💎 آثار هم‌نشینی با علما 🔻امام حسن مجتبی (علیه‌السلام): مَنْ أکْثَرَ مُجالِسَة الْعُلَماءِ أطْلَقَ عِقالَ لِسانِهِ، وَ فَتَقَ مَراتِقَ ذِهْنِهِ، وَ سَرَّ ما وَجَدَ مِنَ الزِّيادَةِ في نَفْسِهِ، وَکانَتْ لَهُ وَلايَةٌ لِما يَعْلَمُ، وَ إفادَةٌ لِما تَعَلَّمَ. ◻️ هر که با علما بسيار مجالست نمايد، سخنش و بيانش در بيان حقايق آزاد و روشن خواهد شد، و ذهن و انديشه‌اش باز و توسعه مي‌يابد و بر معلوماتش افزوده مي‌گردد و به سادگي مي‌تواند ديگران را هدايت نمايد. 📚 احقاق الحق، ج 11، ص 238 ‌ ‌ •┈┈••✾••┈┈• @emamhasane_mojtaba

گزارش تصویری (۱) امروز #جهاد_سواد_آموزی کلاس سواد آموزی مهرداد 20ساله که تا کنون از نعمت سواد بی بهره بوده است. https://chat.whatsapp.com/LDJiiFOLZDSHb5x2GqSqVh 👌به همت دانشجویان برتر شهرستان.

گزارش تصویری (۲) امروز #جهاد_سواد_آموزی #مبارزه_با_فقر_آموزشی کلاس جبرانی دانش آموزان ابتدایی جامانده از تحصیل. https://chat.whatsapp.com/LDJiiFOLZDSHb5x2GqSqVh 👌به همت دانشجویان برتر شهرستان.

بُغضی که ۸ سال دیر شکست ▪️آقای جهانگیری، چه شد الان یاد فقرا افتادی؟ 🔹درحالی جهانگیری هنگام قرائت بیانیه انتخاباتی‌اش، زمانی که به موضوع فقر رسید بغض کرد و از برنامه‌اش برای مبارزه با فقر گفت! که فقری که الان گریبانگیر مردم شده، ناشی از سیاست‌های اقتصادی و ارزی است که در دولت روحانی اجرا شد و اتفاقاً آقای جهانگیری هم جزء مدیران اجرایی آن بوده است. 🔹در دولتی که آقای جهانگیری ۸ سال مسئولیت ارشد داشتند، قیمت ارز حداقل ۱۰ برابر شد که همین اتفاق تلخ موجب شد تا شاهد گرانی‌های افسارگسیخته در بازارهای مسکن، خودرو، طلا و کالاهای اساسی باشیم. 🔹هنوز زمان زیادی از صف‌های طولانی مرغ نگذشته است و مردم فراموش نکرده‌اند که دقیقاً در ایام پیک کرونا، چطور مجبور شدند به لطف سیاست‌های اقتصادی دولت روحانی و عواقب دلار جهانگیری، ساعات طولانی در صف‌های خرید مرغ دولتی بایستند! این ماجرا البته هنوز هم برای روغن جامد تکرار می‌شود! @emamhasane_mojtaba

🔴خبرنگار: چرا اومدی اینجا؟ تو خیلی بچه‌ای پسر: اومدم لب مرز، برم داخل فلسطین - اونجا پر از سرباز اسرائیل‌ه + میدونم برای من سخت نیست. + جّد من از بیروت تا اینجا را فتح کرد، من بقیه‌اش را، آزاد می‌کنم. - جدت تو کیه؟ + جّد من: عماد مغنية - اسم تو چیه؟ + اسمم عماد مغنية #القدس_اقرب @emamhasane_mojtaba

🔴رئیس قوه قضائیه از رسانه ملی خواست که با توجه به اعلام داوطلبی در انتخابات ریاست جمهوری، اخبار جلسات کاری که با حضور وی تشکیل می شود، پخش نشود تا در استفاده داوطلبان از رسانه ملی تبعیضی رخ ندهد 🔹براساس مقررات، پوشش کاری روسای سه قوه حتی در زمان نامزدی در انتخابات منعی ندارد اما رییس قوه قضاییه از استفاده از این پوشش معمول، خودداری کرده است. @emamhasane_mojtaba

🔴نرگس موسوی، فرزند میرحسین موسوی و زهرا رهنورد، خبر داده که پدر و مادرش امروز واکسن زدند (در تاریخ ثبت کنید جمهوری اسلامی حتی قبل از مسئولان خودش، رهبر براندازان حکومتش رو واکسینه کرد) @emamhasane_mojtaba

🇮🇷وظیفه روحانیون و خواص در شناسایی اصلح در انتخابات 🔷س 5447: وظیفه روحانیون و خواص در قبال شناساندن فرد اصلح چیست؟ آیا از لحاظ شرعی تکلیفی بر عهده آنها می باشد؟ ✅ج: همگان به ویژه خواص و علما وظیفه دارند با حداکثر دقت افراد اصلح را با حجت شرعی شناسایی کرده و به مردم معرفی کنند و مردم را در انتخاب درست یاری دهند. عدم دخالت خطرناک است؛ دخالت بدون بصیرت و حجت هم خطرناک است. 📕منبع: leader.ir #انتخابات #انتخاب_اصلح @emamhasane_mojtaba

💎حقّ زبان 🔻امام سجاد علیه السلام: أمّا حَقُّ اللِّسانِ فَإِکرامُهُ عَنِ الخَنا و تَعویدُهُ عَلَی الخَیرِ و حَملُهُ عَلَی الأَدَبِ ◻️ حقّ زبان این است که آن را با پرهیز از ناسزاگویی، بزرگ بداری و به سخنِ خوب عادتش دهی و آن را به ادب وا داری. 📚تحف العقول: ص ۲۵۶ ح ۳ ‌ •┈┈••✾••┈┈• @emamhasane_mojtaba

بیا گاهی خودمان را به روز رسانی کنیم !! به روزرسانی را که فقط برای انواع بازی ها، نرم افزارها و برنامه های کامپیوتری نگذاشته اند … گاهی هم آدم، باید افکارش را به روز کند! طرز فکرش را ارتقا بدهد… حال و هوایش را تازه کند … مثلا دور بریزد تمام خاطراتی را که تکرارشان چیزی به جز غم و اندوه ندارد رها کند بعضی وابستگی ها را که حال و روزش را به هم میریزند افسوس ها را … غصه ها را … نگرانی ها را … و تمام تلخی هایی که بوی کهنگی گرفته اند گاهی باید یک گوشه ی دنج نشست زندگی را نو کرد و یک "من" تازه ساخت با باورهایی جدید و افکاری رو به رشد … باور کن لازم است هر از گاهی خودمان را هم "به روز رسانی" کنیم …! @emamhasane_mojtaba

💥 انتخابات واقعی 🔶 یه نکته بسیار مهم که همه باید بهش توجه کنند اینه که اصل وجود انتخابات "برای انتخاب بین بد و خوب نیست" بلکه برای انتخاب بین "خوب و خوب تر" هست. ❇️ یک انتخابات سالم و موفق زمانی میتونه رخ بده که همه افرادی که شورای نگهبان اونها رو تایید میکنه کاملا به "منافع ملی، قانون اساسی و فرمایشات رهبری" پایبند باشند. ⭕️ این کار بسیار غلطی هست که شورای نگهبان بخواد افرادی که "مخالف منافع ملی عمل کردند" رو تایید کنه اونم فقط به خاطر اینکه میزان مشارکت مردم در انتخابات رو بالا ببره! 😒 اصلا فکر نکنید که انتخابات زمانی سالم هست که حتما چند تا غربگرا هم تایید بشن تا همه مردم شرکت کنند! 👈🏼 انتخابات فقط باید بین خوب ها باشه تا مردم با خیال راحت و با دقت، افرادی که نسبت به انقلاب و مردم دلسوزتر هستند رو انتخاب کنند. ✅ ما مردم ایران از شورای نگهبان مجدانه میخوایم که به هیچ وجه "حتی یک نفر از غربگرایان رو تایید صلاحیت نکنه". ✔️ همشون رو رد کنید و مطمئن باشید که همه مردم پشتیبان شما هستند و دیگه غربگرایان توانایی راه اندازی هیچ فتنه ای رو ندارند. 🔹 همه مردم ایران عمیقا منتظر تصمیم انقلابی عزیزانشون در شورای نگهبان هستند. #انتشار_عمومی @emamhasane_mojtaba

#حکایت روزى، یکى نزد شیخ ابوسعید ابوالخیر آمد و گفت اى شیخ! آمده ام تا از #اسرار_حق، چیزى به من بیاموزى . شیخ گفت: بازگرد تا فردا . آن مرد بازگشت، شیخ فرمود تا آن روز #موشى گرفتند و در حقه ( جعبه ) کردند و سر آن محکم بستند . روز دیگر آن مرد باز آمد و گفت:اى شیخ آنچه دیروز وعده دادی، امروز به جاى آر. شیخ فرمان داد که آن جعبه را به وى دهند. سپس گفت: ((مبادا که سر این حقه باز کنى .)) مرد جعبه را گرفت و به خانه رفت . در خانه صبر نتوانست بکند و با خود گفت: آیا در این جعبه چه سرى از اسرار خدا است؟ هر چند کوشید نتوانست که سر جعبه را باز نکند . چون سر جعبه باز کرد، موشى🐭 بیرون جست . مرد، پیش شیخ آمد و گفت: ((اى شیخ!من از تو سر خداى تعالى خواستم، تو موشى به من دادى؟!)) شیخ گفت: ((اى درویش! ما موشى در جعبه به تو دادیم، تو پنهان نتوانستى بکنی؛ سرّ خداى را چگونه با تو بگوییم؟ )) اسرار التوحید، ص ۲۱۳، با اندکى تغییر در الفاظ. @emamhasane_mojtaba

❌ شبهه ۶ عضو #شورای_نگهبان منصوب رییسی هستند!! ✅ پاسخ حجت‌الاسلام دکتر قربانی مقدم به شبهه شبکه ایران اینترنشنال را در فیلم ببینید. @emamhasane_mojtaba

📹ببينيد| نماهنگی از بیانات رهبر انقلاب درباره حضرت آیت‌الله بهجت ➕دعایی که آیت‌الله بهجت به آیت الله خامنه‌ای توصیه کردند 🏴انتشار به‌مناسبت سالگرد ارتحال ☑️ @Khamenei_ir

❗️عاقبت لجاجت و لجبازی 🔻امام علی علیه‌السلام: اللَّجاجَةُ تَسُلُّ الرَّأيَ 💭 لجبازى خِرَد را به زنجير می‌كشد. 📚 نهج البلاغه، حكمت 179 ‌ ‌ •┈┈••✾••┈┈• @emamhasane_mojtaba

🛑 جملات سمی! حرف‌هایی که نباید به کودکان بزنید ۱.چند بار باید بهت بگم؟ 🔹این جمله خیلی متداوله. با این کار شما فقط نیاز به غر زدن خودتون رو برآورده کردید که مسلما نتیجه مثبتی هم نداره. ۲.گریه نکن، خوب میشی 🔹وقتی به فرزندتون می‌گید گریه نکن باعث میشه اونا فکر کنن کار بدیه که احساساتشون رو نشون بدن. ۳.بچه بازی در نیار 🔹این یکی از بدترین جمله‌هایی که میشه به بچه‌ایی که ناراحته بگید. این جمله احساسات اونا رو بی‌ارزش می‌کنه و باعث میشه دیگه اونا رو با شما در میون نگذارند. ۴.کارت خوب بود، اما...! 🔹از هر انتقادی که با «اما» همراه باشه اجتناب کنید. به جاش موفقیت‌های کوچک رو جشن بگیرید. @emamhasane_mojtaba

مردم عزیز ایران به هر کسی که دوست دارید رأی بدید، ولی خواهشاً اینجوری رأی ندید نذاریم 2,3 روز مونده به انتخابات فضا احساسی بشه، 8 ساله داریم چوب همین 2,3 روزها رو میخوریم! 🙏 هرجوری که میتونید این کلیپ رو بازنشر بدید، این یک دقیقه خلاصه‌ای از عامل همه بدبختیامون توی این هشت ساله ... @emamhasane_mojtaba

🔴روحانی امروز گفته نباید تبلیغات انتخاباتی همراه با تهمت و دروغ و غش در معامله باشه... 🔹فقط پیشنهاد میکنیم که این چند دقیقه رو نگاه کنید تا ببینید روحانی و تیمش از هر ابزاری برای رسیدن به قدرت استفاده کردن.. @emamhasane_mojtaba

🚨 لاریجانی به‌ عنوان گزینه میانه‌رو از سوی اروپا به رسمیت شناخته شد! ⭕️ این یعنی دقیقاً همان بازی‌ای که زمان روحانی با مردم شروع کردند و روحانی را به عنوان گزینه میانه رو به مردم خوراندند ⭕️ این را بدانید که در روزهای آینده مانند روحانی، آمریکا و اروپا و منافقین برای لاریجانی شروع به تبلیغ خواهند کرد. #دولت_سوم_روحانی @emamhasane_mojtaba

🏴 #سالروز_تخریب_قبور_ائمه ♨️توطئه یهود برای تشیع 👌#سخنرانی بسیار شنیدنی 🎤حجت الاسلام #دانشمند

🗳 آیا رأی ندادن در انتخابات تأثیر دارد؟! #آرای_خاموش گروهی از مردم فکر می‌کنند که #شرکت_نکردن_در_انتخابات، یعنی رأی دادن به هیچ‌کدام از گزینه‌های موجود! آنها فکر می‌کنند که #رأی_ندادن به‌معنای اعتراض به نامزدهای انتخاباتی است و دوست دارند صدای اعتراضشان شنیده شود. اما این #تصور_کاملا_غلط است. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که صدای #معترضانِ_خاموش، شنیده نمی‌شود. انتخابات بسیاری در طول تاریخ و در کشورهای گوناگون وجود دارد که در آنها بیشتر مردم رأی نداده‌اند. معروف‌ترین مثال، انتخابات سال ۱۹۹۶ امریکاست. در انتخابات آن سال نزدیک به ۴۹ درصد از واجدان شرایط، در انتخابات شرکت کردند، و ۴۹.۲ درصد از آنها به بیل کلینتون رأی دادند. به‌عبارت‌دیگر، تنها ۲۴ درصد از واجدان شرایط رئیس‌جمهور امریکا را انتخاب کردند. آیا فریاد سکوتِ مردمی که رأی ندادند، شنیده شد؟ آیا رأی مخالف ۷۶ درصد جمعیت امریکا، از ورود کلینتون به کاخ سفید جلوگیری کرد؟ آیا بیل کلینتون ازنظر اختیارات و مسئولیت کمتر از اوباما رئیس‌جمهور بود؟! در انتخابات سال ۲۰۰۸ همین کشور، میزان مشارکت به بالاترین حد خود در طول چهار دهه رسید؛ انتخاباتی که نخستین "رئیس‌جمهور سیاهپوست امریکا" را به کاخ سفید رساند. سیاست‌مداران امریکایی این پیام را به‌وضوح دریافتند. 👈 حتی یک مثال، از یک کشور، در یک دوره نیز وجود ندارد که رأی ندادن، بر یک چیز تأثیری مثبت گذاشته باشد. آیا رأی ندادن کسانی که رأی نمی‌دهند، #اثری_ملموس_بر_جامعه و زندگی شخصی‌شان خواهد گذاشت؟ آیا با پایین آمدن درصد مشارکت، #وضع_معیشتی آنان بهتر، و ارزاق عمومی ارزان‌تر خواهد شد؟ گریگوری منکیو (استاد دانشگاه هاروارد)، در کتاب "کلیات علم اقتصاد"، نوشته است: "افراد عاقل به حاشیه فکر می‌کنند". پروفسور منکیو این جمله را یکی از اصول ده‌گانۀ اقتصاد می‌داند. اگر قرار باشد برای تعطیلات آخر هفته، بین شرکت در مهمانی و درس خواندن یکی را انتخاب کنیم، همۀ مؤلفه‌ها به سود مهمانی است و درس خواندن در محیطی کسل‌کننده، عاقلانه نیست؛ اما خوشی مهمانی، گذراست؛ حال‌آنکه درس خواندن می‌تواند آیندۀ ما را به‌طور کامل متحول کند. پس ماندن در خانه و درس خواندن، #عاقلانه‌تر است. تأثیر نرفتن پای صندوق ـ اگر تأثیری داشته باشد ـ گذراست. پس از یک ماه، دیگر کسی از تعداد رأی‌های رئیس جمهورِ منتخب حرف نمی‌زند؛ اما تأثیر آرای اخذشده، بیش از چهار سال دوام دارد. براساس نظر پروفسور منکیو #شرکت_در_انتخابات، انتخابی #عاقلانه‌تر است؛ زیرا اثرش #دوامی_بیشتر دارد. ✍️ #محمدتقی_عارفیان 📚 برگرفته از کتاب #تَکرار_یا_تغییر #در_انتخابات_شرکت_کنیم #عاقلانه_انتخاب_کنیم #به_اصلح_رأی_دهیم 🇮🇷انتخابات۱۴۰۰ @emamhasane_mojtaba

☁️🌞☁️ #اندکی_تامل 🌸آیت الله فاطمی نیا: 💠بعضی خیلی حاضر جوابند. تمرین کنید تا دیرتر جواب دهید. دیر نمی شود، تأمل کنید و جواب دهید. حاضر جوابی گاهی آدم را از نعمات محروم می کند. گاهی در ذوق کسی می‌زنیم. طرف می‌گوید این پارچه که خریده‌ام در دنیا نیست. سریع می گوید از این همه‌جا ریخته! تو ذوق و دهن کسی زدن، خلاف ادب تشیع است.💠 💕💜💕 اَللّهُــــمَّ_عَجـِّــل_لِوَلیِّــــکَ_الفَـــــرَج🎋 @emamhasane_mojtaba

یه روز میاد ڪه صحن امام حسن سفره ے ڪرم بازه ♡ یه روز میاد آقامون میون صحن تو روضه میندازه ♡ #بقیع ✍🏻ڪانالهاے ارتباط با هیئت امام حسن مجتبے (ع) واتساپ👇🏻 🆔️https://chat.whatsapp.com/LDJiiFOLZDSHb5x2GqSqVh تلگرام👇🏻 🆔️https://t.me/emamhasane_mojtaba ایتا👇🏻 🆔️https://eitaa.com/Emamhasane_mojtaba اینستاگرام👇🏻 🆔️https://www.instagram.com/emamhasane_mojtaba

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم چهارپاره سالروز تخریب بقیع و روضه‌ی‌ِ امام حسن مجتبی علیه السلام دیروز میانِ کوچه امروز بقیع این غربت و غم‌هایِ تو بی‌پایان است دیروز غمِ سیلی و رویِ نیلی امروز حرم خاکی و سرگردان است آقایِ غریب و بی‌کسِ خاکِ بقیع حتّی غمِ کوچه مانعِ صبرت نیست آهسته بگویم دلِ زهرا خون است یک شمع و چراغ هم رویِ قبرت نیست یک روز میانِ کوچه‌ای تنگ کسی.... با ضربه‌یِ سیلی بدنت لرزانده حالا تویی و حریمِ خاکی اِی وای در صحن خودِ فاطمه روضه خوانده اِی وای خدایِ من حسن وای حسن در قلبِ گلم غصّه و غم جا دارد او دیده چه آمد به سرم در کوچه او حکمِ عصایِ دستِ زهرا دارد دیروز جگر سوخته و پاره شده تیر و تن و تابوت و کفن و خونین بود امروز کسی که صحنِ او ویران کرد می‌گفت خرابی‌اَش به نفعِ دین بود بازیچه‌یِ دنیا شده دین واویلا سهم حسن و حسین و زینب شد درد اِی منتقمِ غصّه‌یِ زهرا مهدی جانِ حسن و حسین و زینب برگرد @emamhasane_mojtaba

به طرح خودش با ظهورش بسازد ورودی صحن و در چوبی اش را یقین مثل کرب و بلا می سپارد به مردان ایران طلاکوبی اش را #هشتم_شوال🥀🍂 #سالروز_تخریب_قبور_ائمه💔 #تسلیت_باد🏴 @emamhasane_mojtaba

🔸پاسخ عملی مجلس به تبلیغات منفی دولت در حوزه مسائل زنان دکتر فاطمه قاسمپور، نماینده تهران و رییس فراکسیون زنان مجلس تصویب فوریت لایحه کرامت زنان را نشانه توجه عملی مجلس به مشکلات حوزه زنان دانست. نماینده تهران نوشت: رای امروزمجلس به فوریت لایحه حفظ کرامت و تامین امنیت زنان در برابرخشونت پاسخ عملی به تبلیغات منفی اعضای دولت روحانی ازجمله خانم ابتکار درخصوص بی تفاوتی نمایندگان به این لایحه بود. سالهاطول کشید تا لایحه ازدولت به مجلس رسید اما فراوان شعاردادند، مجلس شعارنداد و به فوریت رای داد. @emamhasane_mojtaba

💎 توصیه پیامبر خدا (ص) بر فرزندآوری 🔻 رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌وآله: أَكْثِرُوا الْوَلَدَ أُكَاثِرْ بِكُمُ الْأُمَمَ غَدا ❇️ بر تعداد فرزندان بیافزایید تا در روز قیامت به فزونی شما بر امت‌ها تفاخر کنم. 📚 کافی، ج 6، ص 2 ‌ ‌ •┈┈••✾••┈┈• @emamhasane_mojtaba

شرح ایت الله العظمی مکارم(حفظه الله) در مورد حدیث فقر عدل الهی در فقر منتهی به کفر پرسش : منظور از حدیث «كاد الفقر ان يكون كفراً» چیست؟ اگر عده ای بخاطر فقر و تنگدستی کافر شوند، آیا خداوند آنها را مجازات خواهد کرد؟پاسخ اجمالی: اولا: آنچه منظور پیامبر اکرم(ص) بوده «فقر روحی» است که مصداق کاملش «حرص» می باشد؛ به خصوص اگر بدانیم در این حدیث «فقر» در کنار «حسد» قرار گرفته و این می تواند دال بر این باشد که پیامبر اکرم(ص) در صدد بیان آثار برخی رذائل اخلاقی هستند. عبارت کامل حدیث چنین است: «كَادَ الْفَقْرُ أَنْ‏ يَكُونَ‏ كُفْراً وَ كَادَ الْحَسَدُ أَنْ يَغْلِبَ الْقَدَرَ». ثانیا: حتی اگر «فقر» در آن کلام نبوی اشاره به فقر مالی باشد، باز هم منظور این نیست که شخص فقیر وضعیتی «جبرگونه» برای کافر شدن دارد؛ بلکه منظور تنها این است که «فقر» مانند بسیاری از عوامل محیطی ای که بر رفتارهای انسان تاثیر منفی دارند، می تواند انسان را به سمت بدی بکشاند و می دانیم که اگر عوامل دیگر در تضاد با این نتیجه فقر وجود داشته باشند آن را کنترل می کنند. چنانکه همیشه اکثر ساکنان دنیا فقرا بودند؛ امّا همیشه در صف اول ایمان بوده اند. پس «فقر علت تامه کفر نیست» و نمی توان به بهانه آن از مسئولیّت اعمال و عقاید گریخت و فقر توجیه مناسبی برای کفر نیست. پاسخ تفصیلی: در حدیثی نبوی آماده است که: «کادَ الفَقرُ اَن یَکُونَ کُفرا»(1)؛ (نزدیک است که فقر به کفر منجر شود). عدّه ای با استناد به آن می پرسند که: اگر عده ای به خاطر شرایط تنگدستانه و فقر مفرط، به تعبیر این حدیث نبوی، دچار کفر گردند، آیا عادلانه است که توسط خداوند مجازات گردند؟ یعنی آیا رواست که خداوند چنین مردمانی را بدون لحاظ شرایطی که آنها را به کفر کشانده، مجازات کند؟ پاسخ به این سؤال را می توان با توجه به دو نکته یافت. معنای دقیق فقر در این روایت نبوی آیا منظور از «فقر» در این بیان نبوی، همان معنایی است که از ظاهر این واژه به ذهن ما متبادر می شود؟ آیا دقت در معنای لغوی این واژه، ما را به همین برداشت رهنمون می سازد؟ مراجعه به یکی از مهم ترین کتاب های لغت، یعنی «مفردات الفاظ قرآن» راغب اصفهانی(2) می تواند در این نکته یاری مان دهد. این لغت شناس در تبیین معانی مختلف واژه «فقر» می نویسد: الف) وجود نیاز ضروری که مصداقی عام برای انسان هاست تا زمانی که در دار دنیا زندگی می کنند. این معنا نه تنها شامل انسان که حتی شامل تمام موجودات می گردد. لذا در آیه 15 سوره فاطرمی خوانیم: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ»؛ (ای مردم شما به خدا نیازمندید.) ب) فقری که نشأت گرفته از عدم درآمد باشد. این معنا در آیه­ 273 سوره بقره یعنی «لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ»؛ ([اين صدقات‏] براى آن [دسته از] نيازمندانى است كه در راه خدا فرومانده‏ اند، و نمى‏ توانند [براى تأمين هزينه زندگى] در زمين سفر كنند. از شدت خويشتن دارى‏، فرد بى‏ اطلاع‏، آنان را توانگر مى ‏پندارد.) یا آیه 32 سوره نور یعنی «إِنْ يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»؛ (اگر تنگدستند خداوند آنان را از فضل خويش بى ‏نياز خواهد كرد) و نیز در آیه 60 سوره توبه یعنی «إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِين و...»؛ (صدقات تنها به تهيدستان و بينوايان اختصاص دارد و...)؛ نیز مورد اشاره قرار گرفته است. ج) فقر روحی که مصداق آن حرص و آز است و این همان معنایی است که به نظر ما در حدیث نبوی مورد مناقشه یعنی «کادَ الفَقرُ اَن یَکُونَ کُفرا»؛ (نزدیک است که فقر به کفر منجر شود) به کار رفته است. یعنی معنای این حدیث این گونه است که: «چه بسا که حرص و آزمندی انسان را به وادی کفر بکشاند». دلیل ما برای انتساب این معنا از «فقر» به این حدیث، تعریفی است که خود آن حضرت از «غنی»؛ (بی نیازی) ارائه داده است. ایشان در یکی از بیانات نورانی شان در تبیین معنای «بی نیازی» که متضاد «فقر» است می فرمایند: «لَيْسَ الْغِنَى عَنْ كَثْرَةِ الْعَرَضِ وَ لَكِنَّ الْغِنَى غِنَى‏ النَّفْسِ‏»(3)؛ (بی نیازی تنها به فراوانی متاع و کالا نیست. بی نیازی، بی نیاز بودن نفس است.) فقر مالی هر چند نکوهیده و دارای آثار سوء اخلاقی و اجتماعی است ولی فقر نفس بدتر و عواقب آن شوم تر است. این فقر حتی با غنای مالی نیز قابل جمع است؛ یعنی چه بسا کسانی که در عین برخورداری از امکانات خوب رفاهی خود را فاقد «آنچه باید» می پندارند و با مقایسه خویش با دیگران که از امکانات بیشتری برخوردارند خویشتن را فقیر می پندارند! و از آن سو نیز صادق است یعنی چه بسا افرادی که در فقر و تنگدستی به سر می برند ولی در درون خود از آرامش و سکون برخوردارند و خویش را از آنچه دیگران دارند، بی نیا

ز می بینند. این حالت همان «استغناء» و بالاترین بی نیازی است. این حالت وقتی در آدمی پدید می آید که به مقام توکل رسیده باشد. پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) در این باره فرمود: «مَنْ‏ أَرَادَ أَنْ‏ يَكُونَ‏ أَغْنَى‏ النَّاسِ‏ فَلْيَكُنْ‏ بِمَا فِي يَدِ اللَّهِ أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِي يَدِ غَيْره»(4)؛ (هر آن که می خواهد بی نیازترین مردم باشد، به آن چه که در دست خداست باید اعتماد داشته باشد تا آنچه در دست غیر اوست.) د) فقر به سوی پروردگار که در دعایی از پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) به آن اشاره شده است «اللَّهُمَّ أَغْنِنِي بِالافْتِقَارِ إِلَيْكَ، وَ لَا تُفْقِرْنِي بِالاسْتِغْنَاءِ عَنْك‏»(5)؛ (خدایا مرا با نیازم به خودت، بی نیاز کن و با بی نیازی از وجودت فقیرم مگردان) و نیز در آیه 24 سوره قصص نیز مورد اشاره قرار گرفته است: «رَبِّ إنّی لِما أنزلتَ إلیَّ من خیرٍ فقیرٌ»؛ پروردگارا من به هر خيرى كه سويم بفرستى سخت نيازمندم). همان طور که گفته شد، آنچه منظور پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) بوده، همین معنای سوم است. یعنی به نظر ایشان فقر در این حدیث به معنای بی پولی و تنگ دستی نیست، بلکه به معنای فقر روحی است که مصداق کاملش حرص می باشد. با این تفسیر، کمی رابطه بین کفر و فقر نیز واضح می شود. به خصوص که اگر بدانیم در این حدیث «فقر» در کنار «حسد» قرار گرفته (عبارت کامل حدیث چنین است: «كَادَ الْفَقْرُ أَنْ‏ يَكُونَ‏ كُفْراً وَ كَادَ الْحَسَدُ أَنْ يَغْلِبَ الْقَدَرَ») و این می تواند دال بر این باشد که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در صدد بیان آثار برخی رذائل اخلاقی هستند. شاید به همین خاطر است که علامه مجلسی نیز فقر را به همین معنا می داند.(6) چنین معنایی از «فقر» در حدیثی از امام حسن مجتبی(علیه السلام) وجود دارد آنجا که از او پرسیده شد که فقر چیست؟ و ایشان در پاسخ فرمودند: «الْحِرْصُ وَ الشَّرَه‏»(7)؛ (آزمندی و سیری ناپذیری). فقر علت تامه کفر نیست حتی اگر «فقر» در آن کلام نبوی اشاره به نیاز ناشی از عدم درآمد – و نه به حرص و آز و طمع، آنچنان که گفتیم – هم داشته باشد، باز هم منظور این نیست که شخص فقیر وضعیتی جبرگونه برای کافر شدن و در نتیجه بهانه ای موجه برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت عقاید کفرآمیزش دارد؛ بلکه منظور تنها این است که «فقر» مانند بسیاری از عوامل محیطی ای که بر رفتارهای انسان تاثیر منفی دارند، می تواند انسان را به سمت بدی بکشاند. به تعبیر دیگر نقش «فقر» یکی از عللی است که می تواند در کنار دیگر علل موجب «کفر» گردد نه اینکه علت تامه آن باشد. نمونه های تاریخی بسیار زیادی نیز می توان برشمرد که افرادی در عین فقر، نه تنها کافر نشده و ایمان خود را حفظ کرده اند بلکه حتی به والاترین درجات کمال انسانی رسیده اند. نگاهی به سیره انبیاء و مواجهه شان با جوامع هدف نشان می دهد که بسیاری از طرفداران آنها، از میان فقرا بودند که با تحمل هزینه های مادی و معنوی بسیار زیاد، در مسیر حق پایداری کرده اند و به پاداش این پایداری ها نیز رسیده اند. مطالعه حیات مجاهدان صدر اسلام گواه این حقیقت است و شاید به همین سبب است که پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) در حدیثی با اشاره به پاداش این پایداری ها می فرماید: (برترين اعمال، مشكل ترين آنها است)؛ «أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ أَحْمَزُهَا».(8) پی نوشت: (1). الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏، محقق/ مصحح: غفارى، على اكبر، آخوندى، محمد، تهران، دار الكتب الإسلاميه، 1407هـ ق، چاپ چهارم، ج ‏2، ص 307. (2). ر.ک: مفردات الفاظ القرآن، راغب أصفهانى، حسين بن محمد، بیروت، دار القلم، 1412هـ.ق، چاپ اول، ج 1، ص 624. (3). تحف العقول‏، ابن شعبه حرانى، حسن بن على‏، محقق/ مصحح: غفارى، على اكبر، انتشارات جامعه مدرسين‏، قم، 1363هـ.ش، چاپ دوم‏، ص 57. (4). الکافی، همان، ص 139. (5). بحارالانوار، مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، موسسه الطبع والنشر، بیروت، 1407هـ.ق، چاپ اول، ج 69، ص 31. (6). بحار الانوار، همان، ص 16. (7). معانی الأخبار، ابن بابويه، محمد بن على‏، محقق/ مصحح: غفارى، على اكبر، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، قم، 1403هـ.ق، چاپ اول، ص 244. (8).بحار الانوار، همان، ج 67، ص 237. @emamhasane_mojtaba