم؛ تحت عنوان: تماس با جامعه (گ 1) و تماس زودرس با بیمار (گ 2) به طور مستقیم و غیرمستقیم به بُعد اجتماعی سلامت، پرداخته‌ایم.
4 ـ بُعد سلامت معنوی
در فصل چهاردهم؛ تحت عنوان: معنویت و سلامت (گ 14)، به طور مستقیم و در متن فصول و گفتارهای دیگر با بهره‌گیری از شیوه نگارشی ادبیات توحیدی که در دایره‌المعارف های پزشکی نیاکان و بویژه، مکتوبات دانشمندان عالیقدری چون؛ رازی، اهوازی، ابن سینا و حکیم جرجانی به فراوانی یافت می شود اشاراتی به بُعد معنوی نیز شده است.
مالکیت معنوی کتاب حاضر:
همانگونه که در سال 1379 و 1380 در ”پیام دبیران“ کتب خلاصه مقالات اوّلین و دومین کنگره ملی بهداشت عمومی و طب پیشگیری دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه نیز درج شده است؛ لزوم تالیف کتاب جامع بهداشت عمومی https://sites.google.com/site/kermanshahhepatitis/public-health-congress از سال 1378 در جلسات مختلف هیئت ممتحنه بهداشت عمومی (اسامی روی جلد)، مطرح و ضمن دعوت به همکاری از حدود 60 نفر از اعضاء هیئت علمی بعضی از دانشگاه های علوم پزشکی کشور و جمع آوری فایل های الکترونیکی و مکتوب و حتی تایپ نشده آنان، مسئولیت تالیف برخی از مباحث مرتبط با اپیدمیولوژی و کنترل بیماری های عفونی، پزشکی نیاکان، پزشکی جغرافیایی و چند مبحث دیگر باضافه ویراستاری، تدوین مطالب و آماده سازی فایل های نهایی به منظور چاپ کتاب و تعبیه آن در سایت HBI معاونت تحقیقات و فنآوری وزارت متبوع و نهایتا مکاتبات لازم با وزارت ارشاد، کتابخانه ملی و ... بر عهده اینجانب گذاشته شد و همه این توفیقات، به عنوان نویسنده مسئول، به یاری خداوند یکتا در فرصت هایی که در ساعات اداری پیش می آمد و نیز در روزهای تعطیل و در ساعاتی که در منزل به سر می بردم، بدون استفاده از مرخصی های استحقاقی، تا پایان سال 1382 که هنوز عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه بودم حاصل گردید و لذا هرچند اقدامات انجام شده در قالب هیچ طرح و پروژه ای گنجانده نشد و هیچگونه هزینه ای هم به آن دانشگاه، تحمیل نگردید، ولی با عنایت به این که برای تایپ بعضی از مباحث و ویراستاری ادبی برخی دیگر، از وجود بعضی از پرسنل بیمارستان سینای کرمانشاه، استفاده نموده و در آن مقطع زمانی، عضو هیئت علمی تمام وقت آن دانشگاه بودم،
جا داشت اگر توفیق بیشتری برای ادامه خدمت داوطلبانه، دست می داد، اوّلین ویراست کتاب حاضر به نام دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، به زیور طبع، آراسته می شد ولی با انتقال اینجانب به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، بدون هیچگونه الزام و اجباری این توفیق در سال 1383 نصیب دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گردید! و در آن دانشکده نیز ضمن جلب ادامه همکاری نویسندگان مباحث مندرج در ویراست اوّل، با دعوت به همکاری از محضر ده ها نفر دیگر از اعضاء هیئت علمی سایر دانشگاه ها و بدون گنجاندن در قالب طرح و پروژه ای درآمدزا و صرفا به عنوان تداوم همان کار جهادی ای که در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، آغاز شده بود، سیر پویا و تکاملی کتاب طی شد و ویراست دوم و سوم نیز در سال های 1385 و 1391 منتشر گردید ...
اینک که کتاب جامع بهداشت عمومی، به یاری حقتعالی و همّت والای جمعی از اساتید دانشگاه ها به ویراست چهارم رسیده است، به منظور رعایت موازین اوّلیه اخلاق در پژوهش، و ارج نهادن بر مالکیت معنوی آثار علمی و هنری، گواهی می شـود؛ دانشگاه های علوم پزشکی کرمانشاه (82-1378) و علوم پزشکی شهید بهشتی (98-1383)، که بستر چنین فعالیتی در آن‌ها گسترده شده است و تمامی مولفین مباحث مختلف، در مالکیت معنوی کتاب حاضر، سهیم هستند و کسانی که نام آن‌ها روی جلد و در شناسنامه کتاب، درج شده است نیز به نسبت نقشی که داشته و میزان زحماتی که متحمل شده‌اند، در پیشگاه الهی، ماجور خواهند بود.
فرصت را مغتنم شمرده؛ از اعضاء محترم هیئت های ممتحنه مقاطع مختلف تحصیلات تکمیلی و بویژه Ph.D، دکترای پژوهش، مقطع ارشد گرایش های بهداشتی، مامایی، پیراپزشکی، MPH و ... که کتاب حاضر را با کمال فروتنی، به عنوان منبع درسی و آزمون های مختلف، برگزیده‌اند، تشکر نموده دست نیاز به سوی رهنمودها و همکاری های آنان دراز کرده به محضر مبارکشان معروض داریم که این کتاب حاصل فعالیت جهادی بیش از یکصد و پنجاه نفر از شما اساتید گرامی است که نه در قالب پروژه ای انتفاعی و نه قرارداد دریافت حق‌التالیف، با عشقی وافر و احساس وظیفه به رشته تحریر درآمده و مدیریت محترم انتشارات ارجمند نیز به جای پرداخت حق‌التالیف به مولفین و دست‌اندرکاران تدوین کتاب، در قیمت‌گذاری کتاب نهایت تخفیف، قناعت و انصاف را مبذول داشته، از طرفی کتاب را با چاپ و صحافی مرغوب با نازلترین قیمت ممکن، در اختیار علاقمندان قرار داده و از طرف دیگر با تعبیه آن در برخی از سایت های اینترنتی و شبکه های اجتماعی، به منظور استفاده بی‌قید و شرط همگان، موافقت کرده‌اند، که بدینوسیله از اقدام فرهنگی عام‌المنفعه و خداپسندانه آنان تشکر می گردد. دعای خیر دانشجویان عزیزی که سیاستگذاران و سرنوشت سازان بهداشت آینده این مرز و بوم هستند بدرقه راهتان باد ...
رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّک أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ
خداوندا! ای پروردگار قادر متعال! و ای آن که همیشه و در همه جا حاضر و ناظر و شنوا و بینایی! به مَنّ و کرَمت این عبادت ناقابل را قابل کن و از ما بپذیر ...
«قرآن، بقره، 127»
چهارشنبه، 14 فروردین ماه 1398
مصادف با عید سعید مبعث پیامبر اکرم (ص)
استاد و مدیر دوره های عالی بهداشت عمومی (MPH)
دکتر حسین حاتمی
🌸 توضیح در مورد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و اعمال نکات برجحسته آن در ویراست فعلی (اردیبهشت 1402)
با توجه به مشکلاتی که اجرای قانون تنظیم خانواده طی سه دهه‌ی اخیر، در خصوص دور شدن از جوانی جمعیت، به بار آورده است در سال 1400 "قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت" پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی به ریاست جمهوری وقت، ابلاغ و مشارالیه نیز جهت اجرا به سازمان برنامه و بودجه و وزارتخانه‌های ذیربط و ازجمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ابلاغ و بر لازم الاجرا بودن آن تاکید نمود. وزارت بهداشت نیز براساس تعهدات و التزاماتی که در بندهای متعدد این قانون، بر آن تاکید گردیده است خود را متعهد و ملزم به نظارت بر امر اصلاح دستورالعملهای مرتبط با سلامت و بیماری و منابع درسی، دانسته موضوع را به متصدیان امور، ابلاغ نمودند. از طرفی با عنایت به این که طی دو دهه ی اخیر، کتاب جامع بهداشت عمومی، به عنوان منبع درسی و آزمونهای مقاطع مختلف تحصیلی، برگزیده شده و همواره براساس کوریکولوم‌ها و دستورالعملهای وزارت متبوع، بازنگری شده و ویراست چهارم آن در سال 1398 یعنی دو سه سال قبل از ابلاغ و اجرایی شدن "قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت" منتشر گردیده است، بازنگری فصول مختلف کتاب در نیمه دوم سال 1401 با هدف اعمال اصلاحات لازم و ازجمله جایگزینی مطالب مرتبط با "حمایت از خانواده" به جای "تنظیم خانواده" در ویراست پنجم کتاب که به یاری خداوند منان در سال 1403 منتشر خواهد شد، آغاز گردیده ولی با توجه به نامه شماره 1236 شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی در اسفند ماه 1401 به نویسنده مسئول کتاب، فوریت اعمال و انتشار این تغییرات قبل از آماده شدن ویراست پنجم کتاب، احساس گردید و لذا تا پایان فروردین ماه 1402 با شتاب بیشتری به این موضوع پرداخته شد و کلیه مباحث کتاب از زاویه بندها و تبصره‌های قانون مزبور، مورد بازنگری و تصحیح یا تعدیل قرار گرفت و ضمن حفظ جایگاه علمی محتوای آموزشی کتاب، در راستای اصلاح قانون تنظیم خانواده و تقویت آموزش‌های مرتبط با قانون حمایت از خانواده و فرزندآوری نیز نقش خود را ایفا نموده، در خصوص کاهش سرعت "پیرشدن جمعیت" و جلوگیری از ادامه مسیر منتهی به پرتگاه "رشد منفی جمعیت"، پیامهای مهم مندرج در قانون پیش‌گفت را در محتوای آموزشی حاضر، گنجاندیم. بنابراین هرچند کتاب حاضر همچنان ویراست چهارم به حساب می‌آید ولی نسخه ای که در حال حاضر به صورت الکترونیکی به حضورتان تقدیم می گردد شامل تغییرات و تعدیلات مورد اشاره و اصلاح ایرادات تایپی و ابهامات مفهومی در نسخه منتشر شده در سال 1398 نیز می‌باشد و به یاری حقتعالی تغییرات اساسی تر در ویراست پنجم کتاب که در سال 1403 منتشر خواهد شد اعمال خواهد گردید.
🌷 ضمن تشکر فراوان از همکاران گرامی رشته بهداشت باروری، سرکار خانم دکتر بنیادپور و سرکار خانم دکتر علوی به خاطر مطالعه دقیق کتاب جامع بهداشت عمومی در مقاطع مختلف تحصیلی خود و ارسال لیست بعضی از اشکالات تایپی و ابهامات موجود در ویراست چهارم نسخه چاپی کتاب، خوشبختانه این اشکالات نیز در نسخه الکترونیکی حاضر، اصلاح گردید. به امید اینکه از پیشنهادات اصلاحی و تکمیلی سایر اساتید و همکاران گرامی نیز برخوردار شویم.
الهم وفقنا لما تحب و ترضی
اردیبهشت ماه 1402 ه ش - دکتر حسین حاتمی
🌾 لینک کتاب جامع بهداشت عمومی در تلگرام:
https://t.me/public_health_hatami
🌾 لینک کتاب جامع بهداشت عمومی در ایتا:
https://eitaa.com/textbookofpublichealth_drhatami
🌾 لینک کتاب جامع بهداشت عمومی در سروش پلاس
https://splus.ir/public_health_hatami
🌾 در سايت دانشكده بهداشت: http://phs.sbmu.ac.ir/uploads/PUBLIC_HEALTH_INDEX.htm
💐🌾🎋 ویراست چهارم کتاب جامع بهداشت عمومی (1398) رفع بعضی از اشکالات تایپی و تغییر یا تعدیل مطالب مرتبط با تنظیم خانواده و جایگزینی با قانون حمایت از خانواده در اردیبهشت ماه 1402
🌷 ابتدای کانال بهداشت عمومی:
🌸 مقدمه کتاب:
🌸 جلد اول، به تفکیک مباحث مختلف:
🌸 جلد دوم، به تفکیک مباحث مختلف:
🌸 جلد سوم، به تفکیک مباحث مختلف:
🌸 فصول چهارده گانه کتاب:
🌸 مجموعه کامل جلد اول، دوم و سوم:
🌸 اسامی نویسندگان به ترتیب حروف الف با:
🌷 انتهای کانال بهداشت عمومی :