ناترینگ ۲۰ استاد مطهری و ختم پیامبری استاد شهید مطهری نیز برای تفسیر خاتمیت دین اسلام دو گونه تفسیر ارایه می دهد تفسیر اول ۱ . بشر قدیم توان حفظ کتاب آسمانی خود را نداشت لذا نیازمند تجدید نبوت بود ولی بشر جدید این توان را دارد. ۲ . بشر قدیم به خاطر نبود بلوغ فکری نمی توانست نقشه کلی برای مسیر خود دریافت کند ولی بشر جدید به بلوغ فکری رسیده است . ۳ . بشر قدیم توان ترویج و تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر را نداشت لذا اکثر پیامبران تبلیغی بوده اند ولی بشر جدید دارد. ۴ . بشر جدید با اصل اجتهاد می تواند از کلیات وحی برای شرایط مختلف مکانی و زمانی احکامی وضع نماید. تفسیر دوم ۱. انسان موجودی ثابت نیست که قوانین ثابت دریافت کند و صد در صد متحول نیست که هیچ گونه قانون ثابت نداشته باشد بلکه هم نیاز ثابت دارد و هم نیاز متحول ۲ . اسلام برای نیاز ثابت پاسخ ثابت داده است و برای نیاز متغیر پاسخ متغیر داده است. ۳ . عنصر پاسخ گویی به نیازهای متغیر انسان اصل اجتهاد است ، وقتی مجتهد به روح اسلام آشنایی پیدا کرد می تواند فروع را به اصول برگرداند و پاسخی در خور دریافت نماید. ۴. اصل اجتهاد با استفاده از اصولی دیگر مانند قانون اهم و مهم، احکام اولی و ثانوی، عدم تحجر به شکل خاص زندگی، اختیارات حاکم شرع و ولی فقیه باعث می شود که اسلام برای همه مکانها و همه زمانها پاسخگوی نیازهای متغیر بشر باشد. @vaezi_vazna

ناترینگ ۲۱ فرهنگ در اندیشه مارکسیسم مارکسیسم فرهنگ را مستقل از جامعه و مردم می داند بلکه آنرا ساخته دستگاه حاکم می داند در واقع دستگاه حاکم ارزشهای فرهنگی را می سازد و خود در بین جامعه مدیریت می کند . در اندیشه مارکسیسم حرکت جامعه بر اساس اصل تضاد می باشد که زیر بنای حرکت را اقتصاد تشکیل می دهد لذا مارکس با طرح نظریه بت وارگی کالا معتقد بود که ساختار اجتماعی بر محور نظام طبقاتی بوده که صاحبان ابزار تولید، طبقه حاکم و کارگران طبقه محکوم می باشند لذا این سرمایه داران هستند که محور حرکت جامعه می باشند و جهت استثمار بیشتر مردم ، فرهنگی که به نفع منافع خودشان باشد را در جامعه به وجود می آورند. لذا فرهنگ محصول ایدىولوژی است ، ایدىولوژی و فرهنگ در مقابل زیر بنای اقتصاد ، رو بنا محسوب می شوند لذا برای فهم فرهنگ باید منافع طبقه حاکم و نهایتا فهم راوبط تولید و زیر بنای اقتصادی را فهمید. @vaezi_vazna

ناترینگ ۲۲ فرهنگ در اندیشه لیبرالیسم لیبرالیسم که شعار آزادی فردی و پاسداری‌ از حقوق فردی محور اصلی آن می باشد فرهنگ را ساخت مردم می داند ، مردمی که کم سوادتر و از جایگاه اجتماعی پایین تری بر خوردار هستند بر علیه نخبگان شورش کرده و به جای اینکه حاکمان بخواهند برای مردم تدبیر کنند خود به صحنه گردانان اصلی فرهنگ تبدیل می شوند زیرا این توده مردم هستند که از طریق تقاضا و ثبت سفارش ،تولیدات فرهنگی را در خدمت خواست خود قرار می دهند. نقد: این تفکر بر خلاف ظاهر فریبنده خود باز تولید فرهنگ را در خدمت صاحبان قدرت و ثروت قرار داده است. این مردم نیستند که به تولید فرهنگ می پردازند بلکه صاحبان ثروت هستند که به واسطه تکنیک های جدید برای کسب سود در بازار مصرف کنندگان رخنه می کنند و سلایق مردم را جهت مصرف بیشتر تولیدات کارخانجات مدیریت می کنند و این رسانه ها هستند که برای ساخت سبک زندگی مردم متناسب با تجارت فرهنگ سازی می کنند لذا مفاهیمی بنیادی مانند رفاه ، فراغت ،سرگرمی،لذت جویی و ...را مطابق کسب سود بیشتر صاحبان سرمایه هدایت و مورد بهره‌برداری اقتصادی قرار می دهند و شعار مردم و دموکراسی و .. فریبی بیش نمی باشد @vaezi_vazna

ناترینگ۲۳ بی حجابی تهدید یا فرصت یقینا بی حجابی ادامه آشوب های پاییز ۱۴۰۰ است در آشوب های اخیر با حضور مردم و بسیجیان عزیز دشمن نتوانست موفقیتی کسب کند ولی در ادامه با جریان بی حجابی به دنبال اهداف خود است متاسفانه این حربه دشمن بسیار حساس و زیرکانه انتخاب شده است چه آنکه اگر نظام با آن برخورد انتظامی داشته باشد و یا نسبت به آن بی خیال باشد در هر دو صورت به نفع دشمن می باشد لذا در مرحله خاصی از انقلاب رسیده ایم چه باید کرد تا نظام از این مرحله سر بلند خارج گردد متاسفانه از سوی مسولان بالادستی چاره ایی اندیشیده نمی شود و سکوتی مصلحت اندیشانه بر پیکر مسولین حاکم شده است و مردم انقلابی که حافظین اصلی نظام و انقلاب هستند نیز در یک حیرت و سردرگمی به سر می برند چه باید کرد؟ به نظر می رسد قدمهایی چند باید برداشته شود تا در مهار بی حجابی موفقیتی به دست آید قدم نخست تشکیل یک اندیشکده برای رصد موقعیت ها و نحوه برخورد با پدیده بی حجابی می باشد قدم دوم ایجاد نهضت اغناسازی در مدارس و جوامع هدف می باشد قدم سوم فشار به مجلس برای تصویب قوانین بازدارنده متناسب امروز جامعه قدم چهارم ایجاد محدودیت‌هایی برای کشف حجاب ها قدم پنجم برخورد انتظامی با افرادی که هدفمند از سوی دشمن برای عادی سازی بی حجابی اقدام می کنند قدم ششم برخورد با مراکز و مجامعی که قوانین حجاب و عفاف را زیر پا می گذارند قدم هفتم ایجاد تک صدایی در بین مردم و مسولین ، هر گونه دوصدایی در بین مسولین و یا مردم انقلابی تمام اقدامات فوق را بی اثر خواهد کرد لذا باید با درایت و خرد این موارد را عملی ساخت تا از تهدید موجود فرصت عالی به وجود آید @vaezi_vazna

ناترینگ ۲۴ معمار اندیشه ستودن معلم ستودن اندیشه سازانی است که با آموختن تفکر ، معماری جامعه بشری را بر عهده دارند زیرامعلم باساختن شخصیت انسان ، جامعه را می سازد و خوب و بد جامعه را باید در ادای مسئولیت معلمی دانست در مورد وظایف معلم مکتب های مختلف نظرات متعددی بیان کرده اند. ناتورالیست ها طبیعت را بهترین معلم انسان می دانند و لذا نقش معلم را درجه دو دانسته و وظیفه معلم را فقط منطبق نمودن کودکان با عالم طبیعت نی دانند. ایده آلیست ها به معلم نقش محوری در تعلیم و تربیت داده اند او را پیر و مراد دانسته و تا درجه خدایی او را پیش برده اند . پراگماتیست ها معلم را در حد دوست و راهنما تلقی نموده که نباید چیزی به فراگیر تحمیل نماید بلکه باید فرصتی فراهم نماید تا فراگیر خود با تجربه خود مسیر زندگی را تشخیص و عمل نماید. رئالیست ها نقش معلم را نزدیک نمودن فراگیر با واقعیتهای زندگی می دانند تا فرد مهارتهایی که برای زندگی در جامعه نیاز دارد بیاموزد. اگزیستانسیالیست وظیفه معلم را اهمیت دادن به فردیت افراد و توسعه خودیت در افراد می داند، معلم باید کمک کند تا فرد بهتر خود را درک کند تا در مقابل تعارضات زندگی اضطرابها ، ترس و مرگ بدون واهمه مواجه شود ولی در تفکر اسلامی استاد پدر معنوی انسان است که وظیفه اش ساخت شخصیت اخلاقی و کمک به انسان مسیر سیر و سلوک می باشد تا انسان با ترجیح اخلاق در زندگی دنیا و آخرت که در طول یکدیگر هستند حضوری فعال داشته باشد و این معنای یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه می باشد استاد علاوه بر اندیشه ، روح و شخصیت افراد تحت تاثیر خویش قرار می دهد لذا نسبت پدری با انسان پیدا می کند چه آنکه آفریننده روح انسان است. @vaezi_vazna

ناترینگ ۲۵ زن کالای اقتصادی نظام سرمایه داری در غرب قبل از آنکه در گرو تولید باشد در گرو مصرف می باشد ، به ویژه بعد از انقلاب صنعتی ، زن هم به عنوان نیروی کار ارزان و هم دارای خصلت مصرف کنندگی ، مورد توجه تام سرمایه داری قرار گرفت و از سه عامل ماشین ، محیط کار صنعتی ، نظریه فروید برای انقلاب جنسی در غرب مورد استفاده قرار گرفت و زن غربی از عصر ملکه ویکتوریا که دوران پوشیدگی زن بود وارد دوران برهنگی شد و از گروههای هیپی ، پانک و رپ برای رواج برهنگی کامل استفاده نمودند تا با ترویج برهنگی و بی بندوباری جنسی زن را به عنوان ابزاری برای رسیدن به مقاصد نظام سرمایه داری تبدیل نمایند و زنان نیز نادانسته به این قواعد شهوت سالار تن دادند. لذا نظام سرمایه داری بقای خود را در گسترش بازارهای مصرف و تولید کاذب و القای احساس نیاز در مصرف کنندگان می دید پس مدیریت بدن به معنای دستکاری در نمای ظاهری بدن در دستور سرمایه داری قرار گرفت به تعبیر گیدنز نمای ظاهری بدن مشتمل بر همه ویژگی های سطحی پیکر ماست از جمله پوشش و آرایش که برای خود و دیگران قابل دیدن است. امروزه لباس فقط وسیله پوشش نیست بلکه ابزاری برای آرایش تبدیل شده است امروزه صنعت آرایش و زیبایی فقط تزیینی نیست بلکه به نیاز اصلی زنان تبدیل شده است تا در بازار و محل کار به رقابت با دیگران بپردازند. امروزه استفاده از زنان به عنوان ابزار تبلیغاتی، بهره کشی از زنان در قالب منشی ، مدگرایی ، جراحیهای زیبایی ،صنعت آرایشی و صنعت پوریسم همه در جهت اهداف اقتصادی نظام سرمایه داری مدیریت می شود و از طریق رسانه های متنوع ،اینترنت ، ماهواره و هالیود جهت اشاعه اباحه گری ، لذت گرایی،مصرف گرایی به خدمت گرفته می شودد و از زن به ابزاری جنسی برای کسب منافع بیشتر شرکت های نساجی ، لوازم آرایشی ، صنعت فیلم ....بهره جویی می شود و میلیارد ها دلار در بخشهای مد ، آرایش ، پوشاک ، کوپ مو ، سالن های لاغری ، سالن زیبایی ، جواهرات اصلی و بدلی در دستور کار ماشین تبلیغاتی سرمایه داری قرار دارد و در این راستا زنان شرقی نیز برای پیروی از این سیاست ها مورد تهییج قرار می گیرند . لذا مفاهیم اخلاقی مانند غیرت ، حجاب ، حیا ، قناعت و عفاف به عنوان دشمن اصلی سرمایه داری قلمداد شده و آنان با تمام قوا در جهت از بین بردن این ارزشها و حذف این مفاهیم از قاموس واژگان بشری قدم برداشته اند و این همه فلسفه زن ، زندگی ، آزادی و راز حجاب زدایی از فرهنگ کشور ما در ماههای اخیر می باشد . 🆔@vaezi_vazna

ناترینگ ۲۶ فقه نظامات علم فقه به عنوان علم به احکام شرعی و علم استنباط احکام از منابع شرع ( عقل و کتاب و سنت ) تعریف شده است و در کنار اخلاق و اعتقادات مثلث مفاهیم دینی را تشکیل می دهد اهمیت فقه در جامعه اسلامی بعد از تحکیم دولت اسلامی به شدت افزایش یافته است تا جاییکه دو یار دیرینه آن به انزوا و گوشه رفته اند و تمام هم متصدیان حکومت دینی برپایی فقه قرار گرفته است و اخلاق و باورها در جامعه دچار ضعف و غربت قرار گرفته است. ولی آیا فقه مدنظر بانیان حکومت دینی فقه رایج و سنتی بوده است و یا اینکه با توجه به مدیریتی بودن حکومت باید تعریفی مجدد از فقه داشت آیا قرار است با رساله عملیه حکومت را مدیریت کرد و یا اینکه فقهی که مد نظر امام و دیگر بانیان حکومت بوده است چیز دیگری بوده است . به نظر می رسد باید به سطح بالاتری از فقه تحت عنوان فقه نظامات اندیشید فقه رایج مسایل فقهی را در دوگانه حکم و موضوع صورت بندی می کند ولی فقه نظامات به استنباط نظام و مکاتب اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی می پردازد و افق بلندی که حضرت امام در حکومت دینی برای فقه گشودند همین فقه است همانطور که سعید صدر اندیشمند معاصر در کتاب فلسفتنا پیشتاز عرصه فقه نظامات بوده است با فقه نظامات است که فقه وارد صحنه عملیات و اداره جامعه می شود و می تواند به جامعه سازی و تمدن سازی بپردازد و هم اینکه کلام و اعتقادات و اخلاق هم در جایگاه خودشان پاسخگوی نیازهای اساسی بشر در عصر حاضر خواهند بود با فقه نظامات است که تعلیم و تربیت، فرهنگ ، اقتصاد و اجتماع سامان می یابد و چقدر دور از واقعیت است که بخواهیم مسایل اجتماعی و مدیریتی جامعه مانند حجاب را با فقه رایج حل نماییم . @vaezi_vazna

ناترینگ ۲۷ تأثیر عوامل غیر معرفتی بر معرفت معرفت شناسی به عنوان شاخه ایی از فلسفه همواره در تاریخ فلسفه مورد بحث و مناظره فیلسوفان بوده است و هنوز هم مطرح است. منتهی یکی از مباحثی که مطرح است تاثیر عوامل غیر معرفتی بر معرفت می باشد در معرفت شناسی جدید جناب ویلیام جیمز با عنوان اراده معطوف به باور یکسره این نظریه را به عنوان مکتب فلسفی خود پذیرفته است در مکاتب دیگر نیز از عوامل روانی تحت عنوان روان شناسی معرفت و از عوامل اجتماعی بر معرفت که با عنوان روانشناسی معرفت نام برده شده است . در فلسفه اسلامی فلسفه اشراق بیشتر به مباحث روان شناسی معرفت می پردازد و در فلسفه مشا به تاثیر عوامل اجتماعی بر معرفت می پردازد و در این میان فارابی به عنوان فیلسوف فرهنگ به هر دو عامل اشاره می کند در کتاب فصوص الحکم به عوامل روان شناسی در معرفت و در آرای اهل مدینه فاضله به عوامل اجتماعی معرفت می پردازد . علامه طباطبایی به عنوان فیلسوفی در مکتب حکمت متعالیه نیز به عوامل درونی معرفت و بیشتر به عامل گناه بر معرفت می پردازد که ۶۳۸ آیه قران را به عنوان موید این نظریه اعلام می کند گناه چه تاثیری در معرفت دارد؟ بر اساس آیه ختم الله علی قلوبهم مفصل این بحث را ارایه می دهد گناه یا مانع اساسی برای معرفت می شود و معرفت به دست آمده را ضایع می گرداند و یا اینکه در معرفت انسان اعوجاج و انقلاب ایجاد می کند زشت را زیبا و زیبا را زشت انعکاس می دهد و مانع دست یابی انسان به حقیقت می گردد . منتهی نکاتی که در این بحث قابلیت پرداخت را دارد توجه به فرق بین معرفت و علم است . گناه در معرفت انسان موثر است ولی آیا در کسب علوم تجربی هم گناه اثر دارد و باعث ضعف انسان در علم آموزی می شود و یا اینکه گناه در سطح هوشی انسان اثر دارد و در کل آیا گناه در علم حصولی یا در علم حضوری انسان تاثیر گذار است؟ و این نکته ایست که نیازمند ژرف نگری بیشتر فلسفی است تا پاسخ مناسب پیدا کند. @vaezi_vazna

ناترینگ ۲۸ تناسخ یکی از اصول آیین های عرفانی هند اصل تناسخ است که بر طبق آن روح آدمی در یک سرگردانی مدام به سر می برد زیرا بعد از مرگ به بدن دیگر انتقال می یابد که بسته به نوع کرداری که از او سر می زند در سیر نزولی و یا صعودی قرار می گیرد گاه روح به بدن حیوان و یا گیاه و حتی جماد منتقل می شود و گاه بر عکس در سیر صعود از جسم جمادی در نهایت به بدن انسانی منتقل می شود. فیلسوفان اسلامی با ادله متعدد چنین تفکری را باطل می دانند زیرا لازمه چنین تفکری اجتماع دو روح در یک بدن می باشد و این به لحاظ عقلی درست نیست زیرا لازمه آن این است ، روحی که از قبل در یک بدن وجود داشت و روحی که الان از انسان دیگر وارد این بدن شد با هم در یک بدن جمع شوند و چنین حالتی محال عقلی دارد. و یا اینکه اعتقاد به تناسخ برگشت فعلیت به قوه می باشد زیرا حالت حیوانی نسبت به گیاهی فعلیت دارد و اگر روح از بدن حیوانی به گیاهی برگردد یعنی از فعلیت حرکت بر عکس انجام گرفته است و چنین چیزی نیز محال می باشد. و یا ادله دیگری که فلاسفه مفصل در کتابهای خود به آن پرداخته اند. البته تناسخ با آنچه که در اندیشه دینی تحت عنوان ظهور ملکات شناخته می شود تفاوت دارد زیرا در ظهور ملکات روح از بدنی به بدن دیگر منتقل نمی شود بلکه فقط باطن و واقعیت افراد ظاهر می شود چنانکه قران به عده ایی فرمود کونوا قرده خاسین باطن برخی افراد در مرحله میمونی توقف داشت و آن باطن به صورت ظاهر نمایان گشت ولی انتقالی صورت نگرفته است. @vaezi_vazna

ناترینگ ۲۹ خدا در اندیشه بودا بودا شاهزاده ایی که حدود شش قرن قبل میلاد در سن بیست و نه سالگی بر اثر تحول درونی ، دست به ریاضت ، تفکر و مراقبت معنوی زد و به حقیقت دست یافت و سپس چهل سال به تبلیغ اندیشه خود در هندوستان پرداخت . مکتب او بیشتر جنبه روانشناسانه و اخلاقی دارد و کمتر به باورها و عقاید پرداخته است لذا برخی بر طبق بیاناتی از بودا ، مکتب او را مکتب بی خدایی می دانند که او نه تنها به خدای قایم به ذات اعتقاد ندارد بلکه به هیچ جوهر ثابت مادی و معنوی نیز قایل نیست. ولی واقعیت این است که او در مورد خداوند ملحد و منکر نیست بلکه بیشتر شکاک و لا ادری گر می باشد او نسبت به خداوند به عنوان یک حقیقت مطلق سکوت کرده است و فقط سعی دارد انسان را با مراقبت و ریاضت به مرتبه نیروانه و خدایی برساند. این تفکر در طول تاریخ تحولات بسیار یافت تا اینکه در فرقه های بعدی بودا مانند مکتب مهایانه مفهوم یکتاپرستی به وجود آمد منتهی یکتایی که در درون خود سه گانه پرستی را قرار داده است ۱ . نیرومایه کایه مه جنبه انسانی خدواند است که در هشتاد سالگی درگذشت. ۲ . سم بگه کایه که آیین بودا را به بودای انسانی تعلیم داد. ۳ . درمه کایه که همان ذات خدا و مطلق است بنابراین در اندیشه های جدید بوداییان ، خدواند سه جنبه دارد یکی فراتر از جهان و مطلق است دیگری آموزگار و تعلیم دهنده است و سومی جنبه انسانی خدواند است که در یک زمان متولد شد که به روشنی دست یافت و در پایان به نیروانه رسید ولی در نهایت یک ( درمه کایه) بودای مطلق وجود دارد و دیگر بوداها تجلیات او هستند . @vaezi_vazna

تیر ماه سیزه شو مردم مازندران و گیلان به ویژه مردم کوهستان شب سیزدهم تیرماه طبری را به جشن می نشستند در عصر روز دوازده تیرماه به گرمابه رفته و جامه نو به تن می کردند و در غروب گاه به گورستان و زیارتگاهها رفته و به یاد گذشتگان خیرات و صدقات می دادند و در شامگاه در جمع خانواده مهمانی برپا کرده و با انواع خوراکی و شرینی به بازی های محلی چون لا لک کا و لال زن شیش می پرداختند، در بلندی ها ، جوانان به اشاره سالخوردگان در شامگاه ۱۳ تیرماه با گهن آتش می افروختند و به شادی می پرداختند. از جمله رسوم این شب برای جوانای که در دوران نامزدی به سر می بردند ، خانواده داماد هدیه مفصلی برای عروس و خانواده او می بردند که شامل شیرینی ، لباس و دیگر وسایل بود. علت جشن را ابوریحان بیرونی ، پیروزی و خونخواهی منوچهر پادشاه کیانی ایران بر توران را ذکر می کند که آرش کمانگیر در چنین شبی بر دامنه دماوند صعود آمد و تیری با تمام توان رها نمود تا محدوده ایران را ترسیم نماید خداوندگار باد را دستور داد تا تیر بر ماورای خراسان اصابت نمود و منوچهر و افراسیاب به همین حدود با هم به صلح نشستند و چنین روزی را مردم طبرستان به ویژه مردم کوهپایه برای همیشه به جشن نشستند. منابع: ۱. ابوریحان بیرونی،آثار الباقیه ، ۲۷۸ ۲ . تاریخ طبرستان ابن اسفندیار ، ۶۰ ۳ . نصرالله هومند،گاهشمار باستانی طبرستان ،۶۶ @vaezi_vazna

وضعیت دینداری ایرانیان چندی قبل گفتگویی با استاد رهدار در مورد میزان دینداری ایرانیان انجام گرفته است که آمارهایی را بر طبق گزارشات موثق جامعه شناسی ارائه نمودند که بر مبنای این گزارش میزان دینداری ایرانیان از سال ۱۳۵۳ تا ۱۴۰۲ با معیار دو عبادت نماز و روزه مورد سنجش قرار گرفت. این گزارش با متغیرهای مختلفی انجام گرفته است که هر کدام را جداگانه بیان می کنیم. جنسیت نماز خانمها ۶۱ درصد و آقایان ۴۸ درصد روزه خانمها ۵۹ درصد آقایان ۴۴ درصد بر حسب سن نماز سن ۳۰ تا ۵۰، ۵۸ درصد سن ۵۰ به بالا، ۸۱ درصد روزه سن ۳۰ تا ۵۰، ۵۳ درصد سن ۵۰ به بالا، ۶۲ درصد بر حسب تحصیلات نماز بی سواد ۸۲ درصد ، ابتدایی ۷۵ درصد ، متوسطه ۵۰ درصد ، دانشگاهی ۵۲ درصد روزه بی سواد ۶۸ درصد ، ابتدایی ۶۳ درصد ، متوسطه ۴۸ درصد و دانشگاهی ۵۱ درصد محل زندگی نماز مرکز استان ۵۳درصد ، شهر ۵۲درصد، روستا ۶۲درصد روزه مرکز استان ۵۰ درصد ، شهر ۴۸ درصد، روستا ۵۷ درصد منتهی نکته ایی که جای تامل دارد سنجش دینداری بر حسب سال می باشد سال ۵۳ نماز ۷۹ درصد روزه ۸۳ درصد سال ۸۲ نماز ۸۵ درصد و روزه ۶۹ درصد سال ۱۴۰۲ نماز ۴۲ درصد و روزه ۴۵ درصد حال مسأله این است با اینکه روند دینداری از سال ۵۳ تا سال ۸۲ روند صعودی داشته است ولی در فاصله دو دهه ۸۰ و نود روند نزولی به خود گرفته است کدام متغیر در این دو دهه در این تغییر موثر بوده است؟ چه چیزی باعث شده است که از سال ۵۳ تا ۸۲ روند صعودی داشته باشیم و چه عاملی باعث شده تا ما از سال ۸۲ به بعد شاهد روند نزولی باشیم پاسخ به این پرسش نیازمند پژوهشی مجزا می باشد تا بتوان با توجه به آن برای تغییر وضعیت کنونی گام برداشت. @vaezi_vazna