📝ماه صبر 🔻از امام صادق علیه السلام درباره آیه 45 سوره بقره «و استعینوا بالصبر و الصلاة» (و از صبر و نماز یاری جویید) نقل شده: [منظور از] صبر، روزه است. هرگاه کسی به بلا و سختی گرفتار شد، پس روزه بگیرد. (کافی، ج4، ص63) 🔻از پیامبر نقل شده که درباره ماه رمضان فرمودند: ماه رمضان، ماه صبر است و پاداش صبر، بهشت است. (همان، ص66) 🔻همچنین نقل شده که امام علی علیه السلام فرمودند: روزه گرفتن «ماه صبر» و سه روز از هر ماه، باعث از بین رفتن همّ (ناراحتی که انسان را ذوب می‌کند) و وسواس‌ها می‌شود. (همان، ص92) @Hadith1398

متن عربی روایات: عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سُلَيْمَانَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ قَالَ الصَّبْرُ الصِّيَامُ وَ قَالَ إِذَا نَزَلَتْ‏ بِالرَّجُلِ النَّازِلَةُ وَ الشَّدِيدَةُ فَلْيَصُمْ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ يَعْنِي الصِّيَامَ. مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى وَ غَيْرُهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْوَرْدِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص النَّاسَ فِي آخِرِ جُمُعَةٍ مِنْ شَعْبَانَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَظَلَّكُمْ شَهْرٌ فِيهِ لَيْلَةٌ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَرَضَ اللَّهُ صِيَامَهُ وَ جَعَلَ قِيَامَ لَيْلَةٍ فِيهِ بِتَطَوُّعِ صَلَاةٍ كَتَطَوُّعِ صَلَاةِ سَبْعِينَ لَيْلَةً فِيمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ وَ جَعَلَ لِمَنْ تَطَوَّعَ فِيهِ بِخَصْلَةٍ مِنْ خِصَالِ الْخَيْرِ وَ الْبِرِّ كَأَجْرِ مَنْ أَدَّى فَرِيضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ أَدَّى فِيهِ فَرِيضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ كَانَ كَمَنْ أَدَّى سَبْعِينَ فَرِيضَةً مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ فِيمَا سِوَاهُ مِنَ الشُّهُورِ وَ هُوَ شَهْرُ الصَّبْرِ وَ إِنَّ الصَّبْرَ ثَوَابُهُ الْجَنَّة... عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الصَّوْمِ فِي الْحَضَرِ فَقَالَ ثَلَاثَةُ أَيَّامٍ فِي كُلِّ شَهْرٍ- الْخَمِيسُ مِنْ جُمْعَةٍ وَ الْأَرْبِعَاءُ مِنْ جُمْعَةٍ وَ الْخَمِيسُ مِنْ جُمْعَةٍ أُخْرَى وَ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع صِيَامُ شَهْرِ الصَّبْرِ وَ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ يَذْهَبْنَ بِبَلَابِلِ الصُّدُورِ وَ صِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ-مِنْ كُلِّ شَهْرٍ صِيَامُ الدَّهْرِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها.

📝علت عدم قبول توبه فرد بدعت‌گذار و شخص بد اخلاق 🔹از حضرت صادق علیه السلام نقل شده که پیامبر فرمودند: هر کسی که بدعتی انجام دهد، شیطان بین او و عبادت مانع نمی شود، بر او حالت خشوع و گریه جاری می کند. خداوند اباء دارد که توبه شخص بدعت گذار و توبه شخص بد اخلاق را قبول کند. گفته شد ای رسوال خدا دلیل این مطلب چیست؟ فرمودند: اما بدعت گذار، قلبش مالامال از حب بدعت است و اما شخص بداخلاق، زمانی که از گناهی توبه کند، به گناهی بدتر از گناه قبلی که از آن توبه کرده بود، مبتلا می‌شود. 🔗النوادر (للراوندي) ص69 @Hadith1398

📝آیا سن حضرت خدیجه در هنگام ازدواج با پیامبر، چهل سال بوده است؟ 🔹درمورد سن حضرت خدیجه سلام الله علیها هنگام ازدواج با رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، اختلاف زیادی بین مورخین وجود دارد به شکلی که از ۲۵ سال تا ۴۶ سال گفته شده است؛ ۱. ۲۵ سال (دلائل النبوة للبيهقي ط دار الکتب العلمية ج۲ ص۷۱) ۲. ۲۸ سال که بیشتر مورخین این قول را پذیرفته اند. (شذرات الذهب ج۱ ص۱۴، سير أعلام النبلاء ج۲ ص۱۱۱) ۳. ۳۰ سال (نک: السيرة الحلبية ج۱، ص۱۴۰ وتاريخ الخميس، ج۱، ص۲۶۴) ۴. ۳۵ سال. (السيرة النبوية لابن کثير ج۱ ص ۲۶۵) ۵. ۴۰ سال (أسد الغابة (دار الشعب) ج۷ ص۸۰) ۶. ۴۴ سال ( تهذيب تاريخ دمشق ج۱ ص۳۰۳ عن الواقدي) ۷. ۴۵ سال (تهذيب الأسماء ج۲ ص۳۴۲) ۸. ۴۶ سال (نک: أنساب الأشراف (قسم حياة النبي ص۹۸) اما دلیل اینکه بر خلاف نظر اکثر مورخین، سن ایشان چهل سال القاء شده، شاید به دلیل فضیلت سازی برای برخی دیگر از همسران پیامبر باشد. والله اعلم. 🔸بیهقی، بیست و پنج سالگی را نظر صحیح می داند. او می گوید: «سن حضرت خدیجه (در هنگام وفات) شصت و پنج ساله بود و برخی دیگر گفته اند در آن وقت ایشان پنجاه ساله بوده است که قول صحیح هم همین است.» (بیهقی، دلائل النبوة، ج۲، ص۷۱) وی در جای دیگر می نویسد: «پیامبر با خدیجه در سن بیست و پنج سالگی و پانزده سال قبل از بعثت ازدواج کرد.» ( همان، ص۷۲) بنابراین طبق قول بیهقی وقتی ایشان پانزده سال قبل از بعثت ازدواج نموده باشند، با این حساب سن حضرت خدیجه در زمان ازدواج با پیامبر اکرم بیست و پنج سال بوده است. و این قول را افراد دیگری غیر از بیهقی نیز پذیرفته اند. (الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ج۲، ص۱۱۶ به نقل از محمد رسول الله: سیرته و اثره فی الحضارة، ص۴۵) 🔹اما اکثر محققین و مورخین سن ایشان را در زمان ازدواج بیست و هشت سال می دانند. نویسنده شذرات الذهب می گوید: «و رجح کثیرون أنها ابنة ثمان و عشرین». (شذرات الذهب، ج۱، ص۱۳۴) حاکم نیشابوری نیز فقط همین قول را برای ابن اسحاق (سیره نویس مشهور) نقل می کند. (الحاكم النيسابوري، المستدرك،ج۳، ص۱۸۲) ابن عساکر و ذهبی و مرحوم إربلی به نقل از ابن عباس می گویند: خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت بیست و هشت ساله بود. (الذهبي، سير أعلام النبلاء،ج۲، ص۱۱۱، ابن أبي الفتح الإربلي، كشف الغمة، ج۲، ص۱۳۵، ابن عساكر، تاريخ مدينة دمشق، ج۳، ص۱۹۳) مرحوم إربلی در جای دیگر به نقل از ابن حماد می نویسد: حضرت خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت بیست و هشت ساله بود. (كشف الغمة، همان، ص۱۳۳) بلاذری در ضمن اقوال مختلف نقل کرده که گفته شده: پیامبر بیست و سه ساله و خدیجه بیست و هشت ساله بوده است. (انساب الاشراف، ج۱، ص۹۸) 🔸اما قول چهل سالگی حضرت، به گفته عده ای از مورخین همچون حاکم نیشابوری، ابن عبدالبر و ابن اثیر، قولی شاذ است به این بیان که: تمامی کسانی که سن آن حضرت را در زمان ازدواج چهل سال می دانند، گفته اند: عمر ایشان در زمان وفات شصت وپنج سال بوده است. حاکم نیشابوری یکی از مورخین و استوانه های علمی اهل تسنن می گوید: «...عن هشام بن عروة قال توفیت خدیجة بنت خویلد رضی الله عنها وهی ابنة خمس وستین سنة... هذا قول شاذ فإن الذی عندی أنها لم تبلغ ستین سنة؛ هشام از پدرش عروة بن زبیر نقل می کند که حضرت خدیجه در زمان وفات شصت وپنج ساله بود. وی در ادامه می نویسد: قول به شصت وپنج سالگی ایشان، قولی شاذ است و به نظر من سن حضرت خدیجه در زمان وفات به شصت سال نرسیده بود.» (همان) 🔗با تلخیص از پایگاه تخصصی حضرت خدیجه سلام الله علیها @Hadith1398

📝چرا روزه واجب شده است؟ 🔸از امام رضا علیه السلام نقل شده: «علّت لازم شدن روزه، شناختن اثر گرسنگى و تشنگى است، تا نفس اماره انسان، ذليل و با تضرّع شود. همچنین به دلیل اطاعت خداوند دارای ثواب و قرب شود. نفسش به صبر عادت کند، و با سختی روزه، متذکر سختى‌های آخرت شود. و علاوه بر خاصيّت شكستن قدرت و تندی شهوت، پند دهنده‌ی دنیای او و راهنمای آخرتش باشد، تا از اين رهگذر، شدّت تأثير آن سختی‌ها را بر فقیران و بیچارگانِ دنیا و آخرت بفهمد.» 🔗من لا یحضره الفقیه، ج2، ص73 @Hadith1398

متن عربی روایت: وَ كَتَبَ أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا ع إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ فِيمَا كَتَبَ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ عِلَّةُ الصَّوْمِ لِعِرْفَانِ مَسِّ الْجُوعِ وَ الْعَطَشِ لِيَكُونَ ذَلِيلًا مُسْتَكِيناً مَأْجُوراً مُحْتَسِباً صَابِراً وَ يَكُونَ ذَلِكَ دَلِيلًا لَهُ عَلَى شَدَائِدِ الْآخِرَةِ مَعَ مَا فِيهِ مِنَ الِانْكِسَارِ لَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ وَاعِظاً لَهُ فِي الْعَاجِلِ دَلِيلًا عَلَى الْآجِلِ لِيَعْلَمَ شِدَّةَ مَبْلَغِ ذَلِكَ مِنْ أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْمَسْكَنَةِ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ.

📝اصرار امام علی بر تقسیم عادلانه بیت المال 🔹گروهی از قریش (بعد از تقسیم عادلانه بیت المال در میان مردم) نزد امام علی علیه السلام آمدند و به ایشان گفتند: «اگر اشراف را بر مردم عادی برتری می‌دادی، برای اینکه دل آنها با شما باشد، شایسته تر بود!» 🔸امیر المومنین عصبانی شدند و گفتند: «آیا به من امر می‌کنید که عدالت را از راه ظلم به دست بیاورم؟! به خدا قسم تا شب و روز برقرار است، و ستارگان از پى هم طلوع و غروب مى كنند، هرگز چنين عملی از سوی من رخ نخواهد داد! به خدا قسم اگر این اموال، اموال خودم هم بود، باز هم به طور مساوی بین آنها تقسیم می‌کردم، حالا که این اموال برای خود مردم است، باید چگونه رفتار کنم؟!» 🔹سپس امام فرمود: «ای مردم! کسی که ناعدالتی کند، نصیبی ندارد جز چاپلوسی انسان‌های پست و مدح و تعریف جاهلان! اگر پایش بلغزد و اشتباهی کند، بدترین همراهان و رفیقان هستند! 🔗مستطرفات سرائر، ج3، ص564 @Hadith1398

📝فاسق دانا و متعبد نادان، بزرگترین آفت‌های دین 🔻 از امام علی علیه السلام نقل شده که فرمودند: دو گروه کمر من را شکستند؛ مردی که در زبان و گفتارش داناست، اما فاسق است و مردی که قلبش از علم خالی است و نادان است، اما متعبد است؛ اوّلی با گفتارش باعث پنهان شدن فسق و گناهش می‌شود و دومی با عبادتش، گمراهی و نادانی‌اش را مخفی می‌کند. 🔻پس از عالم فاسق و متعبد جاهل بترسید! این دو باعث فتنه هر مصیبت زده‌ای هستند! من از پیامبر خدا شنیدم که فرمود: ای علی! نابودی امت من به دست هر منافقی است که در زبان و گفتارش داناست! 🔗خصال، ج1، ص69 @Hadith1398

📝شیعه‌ی حقیقی 🔹از جابر بن یزید جعفی روایت شده که حضرت باقر علیه السلام فرمودند: ای جابر! آیا کسی که خود را به تشیع نسبت می‌دهد، به صرف ادعای محبت ما اکتفا می‌کند؟! به خدا سوگند شیعه‌ی ما نیست مگر آنکه تقوا و اطاعت خدا داشته باشد! 🔸[چنین کسانی] شناخته نمی‌شوند جز با تواضع، خشوع، امانتداری، زیاد یاد خدا کردن، روزه، نماز، نیکی به پدر و مادر، رعایت حال همسایگان فقیر و زمین‌گیر و زیان‌دیده و یتیم، راستی در گفتار، تلاوت قرآن و جز به خیر با مردم سخن نگفتن! این افراد امینان طائفه‌ی خود در همه‌ی امور هستند! 🔹جابر می‌گوید: عرض کردم: ای پسر رسول خدا، ما اکنون کسی را با چنین وصفی نمی‌شناسیم! حضرت فرمود: ای جابر! آنچه را که بقیه می‌گویند، کنار بگذار! آیا صرف اینکه کسی بگوید علی [علیه السلام] را دوست دارم و از او پیروی می‌کنم، اما اهل عمل نباشد، او را کفایت می‌کند؟! حتی اگر بگوید پیامبر [صلی الله علیه و آله] ـ که از امام علی بالاتر است ـ را دوست دارم، اما از روش او پیروی نکند و به سنتش عمل ننماید، دوست داشتنش به او نفعی نمی‌رساند! پس تقوای الهی در پیش گیرید و به امید رسیدن به آنچه نزد خداست عمل کنید؛ بین خدا و احدی قرابتی نیست! محبوب‌ترین بندگان نزد خدای‌عزوجل و گرامی‌ترین‌شان، باتقواترین و پرکارترین آنها در طاعت خداست. 🔸ای جابر! جز با بندگی نمی‌توان به خدا نزدیک شد؛ ما هم تضمین رهایی از آتش به کسی نمی‌دهیم و احدی بر خدا حجتی ندارد! هر که مطیع خداوند باشد، دوست ماست و هر که اهل عصیان باشد، دشمن ما! دستیابی به ولایت ما جز با عمل و ورع ممکن نیست! 🔗کافی، ج۲، ص۷۴ @Hadith1398

📝سنت الهی درباره طغیان بنی اسرائیل 🔹از آیه ۴ تا آیه ۸ سوره اسراء، خداوند درباره بنی اسراییل سخن می‌گوید و خبر از دوبار فساد آنها می‌دهد؛ «لتفسدن فی الارض مرتین و لتعلن علواً کبیراً» مطابق این آیات سوره اسراء، در هردو مرتبه افرادی نیرومند آنها را شکست خواهند داد. اما در این آیه ابهاماتی وجود دارد؛ مانند اینکه منظور از «ارض» آیا کل زمین است یا خصوص سرزمین فلسطین منظور است؟ و این فسادهای بنی اسرائیل آیا در زمان گذشته واقع شده یا در زمان آینده رخ خواهد داد؟ آیا آن افراد نیرومند لزوماً افراد اهل ایمان خواهند بود؟ 🔸در برخی از روایات، ضمن تطبیق بنی اسراییل بر دشمنان اهل بیت، این گروه جنگاور، افرادی عنوان شده‌اند که قبل از قیام امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) خروج می‌کنند. (کافی، ج۸، ص۲۰۶؛ قَوْمٌ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ قَبْلَ خُرُوجِ الْقَائِمِ ع فَلَا يَدَعُونَ وَتْراً لآِلِ مُحَمَّدٍ إِلَّا قَتَلُوه) و همچنین نقل شده که حضرت صادق علیه السلام درباره این گروه فرموده‌اند: به خدا قسم آنها اهل قم هستند. (بحار الانوار، ج۵۷، ص۲۱۶؛ رَوَى بَعْضُ أَصْحَابِنَا قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع جَالِساً إِذْ قَرَأَ هَذِهِ الْآيَةَ فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولًا فَقُلْنَا جُعِلْنَا فِدَاكَ مَنْ هَؤُلَاءِ فَقَالَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ هُمْ وَ اللَّهِ أَهْلُ قُمَّ.) 🔹علامه طباطبایی در توضیح این آیه، منظور از ارض را سرزمین فلسطین و توابع آن دانسته‌اند. (المیزان، ج۱۳، ص۳۹) و اعتقاد دارند که این دو فساد قبلاً اتفاق افتاده است. ایشان بعید نمی‌دانند که فساد اول مربوط به شش قرن قبل از میلاد باشد که بخت النصر به بنی اسراییل در فلسطین حمله کرد و چهل سال بیت المقدس مخروب باقی ماند و دومین فساد مربوط به یک قرن قبل از میلاد باشد که توسط قیصر روم (اسبیانوس) انجام شد. (همان، ص۴۴) ایشان اعتقاد دارند که آیه در مقام بیان این است که مجازاتی از سوی خداوند رخ می‌دهد و عبارت «عباداً لنا» لزوماً به معنای افراد مومن نیست و می‌تواند کفار را نیز شامل شود. (همان، ص۳۹) مرحوم طباطبایی مثل روایت کتاب کافی را نه از باب توضیح واژگان آیه، بلکه از باب تطبیق می‌دانند؛ به این معنا که از پیامبر نقل شده هرآنچه درباره بنی اسراییل رخ داد، درباره مسلمانان نیز رخ خواهد، و این روایات از این حیث ایراد شده‌اند. همان طور که در روایت کافی، بنی اسراییل بر دشمنان تطبیق شده است. (نک: همان، ص۴۳) البته این معنا درباره روایتی که در بحار نقل شده، ظاهر نیست، هرچند سند هردو روایت فاقد اعتبار است. 🔸اما برخی این آیات را خبر از آینده دانسته‌اند؛ سید قطب این دو وعده را از وعده‌های صادق قرآن مربوط به آینده می‌داند. او با اینکه «ارض» را به معنای بیت المقدس دانسته، ولی معتقد است اولین وعده، توسط مسلمانان و اخراج بنی اسراییل از جزیره عرب صورت گرفت و دومین وعده، توسط هیتلر صورت گرفت! (فی ظلال القرآن، ص۲۲۱۳ و ۲۲۱۴) هرچند این تطبیق، بعید بلکه ممنوع به نظر می‌رسد اما چه بگوییم این دو فساد قبلاً اتفاق افتاده و چه در آینده رخ می‌دهد، خداوند در آیه ۸ سوره اسراء به آنها می‌گوید: «فان عدتم عدنا» یعنی: اگر بعد از این دو اتفاق، بار دیگر به فساد و طغيان روى آوريد ما نيز به عقوبت شما بازمى‏‌گرديم‏ و این بیانگر سنت الهی درباره طغیان بنی اسراییل و عذاب آنها در دنیاست. @Hadith1398

📝شیعیانی کم عقل و دروغگو 🔹از امام صادق علیه السلام نقل شده: «همواره کسانی هستند که به ما اهل بیت دروغ می‌بندند و باعث می‌شوند راستگویی ما نزد مردم مخدوش شود...ما همواره به افراد دروغگو یا کم عقل مبتلا هستیم.» (رجال الکشی، ص305) 🔸همچنین از ایشان نقل شده: «وقتی قائم ما قیام کند اول به جنگ کذاب‌های شیعه می‌رود و آنها را شکست می‌دهد.» (همان، ص299) 🔹در نقل دیگری آمده: «همواره شیطان شخصی را به میان ما وارد می‌کند (وی را به ما منتسب می‌کند) که نه از ماست و نه از اهل دین ما! پس زمانی که شیطان وی را بالا برد و [در جامعه] مورد توجه قرار گرفت، شیطان به او امر می‌کند و او به ما دروغ می‌بندد! و هر گاه یکی برود یکی دیگر می‌آید!» (تحف العقول، ص310) @Hadith1398

🔻متن عربی روایات: سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ الطَّيَالِسِيُّ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ، عَنِ ابْنِ سِنَانٍ، قَالَ، قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ صَادِقُونَ لَا نَخْلُو مِنْ كَذَّابٍ يَكْذِبُ عَلَيْنَا فَيُسْقِطُ صِدْقَنَا بِكَذِبِهِ عَلَيْنَا عِنْدَ النَّاس‏...ُ إِنَّا لَا نَخْلُو مِنْ كَذَّابٍ أَوْ عَاجِزِ الرَّأْي. حمدويه، قال حدثنا محمد بن عيسى، عن يونس بن عبد الرحمن، عن يحيى الحلبي، عن المفضل بن عمر، قال سمعت أبا عبد الله (ع) يقول لو قام قائمنا بدأ بكذابي الشيعة فقتلهم. إنا أهل بيت لا يزال الشيطان يدخل فينا من ليس منا و لا من أهل ديننا فإذا رفعه و نظر إليه الناس أمره الشيطان فيكذب علينا و كلما ذهب واحد جاء آخر.