✅ عقل و جهل 💬 آیت الله جوادی آملی 🔸 همه ما چه ظهور حضرت را درک بکنیم و چه ظهور حضرت را درک نکردیم یا اگر با همین بدن در رجعت درک بکنیم، مهم ‌ترین #شرط_صحابت_و_یاری آن حضرت عقل است. در قرآن کریم #عقل را هم مکرّر بیان فرمود و ائمه (علیهم السلام) هم عقل را مشخص کردند. 🔸 مرحوم کلینی (رضوان الله علیه) در مقدمه کتاب کافی یک چند صفحه‌ای به عنوان خطبه مرقوم فرمودند که خیلی مفصل نیست. کلینی با دیگر [بزرگان] یک مقدار فرق دارد؛ گرچه همه این ذوات جزء نائبان ائمه (علیهم السلام) هستند؛ ولی عقل ‌گرایی کلینی ستودنی است! حتماً سعی بفرمایید این مقدمه را مطالعه کنید، چون خیلی مفصل نیست؛ منتها خیلی دقیق و لطیف است. مرحوم میرداماد (رضوان الله علیه) در کتاب شریف الرواشح السماویة این مقدمه را از بس لطیف و سودمند است جداگانه شرح کرده است.[1] آخرین خط مرحوم کلینی در این مقدمه این است: «إِذْ كَانَ‏ الْعَقْلُ‏ هُوَ الْقُطْبَ الَّذِی عَلَیهِ الْمَدَارُ وَ بِهِ یحْتَجُّ وَ لَهُ الثَّوَابُ وَ عَلیهِ الْعِقَابُ»؛[2] قطب تمدن و فرهنگ یک ملت، عقل آن ملت است. بعد از عبارت‌ های معصومین (علیهم السلام) عبارتی به این لطیف ‌تری و شایسته ‌تری کمتر یافت می ‌شود. فرمود قطب مسلمان‌ ها در بخش فرهنگی عقل آنهاست: «إِذْ كَانَ‏ الْعَقْلُ‏ هُوَ الْقُطْبَ الَّذِی عَلَیهِ الْمَدَارُ»؛ #محور_تمدن و ترقّی عقل آن ملت است، احتجاج الهی بر مدار عقل آن ملت است، ثواب الهی براساس عقل آن ملت است و اگر ـ معاذالله ـ عقابی باشد بر اثر مخالفت عقل آن ملت است. 🔸 مرحوم کلینی (رضوان الله علیه) در کتاب «عقل و جهل»[3] که اولین کتاب است ایشان تقسیم کردند که علم مقابل جهل نیست، بلکه عقل مقابل جهل است. آنکه در برابر جهل می ‌ایستد #عقل است، آنکه سنگر تشکیل می ‌دهد #عقل است، وگرنه خیلی از موارد خود علم جزء سپاه جهل است؛ یعنی علم است به حمل اولی، جهل است به حمل شایع، برای اینکه با این علم دارد گناه می‌ کند و خلاف می ‌کند. 🔸 ایشان کتاب علم را در مقابل جهل ننوشتند، چون جهل دو قسم است: یک وقتی با تحقیقات علمی است و یک وقتی با تلبیس‌ های عملی است، همین! جاهل دو قسم است: یا درس خوانده است یا درس نخوانده است. جهنمی دو قسم است: یا درس خوانده است یا درس نخوانده است. علم مقابل جهل نیست، چون با خود جهل جمع می ‌شود؛ آنکه در برابر جهل است و موضع می ‌گیرد و با آن جمع نمی ‌شود #عقل است؛ لذا شما کتاب شریف کافی را وقتی بررسی می ‌کنید می ‌بینید اولین کتاب «کتاب العقل و الجهل» است، دومین کتاب «کتاب العلم» است.[4] او از کجا یاد گرفته؟ از همان بررسی‌ هایی که امام کاظم[5] و سایر ائمه (علیهم السلام) فرمودند که #جنود_العقل_و_الجهل نه «جنود العلم و الجهل»، براساس آن تنظیم کتاب را به نام «کتاب العقل و الجهل» نامگذاری کردند. [1]. الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة(میر داماد)، ص39. [2]. الكافی(ط ـ الإسلامیة)، ج‏1، ص9. [3]. الکافی(ط ـ الإسلامیة)، ج1، ص10. [4]. الکافی(ط ـ الإسلامیة)، ج1، ص30. [5]. الکافی(ط ـ الإسلامیة)، ج1، ص13. 📚 درس خارج فقه نکاح ـ جلسه ۳۴۷ تاریخ: ۱۳۹۷/۰۲/۱۱ استاد حسن عباسی 💠 @Hasanabbasi_ir