آشنایی با تقویم (گاهشماری) قسمت اول:
در یک تعریف کوتاه می‌توان تقویم را "دانش و نظام اندازه‌گیری زمان" نامید. در عربی آن را معرفت المواقیت و در انگلیسی Calendar می‌نامند.
مبنای طراحی تقویم توسط انسان‌ها پدیده‌ی شبانه روز بوده که برای ایشان پیوسته تکرار می‌شده است. بر این اساس بشر ایام زندگی خود را به واحدهای زمانی متفاوتی همچون ماه و سال تقسیم نمود؛ بدین گونه که از گردش ماه به دور زمین واحد زمانی ماه شامل ۲۹ یا ۳۰ شبانه روز و از گردش زمین به دور خورشید واحد زمانی سال شامل ۳۶۵ شبانه روز را محاسبه و برقرار نمود.
دانش و نظام تقویم در تمدن بشر سابقه‌ای چند هزار ساله دارد. در عصر باستان چینی‌ها، هندی‌ها، ایرانی‌ها، بابلی‌ها ی‌ها، مصری‌ها و رومی‌ها برای خود تقویم جداگانه و منظمی داشتند.
در عهد اسلامی منجمان و جغرافیدانان مسلمان با دقتی بسیار تقویم خورشیدی و قمری را محاسبه و برقرار کردند که در این میان دانشمندان ایرانی از جمله حکیم عمر خیام نیشابوری نقشی اساسی داشتند ...
📗 کلیات جغرافیا و تاریخ جهان، جلد اول، مهدی مستقیمی، انتشارات ارم، صفحات ۲۲ و ۲۳.
@yadrooz_m
آشنایی با تقویم (گاهشماری) قسمت دوم:
... هر تقویم برای خود سرآغازی (مبدئی) دارد. تقویم فعلی دنیای غرب و مسیحیان با تولد حضرت عیسی علیه السلام شروع می‌شود و به تقویم میلادی مشهور است.
مسلمانان هجرت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را سرآغاز تقویم خود قرار دادند که به تقویم هجری معروف شد. تقویم هجری بر اساس نوع سال شماری آن به شمسی (خورشیدی) و قمری تقسیم می‌شود. سال هجری خورشیدی ۳۶۵ روز و سال هجری قمری ۳۵۴ روز است
سال میلادی نیز سالی خورشیدی است و از نظر تعداد روزها با سال هجری خورشیدی برابر است چرا که مبنای ساشماری سال میلادی هم، گردش زمین به دور خورشید است. بدین جهت روزهای تقویم خورشیدی و میلادی در طول سال با یکدیگر انطباق دارند؛
به عنوان مثال همیشه روز ۱۱ دی ماه، روز اول ژانویه و آغاز سال میلادی است؛ با استفاده از اعداد ثابت ۶۲۱ و ۶۲۲ می‌توان سال خورشیدی و میلادی را به راحتی به هم تبدیل کرد؛ برای تبدیل سال قمری به این دو سال(خورشیدی و میلادی) نیز قاعده و محاسبه خاصی وجود دارد. بدیهی است آشنایی با گاهشماری و دانش تطبیق تقویم‌ها به یکدیگر، یکی از ابزارهای مهم مطالعات تاریخی است.
📘 کلیات جغرافیا و تاریخ جهان، جلد اول، مهدی مستقیمی، انتشارات ارم، صفحه ۲۳.
@yadrooz_m
📖 فرازی از دعای روز سه‌شنبه (از ملحقات صحیفه سجادیه):
اللهم اجعلنی من جندک، فان جندک هم الغالبون و اجعلنی من حزبک، فان حزبک هم المفلحون و اجعلنی من اولیائک، فان اولیائک لا خوف علیهم و لا هم یحزنون؛
🍀 خداوندا مرا از لشکر خود قرار ده، زیرا لشکر تو پیروزند و مرا از حزب خود قرار ده، زیرا حزب تو رستگارند و مرا از دوستان خود قرار ده، زیرا دوستان تو نترسی دارند و نه غمگین می‌شوند.
📗 مفاتیح الجنان، ترجمه و تحقیق سید فضل الله میرشفیعی، انتشارات اسوه، صفحات ۸۱ و ۸۲.
@yadrooz_m
📖 جمع آوری و نگارش قرآن:
علی علیه السلام نخستین کسی بود که پس از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله به جمع قرآن مشغول شد و بر حسب روایات مدت ۶ ماه در منزل نشست و این کار را به انجام رساند.
ابن ندیم گوید: اولین مصحفی که گردآوری شد، مصحف علی علیه السلام بود و این مصحف نزد آل جعفر علیه السلام بود. سپس می‌گوید: مصحفی را دیدم نزد ابی یعلی حمزه حسنی که با خط علی علیه السلام بود و چند صفحه از آن افتاده بود و فرزندان حسن بن علی علیه السلام آن را به میراث گرفته بودند.
محمد بن سیرین از عکرمه نقل می‌کند: در ابتدای خلافت ابوبکر، علی در خانه نشست و قرآن را جمع آوری کرد؛ گوید از اکرمه پرسیدم: آیا ترتیب و نظم آن مانند دیگر مصاحف بود؟ آیا رعایت ترتیب نزول در آن شده بود؟ گفت اگر جن و انس گرد آیند و بخواهند مانند علی علیه السلام قرآن را گردآورند، نخواهند توانست. گوید هرچه دنبال کردم تا بر آن مصحف دست یابم میسر نگردید!
ابن جزی کلبی گوید: اگر مصحف علی علیه‌السلام یافت می‌شد، هر آینه در آن علم فراوان یافت می‌گردید.
📘 تاریخ قرآن، آیت الله محمدهادی معرفت، انتشارات سمت، صفحه ۸۹؛ به نقل از منابع متقدم.
@yadrooz_m
جمع آوری و نگارش قرآن ۲:
جلال‌الدین سیوطی گفته است: در صدر اول [صدر اسلام]، نشانه حرکات حروف [قرآن] به صورت نقطه بود. نقطه‌ی اول حروف علامت فتحه، نقطه‌ی آخر حروف علامت ضمه و نقطه‌ی زیرین حروف علامت کسره به شمار می‌آمده است.
علائمی که هم اکنون برای بیان حرکات حروف [قرآن] متداول است و ماخوذ از حروف می‌باشد، از ابتکارات خلیل بن احمد است.
در این روش فتحه عبارت است از شکل مستطیلی که در بالای حروف گذاشته می‌شود؛ علامت کسره به همین شکل در ذیل حروف به کار می‌رود و علامت ضمه واو کوچکی است که در بالای حروف [گذاشته می‌شود] و تنوین بر حسب مفتوح یا مکسور یا مضموم بودن به وسیله دو علامت از نوع خود مشخص می‌شود.
سیوطی اضافه می‌کند: اولین کسی که همزه و تشدید را وضع کرد، خلیل بن احمد بود.
📙 تاریخ قرآن، آیت الله محمدهادی معرفت، انتشارات سمت، صفحه ۱۲۶.
لازم به ذکر است که خلیل بن احمد از بزرگترین علمای لغت شناس عرب در قرن دوم (حدود ۱۰۰ تا ۱۷۰) هجری می‌باشد و کتابی به نام العین دارد و جلال‌الدین سیوطی از علمای شافعی مذهب مصر در علم تفسیر، حدیث و تاریخ می‌باشد؛ دوران زندگی او قرن نهم و اوایل قرن دهم (۸۴۹ تا ۹۱۱ هجری) بوده است.
@yadrooz_m
📖 یک حدیث:
ابوحمزه ثُمالی می‌گوید از امام باقر علیه‌السلام شنیدم که می‌فرمود:
پاداش هیچ کاری بالاتر از شهادت به یگانگی خدا نیست [ذکر شریف لا اله الا الله]؛ زیرا هیچ چیزی با خدا برابری نمی‌کند و هیچکس در کارها شریک او نیست.
📗 ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، شیخ صدوق، ترجمه و توضیح محمدرضا انصاری، انتشارات اکرام، صفحه ۱۲ و ۱۳.
@yadrooz_m
🌎 مناطق قطبی زمین:
polar regions
در شمال و جنوب زمین دو منطقه متفاوت جغرافیایی به نام قطب وجود دارد؛ هر دو منطقه یخ زده هستند؛ با این تفاوت که قطب شمال را آب‌های یخ زده فرا گرفته است؛ در حالی که قطب جنوب بیابانی پوشیده از یخ و بخشی از خشکی‌های زمین است؛ به گونه‌ای که بعضی جغرافیدانان آن را قاره جنوبگان نامیده‌اند.
به دلیل موقعیت خاص مناطق قطبی، آگاهی‌های منتشر شده در مورد آنها کامل و شفاف نیست.
در مورد زمان اکتشاف قاره‌ی جنوبگان اتفاق نظری میان جغرافیدانان وجود ندارد؛ اما می‌توان گفت که در دهه‌ی ۳۰- ۱۸۲۰ میلادی، اولین افراد به قصد شناسایی این سرزمین به آن نزدیک شدند و از آن زمان تاکنون گروه‌های تحقیقاتی زیادی از کشورهای مختلف(از جمله ایران) به آن سفر کرده‌اند. از این میان نام دو مکتشف اروپایی یعنی آموندسن نروژی و اسکات انگلیسی مشهورتر است ...
📘 کلیات جغرافیا و تاریخ جهان، جلد اول، مهدی مستقیمی، انتشارات ارم، صفحات ۵۱ و ۵۲.
@yadrooz_m
🌎 دنباله مطالب مربوط به قطب:
... وسعت قاره‌ی قطب جنوب از قاره‌ی اقیانوسیه بیشتر است. این سرزمین اندکی بیش از ۱۳ میلیون کیلومتر مربع مساحت دارد و مرتفع‌ترین نقطه آن قله‌ای مشهور به وینسون ماسیف است و نزدیک به ۴۹۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
قاره جنوبگان سردترین نقطه کره زمین است و کمابیش تمام سطح آن پوشیده از یخ و طبیعتاً غیر مسکونی است؛ با این وصف افراد کمی در طول سال برای انجام تحقیقات در این سرزمین اقامت می‌کنند.
در قطب جنوب ۶ ماه از سال تاریکی مطلق و شب و ۶ ماه دیگر روز است و خورشید در آن غروب نمی‌کند. در این سرزمین سرمای هوا گاهی تا ۸۵ درجه زیر صفر می‌رسد؛ در این سرمای شدید هیچ میکروبی وجود ندارد و هیچ غذایی فاسد نمی‌شود؛ اما علی‌رغم این شرایط آب و هوایی، جانورانی چون فُک (شیر دریایی) و پنگوئن در قطب جنوب زندگی می‌کنند ...
📘 کلیات جغرافیا و تاریخ جهان، جلد اول، مهدی مستقیمی، انتشارات ارم، صفحه ۵۲.
@yadrooz_m
📖 یک حدیث:
☑️ عبدالله بن سنان گوید از امام صادق علیه السلام شنیدم که می‌فرمود:
🍀 سه چیز فخر مومن و زینت او در دنیا و آخرت است: نماز در انتهای شب، ناامیدیش از آنچه که در دست مردمان است و ولایت امامِ از آل محمد صلی الله علیه و آله.
📗 امالی شیخ صدوق، ترجمه محمد حسین خورشیدی، انتشارات انتخاب اول، صفحه ۹۴۱.
دنباله مطالب مربوط به قطب:
... منطقه قطب شمال دایره‌ای به قطر حدود ۵۳۰۰ کیلومتر است که نقطه فرضی قطب در مرکز آن قرار دارد. سراسر این منطقه پهنه‌ی اقیانوس منجمد شمالی است؛ در این محدوده گاهی یخ‌ها می‌شکنند و به شکل قطعات شناور به سوی جنوب حرکت می‌کنند.
سرمای هوا در این نقطه از زمین گاهی تا ۷۰ درجه زیر صفر می‌رسد. در قطب شمال نیز، همانند قطب جنوب، ۶ ماه از سال شب است و هیچ نوری وجود ندارد.
علی رغم مشهور بودن قطب شمال به منطقه یخ زده و دریایی، در بخش‌هایی از اطراف آن زندگی انسانی، حیوانی و پوشش گیاهی خاصی، مشهور به توندرا، وجود دارد.
دشت‌های بسیار سرد سیبری در شمال روسیه و سرزمین آلاسکا در شمال غرب قاره آمریکا، در حاشیه قطب شمال سکونتگاه اسکیموها است که جامعه‌ای با روش و فرهنگ خاص خود دارند و در تمام طول سال بر روی جداری از یخ زندگی می‌کنند.
📗 کلیات جغرافیا و تاریخ جهان، جلد اول، مهدی مستقیمی، انتشارات ارم، صفحات ۵۲ و ۵۳.
@yadrooz_m
📖 مناظرات امام رضا علیه السلام با پیروان ادیان و مکاتب:
گرچه مناظرات امام علی بن موسی الرضا علیه السلام فراوان است؛ ولی مهمترین آنها هفت مناظره است؛ این مناظرات را عالم بزرگوار مرحوم شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا و مرحوم علامه مجلسی در جلد ۴۹ بحارالانوار -به نقل از از کتاب عیون - آورده‌اند:
۱- مناظره با جاثلیق؛ روحانی عالی‌رتبه مسیحی (جاثلیق اسم عام بوده و به رئیس اسقف‌ها و پیشوایان عیسوی گفته می‌شده است. )
۲- مناظره با راس جالوت دانشمند یهودی (راس الجالوت نیز اسم عام و لقب دانشمندان ملت یهود بوده است. )
۳ مناظره با هربز اکبر یا همان هیربَد اکبر، روحانی ارشد زرتشتیان (موبد و هیربد نیز اسم عام هستند و به روحانیون زرتشتی گفته می‌شود. )
۴- مناظره با عمران صابی که صابئی مذهب بوده است. (صابئیان گروهی هستند که خود را پیروان حضرت یحیای پیامبر علیه السلام می‌دانند و آیین خاص خود را دارند.)
این چهار مناظره در یک مجلس و با حضور مامون، خلیفه عباسی و جمعی از رجال خراسان صورت گرفت ...
📗 سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق علیه‌السلام، صفحات ۵۱۵ و ۵۱۶.
@yadrooz_m
📖 همراه با قرآن
ترجمه اولین آیات از جزء ششم قرآن کریم:
خداوند علنی کردن[افشای] سخن در باره بدی [دیگران] را دوست ندارد، مگر کسی که بر او ستم رفته باشد و خداوند شنوای داناست.
اگر نیکی را آشکار کنید یا نهان دارید، یا از بدی دیگران درگذرید، البته خداوند بخشنده تواناست. آیات ۱۴۸ و ۱۴۹ سوره نساء.
📗 منبع: قرآن کریم(تفسیر یک جلدی مبین)، ابوالفضل بهرام‌پور، انتشارات نسیم حیات، صفحه ۱۰۲.
@yadrooz_m