@yekaye

🔹ذُرِّیتَهُمْ ◼️درباره اینکه ماده کلمه «ذریه» چیست، به ترتیب سه گزینه مطرح است: «ذرر» ، «ذرو» و «ذرء». ▪️درباره ماده «ذرو» قبلا بیان شد که در اصل بر دو معنای مختلف دلالت می‌کند. یکی به معنای اشراف بر چیزی و سایه افکندن بر آن است که از این معنا کلمه «ذِروَة» به معنای نوک نیزه معروف است؛ و دیگری به معنای «انداختن و پراکنده کردن» است که مخصوصا در مورد اینکه باد چیزی را با خود بردارد و بپراکند به کار می‌رود. «الذَّارِی» اسم فاعل از همین ماده (= پراکنده کننده) و «ذَرْواً» مصدر همین ماده است (وَ الذَّارِیاتِ ذَرْواً؛ ذاریات/۱) 🔖جلسه 626 http://yekaye.ir/al-kahf-18-45/ ▪️ماده «ذرء» نیز به معنای آشکار شدن است که ان شاء الله به مناسبت بحث از آیاتی مانند «ذَرَأَ لَكُمْ فِي الْأَرْض» (نحل/13) ‌یا « ذَرَأَكُمْ فِي الْأَرْض» (مومنون/79) که این ماده به صورت صریح در آن به کار رفته، بدان خواهیم پرداخت. ▪️اما اغلب اهل لغت بر این باورند که این کلمه از ماده «ذرر» است؛ ▫️که این ماده را در اصل به معنای لطافت و انتشار دانسته‌اند 📚(معجم المقاييس اللغة، ج2، ص343) ▫️یا به تعبیر دیگر، پخش شدنی که با دقت و لطافت همراه باشد؛ و وجه تسمیه مورچه‌های کوچک به «الذَّرُّ» (واحد آن: ذَرّةٌ؛📚 معجم المقاييس اللغة، ج2، ص343) را همین دانسته‌اند که شبیه دانه‌های ریزی در منطقه پیرامون لانه‌شان پخش می‌شوند 📚(التحقیق فی كلمات القرآن الكریم، ج۳، ص306) و خود کلمه «ذَرّة» به معنای هر چیز بسیار ریز و کوچک استفاده شده است (إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ؛ نساء/40) ▪️«الذُّرِّيَّة» بر وزن «فُعلِیَّة» را منسوب به «الذُّرَّة» دانسته‌اند به معنای «آنچه پخش و منتشر می‌شود» (ما يُذَرُّ و يُنشر) که حرف یاء آن یاء نسبت، و تاء آن، تاء‌تانیث است که دلالت بر کثرت و جماعت می‌کند و به معنای اولاد و نسل انسان است ▫️و درباره وجه تسمیه‌اش گفته‌اند این نسلی است که از ذراتی از نطفه شخص بعدا در جهان منتشر می‌شود 📚(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج3، ص307) ▫️ و برخی هم توضیح داده‌اند که اصل «ذُرِّيَّة» درباره فرزندان خردسال بوده که کم‌کم درباره مطلق اولاد و فرزندان یک نفر به کار رفته؛ و اگرچه اصل این کلمه جمع است اما برای واحد هم به کار می‌رود 📚 (مفردات ألفاظ القرآن، ص327) ▪️کلمه «ذُرِّيَّة» به صورت «ذُرِّيَّات»‌ (وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِم؛ انعام/87) و «ذَرَارِيّ» جمع بسته می‌شود و با اینکه غالبا ذریه به معنای اولاد، و در عرض همسران به کار رفته (هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا؛ فرقان/74)‌، اما گاه توسعاً به معنای «زنان» نیز به کار می‌رود، چنانکه در روایتی آمده که «نَهَى عَنْ قَتْلِ الذَّرَارِيِّ، وَ خَصَّهُمْ بِالْحَمْلِ» 📚 (مجمع البحرين، ج1، ص156) در قرآن کریم از این ماده 38 بار استفاده شده که تنها در قالب همین سه کلمه «ذَرّة» ، «ذُرِّيَّة» و «ذُرِّيَّات»‌ بوده است. 📖 این کلمه ▫️ در قرائت اهل مدینه (نافع) و شام (ابن عامر) و ابوجعفر و یعقوب (از قراء عشر) و برخی قرائات غیرمشهور (مانند قرائت سهل و نیز روایتی از اعمش ) به صورت جمع (ذُرِّیّاتَهُمْ) قرائت کرده‌اند؛ ▫️ و زید بن علی و ابان بن عثمان نیز به صورت جمع، اما حرف ذال را مکسور (ذِرِّیّاتَهُمْ) قرائت نموده‌اند؛ ▫️اما در بقیه قرائات به همین صورت مفرد (ذُرِّیتَهُمْ) قرائت شده است. 📚مجمع البیان، ج8، ص665 ؛ البحر المحیط، ج9، ص70 ؛ معجم القراءات، ج7، ص489 @yekaye

🔹الْمَشْحُونِ ▪️تعبیر «شَحَنت السفينة» به معنای پر شدن کشتی از افراد و وسایلشان می‌باشد؛ و درباره ماده «شحن» ▫️برخی گفته‌اند که در اصل در دو معنا به کار می‌رود: یکی «امر پر و مملو» و دیگری «دوری و دور کردن» و دشمنی (معجم المقاييس اللغة، ج3، ص252) ▫️برخی معنای دوم را هم به معنای اول برگردانده‌اند از این جهت که «شَحْنَاءُ» حالت دشمنی‌ای است که نفس آدمی مملو از آن شده است. 📚(مفردات ألفاظ القرآن، ص447) ▫️برخی اصل این ماده را به معنای اینکه چیزی به طور کامل مجهز به تجهیزات و لوازمش شود دانسته‌اند و گفته‌اند «کشتی مشحون» یعنی کشتی‌ای که کاملا مجهز و آماده حرکت است؛ و «شحناء» هم از باب آماده شدن برای دفاع و جنگیدن با دشمن چنین نامیده شده است 📚(التحقيق في كلمات القرآن الكريم، ج6، ص24) ▪️«مشحون» اسم مفعول از این ماده است و این ماده تنها سه بار و هربار در همین ترکیب «الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ» در قرآن کریم به کار رفته است. @yekaye

☀️1) از امام صادق ع از پدرشان روایت شده است که پیامبر اکرم ص فرمودند: خداوند عز و جل چیزی را نیافرید مگر اینکه چیز دیگری را بر او غلبه داد؛ و این گونه بود که وقتی خداوند تبارک و تعالی دریاها را آفرید، آن دریا فخرفروشی کرد و موج‌های بلند برافراشت و گفت: کیست که بر من چیره شود؛ پس خداوند عز و جل کشتی را آفرید پس در آن به گردش درآمد و آن را رام خود کرد؛ ... 📚الخصال، ج2، ص442 حَدَّثَنَا أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ ع أَنَّ النَّبِيَّ ص قَالَ: مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَلْقاً إِلَّا وَ قَدْ أَمَّرَ عَلَيْهِ آخَرَ يَغْلِبُهُ بِهِ وَ ذَلِكَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمَّا خَلَقَ الْبِحَارَ فَخَرْتَ وَ زَخَرَتْ وَ قَالَتْ أَيُّ شَيْءٍ يَغْلِبُنِي فَخَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْفُلْكَ فَأَدَارَهَا بِهِ وَ ذَلَّلَهَا ... @yekaye

☀️2) از امام سجاد ع صلواتی برای ظهر هر روز ماه شعبان روایت شده است که ابتدایش چنین است: خدایا! درود فرست بر محمد و آل محمد، همان شجره نبوت و جایگاه رسالت و محل رفت و آمد فرشتگان و معدن علم و اهل بیت وحی؛ خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد، آن کشتی روان در دریاهای عمیق و خروشان، که ایمن باشد کسی که بر آن سوار شد و غرق شود هرکه آن را رها کرد؛ کسی که از آنان جلو افتد از دین خارج است و کسی که از آنان عقب افتد نابود شدنی است و کسی که همراه آنان باشد ملحق می‌شود... 📚مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، ص828 رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّيَّارِيِّ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُجَاهِدٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع يَدْعُو عِنْدَ كُلِّ زَوَالٍ مِنْ أَيَّامِ شَعْبَانَ وَ فِي لَيْلَةِ النِّصْفِ مِنْهُ وَ يُصَلِّي عَلَى النَّبِيِّ ص بِهَذِهِ الصَّلَوَاتِ يَقُولُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعَ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ أَهْلِ بَيْتِ الْوَحْيِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدِ الْفُلْكِ الْجَارِيَةِ فِي اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ يَأْمَنُ مَنْ رَكِبَهَا وَ يَغْرَقُ مَنْ تَرَكَهَا الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِقٌ وَ الْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زَاهِقٌ وَ اللَّازِمُ لَهُمْ لَاحِق؛ .... @yekaye

☀️3) در تفسیر قمی در ذیل آیه 119 سوره شعراء که اشاره می‌کند که نوح و همراهانش را در «الفلک المشحون» نجات دادیم، روایتی از امام باقر ع آمده است که فرمودند: کشتیِ مشحون، آن کشتی مجهزی است که کارش به پایان رسیده و جز برپا کردن [= در آب انداختن] آن کاری نمانده است. 📚تفسير القمي، ج2، ص125 فِي رِوَايَةِ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِهِ «الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ» الْمُجَهَّزُ الَّذِي قَدْ فُرِغَ مِنْهُ وَ لَمْ يَبْقَ إِلَّا رَفْعُه. @yekaye

. 1⃣ «وَ آیةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّیتَهُمْ فِی الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ» مقصود از این آیه‌ای که «ما ذرّیّه‌ی آنان را در کشتی‌ِ پر و آکنده سوار نمودیم» چیست؟ 🍃الف. مقصود سوار کردن انسانها در کشتی نوح است که نسل انسان در آنجا حفظ شد و انسانها از آنجا در عالم پراکنده شدند و موید این برداشت آن ایه در وصف حضرت نوح است که فرمود «فَأَنْجَيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ» (شعراء/119) 📚(مجمع‌البیان، ج8، ص666؛ تفسير الصافي، ج4، ص254) 🍃ب. اشاره است به مطلق کشتی‌ها و این نعمت که دریاها را در تسخیر انسان قرار داد که انسان بتواند با سوار شدن بر کشتی برای عبور از دریاها استفاده کند. 📚(تفسير القمي، ج2، ص215؛ المیزان، ج17، ص92) 🍃ج. مقصود از ذریه، نطفه‌های انسانهاست؛ و از این رو، کشتی پر و آکنده، کنایه از شکم زنان [باردار] است. 📚(این قول در برخی از کتب اهل سنت به حضرت علی ع نسبت داده شده است؛ البحر المحیط، ج9، ص69) 🍃د. ... @yekaye

. 2⃣ «وَ آیةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّیتَهُمْ فِی الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ» اگر مقصود از این آیه نعمت سوار شدن انسانها در کشتی باشد، چرا این تعبیر را درباره «ذریه» انسانها به کار برد، نه درباره همه انسان‌ها (بویژه اگر آیه را ناظر به سوار شدگان کشتی نوح بدانیم)؟ 🍃الف. ذریه افراد را از این جهت گفت که این ذریه، همان نطفه‌ها و اموری از این سنخ است که در اصلاب و ارحام افراد است و در واقع با سوار کردن آنان بر کشتی، همه نسل آنان را هم در کشتی سوار کرد؛ و اینکه از ذریه نام برد، چون در مقام امتنان رساتر است. 📚(تفسير الصافي، ج4، ص254) 🍃ب. مقصود از ذریه فرزندان آنان است که برای تجارت می‌فرستند ویا مقصود فرزندان خردسال و زنان است، و علت اینکه آنان را ذکر کرد این است که آنان در مقام سفر کردن ضعیف‌ترند و نیازشان به مرکب سواری برای سفر بیشتر است (در این آیه به مرکب در دریا اشاره شد و و در آیه بعد هم چه‌بسا ناظر به مرکب در خشکی‌هاست) 📚(مجمع‌البیان، ج8، ص666؛ تفسير الصافي، ج4، ص254) 🍃ج. مقصود از ذریه، مطلق فرزندان است و تعبیر «ذریاتهم» به حذف مضاف بوده، یعنی در اصل بوده «ذریات جنسهم» 📚 (البحر المحیط، ج9، ص69) یعنی ذریه شبیه همان تعبیری است که گاه گفته می‌شود خداوند بنی‌آدم را بر کشتی سوار کرد؛ و مقصود از این تعبیر مطلق انسانهاست، نه صرفا فرزندان حضرت آدم. 🍃د. ... @yekaye

. 3⃣ «وَ آیةٌ لَهُمْ أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّیتَهُمْ فِی الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ» یکی از نشانه‌های خداوند سوار شدن انسانها بر کشتی است؛ آیه بودنش از این جهت است که: 🍃الف. اين خداوند است كه آب را به گونهاى قرار داده كه انسان مىتواند با ساخت كشتى بر روى آن حركت كند و اين از نشانههاى قدرت الهى است 📚(تفسیر نور، ج9، ص543) در واقع، آب به خاطر سیالیتی که دارد در ذهن اغلب افراد امری است که اجسام جامد در آن فرو می‌روند و انسانی که شنا بلد نباشد بسادگی در آن غرق می‌شود. با این حال خداوند جاذبه مولکولی و نیز جرم حجمی ذرات آب را به گونه‌ای قرار داده است که کشتی‌های غول‌پیکر با سوار کردن هزاران نفر آدم و هزاران تن مواد سنگین روی آب باقی می‌مانند و براحتی حرکت می‌کنند؛ و این نه‌تنها از تدبیری حکیمانه، بلکه از قدرتی خارق‌العاده که چنین اقیانوس‌های عظیم را مسخر انسانها قرار داده است، خبر می‌دهد. 🔖(حدیث1 https://eitaa.com/yekaye/1965) 🍃ب. [نقش کشتی‌ها در ارتباط جوامع و رفع نیازهای بشر بقدری است که] امروزه اگر كشتىهاى نفتكش و حمل گندم و مواد غذايى در اقيانوسها به حركت در نيايند، زندگى بشر [در بسیاری از مناطق جهان] فلج مىشود. علاوه بر آنكه حمل و نقل از طريق دريا، ارزانترين راه براى انتقال كالاهاى حجيم و سنگين است. 📚(تفسیر نور، ج9، ص543) اینکه گذران زندگی انسان، که اساساً زندگی‌اش در خشکی است، این اندازه به دریا و امکان عبور از آن وابسته است، آیا از نظمی دقیق و حساب‌شده که امور عالم را چنین به هم مرتبط قرار داده ندارد؟ 🍃ج. هرکس دریا را بشناسد می‌فهمد که برای عبور از دریاهای متلاطم باید در کشتی سوار شد و شخص هرچقدر هم که شناگر ماهری باشد، نمی‌تواند برای پیمودن اقیانوس‌های عظیم صرفاً به شنا کردن خویش اعتماد کند. پس اگر مسیر زندگی نیز یک اقیانوس بسیار پرخطر و پر فراز و فرود است، باید کشتی‌ امنی یافت و بدان پناه برد. 🔖(حدیث2 https://eitaa.com/yekaye/1966) 🍃د. در کشتی، انسان از اطراف بریده می‌شود و آنگاه در تلاطم طوفان‌ها، چون دستش از همه‌جا قطع است خیلی زودتر از هر موقعیت دیگری به یاد خداوند می‌افتد، از این رو، کشتی ظرفیت آیه بودنش بسیار زیاد است: 🔹هُوَ الَّذي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتَّى إِذا كُنْتُمْ فِي الْفُلْكِ وَ جَرَيْنَ بِهِمْ بِريحٍ طَيِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بِها جاءَتْها ريحٌ عاصِفٌ وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكانٍ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحيطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنْجَيْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرين، یونس/22؛ 🔹فَإِذا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ، عنکبوت/65 🍃ه. ... @yekaye

. 4⃣ «أَنَّا حَمَلْنا ذُرِّیتَهُمْ فِی الْفُلْكِ ...» در نگاه یک مومن موحد این کشتی‌ها نیستند که انسانها را این سو و آن سو می‌برند؛ بلکه این خداوند است که انسانها را بر کشتی‌ها سوار و این وسو و آن سو می‌برد. @yekaye

790) 🌺 وَ خَلَقْنا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ ما یرْكَبُونَ 🌺 💐 ترجمه و برایشان مثل آن، چیزی را که سوار می‌شوند، آفریدیم. سوره یس (36) آیه42 1397/4/17 24 شوال 1439 @yekaye

@yekaye

☀️1) از امام کاظم ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: هنگامی که شخص بر مرکبی سوار می‌شود و بسم الله بگوید فرشته‌ای با او همراه می‌شود و او را در پناه می‌گیرد تا پیاده شود؛ ولی هنگامی که سوار می‌شود و بسم الله نگوید شیطانی با او همراه می‌شود و به او می‌گوید به آواز غنایی بپرداز [= مشغول موسیقی حرام شو!] اگر او بگوید به این کار وارد نیستم؛ به او می‌گوید به خیال‌پردازی و آرزوها مشغول شو! و او همچنان در خیالات ئو آرزوها غوطه‌ور می‌شود تا پیاده شود. و فرمودند: کسی که هنگامی که بر مرکبی سوار می‌شود، بگوید: «بِسْمِ اللَّهِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ: به نام خداوند؛ و هیچ تحول و هیچ قدرتی نیست مگر به خداوند» و «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا: حمد و سپاس خدایی را که ما را به این هدایت فرمود» (اعراف/43) و «سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ: منزه است آن كه اين را براى ما مسخر و رام نمود و ما قدرت آن را نداشتيم.» (زخرف/13) ، خودش و مرکبش محفوظ می‌ماند تا پیاده شود. 📚الكافي، ج6، ص540 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: إِذَا رَكِبَ الرَّجُلُ الدَّابَّةَ فَسَمَّى رَدِفَهُ مَلَكٌ يَحْفَظُهُ حَتَّى يَنْزِلَ وَ إِذَا رَكِبَ وَ لَمْ يُسَمِّ رَدِفَهُ شَيْطَانٌ فَيَقُولُ لَهُ تَغَنَّ فَإِنْ قَالَ لَهُ لَا أُحْسِنُ قَالَ لَهُ تَمَنَّ فَلَا يَزَالُ يَتَمَنَّى حَتَّى يَنْزِلَ؛ وَ قَالَ مَنْ قَالَ إِذَا رَكِبَ الدَّابَّةَ: 🔺بِسْمِ اللَّهِ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا» الْآيَةَ وَ «سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ» 🔺 حُفِظَتْ لَهُ نَفْسُهُ وَ دَابَّتُهُ حَتَّى يَنْزِلَ. @yekaye

☀️2) از امام صادق ع روایت شده است: از خوشبختی انسان این است که مرکبی داشته باشد که برای انجام حوایجش بر آن سوار شود و با استفاده از آن حق برادران [دینی] اش را هم ادا کند. 📚الكافي، ج6، ص536 عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ سَعَادَةِ الْمُؤْمِنِ دَابَّةٌ يَرْكَبُهَا فِي حَوَائِجِهِ وَ يَقْضِي عَلَيْهَا حُقُوقَ إِخْوَانِهِ. @yekaye

☀️3) از امام صادق ع روایت شده است که فرمودند: آیا آن فرد از شما خجالت نمی‌کشد که وقتی سوار مرکب می‌شود به آوازه‌خوانی و موسیقی حرام روی می‌آورد، در حالی که آن مرکب تسبیح می‌گوید! 📚المحاسن، ج2، ص375 أَبُو عَبْدِ اللَّهِ أَبُوهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ مَشِيخَتِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: أَ مَا يَسْتَحْيِي أَحَدُكُمْ أَنْ يُغَنِّيَ عَلَى دَابَّتِهِ وَ هِيَ تُسَبِّح. @yekaye

. 1⃣ «وَ خَلَقْنا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ ما یرْكَبُونَ» در آیه قبل، برخی مقصود از «الفلک المشحون» را کشتی نوح دانسته بودند. آنان منظور از «مثل آن» در این آیه را سایر کشتی‌هایی که بعد از حضرت نوح ساخته شد دانسته‌اند 📚(ابن‌عباس، به نقل مجمع‌البیان، ج8، ص666) اما اگر مقصود از «الفلک المشحون» را مطلقِ کشتی‌ها بگیریم، آنگاه مقصود از «مثل آن»، چیست؟ 🍃الف. چارپایانی همانند اسب و شتر و الاغ که به عنوان مرکب مورد استفاده قرار می‌گیرند. 📚(جبائی، به نقل مجمع‌البیان، ج8، ص667) و موید این معنا، آیات مشابه آن است که در کنار کشتی، بر سواری دادنِ «چارپایان» تاکید کرده، مانند «وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْفُلْكِ وَ الْأَنْعامِ ما تَرْكَبُونَ» (زخرف/12) و «اللَّهُ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعامَ لِتَرْكَبُوا مِنْها ... وَ عَلَيْها وَ عَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ» (غافر/79-80) 📚(المیزان، ج17، ص92) 🍃ب. آیه را می‌توان تعمیم داد به وسایل نقلیه امروزی و هواپیماها و در واقع هر چیزی که وسیله سوار شدن و حمل و نقل قرار بگیرد. 📚(المیزان، ج17، ص92) 🍃ج. ... @yekaye

. 2⃣ «وَ خَلَقْنا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ ما یرْكَبُونَ» اگر توجه کنیم که کشتی و سوار شدن در معانی عام‌تر و یا معانی استعاره‌ای نیز به کار رفته، آنگاه چه‌بسا مراد از این چیزی که «مثل آن» است امور دیگری هم می‌توانند باشند؛ مثلا اگر کشتی را کشتی اهل بیت ع در طوفان حوادث اجتماعی بدانیم، چه‌بسا مراد از «مثل آن» عالمان ربانی‌ای باشند که در دوره غیبت پناهگاه مومنان‌اند؛ یا ... 💠نکته تخصصی #تفسیری (رعایت نظام اصل موضوعی در فهم قرآن) قبلا بارها تاکید شد که بر اساس قاعده امکان استفاده از یک لفظ در چند معنا، کاملا محتمل است که خداوند در یک آیه چندین و چند معنا را مستقلا مورد توجه قرار داده باشد. اکنون می‌افزاییم وقتی بر اساس یکی از معانی‌ای که یک جمله (یا یک آیه) بر آن حمل می‌شود، به فهم یک جمله (یا یک آیه) وارد می‌شویم، مناسب است عبارات مرتبط قبل و بعد آن را نیز متناسب با همان معنا مورد توجه قرار دهیم و یک نظام اصل موضوعی را در فهم آیات رعایت کنیم؛ مثلا اگر یکی از معانی آیه قبل را کشتی اهل بیت ع دانستیم، تمامی عباراتی که در آیات قبل و بعد ناظر به کشتی است، متناسب با همین مراد معنای خاصی می‌دهد. به تعبیر دیگر، 💢اگر در جایی اطمینان پیدا کردیم که یک معنای خاص در یک عبارت مورد نظر است (که این اطمینان می‌تواند مستند به ظهورات کلام باشد، یا مستند به تفسیر تاویلی از جانب معصوم ع یا ...) 💢آنگاه می‌توانیم بقیه عبارات مرتبط با آن را نیز در همان راستا بفهمیم؛ 🌐و به نظر می‌رسد که این نکته‌ای است که اگر بدان توجه شود ابوابی از معارف قرآن کریم بر انسان گشوده می‌شود. @yekaye

. 3⃣ «وَ خَلَقْنا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ ما یرْكَبُونَ» انسان مومن در همه لحظاتش خود را در محضر خداوند می‌بیند؛ کسی که توجه دارد که: 🔹آن چیزهایی را که بر آن سوار می‌شویم، همه آفریده‌های خدا هستند؛ 🔹و تمامی آفریده‌های خداوند – حتی اگر ما نفهمیم - به تسبیح او مشغول‌اند (وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبيحَهُم؛ اسراء/44)، آنگاه در هنگام سوار شدن بر مرکب‌ نیز در یاد خدا و همراه با فرشتگان است (حدیث 1 https://eitaa.com/yekaye/1978) @yekaye

. 4⃣ «وَ خَلَقْنا لَهُمْ مِنْ مِثْلِهِ ما یرْكَبُونَ» چرا بعد از آیه شب و روز و خورشید و ماه، سراغ مرکب رفت و این اندازه بر آن تاکید کرد (از آیه قبل تا دو آیه بعد درباره مرکب بحث می‌کند) 🍃الف. شب و روز و خورشید و ماه، مهمترین نمادهای گردش زمان‌اند؛ و مرکب هم مهمترین عاملی است که گردش انسان در زمین را مهیا می‌سازد. 🍃ب. شب و روز و خورشید و ماه، دائما دگرگونی را به همراه دارند؛ و مرکب و سفر کردن هم انسان را دائما در معرض دگرگونی‌ها قرار می‌دهد. 💠نکته تخصصی #انسان‌شناسی از مهمترین سوالات درباره انسان – که تقریبا مورد توجه تمامی مکاتب انسان‌شناسی (آنتروپولوژی) است – این است که چرا انسان‌ها با اینکه به لحاظ بیولوژیکی بسیار به هم نزدیک‌اند، اما این اندازه زندگی متنوعی دارند؟! 🔹(در سایر حیوانات، اگر تنوعی در زندگی اجتماعی‌شان مشاهده می‌شود، به تنوع بیولوژیکیِ آنها برمی‌گردد؛ شبیه تنوع زندگی اجتماعی گونه‌های مختلف مورچه؛ اما در انسان گاه نژادهای مختلف یک سبک زندگی دارند و گاه مردم یک نژاد دارای سبک زندگی‌های بسیار متفاوت‌اند). یکی از مهمترین پاسخ‌ها به این پرسش، پاسخ مکاتب اشاعه‌گراست؛ که مهمترین عامل را این می‌داند که انسان‌ها امکان‌های متنوعی برای سفر کردن دارند که این امکانها زمینه‌ساز تنوع فرهنگی می‌شود. 🔹(توجه شود که بسیاری از حیوانات هم سفرهای زمستانی و تابستانی و ... دارند؛ اما سفرهای آنان کاملا به نحو غریزی و به یک صورت خاص و غالبا به صورت جمعیِ کاملا از پیش طراحی شده (=غریزی) است؛ اما همین که حداوند ابزارهای متنوعی را برای سفر در اختیار انسانها قرار داده، نوع سفرهای انسان را متفاوت کرده، و این زمینه تنوع عظیم فرهنگی در آدمیان را پدید آورده است.) از این رو، همان گونه که گذر زمان، وضعیت‌های جدیدی را برای انسان پیش می‌آورد، امکان سفر در عرصه‌های مکانی گوناگون نیز در زندگی انسان بسیار اثرگذار است. 🍃ج. ... @yekaye