ودر عرصہ سیاست نیز انقلاب بھ مفہوم تغییری پایهای در نهاد حڪومت است .
حاجےمشتے| ʜᴀᴊɪᴍᴀꜱʜᴛʏ
انقلاب اسلامی ایران :
قیام مردم ایران بھ رهبری امام خمینی، از مراجع تقلید شیعہ کھ موجب سقوط نظام پادشاهی و ایجاد نظام جمھوری اسلـامی ایران در سال ¹³⁵⁷ش برابر با ¹⁹⁷⁹م شد. آغاز این حرڪت با اعتراضات امام خمینی و دیگر علمای دینی بھ رفتارهای خلاف دین دستگاه حڪومتی از سال ¹³⁴¹ش آغاز شد .
حاجےمشتے| ʜᴀᴊɪᴍᴀꜱʜᴛʏ
قیام مردم ایران بھ رهبری امام خمینی، از مراجع تقلید شیعہ کھ موجب سقوط نظام پادشاهی و ایجاد نظام جمھو
در عاشورای سال ¹³⁴²ش امام خمینی در مدرسه علمیہ فیضیہ قم سخنرانی ڪرد و در پی اعتراضات تند بھ حڪومت بازداشت شد .
این واقعه موجب قیام ¹⁵ خرداد ¹³⁴²ش و حرڪتهای اعتراضی مردم و درگیری با مأموران حڪومتی در برخی از شهرهای ایران شد و در نتیجه ڪشتار برخی معترضان گردید .
اعتراض مجدد امام خمینی بھ لایحہ ڪاپیتولـاسیون باعث دستگیری دوبارھ وی در سیزده آبان ¹³⁴³ش و تبعیدش بھ ترڪیه و پس از آن نجف گردید .
مبارزات انقلابیون در خفا ادامه یافت تا این کھ درگذشت مشڪوڪ سید مصطفی خمینی فرزند آیتاللھ خمینی در آبانماه ¹³⁵⁶ش باعث علنی شدن دوباره مخالفتهای مردم با نظام سلطنتی شد .
امام خمینی کھ از عراق به پاریس تبعید شدھ بود و با مصاحبہها و پیامهای خود انقلاب را رهبری میڪرد، در ¹² بهمن ¹³⁵⁶ش به ایران بازگشت و در ²² بهمن همان سال نظام پادشاهی رسماً سقوط ڪرد .
انتشار مقالهای با عنوان ایران و استعمار سرخ و سیاھ در روزنامه اطلاعات (¹⁷دی ¹³⁵⁶ش) کھ در آن بھ مراجع تقلید شیعہ و بھ خصوص امام خمینی توهین شدھ بود، موجب تشدید حرڪتهای اعتراضی گردید .
برخورد خشن و مسلحانه مأموران حڪومت پھلوی در ¹⁹ دی ¹³⁵⁶ش در قم بھ گستردھ شدن اعتراضات و سرایت آن بھ شهرهای دیگر انجامید .
از این تاریخ بھ بعد با برگزاری چھلم ڪشتهشدگان واقعه ¹⁹ دی قم و پس از آن شھرهای دیگر، ڪشور ایران دستخوش درگیریهای گسترده و سراسری شد .
با تشدید اعتراضات مردمی، محمدرضا پھلوی در ²⁶ دی ¹³⁵⁷ش ایران را ترڪ ڪرد .
مخالفتها با حڪومت پھلوی
مخالفت با حڪومت محمدرضا پھلوی در ایران از دهه ¹³³⁰ش آغاز شد .
ملی شدن صنعت نفت، مبارزات و ابراز مخالفت توسط آیتاللھ ڪاشانی و فعالیتهای انقلابی جمعیت فدائیان اسلام به رهبری سید مجتبی نواب صفوی از این جملهاند .
این مبارزات بھ استثنای حرڪت فدائیان اسلـام، در راستای تغییر حاڪمیت در ایران نبودند و عمدتا در مدتزمانی ڪوتاهی جریان داشتند. فدائیان معتقد بودند کھ حرڪت ڪلی حڪومت بر خلاف دین اسلـام و مذهب تشیع است .
[۱] تا اواسط دهه ¹³⁴⁰ش مخالفت مؤثری با حڪومت پھلوی رخ نداد و قدرت مطلق سیاسی و اجتماعی در اختیار شاھ بود .
پس از آغاز این دهه بود کھ رخدادهایی موجب آغاز اعتراضات علما و در پی آن عموم مردم ایران در برابر حکومت گردید .