💠 نقدی علمی بر روش‌های متناقض تعیین خلیفه در اندیشه سیاسی خلفا #قسمت_دوم (#پایانی) 🖌 دکتر ابوذر یاسری عضو هیئت علمی دانشگاه 🔹2⃣🔹ماجرای تعیین خلیفه دوم کاملا انتصابی و غیر انتخابی و غیر شورایی است. تاریخ نقل می کند، خلیفه اول در بستر احتضار، به عثمان گفت حاضر شود و وصیّت او را نسبت به تعیین خلیفه بعد بنویسد و گفت: بنویس: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم... ولی بیهوش شد. عثمان از جانب خودش نوشت: اَمّا بَعْدُ فَاِنّى قَدْ اسْتَخْلَفْتُ عَلَیْکُمْ عُمَرَ بْنِ الْخَطّابِ وَ لَمْ آلُکُمْ خَیْراً»؛ من عمر بن خطاب را خلیفه بر شما قرار دادم و از هیچ خیر و خوبى فرو گذار نکردم. خلیفه به هوش آمد و گفت: چه نوشتی؟ او خواند و ابوبکر تکبیر گفت و در حقّ او دعا کرد. (۱۰) 🔹از این روش انتصاب خلیفه، نتیجه گیری می‌شود که در واقع «عثمان» خلیفه دوم را منصوب نموده است. و اگر فرضاً «خلیفه» به هوش نمی‌آمد این وصیت‌نامه به عنوان خلیفه و وصیت «ابوبکر» منتشر می‌شد. این روش انتصاب چنانکه بیان شد، از نوع غیر دموکراتیک و غیر شورایی و بدون دخالت شورا صورت گرفت در حالیکه بنابه سیره سقیفه، شیخ و خلیفه اول، می بایست انتخاب خلیفه را به روش دموکراتیک شورا می سپرد نه به عثمان. 🔹3⃣🔹نکته قابل توجه و دارای اهمیت بعد اینکه، خلیفه اول در بستر بیماری و در حال غلبه بی هوشی است. این حالت دقیقا بر خلاف روش ایشان در رفتار با روش پیامبر عظیم الشأن (ص) است. دقیقا به همین دلیل، خلیفه دوم وصیت رسول اعظم (ص) را غیر نافذ خوانده و گفته بود: همانا این مرد [چون در بیماری است و -نعوذ بالله-] هزیان می گوید [بنابراین وصیتش در این حال قابل قبول نیست. (۱۱) 🔹4⃣🔹نکته شگفت‌انگیز تر اینکه روش انتخاب خلیفه سوم با هر دو روش گذشته متفاوت بود. این بار خلیفه دوم، اعضایی را برای شورای اصطلاحا خبرگان رهبری با ترکیبی کاملا به خواست و میل شخصی خویش منصوب نمود و چون تعداد عددی آن زوج (۶ نفره) بود دستور داد اگر ۳ به ۳ اختلاف کردند نظر آن نیمه ای نافذ است که عبدالرحمن عوف، داماد عثمان در آن است. 🔶🔹از منظر علم سیاست و اندیشه سیاسی، روش تعیین خلیفه با آنچه بیان شد محل نقد جدی علمی است. این مهم‌ترین نکته ای است که هر محقّق علوم سیاسی دینی باید به آن پاسخ دهد. این موضوع، قطعا از بحث درباره واژه «ولایت، مولا» در نتیجه بحث حکومت دینی مؤثرتر و روشن تر است. 🔻پی‌نوشت‌ها: ۱۰. کامل ابن اثیر، ج ۲، ص ۴۵۲. ۱۱. صحیح بخاری، ج۱، ص۳۷، ج۴، ص۶۶، ج۵، ص۱۳۷-۱۳۸، ج۷، ص۹؛ صحیح مسلم، ج۵، ص۷۵-۷۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۴۲-۲۴۵. 🅾 eitaa.com/ANALYSTS 🍃