#درس_پنجم_وقف_وابتداء✅ اقسام وقف (4)♦️ بخش اول🔹 🔸تعريف وقف حسن🔸 هرگاه دو عبارت به گونه اى باشد كه عبارت اول دال بر معناى مقصود و عبارت دوم از نظر لفظ و معنا بدان وابسته باشد وقف بر عبارت اول را (وقف حسن )مى نامند: مانند وقف بر (الحمد لله ) و وقف بر (رب العالمین ) وقف بر چنین مواردى صحیح و نیكوست اما ابتداى به آن پسندیده نیست . 📍ملاك وقف حسن عبارتى داراى وقف حسن است كه داراى دو خصوصیت باشد: 1ـ داراى معناى مفید باشد پس وقف بر امثال (الحمد) (ایاك ) و (غیر) در سوره حمد وقف حسن نمى باشد چون داراى معناى مفید نیست . 2ـ مـعـنـایـش مـقـصود نیز باشد عباراتى چون (لا تقربوا الصلوة ) داراى معناى كامل است ولى مقصود خداوند نیست لذا وقف بر آنها قبیح است . 🔻حكم وقف حسن وقف بر عبارت اول، مطلقا صحیح است اما ابتدا به عبارت دوم صحیح نیست مگر در دو مورد: 1ـ رأس آیه باشد به دلیل سنت پیامبر كه گفته شده : ایشان بر رأس آیات وقف مى كردند. 2ـ وصل آن موجب توهم معناى خلاف مقصود شود كه در این صورت وقف لازم است . مثالها:⬇️ 🔻 بسم الله * الرحمن * الرحیم . (بـسم ) جار و مجرور متعلق به فعل محذوف است كه بسیارى از مفسران فعل (ابتداء) را در تقدیر مى دانند, لذا (بسم الله ) یعنى (ابتداء بسم الله با نام خدا آغازمى كنم ). بـنـابراین (بسم الله ) داراى معنایى مفید و مستقل است و فى حد نفسه به كلمه یاعبارت دیگرى احـتـیـاج نـدارد لذا وقف بر آن صحیح است اما كلمه (الرحمن )مجرور است و هیچ جمله اى در عـربى با اسم مجرور آغاز نمى شود پس كلمه (الرحمن ) نمى تواند آغاز يك جمله مفید دیگر باشد بلكه صرفا مى تواند صفت براى ( الله ) باشدس بنابراین از نظر اعراب وابسته به موضوعش ( الله ) است . كلمه (الرحیم ) نیز همین طور است یعنى صفت براى ( الله ) است لذا هم وقف بر( الله ) و هم وقف بـر (الـرحـمن ) حسن است زیرا كلمه بعد از هریك از این دوكلمه از نظر لفظى و معنوى به آنها وابسته است . 🔻(الحمد لله * رب العالمین * الرحمن * الرحیم * مالك یوم الدین ). وقـف بـر (الحمد لله) وقف حسن است زیرا خود كلامى مفید است ولى از آنجاكه (رب العالمین ) صـفـت بـراى ( الله ) اسـت وقـف آن حسن است یعنى نمى توان به مابعدش ابتدا كرد زیرا از نظر لـفـظى و مـعـنوى به موصوفش ( الله ) وابسته است همین طور وقف بر (الحمد لله رب العالمین ) حـسـن اسـت زیـرا داراى مـعـنـاى مـفید و مقصود است و (الرحمن) صفت ( الله ) است وقف بر (الحمد لله رب العالمین الرحمن ) نیز حسن است زیرا (الرحیم) نیز صفت ( الله ) است وهمین طور وقف بر (الرحیم ) نیز حسن است زیرا (مالك ) نیز صفت ( الله ) است تنها وقف بر (مالك یوم الدین ) تـام است زیرا هیچ گونه وابستگى لفظى ومعنایى به جمله بعد ندارد و جمله بعدى اش نیز هیچ گونه وابستگى لفظى ومعنایى به آن ندارد. 🔻(اهدنا الصراط المستقیم * صراط الذین انعمت علیهم * غیر المغضوب) (حمدآیه 6و7) آیـه (اهـدنـا الـصـراط الـمـسـتـقیم ) داراى معناى مفید است اما چون (صراط) بدل از(الصراط الـمـستقیم ) است و بدل در اعراب وابسته به مبدل منه است بنابراین وقف بر كلمه (المستقیم ) وقـف حـسن است و همین طور وقف بر كلمه (علیهم )وقف حسن است زیرا كلمه (غیر) بدل از (الذین ) است . 🔻(ذلك الكتاب لا ریب فیه * هدى للمتقین ) (بقره آیه2) وقف بر (لا ریب فیه ) حسن است زیرا (ذلك الكتاب لاریب فیه ) از نظر تركیبى مبتدا وخبر و یك جمله مفید و نیز معناى آنها غیرمقصود است ولى (هدى للمتقین ) از نظر اعراب وابسته به (ذلك الكتاب ) است زیرا خبر دوم براى آن محسوب مى شود و رفع خبر به مبتداست . 🔻(هدى للمتقین * الذین یؤمنون بالغیب ) (بقره آیه 2و3) اگـر (الـذیـن ) را صـفت براى متقین فرض كنیم وقف بر (للمتقین ) وقف حسن خواهد بود زیرا صفت از نظر اعراب وابسته به موصوف است. ➖برگرفته از کتاب قواعد وقف و ابتداء در قرائت قرآن کریم از دکتر محمدکاظم شاکر➖ 🔸♦️ ✅کانال حلیة النور 🆔https://eitaa.com/Helyatonnoor ─━━━⊱🍃🌺📖🌺🍃⊰━━━─

#درس_پنجم_وقف_وابتداء✅ اقسام وقف (4)♦️ بخش دوم🔹 دليل صحت و جواز وقف حسن براى اثبات صحت وقف حسن اینگونه استدلال شده است : قارى در مواردى به دلیل طولانى بودن قـصـه و یـا تـعـلق اجزاى كلام به یكدیگر از نظر نفس نمى تواندخود را به محل وقف تام یا كافى برساند لذا بر جمله اى كه مفهوم و مراد باشدمتوقف مى شود در دین و نیز در كلام عربى در این باره حرجى وجود ندارد. 🔸چند نكته درباره وقف حسن 🔺1ـ گـاهى اگر وقف حسن رعایت نشود وصل دو عبارت موجب اشتباه اعراب دو طرف مى شود در ایـن حـالـت نـیـكوست كه بر عبارت اول وقف شود و این نوع وقف حسن را (وقف بیان حسن ) مى نامند (یعنى جهت بیان معناى مقصود، وقفش لازم است) مانند مثالهاى زیر: (الم تر الى الذى حاج ابراهیم فى ربه ان اتاه الله الملك * اذ قال ابراهیم ) (بقره آیه258) (الم تر الى الملا من بنى اسرائیل من بعد موسى*اذ قالوا لنبى لهم ابعث لناملكا) (همان، آیه246) (واتل علیهم نباء ابنى ادم بالحق * اذقربا قربانا) (مائده آیه27) (واتل علیهم نباء نوح * اذ قال لقومه) (یونس آیه71) (واذكر فى الكتاب مریم * اذ انتبذت ) (مریم آیه16) سـجـاوندى موارد فوق از وقف حسن را وقف لازم دانسته است با این دلیل كه ممكن است توهم شـود كـه افعال مذكور در عبارت اول، یعنى (اتل )، (ترى ) و(اذكر) عامل در حرف (اذ) مى باشند در حالى كه متعلقات حرف (اذ) افعال بعداز آن است. 🔺2ـ اختلاف تفسیر و اعراب قرائت در حسن و غیرحسن بودن وقف تاءثیر دارد گاهى بنابر یك نوع اعـراب یا تفسیر و قرائت وقف حسن است و بنابر نوعى دیگر كافى یا تام است. به طور مثال، اگر در (هـدى لـلمتقین * الذین ) (الذین ) صفت براى متقین باشد وقف حسن است ولى اگر خـبـر بـراى مـبـتداى محذوف باشد: (هم الذین ) وقف كافى است. همین طور در (وبالاخرة هم یوقنون* اولئك على هدى من ربهم ) اگر (اولئك ) مبتدا باشد و (على هدى )خبر آن وقف بـر (یـوقـنـون ) كافى است ولى اگر (اولئك ) خبر باشد و مبتداى آن (الذین ) در (الذین یؤمنون بـالغیب ) یا (الذین یؤمنون بما انزل الیك ) در این صورت وقف بر (یوقنون ) حسن است. ➖برگرفته از کتاب قواعد وقف و ابتداء در قرائت قرآن کریم از دکتر محمدکاظم شاکر➖ 🔸♦️ ✅کانال حلیة النور 🆔https://eitaa.com/Helyatonnoor ─━━━⊱🍃🌺📖🌺🍃⊰━━━─

#درس_پنجم_وقف_وابتداء✅ اقسام وقف (4)♦️ بخش سوم🔹 🔸تعريف وقف قبيح🔸 وقف قبیح، وقفى است كه با آن، مراد خداوند از آیه معلوم نمى شود. و بـعـضـى گـفـتـه اند: وقف بر محلى كه داراى مفهوم نیست مانند: وقف (الحمد) و یا معنایش مورد قصد و اراده متكلم نیست مانند: (لاتقربوا الصلوة ). مراتب وقف قبيح هـمـه مـوارد وقـف قـبیح از نظر قبح در یك درجه نیستند بلكه داراى درجات ومراتب مختلف هـسـتند: بعضى فقط مفید معنا نیست بعضى معناى مقصود را بیان نمى كند بلكه معناى فاسد و بـاطـلـى را بـیـان مى كند برخى وقف بر آنهابى معناست ولى ابتداى به مابعدشان موجب القاى معناى فاسد مى شود مثالهایى كه در پى مى آید گواه این مطلب است : 🔻➖1ـ مواردى كه مفید معنا نیست : (بسم * الله ) (حمد آیه1) (الحمد * الله ) (همان، آیه2) (مالك * یوم الدین ) (همان، آیه4) (رب * العالمین ) (همان، آیه2) (رب * السموات والارض) (رعدآیه16) (واذا جاءتهم ایة قالوا لن نؤمن حتى نؤتى مثل ما اوتى رسل * الله ) (انعام آیه124) اگـر قـارى بر موارد فوق وقف كند، معلوم نمى شود كه كلمات موقوف علیها به چه چیزى اضافه شـده اسـت و این قسم را (وقف ضرورت ) نیز نامیده اند یعنى قارى هنگام قطع نفس مى تواند بر آنها وقف كند ولى بر عهده اوست كه پس از تجدیدنفس به محل مناسبى برگردد و قرائتش را از آنجا شروع كند ولى اگر برنگرددبر او حرجى نیست. 🔻➖2ـ مواردى كه وقف بر آنها بى معناست ولى ابتدا به مابعد آنها معناى فاسدى را ایجاد مى كند: (لقد سمع الله قول الذین قالوا * ان الله فقیر ونحن اغنیاء)(آل عمران آیه181) (لقد كفر الذین قالوا * ان الله هو المسیح بن مریم )(مائده آیه17) (لقد كفر الذین قالوا * ان الله ثالث ثلاثة ) (همان، آیه73) (وقالت الیهود * ید الله مغلولة ) (همان، آیه64) (وقالت الیهود * عزیر بن الله )(توبه آیه30) (لا اله الا انا فاعبدون وقالوا * اتخذ الرحمن ولدا) (انبیاءآیه25و26) (من افكهم لیقولون * ولد الله ) (صافات آیه151و152) (ومن یقل منهم * انى اله من دونه) (انبیاءآیه29) (هم مهتدون ومالى * لا اعبد الذى فطرنى ) (یس آیه 21و22) (من الخاسرین فبعث * الله غرابا) (مائده آیه31) (الا ان قالوا ابعث * الله بشرا رسولا) (اسراءآیه94) اگـر بـین دو عبارت در هر یك از موارد فوق فصل حاصل شود عبارت دوم معناى بسیار قبیحى خـواهد داشت كه اگر كسى از روى عمد چنین كارى كند مرتكب گناه بزرگى شده و بلكه به كفر و شرك دچار شده است . 🔻➖3ـ مواردى كه وقف بر آنها ایجاد معناى فاسد مى كند: (فبهت الذى كفر و الله * لا یهدى القوم الظالمین )(بقره آیه258) (للذین لا یؤمنون بالاخرة مثل السوء و لله * المثل الاعلى )(نحل آیه60) (ان الله لا یستحیى * ان یضرب مثلا) (بقره آیه26) (ان الله لا یهدى * من هو مسرف ) (غافر آیه40) (ان الله لا یحب * من كان مختالا فخورا)(نساءآیه36) (لا یبعث الله * من یموت ) (نحل آیه38) دانـى دربـاره مـوارد 2و 3مـى گـوید: كسى كه نفسش بر این كلمات قطع شود واجب است كه بـرگـردد و از محل مناسبى ابتدا كند و این كلمات را به وصل بخواند و اگر چنین نكند مرتكب گـنـاه شده است و این از جمله خطاهاى بزرگى است كه اگر كسى از روى عمد انجام دهد از دیـن اسلام خارج شده است زیراقسمتى از قرآن كه به قبل و یا بعدش وابسته است جدا ساخته و آن را به خدانسبت داده است و این افترا به خداوند عزوجل است. ➖برگرفته از کتاب قواعد وقف و ابتداء در قرائت قرآن کریم از دکتر محمدکاظم شاکر➖ 🔸♦️ ✅کانال حلیة النور 🆔https://eitaa.com/Helyatonnoor ─━━━⊱🍃🌺📖🌺🍃⊰━━━─

#درس_پنجم_وقف_وابتداء ✅ اقسام وقف (4)♦️ بخش چهارم🔹 🔻➖4ـ مواردى كه در آنها حكم موضوعى به موضوعى دیگر نسبت داده مى شود: (وان كانت واحدة فلها النصف ولابویه * لكل واحد منهما السدس) (نساءآیه11) قـسـمت اول آیه فوق بیان مى كند كه اگر میت، یك فرزند دختر داشته باشد نصف ارث را از باب (فـرض ) مـى بـرد و قسمت دوم بیان مى كند كه هریك از پدر و مادر، یك ششم ارث را از بـاب فرض مى برند حال اگر بر كلمه (لابویه ) وقف شود این توهم ایجاد مى شود كه نصف میراث از آن دختر و پدر ومادر میت است . (انما یستجیب الذین یسمعون والموتى * یبعثهم الله )(انعام آیه36) فعل (یستجیب ) فقط به (الذین یسمعون ) نسبت داده شده و (الموتى یبعثهم الله )یك جمله جدید اسـت اگر بر كلمه (الموتى ) وقف شود توهم مى شود كه فعل (یستجیب ) به (الموتى ) نیز نسبت داده شده است . (فاخاف ان یقتلون واخى هرون * هو افصح منى لسانا) (قصص آیه 33و34) وقف بر هارون این توهم را ایجاد مى كند كه موسى (ع ) خوف داشته است كه او و برادرش هارون را بكشند در حالى كه آنچه به هارون نسبت داده شده فصیحتربودن زبانش است نه كشته شدن . (وعـد الله الذین امنوا وعملوا الصالحات لهم مغفرة واجر عظیم والذین كفرواوكذبوا بایاتنا *اولئك اصحاب الجحیم ) (مائده آیه 9و10) (الـذیـن كـفروا وصدوا عن سبیل الله اضل اعمالهم والذین امنوا وعملواالصالحات * وامنوا بما نزل على محمد... كفر عنهم سیئاتهم واصلح بالهم )(محمد آیه 1و2) (للذین استجابوا لربهم الحسنى والذین لم یستجیبوا له * لو ان لهم) (رعدآیه18) (من یهد الله فهو المهتد ومن یضلل * فلن تجد له ولیا مرشدا)(كهف آیه17) (ان ینتهوا یغفر لهم ما قد سلف وان یعودوا * فقد مضت سنت الاولین)(انفال آیه38) (فمن تبعنى فانه منى ومن عصانى * فانك غفور رحیم) (ابراهیم آیه36) (لئن شكرتم لازیدنكم ولئن كفرتم * ان عذابى لشدید) (همان، آیه7) در آیات فوق، كلمات موقوف علیها خارج از حكم عبارت اول هستند وقف براینگونه موارد بسیار قبیح است زیرا (مؤمن و كافر) (صالح و فاسق ) و (هدایت یافته و گمراه ) را یكسان جلوه مى دهد دانى در این باره مى گوید: كـسـى كه در اینگونه موارد مجبور به وقف مى شود باید برگردد و این كلمات رابه وصل بخواند وگـرنـه مـرتـكـب گـنـاه و تـعـدى به احكام خدا شده است و جهل ورزیده و به خدا افترا بسته است. 🔻➖5ـ وقف بر مواردى كه همراه با وصف و حالت خاصى مورد نهى و سرزنش واقع شده است: (فویل للمصلین * الذین هم عن صلوتهم ساهون ) (ماعون آیه 4و5) (لاتقربوا الصلوة * وانتم سكارى ). (نساء آیه43) 🔻➖6ـ وقف بر كلمه اى كه مورد نفى قرار گرفته و به دنبالش كلمه ایجاب آمده است : (لا اله *الا الله ) (صافات آیه 35)و (محمد آیه19) (ما من اله * الا الله )(آل عمران آیه62) (لا اله * الا انا) (طه آیه14) (وما ارسلناك * الا مبشرا ونذیرا) (اسراء آیه105و (فرقان آیه56) (وما خلقت الجن والانس * الا لیعبدون) (ذاریات آیه56) (وعنده مفاتح الغیب لا یعلمها * الا هو) (انعام آیه59) (قل لا یعلم من فى السموات والارض الغیب * الا الله ) (نمل آیه65) اگـر كسى ناخواسته بر این كلمات وقف كند بى تردید باید برگردد و از جاى مناسبى ابتدا كند و این كلمات را به وصل بخواند. ➖برگرفته از کتاب قواعد وقف و ابتداء در قرائت قرآن کریم از دکتر محمدکاظم شاکر➖ 🔸♦️ ✅کانال حلیة النور 🆔https://eitaa.com/Helyatonnoor ─━━━⊱🍃🌺📖🌺🍃⊰━━━─