#مسألۀ_حماریه #ادبیات_فقه #افعال_قلوب #اجتهاد_در_برابر_نص #منابع_ادبی این داستان: #التصریح علی التوضیح در #باب_افعال_قلوب ذیل فعل #هَب #مغنی_اللبیب باب پنجم در: الجهة السابعة: أن يحمل كلاما على شي‏ء، و يشهد استعمال آخر في نظير ذلك الموضع بخلافه، خلاصۀ داستان: در عصر حکومت خلیفه دوم؛ زنى فوت نمود و شوهر و مادرى بجاى گذاشت. نیز دو برادر مادرى و دو برادر پدرى و مادرى هم داشت. برای تعیین سهم الإرث دو بار نزد خلیفه رفتند. در نوبت اول عمر چنین حكم كرد: 1. حق شوهر، نصف تركه. 2. حق مادر، يك ششم، 3. حق برادران مادرى، يك سوم، یعنی: به هر كدام يك ششم کل اموال را بدهند. بدين ترتیب مال تمام شد، و به برادران پدرى و مادرى چیزی نداد. در نوبت دوم، خواست باز همين‌طور حكم كند، ولى يكى از دو برادر ابوینى گفت: «#خیال كن پدر ما #الاغ بوده است، و ما را هم همانند برادران مادری در ارث شريك گردان». عمر لحظه‌اى سر به زير افكند و گفت: درست گفتى، چون همۀ شما فرزندان يك مادر هستيد، سپس ثلث (يك سوم) مجموع تركه را ميان هر چهار برادر على السويه تقسيم كرد.» مردى گفت: تو فلان موقع به اين دو، سهمى ندادى؟ ! عمر گفت: آن حكمى بود كه آن روز نموديم، و اين حكمى است كه امروز مى‌كنيم! ! #بحث_ادبی: گاهی بعد از #هب ؛ #أنَّ_و_اسم_و_خبرش قرار گرفته و سدّ مسدّ مفعول به اول و دوم می شود. ولی برخی مانند: جرمی و ابن سيده و جوهری و حريری معتقدند این استعمال لحن است. ولی برخی نظیر ابن هشام و خالد بن عبدالله ازهری می گویند این استعمال #فصیح است زیرا در قول عربی خطاب به #عمر چنین آمده است: «هَب أنَّ أبانا كانَ حِمَاراً». #منابع_روایی: #سنن بيهقى ؛ و نیز #سنن ابن ابى شيبه؛ و #عبدالرزاق در كتاب جامع و كنز العمّال؛ و #فاضل شرقاوى در حاشيه تحرير شيخ زكرياى انصارى. و #احمد امين در صفحۀ 285 در جلد اول «فجر الاسلام» اين داستان، معروف به فريضۀ حماريه (يا داستان الاغيه) است. چون يكى از برادران، به خليفه گفت: فرض كن پدر ما الاغ بوده است! و «حجريه» و «يميّه» هم خوانده مى‌شود؛ زيرا برخى روايت كرده‌اند كه وى گفت: فرض كن پدر ما سنگى بوده كه در دريا انداخته شد. «عمريه» هم خوانده مى‌شود؛ زيرا عمر در اين قضيه دو قول مختلف دارد! ! @DUROUS_ALSHABAB