🔸 پریروز جلسه‌ای از برای ترجمۀ کتاب-رسالۀ دکتر احسان شریعتی راجع بفردید در نشر نی برگزار شد و این‌بنده نیز مستمع آن. جلسه از جهت تعداد حضار قابل توجه بود بنحویکه این‌قلم نیز گرچه چندان دیر نرسیده بود لکن با مشاهدۀ خالی‌نبودن صندلی‌ها، لدی‌الورود بنای چندساعتی ایستادن داشت لکن با امداد غیبی و دلسوزی بعضی عزیزان، جایی برای نشستن یافت.
[دانلود فیلم جلسه]
🔻 از میان مباحث مطروحه، چند مطلب بنظر بنده مهمترند که ذیلا عرضی خواهم کرد:
۱. بنظرم رسید استاد آقای دکتر علی‌اصغر مصلح عضو‌هیئت‌علمی دانشگاه علامۀطباطبایی، فردید و تفکر وی را ذیل فرهنگ و فرهنگ را غیرتاریخی دانسته‌اند.
درین مورد قبلا مطالبی از فردید راجع بفرهنگ و تمدن در همین کانال درج شده و قابل مراجعه است.
۲. استاد آقای دکتر مصلح مطالب سیاسی فردید را از مطالب فلسفی وی جدا، اولی را چرت‌وپرت و دومی را درخشان دانستند. این مطلب را آقای دکتر احسان شریعتی با تکرار ماجرای افلاطون در سیسیل(سیراکیوز) پی‌گرفته و افلاطون را تصریحاً و هیدگر و فردید را ضمناً متوهم خواندند. این مطلب را پیشتر گمانم آقای محمدسعید حنائی کاشانی ذیل عنوان «هایدگر ایرانی در جادۀ سیراکیوز» قلمی کرده بودند و نویافته‌ای نبود.
اما اینکه آیا میتوان سیاست را از تفکر جدا دانست محل بحث است و بی‌دلیلی نتوان گفت افلاطون، هیدگر و فردید یا هرآنکس که متفکرش می‌شمارند، متوهم است مگر آنکه برای سیاست مبنایی جدای از تفکر سراغ گرفته باشند. درین‌جا سیاست را تابع خودآگاهی ندانسته‌ام لکن ذکر این نکته بجاست که آیا مبنای چنین فرمایشی، اعنی مبنای آن استاد در تمیز چرت‌وپرت از حرف حساب در سیاست، جز مزاعم همگانیِ رایج این دوره بوده است؟ آیا در غیرسیاست هم مبنای تمیزشان اینچنین است؟ البته اینکه گاهی در مثل می‌گویند «یا رومی روم باش یا زنگی زنگ» در تعارفات یا دوز و کلک‌های سیاست متداولْ بعید است جایی داشته باشد لکن در جمعیت خاطر و خودآگاهی، میتوان اینطور طلب کرد و استاد ما آقای دکتر مصلح که سالهاست هم مراعات سیاست متداول را میدانند و هم در خودآگاهی زحماتی کشیده‌اند که این‌قلم از آنها بهره‌ور بوده است، چه خوبتر است که جانب فلسفه و خودآگاهی و طلب افقی دیگر را در مراعات سیاست متداول فرونگذارند. امید که آقای دکتر مصلح که این‌قلم هنوز خاطرۀ شیرین خواندن مکتوبات و کتب ایشان را با یاد دارد، ازین چند خط، نرنجند لکن این احتمال هم هست که ایشان مقصودی داشته‌اند که این راقم از درک آن عاجز بوده باشد و برعهدۀ ایشان است که آنرا با مخاطبانشان مطرح فرمایند.
۳. دوست عزیز و اهل لطفم که از فضل و هنر نیز بیش از آنچه آشکارست مایه دارند و بتفاریق از مصاحبت و تفقد ایشان شاد بوده‌ام یعنی آقای دکتر مهدی فدائی مهربانی عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران هم نکاتی فرمودند که تکلیف و بلکه نشان دوستی می‌دانم چندخطی ازیشان و مطالبشان درین جلسه یاد کنم. عمدۀ نقد ایشان به تاریخ‌انگاری و نقد اصالت تاریخ برمیگشت و گمان داشتند که طرح ادوار تاریخی از جانب فردید، مستلزم جبر و نافی اختیار است. البته قائل‌شدن بموجبات بمعنای قائل‌شدن به جبر نیست و متعاطیان فلسفۀ اسلام میدانند که مثلاً جناب نصیرالدین، خواجۀ طوسی(ره) این مطلب را در فصل ششم(اگر شماره و عنوان فصل را غلط نکرده باشم) از رسالۀ جبر و قدر توضیحی داده است و از متأخرین نیز مرحوم استاد علامه حسن حسن‌زادۀ‌آملی(ره) در کتاب خیرالأثر، مطالبی از اکابر درین‌باب تجمیع فرموده است. تأکید بر ارادۀ آزاد فارغ از موجبات، جز در بعضی متجددین مطرح نشده است لکن اگر کسی بپندارد که افعال انسان موجَب بهیچ ایجابی نیست و آنچه او در غرض آوَرَد، بتحقق تواند رساند، لااقل با سنت‌گروی(ترادیشنالیسم) و عرفان و فلسفۀ اسلام قابل وفق و سازگاری نیست و البته در تصحیح اعتقاد متجددین نیز در کتب علم برای عموم، گاهی زیر عنوان افسانۀ ارادۀ آزاد چیزهائی منتشر می‌شود و در این کتب اخیرالذکر، بحث آنست که غرض بشر هم تابع است نه متبوع و باین‌ترتیب آن ارادۀ آزاد که نزد اسلامیین هرگز مطلقاً آزاد انگاشته نشد -چه اسلامیین نمی‌توانستند به شرک در خالقیت یا بخالقیت بشر در خلق افعال قائل شوند- در تحقیقات علمی نیز دیگر جایی برای دفاع ندارد. حال چگونه عزیزی مثل آقای دکتر فدائی مهربانی با آن سوابق آشنائی فلسفه و عرفان، یکباره «مطلقاً آزاد ندانستنِ اراده» را ضعف فردید میدانند، الله اعلم بحقائق الأمور.
إن‌شاءالله ادامه دارد...
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 محمد علی بیگی
🔸 ممکن است ۳۰۰ سال زمان لازم باشد تا تفکّر به امری اثرگذار تبدیل شود.
🎙 مارتین هایدگر
- گفتگو با اشپیگل
🔹 بیابان بالیدن گرفته است: وای بر آنکه بیابان‌ها را نهان می‌دارد.
✍🏻 فریدریش نیچه
- چنین گفت زرتشت
🔸 در زودهنگام‌ترين زمان، حوالیِ سال ۲۳۰۰ تاریخ دوباره ممکن تواند شد. پس از آن آمريكانيسم دلزده از پوچیِ خويش، خود را از پا خواهد انداخت. تا آن زمان، بشر هنوز پيشرفتی خارج از تصوّرِ خود بسویِ هیچ خواهد داشت، بی آنكه خودِ اين فضایِ تعجیل‌اش را بازشناسد و يا بر آن غلبه كند.
🔹 یادِ آنچه بوده و آنچه ذاتاً در نهان روی می‌دهد، هر دم بیش گل‌آلود و آشفته شده، بدین معنا که به‌طرزی سطحی به اندک عبارات و عقایدی بدیهی فروکاسته می‌شود.
🔸 اين "اِیوانِ تاريخ‌شناسانه" بدل به مظهرِ "نا-تاريخمندیِ" تام و تمام گشته، نوعی غنایِ کاذب به تاريخِ مدیدِ انقضایِ عصر جدید ورود می‌کند، بدان گونه كه در اين وضعيتِ پايانیِ بربريّتِ متمدّن، كسانی برای اين تمدّن و ديگرانی برای بربريّت، با همان ولعِ حسابگری نبرد خواهند نمود.
🔹 بدین‌سان برهوتی متناسب با این تُهی‌بودن سر بر خواهد آورد، و این برهوت ظاهرِ وُفوری به‌واقع هرگز نبوده را به تمامی گِردِ خویش می‌گستراند.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 دفترهای سیاه، جلد سوم ۱۹۳۹-۱۹۴۱
🔸 ما اكنون می‌دانيم كه جهانِ انگلوساكسونیِ آمِريكانيسم بر آن ست تا اروپا، يعنی وطن را و بدين معنا آغازگاه باختر زمين را نابود كند.
🔹 سرآغاز غيرقابل نابودی ست. ورود آمريكا به جنگ جهانی ورود به تاريخ نيست، بلكه خود آخرين كنشِ بی‌تاریخی و خودويرانگریِ آمريكایی ست. از آنجا كه اين كنش ردّ سرآغاز است و انتخابِ بی‌آغازی و بی‌ريشگی.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 دفترهای سیاه
🔸 باید توجه کنیم که ضربه اول و اساسی و ترمیم ناپذیر از سوی جبهه مقاومت با عملیات طوفان الاقصی انجام شده است و به تعبیر رهبرانقلاب، اسرائیل تلاش می‌کند تا خود را از باتلاق این شکست و ضربه بیرون بکشد.
🔹 بی‌اعتمادی به حاکمیت زمینه ضعف در عملیات انتقام خواهد شد. عملیات انتقام قطعی است اما نباید نسبت ما با حاکمیت جمهوری اسلامی مثل نسبت با تیم ملی فوتبال باشد. وقتی تیم ملی بازی می‌کند ما تماشاچی هستیم و کاری از ما جز کف و سوت و ناراحتی بر نمی‌آید اما در این عملیات وحدت ملت خود عامل رعب خواهد بود.
🔸 ما اگر در انتظار "ما رَمَیت اِذ رَمَیت" هستیم بدانیم که نه ضعف‌های ما مانع آن می‌شود و نه قوت‌های ما عامل آن است بلکه در انتظار اراده الهی باید بود که دیر یا زود اسرائیل را از صفحه روزگار محو خواهد کرد.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
🔸 عالم صرفاً مجموعِ چيزهایِ موجود و پیشِ‌دست، از شمردنی‌ها و ناشمردنی‌ها، شناخته‌ها و ناشناخته‌ها نیست. نیز عالم قابِ مخیَّلِ متصوَّری که به جمعِ چیزهای موجود و پیشِ‌دست افزوده آمده باشد نیست.
🔹 عالم می‌عالَمَد [Welt weltet] و از هرچه دست‌یافتنی و دریافتنی ست، از هرچه آن را از خان و مانِ خود می‌پنداریم موجودتر است. عالم هیچگاه عینِ مُدرَکی [برابرایستایی (Gegenstand)] که پیشِ‌روی بایستد و مشهود بتواند شد نیست.
🔸 عالم همواره برابرنایستایی ست که ما در [زیرِ] آن، مادام که در مرحلۀ زادن و مردن، رحمت و لعنت، مهلتِ وجودمان می‌دهند ایستاده ایم. هرجا که تصمیم‌هایِ اصلیِ تاریخیِ ما گرفته شود، آنها را بر عهده بگیریم و یا فروگذاریم، آنها را درست بشناسیم و از نو موردِ پرسش قرار دهیم، همان‌جا عالم می‌عالمد.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 سرآغاز کار هنری
๛ وارستگی ๛
🎧 #پادکست #برش_کوتاه 💠 حضور در مقام تفکر 🎙 حجت‌الاسلام نجات بخش ⏱ سه دقیقه (بخشی از جلسه چهارم نش
ما تفکر را صرفا بدست آوردن راه حلی می‌دانیم که در آن راه حل، بقیه مسیر را ادامه بدهیم!
@varastegi_ir
🔸 فوسیس پنهان شدن را دوست دارد.
✍🏻 هراکلیتوس
🔹 خودپوشیدهداری (Sichverbergen) ذاتِ هستی و در عین حال دقیقاً همان شیوه‌ای ست که هستی در هستنده‌ها به ما روی کرده و خود را بر ما مقدّر می‌کند.
هستی آنچه را خاص آن است در خودآشکارگی (Sichentbergen) نگاه می‌دارد، تا آنجا که همزمان خود را به مثابۀ این خودآشکارگی پنهان می‌دارد. خودپوشیدهداری، مضایقه، شیوه‌ای ست که در آن هستی بماهو هستی پاینده است، خود را حوالت می‌دهد، یعنی خود را عطا می‌کند.
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 اصلِ بنیاد
🔸 نیکوییِ وی پردۀ نیکوییِ وی است و پدید آمدنِ وی سببِ ناپدیدیِ وی است و آشکارا شدنِ وی سببِ پنهان شدنِ وی است. چنان که آفتاب اگر چند اندکی پنهان شد بسیار آشکارا شد و چون سخت پیدا شد اندر پرده شد. پس روشنیِ وی پردۀ روشنیِ وی است.
✍🏻 ابن سینا
📗 زندۀ بیدار
@varastegi_ir
🔸 تمهیدِ آمادگی برای گشوده نگهداشتنِ خود برای ورود يا غیابِ خدا. تجربۀ اين غیابْ عدم نیست، بلكه آزادیِ آدمی از چیزی ست که من در [کتاب] «وجود و زمان»، «سقوط در موجودات» نامیده‌ام. تأمّل دربارۀ آنچه امروزه می‌گذرد تمهیدی ست برای آمادگیِ مذکور.
🔹 به انديشۀ من تنها امكانِ رهايیِ ما در اين است که در طريقِ تفكّر و شاعری، برای ظهورِ خدا يا غیابِ او در دورانِ زوال، آمادگی ايجاد کنیم. به بیانی صريح‌تر، ما «سَقَط نمی‌شويم»، بلكه بهنگامِ مردن، در برابرِ خدای غايب می‌میريم.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 واپسین گفتگو با اشپیگل
🔸 انگليسی‌ها از سه قرن پيش هر نوع آغازِ هستی را رها كرده‌اند. آنچه كه آنان ديگر ندارند، آلمانی‌ها برای يک قرنِ آينده نخواهند داشت.
🔹 از ميانِ اين خلاء است كه جنگ پديد می‌آيد، آن هم جنگی كه هيچ عنصر اساسی و مهمی ندارد، چرا كه اين جنگ برایِ هيچیِ هيچان برپا شده است. اين جنگ از سرِ وانهادگیِ انسانِ نو كه به پايان خويش رسيده حاصل می‌شود. هر هدفی هم كه به آن ببخشند، باز هم آن را به مسئلۀ بنيادين بدل نخواهد كرد.
🔸 آمريكايی‌ها اما اين وضعيتِ هيچی را به مثابۀ وعده‌ای برای آينده پذيرفته‌اند، چرا كه آنان همه چيزی را در جلوه‌ای از سعادتِ همگان به نابودی می‌كشانند.
🔹 در آمِريكانيسم، نيهيليسم به اوج خود می‌رسد.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 دفترهای سیاه
🔸 پرسش از نقشِ یهودیت‌ِجهانی پرسشی نژادی نیست، بلکه پرسشی متافیزیکی ست.
🔹 پرسشی است پیرامونِ گونه‌ای از اگزیستانسِ انسانی که در طریقی مطلقاً بی‌لجام می‌تواند به عنوانِ تکلیفی جهان-تاریخی وظیفۀ برکندنِ تمامیِ هستندگان از هستی را عهده دار شود.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 دفترهای سیاه
🔸 این که امروزه مثلاً در ورزش بر حسبِ یک‌دهمِ ثانیه و در فیزیکِ مدرن بر حسبِ یک‌میلیونم ثانیه محاسبه می‌کنیم، نه بدان معناست که با این طریق زمان را دقیق‌تر دریافت می‌کنیم و بدین‌سان به دستش می‌آوریم، بل این محاسبه مطمئن‌ترین راهِ از دست دادنِ زمانِ ذاتی یا، به دیگر سخن، هماره کمتر وقت "داشتن" است.
🔹 چون دقیق‌تر بیندیشیم، آنچه سبب‌سازِ از دست رفتن و اتلافِ فزایندۀ زمان شده است این‌گونه محاسبۀ زمان نبوده است، بلکه این‌سان محاسبۀ زمان در آن لحظه‌ای آغاز شد که انسان به ناگهان در این نا-آرامی افتاد که دیگر وقت ندارد. این لحظه آغازِ عصرِ جدید است.
🔺 @varastegi_ir ๛ وارَستِگی
✍🏻 مارتین هایدگر
📗 چه باشد آنچه خوانندش تفکر؟