📖 از سفارش‌های پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمومنین علی علیه السلام: ☑️ ای علی! همانا هیچ فقری سخت‌تر از جهل و هیچ مالی سودمندتر از عقل و هیچ تنهایی وحشت انگیزتر از خود بزرگ بینی و هیچ پشتیبانی نیکوتر از مشورت نیست و هیچ عقلی چون تدبیر و چاره‌اندیشی و هیچ حسَبی[گوهری=شرفی] چون خوش اخلاقی و هیچ عبادتی مانند تفکر نمی‌باشد. 📘 تحف العقول، ابومحمد حرانی، ترجمه صادق حسن‌زاده، صفحه ۱۳.

📖 همراه با قرآن: ✅ در ذیل آیه اول سوره فجر، یعنی والفجر، در تفسیر نمونه، جلد ۲۶، نکات زیر به عنوان تفسیر آمده است: ✅ فجر در اصل به معنای شکافتن وسیع است و از آنجا که نور صبح، تاریکی شب را می‌شکافد، از آن تعبیر به فجر شده است. ✅ بعضی از مفسرین فجر را در این آیه به معنی مطلق آن یعنی سپیده صبح تفسیر کرده‌اند که مسلماً یکی از نشانه‌های عظمت خداوند است؛ ✅ ولی بعضی آن را به معنای فجر آغاز محرم که آغاز سال جدید است، تفسیر کرده‌اند؛ ✅ و بعضی به فجر روز عید قربان که مراسم مهم حج در آن انجام می‌گیرد و متصل به شب‌های دهگانه است؛ ✅ و بالاخره بعضی به صبحگاهان ماه مبارک رمضان یا فجر صبح جمعه تفسیر نمودند. ✅ بعضی معنی آیه را از این هم گسترده‌تر دانسته‌اند و منظور از فجر را هر روشنایی که در دل تاریکی می‌درخشد، دانسته‌اند ...

1⃣ ... بنابراین درخشیدن اسلام و نور پاک محمدی صلی الله علیه و آله در تاریکی عصر جهالت یکی از مصادیق فجر است؛ 2⃣ همچنین درخشیدن سپیده صبح قیام [حضرت] مهدی علیه‌السلام به هنگام فرو رفتن جهان در تاریخ در تاریکی و ظلم و ستم مصداق دیگری محسوب می‌شود؛ (همانگونه که در بعضی از روایات به آن اشاره شده است) 3⃣ قیام عاشورای حسینی در دشت خونین کربلا و شکافتن پرده‌های تاریک ظلم بنی‌امیه و نشان دادن چهره واقعی آن دیوصفتان مصداق دیگر بود؛ 4⃣ همچنین تمام انقلاب‌های راستینی که بر ضد کفر و جهل و ظلم و ستم در تاریخ گذشته و امروز انجام می‌گیرد؛ 5⃣ حتی نخستین جرقه‌های بیداری که در دل‌های تاریک گنهکاران ظاهر می‌شود و آنها را به توبه دعوت می‌کند، فجر است؛ 6⃣ ولی البته این یک توسعه در مفهوم آیه است؛ در حالی که ظاهر آیه همان فجر به معنای طلوع سپیده صبح است. 📘 تفسیر نمونه، جلد ۲۶، زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، صفحات ۴۴۱ تا ۴۴۳. #همراه_با_قرآن @yadroz

🕌 جغرافیای تاریخی کربلا: 🌏 سرزمین کربلا در بخش جنوبی عراق، منطقه‌ای گرم و بیابانی بوده و در اعصار گذشته‌ ظاهرا موقعیت جغرافیایی و زیستی خاصی نداشته است؛ 🌹اما از آن زمان که آوردگاه جدال حق و باطل در روز عاشورای سال ۶۱ هجری گردید و خون پاک سالار شهیدان حسین بن علی علیه‌السلام و یاران باوفایش بر آن ریخته شد و آرامگاه آن مجاهدان گردید، جایگاه و منزلتی ویژه یافت و به زودی زیارتگاه شیعیان و آزادگان شد. 🏴 علی رغم تلاش‌های مذبوحانه بدخواهان برای جلوگیری از حضور دوستداران اهل بیت در کربلا، روز به روز اعتبار و شکوه این سرزمین افزون گشت و به تدریج به شهری مشهور و معمور تبدیل شد. 📗بدین جهت جغرافی نگاران مسلمان نسبت به این سرزمین عنایت خاصی داشته‌ و در آثار خود به اجمال یا تفصیل شرحی از جغرافیا و تاریخ کربلا را آورده‌اند. برای آشنایی با موقعیت این سرزمین خاطره انگیز گزارشی تلفیقی را از کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی و جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی می‌خوانیم:

شهر کربلا مدفن حضرت امام حسین علیه السلام در ۸ فرسخی شمال غربی کوفه واقع است و در محل همین شهر بود که حسین بن علی علیه السلام نواده پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در سال ۶۱ هجری با جمیع یاران و خویشان خود به شهادت رسید ‌... اولین بانی ساختمان این قبر [ضریح مطهر امام حسین علیه السلام] را نمی‌شناسیم؛ ولی شواهدی دلالت دارد که در قرن سوم هجری ساختمانی در آنجا وجود داشته، که به امر متوکل خلیفه‌ی عباسی که دشمنی آشکاری با اهل‌بیت پیامبر صلی الله علیه و آله داشت و همواره مورد کینه‌ی شیعیان بود، تخریب گشته و بر زمین آن آب بسته شده تا آثار قبر محو شود! متوکل مردم را از زیارت این حرم، منع می‌نمود و زائران آن را به شکنجه و آزار تهدید می‌کرد ... ☑️ لازم به ذکر است که فرسنگ یا فرسخ یکی از واحدهای قدیمی اندازه‌گیری مسافت است که به طور متعارف حدود ۶ کیلومتر می‌باشد؛ بنابراین در این گزارش مسافت کربلا تا کوفه حدود ۵۴ کیلومتر برآورد شده است، در حالی که در اندازه‌گیری‌های فعلی این مسافت بین ۸۰ تا ۹۰ کیلومتر ذکر گردیده است.

📗 فرازی از یک دعا: ... نیز از آن حضرت [امام صادق علیه السلام] منقول است که هر صبح و شام این دعا را بخوان: ... اللهم ادخلنی فی کل خیر ادخلت فیه محمد و آل محمد و اخرجنی من کل شر اخرجت منه محمد و آل محمد ... خداوندا! در هر خیری که محمد و آل محمد [صلوات الله علیهم اجمعین] را داخل فرمودی، مرا نیز داخل گردان و از هر شری که محمد و آل محمد [صلوات الله علیهم اجمعین] راه خارج ساختی، مرا هم خارج ساز. 📘 مفاتیح الجنان، ترجمه و تحقیق سید فضل الله میرشفیعی، انتشارات اسوه، صفحه ۷۷.

🍀 زیارت اولیای الهی: قطعاً زنده‌ترین و موثرترین راه برای شناخت و ایجاد ارتباط قلبی و فکری با معصومان علیهم السلام زیارت است. در حقیقت عرصه‌ی زیارت، به ویژه متون ارزشمند زیارتنامه‌های ماثور، [منقول از امامان علیهم السلام]، مکتب و مدرسه‌ای است که درس امامت و ولایت می‌دهد و لایه‌های باطنی و چهره‌های درونی این حقیقت را تشریح می‌کند، آثار و خواص و برکات وجودی آنها را شمارش می‌کند و راه دوستی و محبت به آنان را تعلیم می‌دهد و به میزان بسیار، قرابت و نزدیکی با امام را در وجود انسان القا می‌کند؛ به حدی که گویا هیچ کس به انسان نزدیک‌تر، مهربان‌تر، داناتر و تواناتر از امام نیست. 📘 دانش و روش بندگی، آیت الله جوادی آملی، مرکز نشر اسراء، صفحه ۲۵۱.

📗 فرازی از زیارت ارزشمند و پرفیض جامعه کبیره: (منقول از امام هادی علیه السلام در زیارت ائمه هدی علیهم السلام) 🍀السلام علی دعاه الی الله والادلاء علی مرضاه الله و المستقرین فی امر الله و التامین فی محبه الله والمخلصین فی توحید الله والمظهرین لامر الله و نهیه و عباده المکرمین، الذین لا یسبقونه بالقول و هم به امره یعملون و رحمة الله و برکاته. سلام بر شما که دعوت کننده به سوی خدا و هدایت کننده به سوی موجبات خوشنودی خدا و ثابت قدم در امتثال امر خدا و غرق در عشق به خدا و مخلص در یگانه پرستی خدا و بیان کننده امر و نهی خدا و بندگان گرامی و مقرب خدا هستید که هرگز در سخن و حکم بر او پیشی نمی‌گیرید و پیوسته به فرمان او عمل می‌کنید؛ و رحمت و برکات خدا بر شما باد. 📗 مفاتیح الجنان، ترجمه و تحقیق سید فضل الله میرشفیعی، انتشارات اسوه، صفحات ۱۱۵۵ و ۱۱۵۶.

🕌 دنباله جغرافیای تاریخی کربلا: 🏴 ... در قرن چهارم هجری کربلا زیارتگاه بوده؛ ولی ظاهراً شیوه‌ی برخورد خلفای عباسی با شیعیان، موجب آزار زائران کربلا می‌گردیده است. همزمان با ورود آل بویه به بغداد در سال ۳۳۴ هجری و تحت قیمومیت گرفتن خلفای عباسی، شیعیان مجال و زمینه مناسبی برای فعالیت پیدا کردند که یکی از آنها زیارت آزادانه‌ی حرم امام حسین علیه السلام بود. 🏴 در سال ۳۶۸ هجری عضدالدوله دیلمی ضریح باشکوهی بر روی قبر سالار شهیدان علیه السلام ساخت؛ اما این مقبره در سال ۴۰۷ هجری سوخت؛ با این وصف پس از مدت کوتاهی دوباره بقعه‌ی شریف سیدالشهدا علیه السلام بازسازی شد. جغرافی‌نگاران و جهانگردان قرون بعد نیز در آثار خود از کربلا یاد کرده‌اند. حمدالله مستوفی مورخ و جغرافی‌نگار قرن هشتم از محیط شهر که ۲۴۰۰ گام بوده، سخن گفته است. ابن بطوطه سیاح مراکشی نیز که در همین دوران کربلا را دیده، وصفی از آن نوشته که چنین است: کربلا شهر کوچکی است که نخلستان‌ها اطراف آن را گرفته‌اند و از آب رودخانه فرات آبیاری می‌شوند. روضه مقدسه امام حسین علیه السلام در داخل شهر واقع شده، مدرسه‌ای بزرگ و زاویه‌ای دارد که در آن به مسافرین طعام می‌دهند ... روی ضریح مقدس امام علیه السلام قندیل‌های زرین و سیمین گذاشته شده و از درهای آن پرده‌های حریر آویخته‌اند ... ☑️ این گزارش‌ها موقعیت شهری و اجتماعی کربلا را در قرون میانی اسلام تا حدودی بازگو می‌کند؛ برای بررسی شرایط این شهر در قرون بعد باید به منابع متاخر رجوع نمود. 📘 برای مطالعه بیشتر نگاه کنید به: ۱- جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، لسترنج، ترجمه محمود عرفان، انتشارات علمی و فرهنگی، صفحات ۸۵ و ۸۶؛ ۲- جغرافیای تاریخی کشورهای اسلامی، جلد ۱، دکتر حسین قرچانلو، انتشارات سمت، صفحات ۲۷۶ و ۲۷۷. ☑️ مطالب دو منبع مذکور در موضوع مطرح شده، تا حدود زیادی نزدیک به هم است؛ اما اثر لسترنج قدمت بیشتری دارد. ☑️ لازم به ذکر است که زاویه آن قسمتی از بنا بوده که در گوشه‌های عمارت قرار داشته و جایی کم رفت و آمد و آرام محسوب می‌شده است.

📗 فرازی از یک دعا: در فلاح السائل از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده است که چه مانع است شما را که هر صبح و شام این دعا را سه مرتبه بخوانید: 🍀 اللهم مقلب القلوب والابصار، ثبت قلبی علی دینک ولا تزغ قلبی بعد اذ هدیتنی، و هب لی من لدنک رحمه انک انت الوهاب و اجرنی من النار به رحمتک ... ای خدایی که دل‌ها و بینش‌ها را دگرگون می‌سازی، دل مرا بر دین خود ثابت بدار و قلبم را بعد از آنکه مرا هدایت کردی، منحرف مگردان و از جانب خود رحمتی بر من ببخش؛ زیرا تو بسیار بخشنده‌ای و به رحمت خود مرا از آتش جهنم پناه ده ... 📘 مفاتیح الجنان، ترجمه و تحقیق سید فضل الله میرشفیعی، انتشارات اسوه، صفحه ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵. ☑️ لازم به ذکر است که این دعا هم در بخش آغازین مفاتیح، در دعاهای وقت طلوع و غروب آفتاب، صفحات ۷۶ و ۷۷ و هم در رساله الباقیات الصالحات، از ملحقات مفاتیح، صفحات مذکور، یعنی ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵، به طور کامل ذکر شده است.

📖 فرازی از دعای شریف و پرفیض کمیل: ... یا رب اسئلک بحقک و قدسک و اعظم صفاتک و اسمائک، ان تجعل اوقاتی من اللیل و النهار بذکرك معموره و بخدمتک موصوله و اعمالی عندک مقبوله، حتی تکون اعمالی و اورادی کلها وردا واحدا و حالی فی خدمتک سرمدا ... 🍀 ... ای پروردگار من به حق حقیقتت و به حق ذات پاکت به حق بزرگترین صفات و نام‌هایت، از تو درخواست می‌کنم که اوقات شب و روز مرا به یاد خودت آباد گردانی و پیوسته در راه خدمت و طاعتت قرار دهی و اعمالم را و قبول درگاهت فرمایی، تا همه اعمال و گفتارم در یک جهت بوده و برای رضای تو باشد و همیشه و در همه احوال در راه خدمت و طاعتت باشم ... 📗 مفاتیح الجنان، ترجمه و تحقیق سید فضل الله میرشفیعی، انتشارات اسوه، صفحه ۱۷۰ و ۱۷۱. ☑️ لازم به ذکر است که نسبت به خواندن این دعا در شبهای جمعه سفارش بسیار شده است.

📙 بازخوانی یک روایت تاریخی: او کسی بود که از هر فرصتی برای ارشاد مردم استفاده می‌کرد؛ برای بیدار کردنشان از خواب غفلت و آگاه ساختنشان به خوبی‌ها و بدی‌ها! روزی مردی را که جنایتی کرده بود، نزد وی آوردند، در حالی که مردمی از پشت سرش می‌آمدند؛ او چون این جماعت را دید که شتابان می‌دوند، خطاب به آنان گفت: " لا مرحبا بوجوه لا تری الّا عند کل سوء" خوشامد[تحسین] مباد بر چهره‌هایی که جز نزد بدی‌ها دیده نمی‌شوند! او امام و خلیفه مسلمین امیرالمومنین علی علیه السلام بود. 📙 بازنویسی از: تاریخ یعقوبی، جلد ۲، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، انتشارات علمی و فرهنگی، صفحه ۱۳۲. #گزارشهای_تاریخی @yadroz