💠 حقیقتی بهنام اقتصاد اسلامی
🔻 پاسخ دکتر محمدجواد توکلی از اساتید و کارشناسان اقتصادی، به سخنان آیتالله علوی بروجردی:
در بیانات حاجآقای علوی بروجردی بهشکل ضمنی چند ادعا مطرح شده است:
١. متفکران ما و از جمله متفکران اقتصاد اسلامی تحتتأثیر اندیشههای چپ و سوسیالیستی بودهاند، حتی شهید صدر (مستند به نظریه ایشان در مورد مالکیت عمومی و دولتی زمین)؛ ٢. اقتصاد محصول سیره عقلاست و نباید از دین اسلام انتظار ارائۀ اندیشۀ اقتصادی داشت؛ ٣. نگاه مثبت به بانک و نظام بانکداری متعارف.
اقتصاد اسلامی سوسیالیستی نیست؛
مظلومیت شهید صدر
سوسیالیستی دانستن اندیشههای اقتصاد اسلامی، ادعایی است که از اساس باطل است. شهید صدر(ره) بهعنوان پدر اقتصاد اسلامی بخش زیادی از کتاب اقتصادنا را به نقد سوسیالیسم و کمونیسم اختصاص داده است. بحث شهید صدر در مورد مالکیت عمومی و دولتی اراضی و حصول حق اولویت بهرهبرداری در اثر احیاء نیز رویکردی است که ایشان استدلال فقهی بر آن دارد. گذشته از اینکه ایشان مالکیت خصوصی زمین را نیز میپذیرند.
سازگاری اقتصاد اسلامی با سیره عقلا
اینکه اقتصاد محصول سیره عقلا یا اندیشۀ عقلایی باشد، نهتنها مستلزم فقدان اقتصاد اسلامی نیست؛ بلکه وجود آن را تأیید میکند. اقتصاد اسلامی رویکردی واقعگرایانه دارد که با یافتههای عقلی سازگار است؛ ولی نمیتوان هر گفتمانی که عقلا در زمانی مطرح کردند را الزاماً صحیح دانست. سیرۀ عقلا زمانی قابلاستناد است که با واقعیات تطبیق کند. اقتصاد اسلامی، سیرۀ عقلا را میپذیرد؛ ولی برای تکمیل منبع عقل، از یافتههای وحیانی هم استفاده میکند.
تفاوت سودبری در اسلام با ربا
ایشان با اشاره به تمایز بین ربا و بهره، این ادعا را مطرح میکنند که بهره را عقلا و بهتبع اسلام میپذیرد. منتها ایشان بین دو مفهوم بهره و عایدی یا سود خلط میکنند. اسلام هیچگاه سود را نفی نکرده است؛ بلکه عنوان شده که اگر صاحب سرمایه میخواهد سود ببرد؛ باید خود را در معرض ریسکهای بخش واقعی قرار دهد و در سود و زیان شریک شود.
مکتب اقتصادی اسلام و علم اقتصاد اسلامی
اسلام آنگونه که شهید صدر بیان میکنند هیچگاه بهدنبال ارائۀ علم اقتصاد به مفهوم اقتصاد اثباتی نبوده است؛ اسلام نوعی مکتب اقتصادی ارائه میدهد که براساس آن ساختارهای اقتصادی جامعه بنا میشود و در چارچوب آن رفتارها شکل میگیرد. سیاستگذاریهای اقتصادی نیز بخشی از همین مکتب اقتصادی را شکل میدهد. مکتب اقتصادی شبیه چیزی است که از آن با عنوان اقتصاد هنجاری یاد میشود.
تمایز علوم انسانی و تجربی
در بیان جناب آقای علوی بروجردی بین علوم انسانی شامل اقتصاد و علوم تجربی خلط شده است. ایشان میگویند همانطور که فیزیک اسلامی یا شیمی اسلامی نداریم؛ اقتصاد اسلامی هم نداریم. این در حالی است که موضوع مورد مطالعه علوم انسانی متمایز از موضوع مطالعه علوم تجربی است. در علوم تجربی، محققان بهدنبال کشف قوانین طبیعت بهعنوان پدیدهای بیجان میباشند؛ ولی موضوع مطالعه علوم انسانی، رفتار انسانی است که دارای اراده و اختیار است.
اقتصاد تلفیقی
عجیب است که آقای علوی بروجردی بهصورت ضمنی مکاتب اقتصادی را منحصر در دو مکتب سوسیالیسم و سرمایهداری میدانند و معتقدند «اگر ما بگوییم اقتصاد اسلامی مکتب متمایزی است، دچار اشتباه شدیم». این در حالی است که هم در فضای اندیشهای و هم در عمل، اندیشه اقتصاد مختلط بهعنوان ترکیبی از رویکردهای بازاری و غیربازاری مطرح است. گذشته از اینکه اقتصاد اسلامی مکتبی تلفیقی از سرمایهداری و سوسیالیسم نیست؛ بلکه این مکتب اقتصادی براساس مبانی فلسفی متمایزی بنا شده و تحلیلها و سیاستهای اقتصادی خاص خود را دارد.
#شهیدصدر
#اقتصاد_اسلامی
❇️ کانال تخصصی مسیحیت شناسی
ایتا | تلگرام | اینستاگرام
۱۶ مهر ۱۳۹۹