عنوان ارائه" استفتاء پژوهی" است نه "استفتاء پژوهشی". در این ارائه در صدد توضیح حوزه پژوهشی استفتائات با نگاهی میان‌رشته‌ای خواهم بود. معمولا بین استفتاء و فتوا دومی است که مرکز توجه قرار می‌گیرد. در این نشست اهمیت استفتا و ابعاد آن را به بحث می‌گذارم.

✅نشست استفتاء پژوهی و تحولات خانواده|مجید دهقان @majiddehghan

💠 گفتمان سنتی، گفتمان انقلاب و لایحه ارتقا امنیت زنان گفتمان دینی از پیش از مشروطه تا دهه‌های بعدی در مسائل زنان دو ویژگی کلی داشت: اول این که مساله اش دین بود و به مسئله زنان به عنوان اِشکالی بر دین می‌نگریست. دوم این که خانواده‌گرا بود با تفسیری که زنان را درون خانواده تعریف و با حضور اجتماعی زنان مخالفت می‌کرد. اندیشه شهید مطهری نقطه عطف بود. مساله او در کتاب "نظام حقوق زن در اسلام" گرچه دین است ولی در "مساله حجاب" دغدغه زنان را دارد، البته تنها زنان دیندار و نه همه زنان. تاکید او بر خانواده نیز سر از پرده‌نشینی زن در نمی‌آورد. سر و صدای انقلاب بلند شد و در گفتمان نوپای انقلاب نیز خانواده‌گرایی با پرده‌نشینی تمایزی جدی داشت. اضافه بر این که مساله آن عموم زنان بود نه تنها زنان دیندار و این یک پله بالاتر از اندیشه شهید‌مطهری بود. به همین دلیل انقلاب برای زنان جذابیت داشت همان‌گونه که انقلاب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله برای زنان جذاب بود. پس از انقلاب اما پیگیری امور زنان دو پاره شد. "مساله زنان" را گفتمان خط امام و بعدا اصلاحات به دوش کشید و به ناکجاآباد برد و "مساله خانواده" را گفتمان اصول‌گرایی نمایندگی کرد و به مفهوم سنتی آن فهمید. این وسط گفتمان انقلاب بی‌نماینده ماند. سالی یکبار رهبر انقلاب نگرش گفتمان انقلاب را درباره زنان یادآوری و مساله زنان را جدای از مساله خانواده (و نه در ستیز با آن) طرح می‌کند ولی بدنه این گفتمان راه خودش را می‌رود. روایت سرِ گفتمان با بدنه آنان ناسازگار است. سر، گفتمان انقلابی در حوزه زنان را تقویت می‌کند و بدنه گفتمان سنتی را. جوانانی هم که همسو با روایت گفتمان انقلاب هستند دستی در قدرت ندارند. این که بدنه گفتمان دینی بدون نیاز به مداخله رهبر انقلاب به شدت لایحه حجاب را پیگیری می‌کند و آن را با مداخله حاکمیتی و جرم‌انگاری حداکثری تا تصویب نهایی همراهی می‌کند ولی لایحه ارتقا امنیت زنان را به اغما می‌برد تا دوباره با اشاره آقا در سخنرانی عمومی به راه بیافتد ریشه در همین امر دارد. حجاب مساله گفتمان دینی سنتی است ولی امنیت زنان نه. لایحه فعلی ارتقا امنیت زنان، با وجود اشکالات جزئی، در نفی نگرش فمینیستی و با فاصله گرفتن از نگاه سنتی به دنیا آمد و در صورت تصویب برای اولین بار نگرش خاص گفتمان انقلابی را نمایندگی می‌کند. این طفل نوپا درگفتمان انقلاب اما در برابر گفتمان پرقدرت سنتی بی‌دفاع است، اشارات سالیانه رهبری مگر رمقی به آن دهد. آیا مجلسِ حاضر در هفته‌های نزدیک به انتخابات توان آن را دارد که راوی گفتمان انقلاب اسلامی در مساله زنان باشد؟ خلقی در حال تماشای این نزاعند. جوانانِ نگران ولی امیدوار به آينده، زنان بی‌پناهِ درگیر خشونت و حتی زنان انقلابی و وفادار به گفتمان انقلاب. آیا انقلاب اسلامی بالاخره مساله زنان را به رسمیت می‌شناسد و پناهی در این دوران بی‌پناهی برای آنان خواهد بود؟ چشمی امیدوار و دیگری بیمناک است. @majiddehghan

🔰 زن وخانواده الگوی سوم :راه طی شده یا مسیر پیشرو ویژه اساتید جامعه الزهرا (سلام‌الله‌علیها) 🗓زمان برگزاری : شنبه 23 دی ماه ⏰ساعت ۸ تا ۱۲ 💠 با حضور استاد محترم حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر مجید دهقان(عضو هیئت علمی پژوهشکده زن وخانواده) 🏢 مکان برگزاری:آمفی تئاتر همکف ساختمان شهید بهشتی @majiddehghan

🔸انجمن علمی مطالعات زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب مشهد با همکاری مرکز فعالیتهای قرآنی جهاد دانشگاهی برگزار می‌کند: 🔹نشست علمی قرآن و سیاست جنسیتی: دوگانه زن/خانواده 🎙سخنران: دکتر مجید دهقان 🕰 زمان: چهارشنبه ۲۷ دی‌، ساعت ۱۰ 🏢مکان: پردیس دانشگاه فردوسی، سازمان جهاد دانشگاهی، طبقه سوم 💻 لینک حضور مجازی (کد دسترسی: ۲۲): http://el.urd.ac.ir/lms/index.php?option=com_bigbluebutton&view=meetingview&id=2296 @majiddehghan

🔸یکی از سیاست‌های جنسیتی پیامبر(ص) در جامعه مکه و مدینه، مبارزه با دیگربودگی زنان بوده است 🔹حجت‌الاسلام دکتر مجید دهقان، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده در نشست علمی «قرآن و سیاست جنسیتی: دوگانه زن/ خانواده» که به همت انجمن علمی دانشجویی مطالعات زنان و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب مشهد و با همکاری مرکز فعالیت‌های قرآنی جهاددانشگاهی خراسان رضوی در سازمان جهاددانشگاهی برگزار شد به سخنرانی پرداخت khorasan.iqna.ir/fa/news/4194501 🔸مرکز فعالیتهای قرآنی @mfghorani

آزمون درس زن در قرآن ارشد مطالعات زنان ۱۴۰۲ @majiddehghan

🔰حلقات علمی دوره فقه عالی برگزار می کند: 🔷سلسله نشست های علمی با موضوع: "معرفی حوزه مطالعاتی فقه خانواده با تاکید بر چالش های فقهی" 🔶با حضور استاد محترم حجة الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر مجید دهقان عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده 🏢 مکان: جامعة الزهراء سلام الله علیها، ساختمان شهید قدوسی، طبقه سوم، سالن دفاعیه 🕙زمان جلسه اول: شنبه،۱۴ بهمن ۱۴۰۲- ساعت ۱۲-۱۰ ✨مخاطبین: ۱. طلاب دوره حلقات علمی (فقه عالی) (حضور الزامی است) ۲. دانش آموختگان سطح ۴ فقه خانواده و فقه و اصول ۳. طلاب سطح ۴ فقه و اصول ۴. دانش آموختگان رشته مطالعات اسلامی زنان @jz_news @majiddehghan

💠اشتباه تکراری: پوشش پوست یا حجم در یادداشتی از نویسنده کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر» با ذکر متنی از کتاب الفقه علی المذاهب الخمسه نگاشته مرحوم مغنیه به فقها نسبت داده شده است که در بحث حجاب پوشاندن رنگ پوست بدن کافی است و پوشاندن حجم آن واجب نیست و از آن نتیجه گرفته اند که بنابر نظر فقهی پوشاندن لباس‌های گشادی مانند چادر و مانتو لازم نیست و لباس چسبان هم شرعی است. اشتباه ایشان خلط بین دو نوع پوشش در فقه است. این اشتباه در کتاب مذکور نیز بارها تکرار شده است و با وجود تذکر آن در نقدهایی که به کتاب وارد شده است همچنان این اشتباه وجود دارد. از جمله در نقدهای بنده در سال 92 که در سایت مهرخانه و دیگر پایگاه‌های اینترنتی همان زمان انتشار یافت. حجاب پیش از قرن اخیر برای فقها مساله نبوده همانطور که مساله اجتماعی هم نبوده است. در کتاب‌های فقهی مباحث پوشش عمدتاً در بحث نماز مطرح می شد چرا که یکی از شروط صحت نماز پوشش بدن است. فقها در آن موضوع از شرایط پوشش در حال نماز بحث می‌کنند حتی اگر هیچ انسان ناظری وجود نداشته باشد. زن و مرد نمازگزار حتی اگر در اتاقی پوشیده باشند و در معرض دید کسی نباشند بازهم واجب است که پوشش داشته باشند. برخلاف پوشش در مقابل نظر نامحرم که تنها در صورتی واجب است که ناظری وجود داشته باشد. پوشش صلاتی با پوشش ناظری تفاوت‌های متعددی دارد همانطور که ادله فقهی آن شامل آیات و روایات نیز جداست. علاوه بر تفاوت بالا مثلاً نپوشاندن صورت در حال نماز مستحب است در حالی که در برابر نگاه نامحرم پوشاندن آن است که مستحب است و در فتوای برخی فقها واجب. همان فقیهی که قائل است پوشاندن صورت در برابر نامحرم واجب است در بحث نماز قائل است که نپوشاندن صورت مستحب است. بحث از پوشش پوست بدن یا حجم بدن در روایات وجود ندارد و فقها در بحث پوشش صلاتی از این موضوع بحث کرده اند که تنها پوشش بدن کافی است و لازم نیست حجم هم پوشانده شود چرا که پوشش با لباس ضخیمی که پوست را نمایان نمی کند در روایات کافی شمرده شده است در حالی که برخی پوشش های ضخیم ممکن است آنقدر گشاد نباشد که حجم را هم بپوشاند(المهذب البارع، 1، 334). این فتوای فقها ناظر به ادله پوشش در حال نماز است. در حال غیر نماز ادله دیگری وجود دارد که پوشش چسبان را به دلیل زینت بودن یا محرّک بودن اجازه نمی دهد. دو عنوان «زینت» مستفاد از آیه شریفه «لا یبدین زینتهن» و عنوان «محرّک» بودن تنها در پوشش ناظری است نه در پوشش صلاتی. به همین دلیل است که در طول تاریخ فقیهی فتوای به شرعی بودن لباس تنگ در برابر نامحرم نداده است. فتاوای متعددی وجود دارد که فرق بین پوششِ نماینگر حجم در نماز و غیر آن را تصریح کرده اند. به عنوان نمونه فتوای ذیل از مرحوم آیت الله تبریزی درباره پوشش تنگ مردان: هل أن المراد من الستر للعورتين أن لا يكون جلد البدن ظاهراً فعلى هذا من لبس لباساً ضيقاً و تحجمت عورته فلا إشكال في ذلك مع عدم ترتب المفسدة؟ باسمه تعالى: الستر اللازم على الرجل في الصلاة ستر لون البشرة دون الحجم، و أما الستر عن الناظر المحرم فاللازم أن يكون بحيث لا ينشر الفساد في المجتمع و لا ينافي الوقار المطلوب من المؤمن، و اللّٰه العالم(صراط النجاة، 9، 124). جزیری نویسنده کتاب الففه علی المذاهب الاربعه که کتاب مرحوم مغنیه نیز با الگوگیری از آن نگاشته شده است با وجود این که هم از پوشش صلاتی بحث می‌کند و هم از پوشش ناظری این بحث را فقط در پوشش صلاتی ذکر می‌کند(جزیری، 1، 173-175) ولی مرحوم مغنیه به اشتباه و برخلاف سایر فقها این بحث را در ستر ناظری هم آورده‌ است. @majiddehghan

🎧 بشنوید: صوت نشست تخصصی قرآن و سیاست جنسیتی: دوگانه زن/خانواده متن کامل خبر نشست 🔹 به همت انجمن علمی دانشجویی مطالعات زن و خانواده دانشگاه ادیان و مذاهب واحد مشهد 🎙ارائه دهنده: دکتر مجید دهقان (هیات علمی پژوهشکده زن و خانواده) 📆 زمان: چهارشنبه ۲۷ دی‌ @majiddehghan

📣📣📣 ✳️فراخوان عضویت در انجمن علمی زن و خانواده حوزه علمیه ◀️به استحضار اساتید، طلاب و فعالان حوزه زن و خانواده می‌رساند، نظر به تأسیس انجمن علمی زن و خانواده حوزه علمیه، این انجمن به صورت وابسته، پیوسته و افتخاری عضو می‌پذیرد. متقاضیان محترم دارای شرایط، می‌توانند با ارسال مدارک، نسبت به تشکیل پرونده اقدام نمایند. ⏪ مهلت ارسال مدارک: 20 اسفند 1402 📋ثبت نام از طریق ارسال مدارک به ایمیل انجمن و یا شماره ایتای انجمن علمی زن و خانواده انجام می‌شود. 📞 تلفن: 02532144697 🔷 برای اطلاعات بیشتر به کانال انجمن علمی زن و خانواده در ایتا مراجعه بفرمایید. 🌐 کانال انجمن علمی زن و خانواده در ایتا: https://eitaa.com/anjomanzkh 🌐 ایمیل انجمن علمی زن و خانواده: anjoman.z.kh@gmail.com 🌐 ارسال مدارک در ایتا از طریق: @anjomanzkhadmin

سومین همایش بین‌المللی تفسیر اجتماعی قرآن کریم در جهان اسلام با تمرکز بر موضوع زن و خانواده با حضور اساتید ایرانی و خارجی 🔸مکان: دانشگاه تربیت مدرس 🔸زمان: چهارشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۲ 🔸ساعت ۸:۳۰ - ۱۶:۳۰ https://www.tafconf.ir @majiddehghan