✅ اما و صد اما، ورای آنچه بیان شد، مسئله و پرسش کلان‌تر و مهم‌تری در برابر ما آشکار می‌شود: 👈 چرا خودشناسی‌ ما برای خودسازی، به مطالعه این قبیل عینیت‌ها منجر نشده است؟ و در همان اشکاف و اشکوبه نگاه فلسفی و کلی درمانده است؟ 👉 این پرسش بسیار مهمی است که علامه مصباح با ناز شست‌شان به آن تلنگر زده‌اند. این آسیب‌شناسی مهمی است. شاید جالب باشد بدانیم که همین آسیب‌شناسی، از دل خودشناسی ما در سنخ محصولات خط تولید معرفتی ما حاصل می‌شود! و آن آسیب در خط تولید چیست؟ 👈 اینکه عمدتاً خط تولید معرفتی ما، #کاربردی نبوده و بیشتر مصروف #کشف_کلیات و پرده‌برداری از امور کلان معقول و عوالم هستی شده است! این نوع نگاه، کمالاتی را موجب می‌شود و نواقصی را... نقیصه‌ای که ما را دچار کرده می‌دانید چیست؟ اینکه مجموعه دانش‌های ما، #تمدن‌ساز نبوده و نشده‌اند. و این مشکل بزرگی است. به همین رو با توسع در معنا باید گفت: ✅ نوع دیگر خودشناسی، «خودشناسی علومی جامعه نخبگانی برای خودسازی‌های گوناگون» است. یعنی ببینیم علومی که تولید کرده‌ایم چقدر توانش نسخه‌پیچی برای انواع خودسازی را دارند. ✅ همچنین می‌توان با توسع در معنا، گفت نوع دیگر خودشناسی، «خودشناسی اجتماعی، برای خودسازی اجتماعی» و نیز «خودشناسی جهان اسلامی برای خودسازی جهان اسلامی» است (در مقالات پسین انشاالله به آن خواهیم پرداخت) 👈 شوربختانه حتی بخش‌های #کاربردی محصولات علمی ما، در پی غیبت دیگر #معرفت‌های_تمدن‌ساز، درمانده شده‌اند. مثلاً #علم_فقه و آداب و سنن و #سبک_زندگی_اسلامی و حکمت‌ها و مشاعر زیستی ما که کاملاً کاربردی هستند، در نبود و فقر دیگر ویتامین‌های معرفتی، نزار و مهجور شده‌اند. چطور؟ این‌طور که فقه ما اگر چه دانشی بسیار محترم، مبارک و پراتیک است اما در بخش‌های اجتماعی و فرهنگی رشد کافی نداشته است. چرا که این بخش‌ها از آن مطالبه نشده است. وقتی از دانش‌های پراتیک، چیزی برای رویش و خودسازی فردی و اجتماعی نروید، از دانش‌های فلسفی چه توقع دارید؟ پس از دل فلسفه ما بطریق اولی، نهاده‌های تمدن‌ساز و آن قسم خودسازی‌های یادشده تولید نشده یا اگر تولید شده، مهجور مانده است... تولیدشده‌ها مثل چه؟ مثل طب ما که در مزاج‌شناسی بسیار غنی‌ست (اما مهجور) حکمت‌های پراگماتیک و عملی ما، در مورد سبک زندگی، حتی دانش معماری، حتی دانش انتخاب نوع پارچه برای لباس، دانش تغذیه، آداب تعلیم و تعلم که گاهی در زمان ما هم هنوز نسبتاً کفایت کاربردی دارد. اما چرا می‌گوییم کافی نبوده و یا گویی تولید نشده؟ چون به آن اهمیت نداده‌ایم و چون آن‌ها را روزآمد نکرده‌ایم و چون در میدان خودسازی‌های فردی و اجتماعی صادقانه وارد نشده‌ایم که اگر می‌شدیم، می‌فهمیدم باید چنددانشی‌ها را، زاویه‌دیدها را، زیادی بزرگ کامل دیدن دانشمندان را، ندیدن کمالات و پیروزی‌های ایشان را از وضعیت مهجوری در آوریم و با اجتهاد بیشتر در مستندات دینی و با بهره بیشتر از تجارب و دانش جهانی، تکمیل کنیم... *فقه پویایی داریم، اما فقیهان پویا نبوده‌ایم* آری این چنین است برادر... حمید رجایی اسفند ۱۴۰۲ 🆔 @tolooemehr